N°. '3837.
Dinsdag
A«. 1872.
13 Augustus.
STADS-BERICHTEN.
Feuilleton van het „Leidsch
Dagblad".
SGHBTSfift UIT EN&ELAMD.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandenƒ8.00.
Franco per post....t 8.85.
Afzonderlijke Nommenn 0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DEK ADVEBTENTIEN.
Voor iederen regel/0,18.
Grootere letten naar de plaatsruimte die qj beslaan.
PATEMXBLADEW.
De BURGEMEESTER, Hoofd vau het Gemeen-
ebestuur van Leiden, doet te weten, dat de inge-
ulde patontbladen over bet dienstjaar 1872 en 1873,
Voor de Wijben 1, 2, 3 en 4, bij bet College van
etters, in eene der vertrekken van het Raadhuis
erer gemeente, verkrijgbaar zijn, dagelijks, met uit-
ondering van den Zondag, van des namiddags twaalf
4 twee uren, en wel tot en met den 17den Augus-
us eerstkomende, terwijl, na bet verstrijken van dien
ijd, d6 onafgehaalde Patentbladen van die Wijken,
aan de deurwaarders der directe belastingen albier
ter uitreiking moeten worden afgegeven, die, voor hunne
moeite, mogen eischen tien cents, zonder meer.
En wordt deze door plaatsing in de Leidsche Cou
rant afgekondigd.
De Burgemeester voornoemd,
STOFFELS, Weth., loco Burgem.
Leiden, 7 Augustus 1872.
Lelden, 13 Augustus.
In de Nieuwe Rott. Cour. leest men
Wat er is van het gerucht, als zou de tegen-
oordige Minister van Oorlog voor de militairen
veder den kerkdwang hebben ingevoerd, is reeds
ebteken uit eene mededeeling van het Leidsch
Dagblad, ook door ons overgenomen. Thans ont
vangen wij betrekkelijk deze zaak van bevoegde
zijde uit Leiden nader bericht.
Bij eene aanschrijving van den afgetreden Mi
nister van Oorlog, generaal Delprat, eerst ont
vangen na liet optreden van den tegen woordigen
Minister van Oorlog, is de circulaire over het
gedwongen kerkgaan der militairen nader toege
licht bijna in dezelfde bewoordingen als in
e Kamers, en waarbij in hoofdzaak te kennen
^iWerd gegeven, dat over het algemeen de intentie
niet goed was begrepen en dus ook gebrekkig
uitgevoerd.
Het was namelijk niet de bedoeling om het
kerk-appèl af te schaffen. Trouwens dit zou ook
niet kunnen zonder de Koninklijke sanctie, als
zijnde dit appèl bij reglement, alzoo bij Konink
lijk besluit, vastgesteld, met de uitdrukkelijke
bepaling, dat van dit reglement buiten 's Konings
wil Diet mag afgeweken worden, 't zij door daar
aan iets toe te voegen of wel iets af te nemen.
Op dat kerk-appèl nu moest aan de militairen
de keuze gelaten worden, naar welke kerk zij
wildeD gaan, en vrijheid gegeven om in het ge
heel niet te gaan, waDneer zij daartoe het ver
langen te kenDen gaven.
Voorts werd in bedoelde nadere aanschrijving
aanbevolen, om het vrijwillig kerkgaan door ter
zake dienstige middelen aaD te moedigen.
Om tot dit laatste te gerakeD, hebbeD de com-
nandeerende officieren der corpsen zich ver-
feenigd, ten einde in overleg te treden welke mid
delen zouden aan te weDden zijn.
Het resultaat van dat overleg is geweest, dat
consistoriëD van eenige kerken te Leiden
blaatsen voor de militairen beschikbaar hebben
gesteld en dat kerkbriefjes in de chambrees wor
sen opgehangen. Verder ging men niet.
Is het getal kerkbezoekers groot genoeg om
een geleide uoodig te doen achten, dan geschiedt
zulks.
