r. 3798.
A°. 1872.
Zaterdag
22 Juni.
HERMANUS B0ERHAAVE.
mil/
der i
3 al<
of g
>chol
3D lig
3p el
i 's V(
in is
den
ijdag
wore
men
MT.
LEIDSCH
PRIJS DEZER COXJRANX.
Voor Leiden per 3 maandenƒ3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlyke Nommera0-05.
DAGBLAD.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVBETKNTIEN.
Voor iederen regel/"0.15.
Grootere letters naar de plaatsraimte die rij beslaan.
RTR
j. P
Geblevc
Leiden, 21 Juni.
Het examen, vermeld onder art. 4 van het
oninklijk besluit van 10 September 1S64 (Staals
tad n°. 89), voor aanstaande O.-I. ambtenaren,
lot heden voldoend afgelegd door de heeren
Bool (Delft), H. J. Borgerdorf van den Berg
Delft), K. T. van Delden (Leiden), A. L. van
lasselt (Leiden), J. C. van Hasselt (Leiden), Mr.
F. Jas (Delft), J. Koning (Delft), G. J. P..
alelte (Leiden) en C. Vroede (Leiden).
De boekhandelaar-uitgeier de heer Couvèe ie
Gravenhage, die zich ook met veel energie toe-
sgt op het in den handel brengen van gewaar-
eerde produclen der schoone kunsten, heeft thans
gelukkige gedachte gehad een buste van Thor-
ecke ter vervaardiging op te dragen aan een
unsienaar, die door de uitmuntende afwerking
an het borstbeeld van wijlen den heer Voor-
lel m Schueevoogt geloond heeft groote verdien-
Ivn te beziiten. Iu ons Dommer van gisteren
laakten wij van dit feit reeds melding. Heden
laieu wij in de gelegenheid de photographische
l'oeelding van de uit ie voeren buste te aan-
chouwen. Reeds dadelijk trof ous de frappante
gelijkenis van den Staatsman, dien wij nog bij
le behandeling der inkomstenbelasting de wel-
lumslgioelen van staatkundigen vriend en legen-
ïtander, bij zijn wederverschijning in de Kamer
ija langdurige ziekte, zagen ontvangen.
Het is den heer Hiiner, dezelfde die nog voor
enigen tijd geleden hier ter stede muzieklessen
lal', vioeger gevierd tenorzanger, gelukt het we-
pu dat Thorbecke zoo zeer van anderen onder-
cbeidde spiekend terug te geven. Dat breed ge
welfd voorhoofd, die zich steeds tot sprekeu
/looiende lippen, die karakteristieke gelaatstrek
zij zijn allen meesterlijk teruggegeven.
De Puste, 86 centimeters hoog, is verdienstelijk
en keurig bewerkt, de vorm is uitstekend geko-
- zén. De vereerder ontmoet hier Thorbecke prij
kende met het kominaudenrskruis van den Ne-
«srlandscheu Leeuw.
Wij wenscheu aan deze uitgave, die in gips en
nititatie-ivoor in den handel zal worden ge-
racht, al liet succes dat zij zoo rechtmatig ver-
lent.
Wij vernemen uit goede broD, dat de Neder-
indsche Bank eene uitbreiding heeft gegeven aan
are bepalingen, betreffende bet disconteeren.
Discontauten op plaatsen, waar de Bijbank of
gentschappeu gevestigd zijn, zullen voortaan
ter het bedrag hunner disconto-quitantie, door
lisschenkomst vao een derde te Amsterdam, bij
e hoofdbank kunnen beschikken, terwijl aan
e discontanten te Amsterdam is toegestaan, hun
[■ld door een ingezetene van Rotterdam bij de
ijbauk te doen ontvangen,
ileu zal voor eiken discontopost niet meer dan
én persoon tot incasseering kunnen aanwijzen,
laar het staat vrij om over de volle som of
echts over een gedeelte daarvan door tusschen-
oinst van een derde te beschikken.
Bijzondere quitanties van een bepaald formu
lier zijn hiervoor te bezigen.
