BP. 3681
Donderdag
8 Februari.
ZZ;j STADS-BERICHTE».
fldscb'lj -
egeling der koffiecultuur op Java.
De eerste offtetéele gelegenheid, het
Liernurstelsel in werking te zien.
Ao. 1872.
itsasal PSI-I.P DBZÏR COURANT.
Voor Leiden per 3 mundant.3.00.
Franco per post.A85
Atiqndarlijte hommersV'V.F"* ^■^>-
ogst
i deze t,
erheid,
irven
a uitree;
;en eet
oet, ees^^^^_
n voo:
waan'TING VOOR OE NATIONALE MILITIE.
;rkbai''EGEiiEEsrrE:a IN WETHOUDERS tak
JEN,
-"""zden het besluit van den' Commissaris des Blo-
in de&e, provinpie, van den;JL.8den Jaauarij 1872,
373 (2de afd.), Provinciaalblad N°. 9, houdende
ng van'' de Loting voor de Nationale 911-
p T7 let op de bepalingen der Wet va,n den 19,den
J istus 1861 Staalsblad N°. 72), alsook op die van
t' Majesteits besluit van den 8sten Mei 1662
Mbld&WMe);
ïn. jen -te weten: dat de Loting der in het vorig
""-jb.iijnea deze gemeente voor de Nationale Militie
ichrovenen, en alzoo voor hen die geboren zijn
iet jaar 1862, zal geschieden in een der ver
ten van het Baadhuis, op Dingsdag, .Woensdag
londerdag 4e& 134en, 14den en 15de,n ^ebriiarij
taande, telkens des morgens te negen uren;
kt deze lóting in eene alphabetische volgorde der
en - van de ingeschrevenen zal plaats hebben,
*©1 (lj tf>
i op Dingsdag den 13den Februarij 1872,
- de ingeschrevenen^wier-Jamilienaam begint met
alter A. tot en met de letter H,
op Wgensdag den 1 ±dcn Februarij 1872,
de ingeschrevenen, wier familienaam begint met
etter 1tot en met 4e letter P,
en op Donderdag den 15den Februarij 1872,
r de ingeschrevenen, wier familienaam begint met
iettér1 R tot en met de' letter Z
Toorts, dat bij art. 33 der Wet is- bepaald dat
r den. Jngeaphrevene, die niet is opgekomen, het
|amer kan getrokken worden door zijn vader, moe-
óf voogd, terwijl, is Ook deze niet opgekomen,
an heb-trekken geschiedt door den Burgemeester
wt lid van den Baad der gemeente,, waar de lote-
is ingeschreven
at ingevolge art., 34t de opgekomen ingeschrevene,
elijk na het trekken van zijn nommer, de redenen
vrijstelling opgeeft, die hij meent te hebben,
let. opgeven van deze redenen kan door zijn va-
i moeder of voogd geschieden, zoo deze tegen-
rdig en de ingeschrevene niet opgekomen is.
Tijders, dat tot het opmaken der getuigschriften
aeld bijart. 53, tot het bekomen van vrijstelling
>ns broederdienst of op grond van te zijn eenige
age zoon (welke getuigschriften worden afgege-
j °P de getuigenis van twee bij den Burgemeester
j ende^ en te goeder naam en faam staande ingeze-
J en, die zich ieder voor de waarheid van het daarbij
I klaarde, door mede-onderteekening, ver&n two orde
stellen), de gelegenheid bestaat ter Secretarie
:er gemeente, op Vrijdag en Zaturdag den 16den
17den Eebriiarij aanstaande, tusschen 's voor*
ddags tien en 's namiddags drie uren.
En wordt.deze door plaatsing in de Leidscke Cou
nt van dent laten en den 8sten Februarij 1872 af-
ikondigdt
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
y. d. BBANDELEB," Burgemeester.
v.rPUTTKAMMEB, Secretaris.
Lbidih, 31 Januarij 1872,
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering y&n
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
- i PiyiJS DHR ADVERTENTIKN
Voor iederon regel.15.
dl SDUJOll
Grootere lettor» naar de plaatsruimte die ijj beslaan.
4 I: li.
De Gouv.-Generaal stelt in lijn advies omtrent
toekomstige regeling drie zaken op den voor-
t and, of beter gezegd bet ge>heele advies kan tot
ze drie hoofdpunten herleid worden
1". Ook met betrekking tot de koffiecultuur zijn
durende den tijdkring der enquête (zes jaren)
vroegere toestanden in velerlei opzicht ver-
ui derd", dat wil zeggen v erbeterd, en van ach-
ruitgang dier cultuur kan voor alsnog niet
orden gesproken.
