hij gedaan hebben, om een zoo ruimen blik in
het leven der individuen en gezinnen te kunnen
slaan, als hem geguad is.
Wei heeft hij uitsluitend de Fransche maat
schappij tot voorwerp zijner nasporingen geko
zen, maar in andere landen bestaan daarmede
zoovele aanrakingspunten, dat wij ons best kun
nen begrijpen dat ook een ander publiek dan
het Fransche zijne kostbare schilderijen be
wondert.
Moge het zedelijk leven bij andere natiën niet
in éen adem met dat der Fransche natie worden
uitgesproken zonder heiligschennis te plegen, toch
ontwikkelen zich bij de eersten ook hartstochten
en driften, die Sardou, onbewust wellicht, tref
fend afschildert.
De moreele strekking die Sardou met die
sprekend gelijkende schilderingen in zijne stuk
ken beoogt kan dan ook in den vreemde tot
leering strekkeu, of althans tot hoogere waardee
ring leiden van de bestaande toestanden.
De vertaling van Sardou's tooueelwerken, waar
mede meu hier te lande voortgaat, is dus zeer toe
te juichen. Men drage echter zorg goede keuzen
te doen, want niet alles wat Sardou levert, is
voor ons land geschikt.
Reeds bij de werkelijk voor vertaling geschikte
stukken stuit men dikwerf op groote bezwaren.
Is men een en ander te boven gekomen, dan
kan meu zeker zijn, iets te zien opvoeren dat
niet van alledaagsch allooi is, maar iets nieuws
waarvau de frissche geuren h te gemoet korneu en
streelen. Dan ontvangt men een geheel, dat boeit
door oorspronkelijkheid en tintelend vernuft, door
rijkheid van dialoog en belangwekkendheid van
onderwerp.
Vraag bij Sardou niet te veel naar deftigheid
van toon, hij zou u niet kunnen bevredigen. Zijn
onderwerpen leenen zich daartoe niet. Liefst en
bij voorkeur toch zoekt hij die in de modder
poelen der maatschappij, ten einde het hoogste
doel, waarnaar hij streeft, meer kracht en klem
bij te zetten en daaraan een schitterender over
winning voor te bereiden.
Fernande, dat eergisterenavond niet zonder
verdiensten door de Koninklijke Zuid-Holland-
sche tooneelisten, onder directie van den heer
J. C. Valois, werd opgevoerd, is één van die
stukken.
De hoofdfiguur of liever de hoofdgedachte van
dit zedetafereel is een vaderloos meisje, opgevoed
in een van die ellendige geheime krotten, die
men te Parijs dobbelhuizen noemt, waar 't uit
vaagsel der maatschappij aan één tafel zit met
de karakterloozen uit de hoogere standen, waar
de zonen van goeden huize zich encauailleereu
met gespuis, dat zij op de straat ontmoetende
zouden ontvlieden. De zwakke moeder en hare
verpestende kostwinuing zijn geheel afhanke
lijk van een laaghartigen schavuit, die zijn invloed
misbruikt om hare dochter, een onschuldig maar
door de natuur niet misdeeld kind, te onteeren.
Een reddende engel waakt over haar,
Een rijke jonge dame trekt zich door bemid
deling van een advocaat, die door zijn vroeger
losbandig leven met den toestand van Fernande
bekend is, het lot van het meisje aan. Zij wordt
verlost uit het hol waarin reeds de schoonste jaren
des levens zijn gesleten. Die jonge dame neemt
moeder en dochter in haar hotel op en zal voor
de toekomst van het meisje zorgen. Clotilde, zoo
is de naam der weldoenster, wordt bemind, maar
haar aanbidder verandert van idee, daar hij op
Fernande verliefd wordt. Niets is er aan te doen.
Zijn wil zal geschieden. Clotilde is eene vrouw,
zij kan hem niet dwingen, maar zij neemt zich
een geduchte wraak voor. Zij weet dat Fernanda
geschandvlekt is; hij is daarmede onbekend.
Clotilde verhaast nu 't huwelijk, wel wetende
dat André's geluk voor eeuwig verwoest zal zijn,
als hij weet aan wie hij zijn hart en hand heeft
geschonken. Het gelukkig paar huwt, brengt de
wittebroodsweken ongestoord door, doch nauwe
lijks heeft het huiselijk geluk een aanvang ge
nomen, of Clotilde komt dit vergiftigen. Zij ont
hult alles aan André, en verkrijgt de gewenschte
uitwerking. Hij is radeloos, vloekt zijne vrouw, ziet
in haar een monster, en verstoot haar. Maar daar
daagt weder de advocaat op, het edel karakter,
dat niet alleen jeugdige onbezonnenen op het
goede pad heeft teruggebracht, maar uit zijn vroe
ger levensgedrag ervaring heeft geput om de
deugd te dienen, overal, waar en wanneer hij
daartoe in staat is.