Het doel van dezen maatregel is, kostelooze
overmaking van geld, zoowel van de provinciën
naar de hoofdstad als tusschen deze en Rotterdam,
mogelijk te maken. Handelsblad
Onder het opschrift „Nog wat rechtskout in zake
M." schrijft Dr. van Vloten iu het Deventer Week
blad het volgende
„In deze belachelijke rechtszaak is een niet
minder belachelijke eisch gedaan. Jammer slechts,
dat de doodstraf afgeschaft en geeseliDg en brand
merk vergeten zijn, of de toepassing minstens
van beide laatste ware gevraagd. Die goede Mr.
Marchand 1 Wat heeft zich het manneken ge
weerd Ik heb er alle deeg van gehad, hem en
zijn Groninger medemakker eens te laten uit
razen, en al den lang verbeten wrok op mij en
dit arme Weekblad te doen koelen. Beider waar
dige geestverwant, de welbekende correspondent
van Het Vaderland, noemde het dan ook „schoone
redevoeringen", wat zij te voorschijn brachten.
„Het vermakelijkst was het zeker, den eenen
zijn fraai besef van drukpersvrijheid te hooren
uiten, dat zich juist zoo ver schijnt uit te strek
ken, als zijn moderne vooroordeelen er geen hin
der door lijden; den ander zijn modern christelijk
leedwezen te hooren betuigen, dat ik zelf niet
tegenwoordig was, orn, na een bede om „vergif
fenis" (waarvoor toch?) mij de hand van zijn
eerwaarden cliënt te zien toesteken.
„Ongelukkig, dat ik juist over dien cliënt mijn
oordeel thans niet langer behoef op te schorten,
den staf gerustelijk breken kan. Van dergelijke
wezens neemt men geen haudje9 aan, men haalt
er met deernis de schouders over op en keert
hun verder den rug toe,, evenals de modder-lni,
die hun ten dienste staan. Zulke predikers en
volgelingen van den „godsdienst van Jezus" hoo
ren in 't gild thuis, waartegen men Betje Wolff, in
haar tijd, reeds met zooveel nadruk waarschuwde
„Kind, wacht je voor de geestelijkheid!" Ik
zou waarschijnlijk groote lust hebben, haar „ver-
geefsche raad" eens te Groningen te komen voor
dragen. Hij zou daar juist ter sneê komen.
„Intusschen zal ik nu afwachten, wat de recht
bank omtrent dezen onzinnigen eisch beslissen
zal, en dan naar bevind van zaken handelen.
Niet weinig heb ik mij inmiddels vermaakt met
de minstens voorbarige bewogenheid over mijn
„lot" waarvan, naar een correspondent in de
Arnh. Courant, de Devenlenaren, door 't gelier
van beide rechtsgeleerden met schrik en beviDg
om 't hart geslagen, om mijn „groote en loffe
lijke deugden", die ze zoo goed hebben weten
op prijs le stellen, blijk gaven. Bij all erkente
lijkheid voor die anders wel late waardeeriug,
moet ik hen toch beleefdelijk verzoeken, hun
meewarigheid maar voor zich en hun kinderen
te houdeuik heb die noch gevergd, noch ge
lukkig noodig."
Wij vernemen van goed onderrichte zijde, dat
Prof. van Uosterzee, reeds eenige weken geleden,
bedankt heeft voor de uitnoodiging om de ope
ningsrede te houden op het aanstaande Noordelijk
Zeudingsfeest te Assen. Het is nog niet bekend
aan wien die taak thans zal worden opgedragen.
Standaard
De arrondissements-rechtbank te Rotterdam
heeft ter vervulling der vacature van kanton
rechter in het kanton Hillegersberg, ontstaan
door de benoeming van Mr. J. H. van Mierop
tot kantonrechter te Gouda, de volgende aanbe
velingslijst opgemaakt: 1". Mr. S. J. Fokkema
Andrea, kantonrechter te Lemmer; 2°. Mr. A.
van Deinze, kontonrechter te Hindelopen3°.
Mr. C. Stemberg, griffier bij het kantongerecht
te Ridderkerk.
