[G,
N°. 3789.
A0. 1872.
Dinsdag
IS Juni.
1878,
elheid
irtijet
tegeD
Zooi:
heoto
r.60.
erst U
men
e koeits
f 27.0,
.00. -
(vettej
8 stuks
6.00
57.00
kilogi
D, 440
LEIDSCH
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandcji
Franco per post,
Afconderiyke Nommert
/8.00.
3.85.
„0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIKN.
Voor iederen regel^"0.11.
Grootere letten naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Lelden, 17 Juni.
De 54ste verjaardag vap onze geëerbiedigde
mingin werd heden alhier herdacht door het
tsteken der driekleur van de openbare en tal
a particuliere gebopwen, het bespelen van het
rillon, en het houden van een parade op de
uïne. De troepen werden geïnspecteerd door
a kolonel-commandant van het garnizoen, J hr.
d Wrangel aut' Linden berg, en gecommandeerd
pr den majoor Westenberg.
ilevoo. i„ (ieu Nederl. Spectator komt onder den titel Mu-
uui geographicum Bodellianum, het volgend
hrijven van onzen geachten stadgenoot Dr. N.
du Rieu voor:
„Reeds is voor eenigen tijd door de dagbladen
bericht medegedeeld, dat onze stadgenoot
J. T. Bodel Nijenhuis bij testamentaire be-
liikking zijne uitgebreide verzameling kaarten
'til) atlassen aan de bibliotheek der Leidsche hoo-
scliool had toegedacht.
Ik geloof, dat thans het oogenblik daar is om
een en ander dienaangaande mede te deelen in
dit weekblad, nu de heeren curatoren der hooge-
•ehool het legaat van den on baatzuchtigen ver-
(emelaar van zoo vele kostbare kaarten hebben
nvaard, en ik dezer dagen de eer bad die hoe
rden van atlassen en kaarten voor de biblio-
ieek in ontvang te neuieo.
De heer Ëodel bad namelijk bedoeld, dat zijne
oote verzameling van plattegronden, kaarten,
laartboeken enz. bijeen zou blijven,en verlangd,
at zij aan eeue Rijksinstelling en in de eerste
laats aau de Leidsche bibliotheek zou worden
sngebodeu. Met onverdeeld genoegen is zoowel
at bericht veroomen als het gunstig antwoord
an heeren curatoren op deze schoone aanbie-
tDg. Zelden toch komt het vooc in den tegen-
jwoordigen tijd, dat zulk een groot wetenschap
pelijk kapitaal kosteloos wordt afgestaan aan het
'Rijk en tot blijvend nut der beoefenaars van de
'wetenschap op zulk een veilige plaats wordt ne
ergelegd als in dit geval. Het was een zeer ge-
kkig denkbeeld van den onvertnoeiden verza-
elaaar van bijna al wat de geographie in kaart
eeft gebracht, dat deze schatten in zijn lange
ven bijeengegaard nu niet zouden worden ver-
preid en vetsnipperd, en voortaan wellicht niet
eer zoo genaakbaar zijn als in zijne voor velen
oegankeltjke woning, terwijl zijne duizendeü por
renen en duizenden historieprenten moeten ver-
tocht worden en niet meer geraadpleegd zullen
worden. Wij verheugen ons er in, dat heeren
Curatoren de schenking van die reusachtige ver-
tauieling voor de bibliotheek hebben aanvaard,
want daar zijn bijna geen kaarten of atlassen
lot nu toe aangekocht, ofschoon de geographie
andere boekerijen eene bepaalde aldeeling
vormt. Dat deze schoone collectie natuurlijk la-
ler zeer aanzienlijke uitgaven van verschillende
aard zal vordereD, spreekt van zelf.