Deze geheele zaak is eene huishoudelijke; de
comtnandeerende officieren der corpsen regelen
die voor hunne onderhoorigen. Het kerkgaan is
dus nog geheel vrij, mits men het op liet appèl
vraagt.
Zoo ver onze berichtgever.
Het verheugt ons, de verdenking te zien opge
heven, als had de tegenwoordige Minister van
Oorlog zijn bestuur aangevangen met eeu illibe-
ralen maatregel.
Zooals de zaak thans geregeld is, kan ieder er
vrede mee hebben. Dwang in zaken van gewe
ten bestaat niet meer, maar voor de militairen,
die het wenschen, wordt het vervullen hunner
godsdienstplichten gemakkelijk gemaakt.
Z. M. heeft goedgevonden den luitenant-ter-zee
der 2de kl. J. W. F. ridder Huyssen van Kat-
tendijke, op zijn daartoe gedaan verzoek, met den
lOden Augustus e. k., eervol uit den zeedienst
te ontslaan.
De Raad der Gemeente Leeuwarden heeft be-
uoemd tot praeceptor aan het stedelijk gymna
sium den heer W. F. H. Coeuen, candidaat in
de letteren aan de hoogeschool te Utrecht.
Z. M. de Koning der Belgen heeft den heer
P. G. Tresling te Amsterdam met de gouden me
daille vereerd, als blijk van hooge ingenomen
heid met de reproductiën in cliromolithograpbie,
die vau schilderstukken der oude meesters ver
vaardigd zijn aan het gunstig bekende etablis
sement der firma Tresling C°-, hotiithograpben.
In eene dezer dagen te Schoonhoven gehoudeu
vergadering is het comité //Schoonhoven" van
het Roode Kruis opgeheven.
Zijner Majesteits schroefstoomschip Soesldijk,
onder bevel van den kapitein-luitenant-ter-zee
Jhr. A. C. van Haeften, komende vau Parama
ribo, is, iu den voormiddag van deu lOden dezer,
ter reede van Hellevoetsluis binnengevallen. Aan
boord was alles wel.
Van den 16den dezer tot en met den 14den
September aanstaande, wordt eeu Rijkstelegraaf
kantoor met beperkten dagdienst geopend in het
kamp bij Milligen.
Op het verkeer van dit kantoor met alle overige
kantoren in Nederland is het uniforme tarief van
30 ets. per enkelvoudig telegram van toepassing.
Z. M. beeft benoemd tot griffier bij het kan
tongerecht te Groenlo Mr. J. W. Lasoiider, ad
vocaat aldaar en leeraar aan de Rijks Hoogere
Burgerschool te Winterswijk.
Z. M. heeft goedgevonden, met ingang van den
lsten September aanstaande, te benoemen tot
adelborst der 1ste kl. bij de Nederl. zeemacht,
de adelborsten der 2de kl. bij het Koninklijk In
stituut voor de marine te WillemsoordK. W.H.
Goetz, A. H. Hoekwater, H. Slot, B. H.Zimmer,
W. .1. de Bruyne, G. J. Sluyterinan, J. P. van
Rossuui, C. F. W. K. Happé, F. B. 's Jacob, W.
H. Hofstede, F. M. A. Mathon, C. M. Kooy, J. C.
Veenhuyzen en L. Kamphuis Suermondt.
BINNENLAND.
Njeuwbdiep, 10 Augustus. Zr. Ms. fregat met
stoomvermogen Admiraal van Wassenaar, comman
dant kapt.-ter-zee R. L. De Haes, is hedenoch
tend uit de haveu naar zee gestoomd met be
stemming om tot iD de tweede helft van Sept.
in de Noordzee te kruisen, met aandoening van
Edinburg en de Schotlandscbe eilanden. Genoemde
bodem ligt op dit oogfenblik in het Marsdiep ten
anker.