In de Kaapkolonie is het driehonderdjarig
eeuwfeest der grondlegging van Neerland's zelf
standigheid plechtig gevierd.
Het Kaapsche Volksblad van 18 Mei meldt hier
omtrent
Het Nederlandsche vrijheidsfeest is in Kaap
stad gevierd op eene buitengewone vergadering
van de Rederijkerskamer Aurora, bij welke gele
genheid een dramatische schets, onder den titel
„Willem van Oranje" werd opgevoerd. Zij werd
voorafgegaan door een tableau, voorstellende de
Hollamische Maagd, omringd van een tiental
voorname personen uit het roemrijke tijdvak,
waartoe het herdachte wapenfeit behoort, dra
gende op keurig bewerkte vaandels de wapens
der zeven vereenigde provinciën, of andere ba
nieren. Do vergaderzaal was tot overladens toe
gevuld met belangstellenden, waaronder de Ne
derlandsche. consul en familie. Het gezicht der
vaderlaudsche kleuren, van den Oranjestaudaard
en de welbekende keurig nagebootste costumes
uit de 16de eeuw, de tonen van het onvergete
lijke „Wilhelmus" en „Wien Neerlands bloed"
en de reproductie van heldendaden, die den grond
slag gelegd hebben tot Nederlands vrijheid en
roem, brachten eene mate van geestdrift teweeg,
die bewees, dat hoe lang eu hoe verre ook van
den geboortegrond verwijderd, het Nederlandsche
hart ook hier nog warm blijft kloppen voor het
duurgekochte erf der vaderen. De rederijkers--
kamer Aurora, die, ondanks vele eigenaardige
moeielijkbeden, de eeuige dramatische. Vereeni-
ging is die zich heeft weten staande te houden,
en die met ieder jaar in bloei eD degelijkheid
toeneemt, heelt onlangs een verrassend bewijs
van sympathie ontvangen in den vorui van eene
prachtig bewerkte medaille, haren voorzitter,
den heer F. Koster, toegezonden door het eere
lid der kamer, baron van Heemstra te 's-Graven-
hage, als een blijk van toegenegenheid van den
beschermheer harer zusterkamer „Nieuwlaud"
aldaar.
De Kaapkolonie heeft nog een ander eu uieer
tastbaar bewijs gegeven van deelneming in de
Nederlandsche volksvreugde, eu wel door eene
inschrijving van 80 a 90 pd. st. ten behoeve
voor het iu den Briel te stichten asyl voor zee
lieden.
De Staatscourant van heden behelst een Staat
van den invoer der voornaamste katoenen en
wollen manufacturen, vervaardigd in landen be
westen de Kaap de Goede Hoop, te Batavia,
Samarang en Soerabaya, in de maand en de 3
maanden, geëindigd den Sisten Maart 1872.
De Minister van Financiën maakt bekend, dat
bij hem ontvangen is eene som van 240, door
een onbekende, ter voldoening van vermoedelijk
te weinig betaald successierecht ingezonden.
Z. M. heeft benoemd tot procureur bij de arroud.-
rechtbank te Appingedam Mr. J. NaDninga Uit-
terdijk, wonende te den Horn, gemeente Aduard.
Z. M. heeft benoemd tot rechter in dearrond.-
rechtbauk te Tiel Mr. E. H. Karsteu, thans plaats
vervangend kantonrechter en advocaat te 's-Gra-
venhage.
Z. M. heeft goedgevonden bij het wapen der
artillerie te benoemenbij het 3de reg. vesting
artillerie, tot kapit. van de 3de kl. (naar ouder
dom van rang), den lsten luit. Jbr. A. D. J,
Calkoen, van het reg. veid-artilleriebij het reg.
rijdende artillerie, tot lsten luit. (naar ouderdom
van rang), den 2den luit. M. W. de Jonge van
Ellemeet, van het corps.
Z. M. heeft goedgevonden den kapit. J. baron
Taets van Amerongen, van het 1ste reg. inf., in
zijnen rang over te plaatsen bij liet reg. grena
diers en jagers.