De heer liodel had bij ztjD portefeuilles en
kaartboeken de kasten gevoegd, waarin hij ge
woon was deze te bergen, altijd zoover dit mo-
»eltjk was; want zooals het met elke verzatne-
Ling gaat, die behoorlijk wordt bijgehouden, zoo
groeiUe ook deze den heer Bodel boven het hoofd
groote en hooge kasieo met 25 planken kon
den de meuigte niet meer bevatten, en behalve
de elf groote kasten waren er nog andere in zijn
woning ingeruimd voor de grootere portefeuilles
en kolossale atlassen. Genoemde kasten zijn voor-
loopig op eeu der kamers van de bibliotheek op
gezet, om op deze wijs ten minste een gedeelte
van de honderden portefeuilles te bergen, iu af
wachting dat er doeltreffende maatregelen wor
den beraamd om die zware, meerendeels over-
ladene, groote portefeuilles een betere plaats te
geven. Het is namelijk niet best te doeD om die
;e stukken op bun plaats te leggen, dat is
op twee of drie el boven den grond; kan toch
een boek gemakkelijk weggezet worden als men
op zulk een hoogte op een ladder staat, met een
zware portefeuille wordt het inderdaad halsbre
kend werk. Maar deze eD andere zaken zullen
later geregeld kunnen worden.
Nog onder den indruk verkeerende van de
duizelingwekkende hoeveelheid, zie ik geen kans
een behoorlijk verslag te geven van den meer
dan rijken inhoud van al die portefeuilles, en
geloof ik te mogen volstaan met eenige statis
tieke opgaven, waaruit ieder, die weet hoe vele
vellen papier in eeD portefeuille van een palm
pCl
;8e»cl
ra 5ü
82fc
I*
li
24C
1(K
8/0
r. p«
1.
)'Oït
Lo!
totttf-
laUtf
a.g v
elss-
K>tb
dikte kunnen geborgen werden, bij benadering
kan opmaken wat dan wel door den ijverigen
geograaf is bijeengebracht, en dat gelukkigerwijs
bijeen zal blijven, dank 's mans onbekrompen
mildheid.
De oude geographie is bewaard in 9 portef.
De middeleeuwsche1
De wereldkaarten3
Die van Europa3
Die der Nederlanden, d. i. Noord- en
Zuid- en het Grooth. Luxern burg. 130
Die van Duitsohlaud27
daarenboven Pruiseo 1
en Hongarije3
Frankrijk20
en bovendien Parijs 2
Zwitserland 3
Italië10
en alleen nog Rome 2
Spanje en Portugal 4
Turkije en Griekenland '2
h Rusland eu Polen 7
h Noorwegen, Zweden, Dene
marken 5
Engeland4
behalve Looden 1
en Schotland en Ierland 2
i Azië zijn vervat iu 11
u Afrika3
ii u Amerika7
u Australië1
en de nog niet ingedeelde kaarten 4
Zijn deze portefeuilles reeds meereudeels iu
lengte eo in breedte te klein voor den inhoud,
om niet eeus te spreken van den bijna geregeld
veel te sutallen rug, iu eeu 15tal dunnere maar
groot-plano portefeuilles zijn verder bewaard zoo
wel losse kaarten van verschillende lauden, we
reldkaarten enz., als die in zeer groote bladen zijn
verscbenen. Een 30-tal van zulke groote kaar-
leu is verder opgeplakt en aan rollen bevestigd.
Ik ga over lolde atlassen of kaartboeken, waar
van een voorloopige lijst een 250 nummers aan
geeft. Wanneer uien bedenkt, dat zoowel een
atla9 van Blauw in 9 tolio deelen in heel per
kament, al9 eeu Topographiscbe Carte van Duitscb-
land in 2U4 groote bladen, elk met een nummer
op die lijst worden aangeduid, om maar deze
twee voorbeelden te noeuien, Oan zal men kun
nen nagaan, dat de hoeveelheid kaarten iets meer
dan gewoons mag genuemd worden.