Helder, 9 Augustus. Het état-major aan boord
Zr. Ms. fregat met stoomvermogen Admiraal van
Wassenaer, bestemd voor een exercitietocht in de
Noordzee, is als volgt samengesteldkouim. luit.-
ter-zee R. L. De Haes; 1ste officier, luit.-ter-zee
lste kl. J. K. L. Gey van Pitteus, luit.-ter-zee
lste kl. jhr. J. H. P. vou Schmidt auf Altenstadt
en W. A. Arriens; luit.-ter-zee. 2de kl. F. Spree,
L. M. L. De Haan, K. Bakker en A. M. R. Wag
ner; adelborst lste kl. D. J. baron Van Wasse
naer tot Katwijck, J. H. M. Jausseo, D. A. Men-
sert, J. S. Van Droogen, W. H. Souman, J. H.
van den Bosch, L. R. Koolemans Beijnen, W.
Allirol, A. B. De Jongh, J. F. Jarman, J. Bollaan,
A. Seret, A. A. Sweep, M. Smits en H. G. D.
Wolterbeek; officier-van-gezondh. lste kl. H. C.
Steenbergen, 2de kl. J. J. Hendriksz; officier van
administratie lste kl. F. Wolfson, 2de kl. J. H,
C. Vermeer; scheepsklerken, W. A. Le Rutte en
J. D. Isiug; kapt. van het detachement mariniers
J. A. Y. Van Es, 2de luit. H. J. Jolles.
Voorschoten, 11 Augustus. De timmermau
J. (Jade alhier beeft, terwijl hij behulpzaam was
bij het heien van palen bij den beer Bentfort
onder Soetervvoudo, bet heiblok op deu duim
der linkerhand gekregen, zoodat deze geheel
plat was, en terstond te Leiden werd afgezet.
De oorzaak van dit ongeluk was, dat het volk
hem niet begreep, toen hij weukte oin op te
houden.
's-Gravenhaoe, 11 Augustus. Men verneemt dat
waarschijnlijk Donderdag aanstaaude aan onzen
geachten burgemeester en diens eclitgenoote, door
eeue commissie uit deu Raad, uameus dat col
lege, een fraai geschenk in zilver zal worden
aaogeboden, als blijk van deelneming in het zil
veren eebtfeest, in het begin van deze maand
door hen gevierd. Die commissie bestaat uit de
heeren; baron Wittert van Hoogland, baron du
Tour van Ëellinchave, P. J. van der Burgh, Mr,
A. de Pinto en Mr. M. Eijssell.
Scheveningen, 11 Augustus. Hedenmorgen te 7
uren landde noordwaarts van het Badhuis op
Wassenaarsch grondgebied eene roeiboot, waarin
zich twee Engelsche matrozen bevonden, afkom
stig van de Engelscbe stoomboot Gileed, kapitein
Davis, in ballast van Rotterdam naar Noord-Sbieids.
Die stoomboot was gisteren om zes uren op liet
Brielsche rif vastgevaren, waarop bedoelde ma
trozen in de boot waren uitgezet, ten einde een
anker uit te brengen. Toen zij daarmede bezig
waren, hadden zij het ongeluk dat het touw brak,
waarop zij met den vloed en Zuidwestenwind
zijn weggedrevenmet veel inspanning gelukte
het bun hedenmorgen dit strand te bereiken. De
namen der beide matrozen zijn Charles Macken
zie en Duncan Kelty. Zij werden, dadelijk nadat
zij aan land gekomen waren, bij den Engelschen
consul, den heer Maas, gebracht, die bun, met
zijne gewone hulpvaardigheid, de noodige ver
pleging verleende. Nadat zij van droge kleedereu
waren voorzien, daar de hunne doornat waren,
zijn zij naar Rotterdam vertrokken.