Z. M. heelt benoemd r tot heemïaad van den
polder de Goilberdinger en Everdinger Waarden,
provinciën Gelderland en Zuid-Holland, J. van
Brücheintot plaatsverv. heemraad van het pol
derdistrict Rijk van Nijmegen, prov. Gelderland,
H. A. Versiraaten; tot hoogheemraad van den
Krimpenerwaard, prov. Zuid-Holland, T. Huyzer;
tot heemraad vau den polder de Kiesheid, ge
meente Pemis, prov. Zuid-Holland, P. Qualm; tot
heemraden van den polder Oost-IJsselmonde, ge
meente IJseltnonde, prov. Zuid-Holland, J. van
den Berg en J. H. Nolentot heemraad van de
polders Varkensoord en Karnemelksland, gemeen
ten IJselmonde en Charlois, prov. Zuid-Holland,
L. Zwart; tot kadegraaf van den polder de Kers-
bergsche en Achthovensche uiterwaarden, prov.
Zuid-Holland, W. N. J. van Shjpe; tot leden van
het bestuur van den polder Dirksland, provincie
Zuid-Holland, J. Zaaijer Pz. en A. Zaaijer; tot
i dijkgraaf van den Gorzenpolder, gemeente Pernis,
prov. Zuid-Holland; C. Eenhoorn; tot heemraad
van den polder Madroel, gemeente Pernis, prov.
Zuid-Holland, J. Kleyne; tot heemraad van den
polder Klein-Zuid-Beierland, prov. Zuid-Holland,
P. Toukerttot heemraad van den polder Groot-
Zuid-Beierland, prov. Zuid-Holland, S. Hreure;
tot heemraad vau den Eendrachtspolder, prov.
Zuid-Holland, P. Blaak; tot hoogheemraden van
de polders Oud- en Nieuw-Reierwaard, uitma
kende het hoogheemraadschap van Oud- en Nieuw-
Reierwaard, prov. Zuid-Holland, F. van Nes en
J. van den Hoek Sr.; tot heemraad van den pol
der Charlois, gemeeute Charlois, prov. Zuid-Hol
land, F. Bekker; tot heemraad van de polders
7Ï,
4 p(
2.40
85
II.
Hij hoort Spinoza uitmaken voor een atheïst,
ior iemand die aan niels geloofde, wiens leven
oor de Joden was bedreigd geworden en meer
82S ien wijsgeer verachtende taal. Boerhaave vroeg
2K;
t -I
en criticus of hij de werken van Spinoza gele-
:n had, waarop een ontkennend antwoord
"J Dlgde. Dit gaf hem aanleiding, die vroeger reeds
en de leer van Spinoza geschreven had, op
zadigde en overredende wijze de schoonste
inten uit diens werken aan te toonen en den
pervlakkigen beoordeelaar te wijzen op het
redelijke om op Spinoza een onverdiende
laatn te werpen. Bij zijne tehuiskomst dacht
oerhaave over dit gevoerde gesprek na en kwam
de overtuiging dat hij, na in het openbaar
pinoza in bescherming te hebben genomen,
lOeilijk eene standplaats als predikant zou kun-
en bekomenreeds kreeg hij allengs min of
leer den naam van Spinoza's leer aan te han
en, hetgeen hem tot het besluit bracht het pre-
ikambt te laten varen en zich geheel en al aan
geneeskunde te wijden.
rlaatifc
QBdttg
n. -
op
Belas
rpott
Begreep Boerhaave misschien dat hij niet op
twee gedachten kon blijven hinken en ofschoon
hij de leer van Spinoza niet tot de zijne maakte
hij toch wist dat de man een brave Israëliet was
met een oprecht hart en eerlijke ziel, die met
zijne leerstellingen niet pronkte, maar die de
waarheid, op de wetenschap gegrond, beoefende
en zocht. Boerhaave was ook in de weten
schap opgegroeid, en de vlekkeloosheid vao Spi
noza's leven kennende, vereerde hij den nederi-
gen glasslijper in diens leven en werken. Nam
hij het goede van Spinoza's leer over en predikke
hij dat, dan liep hij gevaar als Godloochenaar
uitgekreteu te worden en dal wilde de oprechte
man niet. Dan liever een stand verlaten waarin
hij niet eerlijk voor zijne gevoelens kon uitkomen.