Wat het gehalte betreft, daarover kan ik op
het oogenblik nog geen oordeel uitspreken, het
is mijne beJoeliug niet om alle kaarlen voor
kustbare bijdragen lot de geographie uit te krij
gen; zouals iu alle vakken, is ook hier veel
nadruk en dus vau minder waarde, veel is ver
ouderd en er zijn vele stukkeu bij, die slecbts
een historische waarde hebben. Maar juist die
historische waarde is van zeer vele kaarten zeer
hoog, zooals zij, die de geschiedenis der ontdek
kingsreizen nagingen, herhaaldelijk aantoonden.
Welnu eeu groot getal van overoude en hoogst
zeldzame kaarten zal men in deze verzameling
vinden; zuowel up papier als op perkament, zoo
wel gedrukte als geieekeude stukken in onge
kende menigte, unica van de eerste soort. Boven
dien zijn vele plattegronden inet gezichten van
gebouwen, kerken enz. onder deze topografi
sche verzameling door den eigenaar gevoegd, zoo
ais zij die deu welwillenden verzamelaar meer
dan eens voor hunne onderzoekingen raadpleeg
den hebben gezien.
Ofschoon ik nog slechts een vluchtigen blik
kon slaan in die opgestapelde atlassen, is mij
toch een tal prachtig gekleurde kunststukken pn-
der de waterschapskaurieu in het oog gesprongen.
Ter gelegener lijd zullen de lezers van dit tijd
schrift daarvan nauwkeurige berichten ontvangen
bet doel van dit schrijven is slechtsom een denkbeeld
te geven van deu rijkdom en uitgebreidheid van dit
waarlijk vorstelijk legaat, zooals de jaarboeken
der bibliotheek er geen kunnen aanwijzen, of het
moest dat van Warner zijn. Ik geloof daD ook
zonder overdrijving gehandeld te hebben, toen
ik deze verzameling een Museum Geographiciiui
noemde, waut die benaming past aan dezen
schat van kaarteo, waarmede de boekerij der
Leidsche Hoogeschool is verrijkt geworden, ff ge
die naam met gulden letteren gesfreven worden
boven den ingang vau het vertrek of de yertrek-
ken, waar deze 250 atlassen eu 264 portefeuilles
op eeue waardige plaats zullen vvopden ueder-
gelegd en geraadpleegd, om nu nog niet te spre
ken van het bijhouden der collectie.
Ik zou hier kunueu afbreken, had ik niet nog
een kleiner maar toch zeer welkom geschenk
van den heer Bodel te vermelden. In een vijftal
lijvige portefeuilles had hij namelijk de portretten
der heeren Professoren en Curatoren onzer flooge-
sehool verzameld, als ook afbeeldingen van de
Academische gebouwen ook deze verzameling
heeft de vriendelijke eigenaar uit gehechtheid
aau de Leidsche academie aau baar geschonken.
Ook dit vijftal portefeulles heb ik in ontvang
genomen, en van nabij bekend met baren in-
boud, daar ik ze wel eens heb geraadpleegd,
acht ik ze een fraaie en voor onze hoogeschool
merkwaardige collectie, al schuilen er ook eenige
minder beduidende stukjes ODder. Ik ben verze
kerd, dat zij herhaaldelijk zullen geraadpleegd
worden, want de geschiedenis der hoogeschool
eu harer instellingen is nog een ruim veld voor
onderzoek.
Eere aan den milden zin van den onvermoei-
den verzamelaar, die bepaald heeft dat ten min
ste deze kostbare verzameling zou bijeeublijven
en 's lands eigendom worden.
Gisterenavond omstreeks balfelf is uit deD
Singel, tusschen de Rijnsburgscbe en Mqrepoort,
het lijk opgevischt van zekereu T., als metselaar
werkzaam bij den heer v. d. T. Onder toe
zicht der politie is het naar het gasthuis vervoerd
geworden.