Rotterdam, 11 Augustus. De zevende algemeene
vergadering van de Onderwijzers-vereeniging in
het 6de schooldistrict vao Zuid-Holtand (bestaande
uit de afd. Schiedam, Maassluis, Rhoon en Rijsoort)
werd gisteren alhier gehouden in de groote zaal
van het koffiehuis de Maas.
Van de 108 ledeu, die deze Vereeniging deu
lsten Juli van dit jaar telde, waren 74 opgeko
men. Blijken vau belangstelling door zijne tegen
woordigheid gaf o. a. Mr. A. M. de Oocq, school
opziener vau het 11de district iu deze provincie.
Na het afdoen der administratieve zaken werd
overgegaan tot de beoordeeling en bekroning der
antwoorden op de in den loop van dit jaar uit
geschreven prijsvragen. De uitslag was, dat vau
de ingeleverde kaarten (de Middellandsche Zee,
met geschiedkundige aanteekeningen), die met het
motto: Arbeid adelt, den prijs behaalde, terwijl
aan die met het mottoAl doende leert men, een
zeer loffelijke vermelding te beurt viel. De teeke-
kenaar van de eerste bleek te zijn Cl Wuyster;
en die van de tweede G. Wuyster. Van de in
gezonden schoonschriften werd bekroond dat met
het opschrift: Door oefening wordt de kunst verkregen,
schrijver C. Wuyster; terwijl dat onder 15 loffelijk
vermeld werd, waarvan de schrijver is G. Wuyster.
Beiden zijn kweekelingen te Schiedam.
Daar er op de 6tof voor opstellen geen ant
woorden waren ontvangeu, werd besloten den
tijd voor inzending daarvan tot 1 Nov. e. k. te
verlengen.
Na een levendige bespreking van de reeds ver
melde vraagpunten betrekkelijk liet onderwijs,
werd deze bijeenkomst door den algemeenen voor
zitter Dr. C. J. Vaillant, met een woord van op
wekking en dank besloten.
Een eenvoudige maaltijd, waaraan velen der
opgekomeu leden deelnamen, verlengde het vriend
schappelijk samenzijn op dezen dag.
Hedenochtend had alhier een zwemwed
strijd plaats, uitgeschreven door de alhier be
staande Zwem-vereeniging de Maas, voor de ledeu
der Vereeniging.
Na afloop van den wedstrijd had de uitreiking
plaats der behaalde prijzen. Deze bestonden iu
1'. Een vergulde zilveren medaille voor liet
schoon zwemmen, die behaald werd door den
heer J. Mets; de premie, zijnde een cadeau van
naar het ïransch van
H. T AINi E.
VII.
Fabrieken en Werklieden.
Vervolg.)
Hier werkt een gezond mensch nagenoeg zes
iren, kan hij de dagbladen, den bijbel, eenige
oede boeken en revues lezen, leeft in een zui-
ere lucht en ziet bootnen. En evenwel is er op
it oogenblik geen enkel persoon gezond van lijf eu
|eden in 't werkhuis; het is bijna ledig en zal
lerst in den winter weer bezocht worden. Komt
'en werkman, die geen werk heeft, bij 't ge-
leentebestuur om hulp, dan geeft men hem ge
woonlijk ten antwoord//Geef ons het bewijs
I gij wilt werken, ga naar het werkhuis."
ëgen van de tien verkiezen dit Diet. Van
aar die afkeer? Ik zag van daag op deu hoek
van een straat een oude vrouw in een vuilnis
hoop wroeten en met hare magere handen afval
van groenten oprapen; waarschijnlijk kan zij
geen afstand doen van haar slokje brandewijn.