Boerhaave vestigde zich nu als geneesheer te
Leiden en was met zijn toestand aldaar tevreden.
Ofschoon een voornaam heer, die in blakende
gunst stond bij Willem III, hem onophoudelijk
aanzocht zich te 's-Gravenhage te komen vesti
gen, en wel onder de schitterendste vooruitzich
ten, bedankte bij telkens. En toch ging 't hem
niet voordeelig. Zijne bekwaamheden, al had men
vau zijn kunde gehoord, werden niet genoeg ge
schat, het was of men in den jongen medicus geen
genoegzaam vertrouwen stelde. Hierin mogen wij
dan ook wel het bewijs vinden, dat Boerhaave
zich nimmer op den voorgrond stelde. De eerlijke
man werd wel genoodzaakt, wilde hij in zijn
levensonderhoud voorzien, nog iels anders bij de
band le nemenhet was daarom dat hij besloot
privaatles in de wiskunde te geven. Maar dit zou
hem niet altijd beschoren zijn. Door toedoen van
een zijner beschermers, den edelen vau den Bergh
werd Boerhaave iu 1701 tot lector in de theorie der
geneeskunde aan de Hoogeschool te Leiden aange
steld. Hij aanvaardde dit ambt den 8steD Juni van
dat jaar, met eene verhandeling die zeer zijn roem
vestigde. Het getal zijner leerlingen was al dadelijk
zeer groot en steeg verbazend. Zijne groote kunde
bezorgde hem al Spoedig een beroep als gewoon
Hoogleeraar aan de academie te Groningen, welk
aanzoek hij bescheiden van de hand wees, alleen
en voornamelijk uit achting en dankbaarheid
voor zijne beschermers.
Curatoren der Leidsche Hoogeschool erkenden
deze opoffering; zijn jaarwedde werd in 1703
verhoogd, met de belolïe, dat het eerst openval
lende Hoogleraarsambt voor hein zou zijn. Wer
den eerst 's mans kundigheden en talenten mis
kend, nu klom zijn room van oogenblik tot oogen-
blik en werd hij de raadsman en arts van ieder
een. Boerhaave bleef aan zijne beloften van te
Leiden te zullen blijven getrouw, ofschoon hij in
1709 nog niet tot Hoogleeraar benoemd werd.
Eerst in 1718 mocht hij zich iu eene aanstelling
als Hoogleeraar iu de scheikunde verheugen.
Zijn voorbeeldélooze roem vestigde zich al
meer en méér door zijne lesSen en door de rij
bekwame mannen uit zijne school, terwijl al zijn
werk de toepassing was van zijn geliefkoosde
spreuk: het eenvoudige is het zegel van het ware
schoone.
Boerhaave was het, die de geneeskundige school
tot den hoogsten trap wist te voeren, een hoogereu
bloei was wel met denkbaar; hij was dan ook
de eenige die met Hippocrates was te vergelij-
keuhij was in de schei-, planteu- eu ontleed
kunde verre boven de meesten verheven.
Door deze kundigheden voorgelicht en met een
juist oordeel, scherpen blik en veelomvattend genie
begaafd, bracht hij eene bervoriniug in de beoefe
ning der geneeskunde le weeg, welke zijn naain
onder die van de weldoeners der men3chheid
met onvergankehjken luister deed prijken.
Boerhaave's naam was op aller lippen. Geheel
Europa door vroeg men zijn raad, die als een
orakel beschouwd werd. Uit afgt legen gewesten,
kwam men om hem te Leiden. Onnoemelijk was
zijn correspondentie: tot zelfs nit China schreef
men hein. Van daar de bijzonderheid dat te
Leiden een schrijven uit China werd ontvangen
met het adres.- Boerhaave in Exiropa.