2°. Het ".beginsel van elke regeling moet voor
snog zijn; handhaving der cultuur en verplichte
verantie aan het Gouvernement, met het oog op
i noodzakelijkheid van het behoud der voor-
qii iJelen voor de Ned. schatkist.
De te maken wet mag alleen hoofdpunten
ui regeling bevatten die voor de alge.meeue toe-
1 /.using vatbaar zijn; omtrent al het andere dat
uiiii<;'eer T8n plaatselijke omstandigheden afhankelijk
roti moet de Regeeriüg zich de bevoegdheid voor-
ihouden regelingen te treffen overeenkomstig
ri.zeer Verschillende plaatselijke toestanden.
pif^Het is bij deze drie hoofdpunten dat wij ach-
urii-'fvo'®ens wenschen stil té staan,
o j. i*jl°- ï)e veranderde omstandigheden, in vergelij-
me' 1863. De Gouv.-Generaal wijst op
verhooging van den prijs die door het Gou-
1.91. Ornement aan de planters wordt bet aald, zijnde
lans flS tegen toen f 11.50op de afsohaffing
"n't-?1 cu"uurProcenteo aan de Europeesche ambte
aren (vroeger niet ten onrechte productieprik-
r wc .els genoemd); op het verbod om koffietuinen aan
'eSSen op de door de bevolking voor eigen
lebruik ontgonnen gronden; op de teruggave van
lir, Afgeschreven koffietuinen aan de be volking, de
e intrekking der koffiecultuur 111 sommij ;e districten
waariïij gebleken, iwaa voor,.de bevo Lking druk-
teud te zija4 en vooral ook op de znedo onder
het bestuur van zijn voorgangers deels voorbe
reide deels tot stand gebrachte beperking vau
de diensten der inlandscbe bevolking aan bare
hoofden.
De Gouv.-Gen. wil met deze opsomming blijk
baar doen uitkomen dat bij den aanvang der
enquête de bezwaren voor de bij de koffie-cultuur
ingedeelde bevolking veel grooter waren dan op
dit oogenblik (de verbooging vaD bet plantloon
in de Preanger was op den datum van de de-
peche nog geen voldongeD feit), en komt zoo
doende met den Eaad van Indië tot de conclusie
-ci'J JÏJli ITi 113 |T5 uitSU ij._u *4
„dat, ofschoon nog lang niet alle voor de bevol
king aan de koffie-cultuur verbonden bezwaren
zijn opgeheven, echter aan zeer ernstige bezwa
ren een einde is gekomen."
Ook de toestand der cultuur is niet zoo ongun
stig als meermalen werd en soms nog wordt be
weerd, want: de aanplantingen zijn toenemend;
de tuin-koffieteelt die geacht wordt het meest
bezwarend te^zyn, is belangrijk minder geweest
dan de vertneejrderjng van het aantal koffieplan-
teude huisgezinnen, zoodat de werkzaamheden
aan dje .pliltuur verbonden over meerdere huisge-;
zinnen waren verdeeld en dus verminderd, terwijl
de weinig drukkende nagenoeg zoo goed als ge
heel ïfrijvyillige teelt van pagger- of kampongs
koffie aanzienlijk is toegenomen, De opbrengst'
sedert 1863 levert ja soms groote verschillen op,
veetal 'hét gevolg van weersgesteldheid, maar de
gemiddelde productie is vrij iidrmaal tusschen de
7 a 800,000 picois met ettelijke veel hóogere en
enkele veel lagere jaren. nil J
Wanneer wij nu deze gebeele bewijsvoering'
gaaf ppnnemen; met andere \voorden wanneer
wij den door den heer Bosch geconstateerden
achteruitgang en de redenen die hij daarvoor"
aangeeft, die wel degelijk piet de bezwaren voor
de bevolking in verband staan, geheel ter zijde
stellen ook om met den Raad van Indië bet
„netelige vraagstuk" niet nog meer te „compli
ceeren," dan blijkt toch uit de depêche vau den
Gouverneur-Generaal zeil' niet anders dan dat de
productie, die ook gemiddeld vrij wel overeenkomt
inet een vroeger tienjarig tijdperk, eo dus over 16a
17 jaren stationnair gebleven is, terwijl in andere
koffip-produceereude landen de opbrengst bedui
dend vermeerderd, in vele gevallen bijna ver-j
duboeld is. En, let wel, wat de 7 laatste ja
ren betreft, niettegenstaande de opgeheven
bezwaren voor de bevolking waarop zich de
Gouverneur-Generaal zelf beroept. Straks zul
len wij gelegenheid hebben op dit punt terug te
komen,, daar het in nauw verband staat met de
financieele zijde van het vraagstuk, en de beves
tiging behelst van wat herhaaldelijk is aangevoerd
dat het batig slot of de. bijdrage aao de geldmid
delen jvan Nederland voornamelijk berust op de
marktprijzen die niet statiopnpir zijn.