Pomerol, zoo is zijn naam, weet André tot
rede te brengen door het listig weefsel, dat Clo
tilde gebezigd had om haar doel te bereiken, te
ontblooten.
Hij toont een brief van Fernande, door Clotilde
onderschept, waarin zij André alles van haar
vroeger levensgedrag mededeelt.
André ziende dat hij niet misleid was door
Fernande, die van hare zijde in den waan ver
keerde, dat André alles wist, maar om baar niet
te pijnigen het stilzwijgen bewaarde, schenkt
vergiffeuis en het echtpaar is weer even gelukkig
als voorheen.
Dit is eene zeer beknopte schets van de intrige
van het stuk.
Degeen, die een weinig fantaisie bezit, kan zich
min of meer voorstellen, wat rijke stof daarin
gelegen is voor het schilderen van karakters en
het scheppen van frappante scènes.
En nu is het juist een van Sardou's grootste
verdiensten, dat hij dit zoo uitmuntend weet te
doen, en zelfs prachtige scènes invlecht die men
best uit het stuk kon lichten, al zijn de spron
gen die hij daarbij maakt dikwijls vervaarlijk.
Het is onmogelijk ons in al de fijnheden vau
dit tooueelstuk te begeven, maar buiten het
stuk op zich zelf, hebben wij ons perfect gea
museerd met het even natuurlijk als koddig
geschetst karakter van Pomerol's jaloersche echt-
genoote. De geheele handeling tusschen haar en
Pomerol was als 't ware een stuk in het stuk.
De zetten, die Sardou den advocaat, om het tegen
over zijn jaloersch vrouwtje uit te houden, in
den mond legt, waren allergeestigst.
Als iets bijzonder vernuftigs in het stuk uiag
men gewag maken van het onderhoud tusschen
André en Clotilde, waarin blijkt dat hij den
baud der liefde, die tusschen beiden bestaat, voor
Fernande wil verbreken.
Het karakter van advocaat Pomerol is een van
de best geslaagde van het stuk.
Wij hebben reeds hierboven gezegd dat de op
voering verdienstelijk was.
De heeren Spoor, Haspels en Mevrouw Picéni
hebben zich, naar ons voorkwam, zooveel moge
lijk in de werkelijkheid verplaatst, waardoor zij
hunne schoone rollen ongedwongen eu natuurlijk
vervulden. Alleen verkeerd begrip kan o. i. de
beoordeelaar van de Leidsche Courant op de ge
dachte doen komen, dat het spel van Mevr. Picéni
overdreven was.
Integendeel heeft Mevrouw Picéni o. i. zich
best van hare moeielijke taak gekweten.
De bemerking van overdrijving kan alleen
slaan op het spel van Clotilde, Mevrouw Valois.
Overigens speelde zij zeer verdienstelijk, doch wij
zagen Clotilde liever door een wat jeugdiger ar
tiste vervullen.
Een woord van hulde ten slotte aan den ver
taler, den heer Spoor.
Bij de eigenaardige moeielijkheden om de
stukken van Sardou in onze taal over te bren
gen, moet men over het hoofd zien, dat enkele
passages wel wat veel hun Franschen oorsprong
verraden. De heer Spoor is daarentegen zeer
gelukkig geweest in het overbrengen der talrijke
geestige zetten die in het stuk voorkomen.
In de eerste helft der maand October zijn alhier
aan het postkantoor bezorgd de volgende brieven,
die wegens onbekendheid der adressanten niet
bezorgd zijn kunnen worden
C. J. H. Avis, H. A. des Amorie van der ÊCbe-
ven, Mej. Haaska, A. Tetser, Wed. Qrishaven, de
Vries, allen te Amsterdam,; J. van der Crught,
te 's Graveuhage; de Rooi, te Hemmen; Mej.
M. van Veen, te Hillegom B. Janse, te Homburg;
Maarten Vetduiu, te Katwijk; W. van Zanten,
te Leiden; H. E. Smeets, te Maastricht; S. J. Ba-
teuburg, te Rotterdam; G. W. F. Cornielje, te
Utrecht; Mevr. Kramerink, te Zwolle.
Naar men verneemt, is de heer Fr. Botgor-
schek, directeur van het orkest van het Badhuis
te Scheveningen, door Z. M. den Koning van
Zweden en Noorwegen tot ridder van de Wasa-
orde benoemd.
Bij nadere dispositie van den minister van
koloniën, zijn alsnog aangesteld bij het Athenaeum
Illustre ingeschreven en op primo November jl.
in dienst getreden vijf militaire studenten bij den
geneeskundigen dienst voor Oost-Indië, te we
ten: de heeren J. W. Heijze, H. M. Bommezijn
A. Faassen, W. Snetlage en E. Brandts, zoodat
het getal studenten bij genoemden dienst alsnu
tot 109 is geklommen.