Men schrijft ons uit 's-GravenhageMet genoe
gen vernemen wij dat de gezondheid van Z. K.
H. den Prins van Oranje bijna volkomen her
steld is.
Dinsdag den 18den Juni zal Z. K. H. Prins
Frederik der Nederlanden zich naar Silezië be
geven, vergezeld van HD. adjudant deu heer
Roosmalen Nepveu en HD. beide secretarissen,
den graaf van Bijlaudt en den heer van Otter-
loo. Z. K. H. zal een dag in Berlijn vertoeven,
ten einde HD. zwager, den Duitschen Keizer,
te ontmoeten. Waarschijnlijk zal Z. K. H. den
Sden Juli te Neuwied zijn, om den geboortedag
van Prinses Marie te vieren.
H. M. de Koningin zal den 21sten Juni naar Mus-
cau vertrekken, en wordt tegen half Juli in's-Gra
venhage terugverwacht. Vcrscheideue leden van
den Oostenrijkschen en den Engelschen adel zul
len dezen zomer de vorstelijke residentie bezoe
ken. De beroemde lord Napier zal de eer genie
ten de gast van H. M. op het Huil ten Bosch te
zijn. Thans verblijft aldaar op het slot de vrijheer
Varnbütler, oud-minister van Binnenlandsche Za
ken van den Koning van W urtemberg, welke staats
man sedert de zegepraal der Bismarcksche staat
kunde zijne portefeuille heeft Dedergelegd.
(Standaard.)
De Minister van Bos9e, tijdelijk met het be
stuur van bet Departement van Binnenlandsche
Zaken belast, heeft gisteren als zoodanig audiën
tie verleend. Dit is de eerste audiëntie aan dat
departement, sedert den langen duur der onge
steldheid van wijlen den minister Thorbecke.
In de Zaterdag in h6i gebouw vopr Kunsten
en Wetenschappen te Utrecht gehouden vergade
ring van l et Utrechtsch studentencorps is o. a.
het voorstel van den Senaat in behandeling ge
weest, om bij te dragen lot het oprichten van
een blijvend gedenkteeken voor den heer Thor
becke; er is eene commissie van 3 ledeji be
noemd, die dit voorstel zal onderzoeken en in
eene volgende corpsvergadering rapport zal uit
brengen.
De heer Groen zegt in het jongst uilgekomen
nouimer der Nedertandsche Gedachten
Niemand zal liet bevreemden dat ik, deelge
noot van den algemeenen rouw, eenige dagen
het stilzwijgen bewaard heb.
Ook thans dit slechts.
Sedert aan onzen eersten Koning de regeer-
staf ontviel, is Thorbecke zijn opvolger geweest,
door genie eu veerkracht.
Altijd facile princeps.
Als opposant, meer nog dan als minister.
Altijd, als Jioofd der liberale partij, de aangewezen
man.
Altijd onmisbaar. In 1849, in 1862, maar ook in
1868, in 1870. Ook f, bij zijn afsterven, temid
den yan onzen erbarinelijkeu toestand, onmisbaar.
In die onmisbaarheid zelve ligt de schaduw
zijde zijner politiek.
Eerbiedige schroom, in bet beoordeelen vau
dergelijk een staatsman, voegt iedereen. Mij vooral.
Thorbecke was, in hetgeeu ik voor Nederland
en Oranje wenschelijk gekeurd heb, telkens mijn
wederpartijder en overwinnaar. Doch ook aldus
bleef vau de vriendschap onzer jeugd een liefe
lijke weerglans.
Minder dan ooit zal ik nu ontrouw zijn aan
een betrekkiqg, die ik, zelfs te midden van hef-
tigen strijd, met weeinoedigen dank gewaardeerd
heb,<-j.
Ieder fiie de nagedachtenis van Thorbecke ver
eert, behoort zich te verblijden dat hij zonder aar
zeling ontslag aangevraagd heeft.