2°. Behoud van de gouyernements koffiecultuur,
ook en vooral met bet oog op de financiën van
het Moederland. Ij,,
In boeverre is die instandhouding afhankelijk
van de recbtstreeksohe bemoeiing der Regeering?
Met bet oog daarop heeft de Gouverneur-Generaal
de hoofden der koffieproduceerende gewesten op
Java (uitgezonderd de Vorstenlanden) de vraag
doen stellenof in de door' ben bestuurde gewes
ten de koffiecultuur inderdaad reeds in die mate
inheemsch was geworden, dat zij aldaar als eene
volkscultuur te bescbouweu is, welke, ai blijft
ook de levering aan het gouvernement verplich
tend en de inkoopsprijs op f 13 per picol bepaald,
genoegzame levenskracht bezit, om zonder tuj-
schenkomst van hel bestuur zieh staande te boli
den en geleidelijk te ontwikkelen. Wij merkeb
tot toelichting alléén op, dat de strekking dezer
vraag geeue andere is dan out nit te maken of de
toestand aanwezig is die art. 66, van het Regee-
ringsreglement als einddoel aanneemt, namelijk
eene regeling steunende op vrijwillige overeen
komsten met de betrokken gemeenten en perso
nen, als overgang tot een toestand waarbij de
tusschenkomst des bestuurs zal kunnen worden
ontbeerd.
Op de zoo aanstonds gestelde vfaag zegt de
depêche, achtten al de geraadpleegde antoritëiten,
zonder onderscheid, het noodzakelijk, dat zoowél
voor ,den pluk en de bereiding van het product
als voor het onderhoud en de verzorging der tui
nen toezicht worde gehouden, wil mén geene
vermindering van productie of achteruitgang ^ajn
de qualiteit der koffie. Voor de instandhouding
der cultuur is dus de tusschenkomst der Regéëriijg
een stellig vereisohte, en de Raad van Indj$z.egt,
en de Gouverneur-Generaal beaamt het, dat alles
behoort te worden gedaan pm de bestaande tuin-
cultuur, voor zooveelzulks ,zpnder onevenredige
lasten voor de bevolking kap geschieden, opb.gte
tegenwoordige hoogte van prqbnatie te, houden.
De Baad had echter nog een ander denkbeeld
dat ook meermalen voorkomt io dat „oppervlak
kige" rapport van, den, heer Bp8ch>, namelijk om
zoodanige Gouvernemeots-koffielu'ueu als te ver
zijn afgelegen om met voordeel door de thans
daarbij betrokken planters te gorden aangehou
den, behoudens hunne geneigdheid om van, die
tuinen afstand te doen, te ,dpen overgaan in,pan
den van particulieren. De Raad geeft, de gronden
voor die wenschelijkheid >p en sluit zich in deze
aan bij het advies van |de» heer Jlosetli ja ziet
er zelfs behalve ontheffing vpn bezwpar voor de
plantende bevolking, nog; hoogere directe vootiiee-
ilen in dan door den hoofdinspecteur worden
aangenomen. Maar, de, heer Mijer is op dat pppt'
onverbiddelijk. Nu .eenjngpl den particulie
ren landbouw de gelegenheid jyordt geopem) (bij
de agrarische wet) om zich binDen een yastj ge
grensd veld vrijelijk te bewegen, acht. hij.jhet
niet meer,, dan billijk die grepzeu niet te doen
overschrijden,,en voor den Stpat.tp behouden wat.:
hem .toekomt,, Over de, nadere adstruptie dezer
meening, met wat daarmede in .yerhan(I,9te$MD
een volgend nommer.
isBenarfiojjem-iojasi nnv nuniAtn.-ij ub ïpu ueé
Dupliak. aan den Heer P.