Den 30sten November zal te Amsterdam eene
buitengewone algemeene vergadering van de alge-
meene vrede-vereeniging plaats hebben.
Het verslag van het Nederlandsch Tooneelverbond
over 1870/71 is in het licht verschenen. Daarin
wordt mededeeling gedaan van de begonnen drie.
maandelijksche uitgave van het tijdschrift des
Verbonds, en van het besluit door het hoofdbe
stuur genomen, geen tooneelschool te stichten
vóórdat de bijdragen van belangstellenden rui
mer vloeien. Het uitgebreide leerplan is echter
vastgesteld en in de laatste algemeene vergade
ring aangenomen. Hetgeen tot nu toe verricht is,
is alleen voorbereiding tot iets ernstigs en dege
lijks. De Maatschappij telt 5 afdeelingen Amster
dam met 95, Rotterdam met 41, Leeuwarden met
41, Gent met 25 en Utrecht met 23 leden. In
het verslag wordt leedwezen uitgedrukt over de
omstandigheid, dat in Zuid-Nederland, waar de
zaak eerst werd toegejuicht, thans, nu het op
handelen aankomt, de onverschilligheid zóo groot
is dat zelfs bestuursleden de quitantie van bun
lidmaatschap onbetaald terugzenden. Vooralsnog
zal het bestuur echter noch klagen, noch juichen.
Naar het Utr. Dagblad verneemt, wordt ook te
's-Gravenhage de agent van de heeren Isenthal
en C°. vervolgd wegens den verkoop van Ham
burger loten.
'uue
Door de Maatschappij tot Nut van den Javaan,
zal met 1 Januari 1872 eene Vecrtiendaagsche Cou
rant worden uitgegeven.
Neutraliteit is ondenkbaar. Christelijk of anti
christelijk? is de vraag op elk gebied, beweert
de heer Groen in n'. 141 der Nederl. Gedachten.
Zal de natie in Nederland christelijk blijven, of
anti-christelijk worden? dat is de vraag, en we
zijn, sedert geruimen tijd, naar die anti-christelijke
reformatie op weg. Onder de leus van scheiding
van Kerk en Staat, die, wél begrepen, ook de
heer Groen zegt te begeeren, is het, meent hij,
in den grond der zaak om bezieling van Staat
en Kerk en School met de religie van het onge
loof te doen. Men meent den Staat te neutrali
seeren; men geeft den Staat aan gansch niet
neutrale invloeden prijs. Als in den Staat het
christelijk beginsel niet meer den boventoon
heeft, zal het antichristelijk beginsel, in den
staatsvorm genesteld, tegen al wat aan eene
christelijke natie nog heilig en dierbaar is worden
gekeerd.
Omtrent den strijd, in de Kamer te voeren en
de indiening van een voorstel door de heeren
van Loon en Wassenaer, zegt de heer Groen,
dat hij er in berusten zal, zoo zij dat willen
uitstellen vooralsnog. Alles of niets geldt het
artikel 194. Zouder herziening is esseutiëele
verandering der Schoolwet ondenkbaar. Alles of
niets geldt niet den modus quo der bestrijding.
Er behoort hier zelfs geen schijn te wezen van
mandat imperalif. Bovendien heeft de heer Groen
altijd wedijver tegen het artikel, nooit het in
dienen van een voorstel, al6 conditio sine qua non
van eensgezindheid, begeerd. Niet op eeu voorstel
in de Tweede Kamer komt het aan. Wèl op het
veldwinnen der overtuiging, dat de herziening
noodzakelijk is. Dus op het verwerpen van pal
liatieven, waardoor men, ten dienste der conser-
vatiel-uUramonlaansche politiek, naar agitatie-
sussing zou worden geleid.
Het Comité van effectenhandelaars te Rotter
dam heeft besloten, aan den Minister van Bui-
tenlandsche Zaken een adres te zenden, om
tegen de voorgestelde belasting op de coupons
van Spanje te protesteeren; zullende een adres
van dezelfde strekking worden gezonden aan
den Spaanschen gezant te 's-Hage.
o pa
C/5 O P o"
w w w
ff rt> 55
D a T3
IT PT
Q co
*1' CD
gwö
S
tr.
2-
a>'
9?
cp a
5" CD
2 S
3 O
CTQ
3 3
o o
o o
*o
O
CD gf
?r
CD g.