Over dit einde van den Tiendaagschen Veldtocht
zij het genoeg te verwijzen Daar het Cidi-artikel
van den hoogleeraar Buys. Zoo schittert het Sem
per idem ook in dei laatste politieke daad.
Volgens iemand die Thorbecke van nabij ge
kend heeft, was hij nergeus grooter dan in den
buiselijken kring. Ook in liefelijkheid van
omgang, die menigeen in het schijnbaar Stoiciju-
sche vau den grooten Staatsman niet zou hebben
vermoed. Voeg er bijook hierin, dat hij niet
het publiek belang aan eigen belang dienstbaar
heeft gemaakt. De in het oog vallende gepast
heid van het financieel huldebetoon zal, al9 een
eeretiLel te meer, in 's Lands historie worden
vermeld.
De Preuss. Staats-Anzeigcr deelt mede, dat de
KoniDg van Pruisen Jhr. J. J. de Geer vau
Oudegein heeft benoemd tot ridder der Orde van
de Kroon 4de klasse.
Te Velp overleed dezer dagen de gepensioneerde
generaal-majoor G. Falck, voormalig thesaurier
vau Z. M. den Koning, ridder der orde van den
Ned. Leeuw, ridder-grootkruis der orde vau de
Eikekroon, eDZ.
De rector-magnificus der Groningsche hooge
school Dr. Salverda zal op het eind dezer maand
zijne betrekking als hoogleeraar iD de zoölogie
neerleggen om met 1 Juli de betrekking van
inspecteur van het lager ouderwijs in de provin
cie Utrecht te aanvaarden. Als zijn opvolger aan
de hoogeschool te Groningen wordt genoemd Dr.
H. J. yan Ankum, leeraar aau de boogere bur
gerschool te Rotterdam.
De Utreohtsche hoogleeraren G. W. Vreede,
p. J. L. de Geer, J. A. Fruin, H. P. G. t^uack en
W. G. Brill, gehoor gevende aan de dringende
bede der regeering van Straatsburg, eu persoonlijk
bezield met den wenscli oui de in deu jougsteu
oorlog geheel vernielde eD van ouds vermaarde
bibliotheek dier zwaar beproefde stad eeniger-
mate te helpen herstellen, hebben zich bereid
verklaard alle gedrukte werken, geschriften en
audere bijdragen van belangstellenden in ont
vang te Deinen, en aan den burgemeester en ge
meenteraad aldaar te doen gewoiden, ten einde
ben met betgeen in andere landen tot hetzellde
oogmerk zal worden verstrekt, instaat te stellen
liet verlies dier stelelijke verzameling, inet die
der Frausch-Duitsche universiteit geenszins te
verwarren, zooveel doeulijk te vergoeden.
De hoofdcommissaris van politie te Amsterdam
vestigt de aandacht der politie in de onderschei
dene gemeenten op een 55jarigen Duitscher, die
er zijn werk vau maakt, om des avonds laat zijn
intrek te nemen in voorname logementen en des
morgens vroegtijdig le vertrekken, onder voor
wendsel van niet te laat op den spoortrein le
willen komen. Vóór zijn vertrek uit liet logement
gaat hij op de kamers der uiede-logeerendeo, ten
einde alles wat voorhanden ligt, als horloges, voor
werpen van waarde, geld enzmede le nemen.
In het programma van het „Tweede Eeuw
feest van Aardenburg's verdediging tegen eeu
aanval der Frauschen", dat den 26sten en 27sten
dezer aldaar zal gevierd worden, zijn, na eenige
geschiedkundige aanteekeuingen, eenige alge-
meeue bepalingen vastgesteld, omtrent de rege
ling van den toegang, waartoe voor verschillende
feestelijkheden.
Den eersten dag zullen gaven aan armen en
weezen worden uitgereikt, eenige volksfeesten
en muziekuitvoeringen gegeven worden en zal