(leidech Dagklad 23, 29 Januari en 6 Februari.)
(Ingezonden.)
B-eeds vier .maanden wordt volgens dit systeem,
dat gedeelte onzer gemeente, waarop het is toe-i
gepast, dagelijks van de excreta gereinigdin
de kleine leemten en gebreken, van een
exploitatie onafscheidelijk, is allengs voorzien
heden Dinsdag dep 6 Fqbru&ri, werd in zekeren
»in de kroon op het werk .gezet. In mijn vorig
Btukjen- sprak ik den wensch uit, dat ieder we
tenschappelijk man zelf been mocht gaan en ziel)
een oordeel vormen omtrent de nieuwe zaak o
de plaats zelf.;, het gemeentebestuur heeft he|
bewijs gegeven, dat het die zienswijze volkomei
deelt. Het heeft op onbekrompen,,,verlichte wijz
aan andere gemeentebesturen en deskundigen e$
belangstellenden, uitnoodigingen gezonden, om oj>
een bepaalden dag zich, bier te vefeenigep, tot
een officieele inspectie, waartoe dan ook al lp ma
gelijke gelegenheid gegeven is. De allereerste gele
genheid Amsterdam zal eerst de volgende week
volgen.
Een zeer groot aantal belangstellenden, waar
onder vele mannen van naam nit allerlei plaat
sen hebben daaraan gevolg gegeven. Wie ha(l
voor 25 jaar aan "zulk bijeenkomst vóór zulk
een doel durVen denken! Te 12 uren verzamel
den zij zic|i allengs dj) tikt stadhuis, waar in dè
Raadzaal dé teekehingen van het werk waren
ten toon gesteld. Onder een keurig laneheou,
werden deze aan iedereen verklaard en aüe mó
gelijke inlichtingen op de meest welwillende
wijze op de eerste vraag gegeven. Een,uur later
begaf men zich naar bet terrein, j Met bet meeste
succes werden de verschillende operatien ver
richt. Een iegelijk kon zich overtuigen, dat
□och bij bet vullen-van idën, tender, poch bij,bet
luchtledig maken van de reservoirs eepige, stank
was waar te neuien. Volijverig waren de Heeren
van het Bestuur en de Heeren Ingenieurs in dfe
weer om te yvijzen en te verklaren. Met de
grootste bereidwilligheid verleenden debèwooers
van de gerioliseerde pandeD (en er werd op aaa-
gedrongen, dat de bezoekers zelf de huizeo zoij-
,den aftnwijzen, die zij verlangden binnen te tre
den), toegang tot de privaten en inlichtingen 4-
en nergens heb ik klachten gehoord 'of stank
waargenomen, Tot betere kennisneming was
er gelegenheid gegeven zu scbauen, i:wat juist
deze Metbode gnadig bedoekt mit Nacht und mit,
Grauen. Een siphon was blootgelegd, waarip pi^n
de mhBsa kon' zien opstijgen, en met eiken schdk
wegvloeien1; interessant, omdat,daardoor hpji.bb-
wijs wórdt geleverd, dat er van de,zqo.,zeer ge
vreesde aangroeiing geen .quaeslie isde bj.nneh-
zijde der huis was glad eni.met een sjijoieijg
vlies overtrokken. Iets verder was eep f raagbeicls-
klep bttJöt' gegraven, waarvan ,eep dep: Heer m
voof déü'ruimen kring van hoorder* met SCP»1 b
krijt op pen muur ,(ipel en constructie in een ge-
iipprpviseerde redevoering helder en klaar uit
eenzette. Daarna werd men verzocht, de uitwer
king, van dep jsc.bok ni, de plotselinge druk
king van de lucht bij het openen dep, luchtledige
rujmte,, op de privaten te gaan zieu. Hierbij kon
men zich overtuigen van het ongerijmde van het
argumen( der tegenstanders, dat zulk eeD pri
vaat wel eenp den geheelen bezoeker kon op
zuigen, althans .vasthouden. De schok op de
zitplaats is zoo gering, dat een nat vloeipapier
met eens scheurt, en natuurlijke, daar de lucht
door andere openingen geheel onbelemmerden
toegang beeft en de massa veel langhamer wijkt.