Maar de overigen? Men antwoordt mij dat zij
tot eiken prijs hun home en hunDe vrijheid wil
len hebben, dat zij niet opgesloten willen zijn
en aan tucht onderworpen. They prefer to be free
and to starve. Maar de kinderen, al die kleinen
met dien witten schedel onder het vlasachtig
haar, opgehoopt in een kamer bij een uitgeteerde
moeder: hoe kan een vader dat gezicht verdra
gen? Hij verdraagt het, hij wil niet van de zijDen
gescheiden zijn, zich zijn rol van hoofd des ge-
zins niet laten ontnemen, niet in een vertrek
opgesloten zijnanders zou hij ophouden mensch
te zijn. Het werkhuis wordt als een gevangenis
beschouwd, de armen stellen er hunne eer in
er niet heen te gaan. Misschien ook moet men aan
nemen. dat het bestuur er willekeurig en lastig
isdat is de fout van iedere administratiemen
behandelt er den mensch als een raderwerk;
men stoot hem of hij geen gevoel had, men er
gert hem zonder het te vermoeden. Dickens heeft
in Our mutual jriend dezen afschrik van het werk
huis voorgesteld, en trekt daarbij partij voor de
armen.
Een avond te Belleview om te zien hoe 't
volk zich vermaakt. Het is een soort van casiuo
dansant, omringd door eeu tuin, met tooneelvoor-
stelliugen, curiositeiten, kunst-producten van pa-
cotille; op een stellage versierd met het portret
van Wellington vertoont men het beleg van Ba-
dajoz, een vaderlandsche parade, die met veel
hoera's wordt ontvangen. Kort daarop vuurwerk.
Op de grasperken zijn gezelschappen van werk
lieden en van de kleine burgerij aan 't eten en
drinken of met een spel bezig, waarbij men
elkaar omhelst. Bionen, in een ruime zaal, dan
sen de werklui met groote passen, ontstuimig
maar niet onweWoegelijk; de in de week ge
spannen ledematen moeten wat losser gemaakt
worden. Velen hebben een ruw en kuorrig uiter
lijk, nooit boosaardig of blufferig. Altijd verschijnt
de athleet, het neefje van den stier en den dog,
in de plaats van den geestigen bengel, aan den
patrijshond en den aap verwant. De entree is een
shilling, die voor het bal six pence bovendien.
Daar Belleview nog al ver is, aan het einde van
eene voorstad, moet men er de transportkosten
bijrekenen; er staan dan ook een menigte om
nibussen en cabs voor de, deur. Voeg daar nog
bij de vertering eu dat meestal de werkman
zijne beminde (sweet heart) of een ander meisje
meebrengt, en dus voor twee betalen moet. Een
spinner nu verdient ongeveer 23 schillings in de
week. Ziedaar een voorbeeld van Engelsche ver
kwisting. B... zegt, dat een werkmau die zes
francs per dag verdient er dikwijls vier aan
drank en voedsel besteedt. In de ijzerfabrieken
kuunen eenigen, ondergeschikte aannemers, iu
de goede jaren honderdvijftig, tweehonderd, zelfs
driehonderd pond st. overwinnen. Maar zij ver
teren alles en brengen niets naar de spaarbank.
B beweert dat, onvoorziene omstandigheden
en ziekte daargelaten, een werkzaam en zuinig
Eugelsch werkmau ruim of ten minste behoorlijk
leven kan. Maar zij zijn niet zuinig.
Van 10 uren tot middernacht laten twee po-
litie-ageDten, waarmee een onzer vrienden ons
in kennis gebracht heeft, ons de slechte wijken
zien. Er zijn zeshonderd policemen te Manches
ter, die ieder een pond sterling 's weeks verdie
nen. De onzen zijn detective (veiligheids-agenten),
belast, met het opsporen der boosdoeners). Een
hunner is sedert zesentwintig jaar te Manchester;
de andere heeft iu verscheiden groote steden dienst
gedaan. Beiden zijn ernstige, verstandige, oordeel
kundige mensohen; zij loopen niet mei hunne
bekwaamheid te koop, spreken weinig en stellen
zich tevreden met juiste antwoorden te geven.
Met hun kalm en nadenkend gelaat boezemen
zij vertrouwen eu achting in. Zij bevestigen ons
den afkeer der armen voor bet werkbuis; vol-