Bij dp meeste privaten ging heden de ledigiDg
zoo coulant, dpt er niets van te merken was. Bij
een er van had eenige vertraging plaats. Zoo
zekpy warpa dp heeren van zaak, dat zij in een
yVPtkp|patei;:pen veel gebrpikt secreet op een
korte buis, geruimen tijd bedden laten vol zitten,
zopbat de faeces den halven trechter vulden, én
door bun jcpuippctheid een ongewonen tegenstand
boden. Tegen de verwpebting gelukte de verwij-
.be.fing niet bij den eersten schok;,doch bij den
vijftien of zpsden heb ik dè, gebeele massa zieu
veFbvy/jflfin.iiEq, toen er, pp vpp?joek van den heer
Fijnje, water werd nagegoten, werd het oyer-
tuigepd ,bevvij3 geleverd dpt dp buis ledig was.
De, eigenaar .yerHaarde piph uit eigen beweging
over dit oponthoud verwonderd en gaf zijn inge-
nomeuhejd met 1)9,inrichting luidp te kennen.
lp kofltep tijd, ip anjierbplf upr, liep de geheete
inspectie «ft )s dit plies? heb ik verscheidene
bezoekers hooien vragen. En die vraag vind ik
het schoonste poippünient yvant wat is voor zulk
een zaak 6cbooner pigensphap,, dan eenvoudig-
ikeib# .fipóg lub >ti bmv unb .ümam Moijommos
De proef was, m. i. pen volkomen succes, en
ik ben verzekerd lat ve'e éer vreemdelingen
diezelfde ovprtuiging met zich zullen hebben
meegenomen naar hunne gemeenten, waar zij
.vroeger of later goede vruchten zal dragen. Aan
ons Gemeentebestuur komt intussehen de lof toe
van het initiatief, van de gulle en verlichte bah-
delwijze van heden, ooi zooveel mogelijk lichtte
doen schijnen op deze nieuwe zaak; aan den
uitvinder en de verdere ingenieurs hulde en een
gelukwenseh niet het minst aan den bekwa
men en steeds zoo voorkomenden opzichter, den
heer Dijkermax, die bijkans al den last der uit
voering pepft gehad, eeu last die bij den vee'zij-
digen tegenstand niet gering is geweest voor
wiep het succes van heden eene veelverdiende
voldoening mag wezen.
En nu de beer P. Ook hij was heden, zeker
als belangstellende op bet terrein'P Hij is een
man van de praktijk, Zegt hij, en ik ben èeer
verlangend zijn kritiek van het gebenrde te ver
nemen!' Ons waarnemibgsVermogen schijnt he
melsbreed (e verschillen eb'ik verbeeld mij,
dat ik plthans zeer gemakkelijk tot aodere ge
dachten te brengen zou zijn, indien ik overtuigd
werd van dwaling.
Maar ik word niet overtuigd door verklaringen
van iemand, die onbekend blijft, zich beroeptop
zijn practische ervaring'zich knap noemt in
werken en werkzaamheden, en losweg beweert
de ihelhodé deugt niet, de proef is mislukt.
Dergelijke gezegdén kunnen een groot gewieht
in de schaal leggen, wanneer zij komen van een
man wiebs naam geëerd en wiens ervaring en
kennis bekend zijn. Maar een anonymus doet
daarvan afstand eb kan dëar niet in het minst
op rekenen, dié "ttióet argumenten leveren en
anders niets. En Uit de argumenten leert men
dan den man kennen.
f Mislukkeb van de proef, 't niet deugen der
methode, zou veel gemakkelijker bewijsbaar zijn,
dan 't omgekeerde,' téd mid'stë in zulk eeu' pole
miek als dezemen heeft alleeD de feiten aan
te halen, 6.v. De privaten in pand N*. X stinken,
etc. etc. De Heer 'p. haalt ook feiten aan en zegt
Zij is mislulst, omdat ééns de band van de huis
ip .gesprongen en dé besproeide opzichter zich
in de éingëlgracht heeft gerëinigdomdat als
door kwaadwilligheid of onvoorzichtigheid' pri
vaten verstopt wareD, de 01'tgèschepte 'stoffen in
open Wrui wagens zijp1 vervoerd, ('t feit voorloopig
aangenomen); "ómdat de vèsce stooMmaéh'lne,1 die
bij het iteliel behoort, hier nog niét is, maar de
locoqiobiel geborgen wordt liefst aan de Hooge-
vyoerdspoort, en daardoor straten worden stuk
gepedepii ,9/ndat het taplokaal od het aftappen in