3- B
o "W
CTQ
CD -
O
O-
C7
ö5
O
PT
3
Oi CJ5 OO ZO c:
"t—O "co os O
0 W -d tfu. -3 C2
M w to I"1 y
Ifx co to o <1 c
OS OO O <0 O
r-> O OX j» Oi
co "oo "to CO O
IIcc o
CJX cc ZO pi to O
"co "~-l O ~-3 Gi O
W ^7 W 2 2
cn po o O
<o O CJX O o
•to I—11 O o
M O
CO OX -d
cc trj "bi i—
co I1 IO Ci
o O O
o, O OX H V ÏZ|
i—i O UX ÜX i—i OO o
O O 7*3 ox
i o o o bi
O O CC o «o
>1- CO tf- O
za jc. -t- as
ÏO CC. CO "Ós "co r-
to O -O as CO O
O Ol OO O H
"oo "o "o- Te- "o "co O
co o oi co m o
4-- O O OO- O- to y-
-O O O O O O-
O O O to O -O
2
CS t-
o
S" v
Uit dezen staat blijkt alzoo, dat de Nederland-
sche Bank op 6 Nov., bij een muntmateriaal van
f 145,164,157.48 voor eene som van f 153,961,742.55'
minder aan bankbiljetten in omloop had dan waar
toe zij gerechtigd is, terwijl het muntmateriaal
op zijne beurt f 61.584,697.02 meer bedraagt, dan
in verhouding tot de schuldvorderingen tot dek
king noodig zou wezen.
Volgens een bij het Departement van Marine
ingekomen telegram, heeft Zr. Ms. fregat met
stoomvermogen Admiraal van Wassenaer, onder
bevel van den kapitein-ter zee R. L. de Haes,
in den morgen van den 7den dezer de reede van
Falmouth verlaten, ter voortzetting zijner reis
naar Nederland.
Bij beschikking van 6 November is de vergun
ning voor een stoombootdienst tot vervoer van
reizigers, goederen en vee, tusschen Rotterdam
en Brouwershaven, bij beschikking van 4 Maart
1871 verleend aan Joseph J. L. van Poelvoorde,
te Vlissingen, overgeschreven ten naine van de
Brouwershavensche Stoombootmaatschappijgevestigd te
Brouwershaven.
Sedert de invoering van den winterdienst op de
stations der Hollandscbe IJzeren Spoorwegmaat
schappij en voor den duur van dien dienst, zijn
de aldaar gevestigde telegraafkantoren open als
volgt
Alkmaar, Amsterdam, Delft, 's-Gravenhage,
Haarlem, de Helder, Leiden, Rotterdam en Schie
dam, van 8 uren voor- tot 1054 uren namiddags;
de overige kantoren van S uren voor- tot 1 uur
namiddags, en van 3 tot 10 uren namiddags.
Z. M. heeft geagreëerd de opklimming van Otto
baron van Dedem, oudsten ridder-expectant der
Duitsche orde, Balye van Utrecht, tot tw
kapittel-ridder der orde.
Z. M. heeft benoemd tot plaalsverv.
te Waalwijk J. van Dijk, burgem. der gei^
Sprang en Vrijhoeve-Capelle.
BINNENLAND.
Amsterdam. 7 November. Het antwoord
Gedep.Staten vau Noord-Holland op de uit
digiDg van het gemeentebestuur van Amstet»
om de jaarwedde der wethouders tot 50t
verhoogen, bevat de mededeeling, dat
Staten het tegenwoordig cijfer van f 2000 tt
vinden en het op 3000 wenschen te bres
Zij vragen daaromtrent het gevoelen vau
Geuieeuteraad.
Haarlem, 7 November. De arrondissem
rechtbank te Haarlem heeft gisteren uitsp
gedaan in de, door hetgeen daaromtrent reed
medegedeeld, genoegzaam bekende strafzaak
A. Rexwinkel c. s. Bij zeer uitvoerig gemotir
vonnis heeft zij den beklaagde Adolf Rexvvij
schuldig verklaard aan 26 bedriegelijke opl
tingen, en hem veroordeeld tot eene gevange
straf van vier jaren, benevens 26 geldboeten
f 25; de beklaagden Arie Ger. Rexwinkel
Gerardina Gom. Schroder, beiden schuldig i
klaard aan medeplichtigheid aan 23 dier op'
tingen, en hen te dier zake veroordeeld tot
gevangenisstraf: den eerste van drie, de laar
noemde van twee jaren; beiden bovendien
23 geldboeten van ƒ26. Ingeval van wanbet
is voor iedere geldboete subsidiair eene geva*
nisstraf van twee dagen bepaald.
Zaandam, 7 November. Op kerkelijk terr
is hier thans woeling en strijd.
In de Hervormde Gemeente aan de Wesli,
neemt de beweging een ernstig karakter
bij de aanstaande benoeming van een predik
De confessioneelen en orthodoxen richten hos
aanvallen tegen het 12tal, geheel uit mods
predikanten bestaande. Hoewel het op we
wijze is samengesteld, verneemt men, da
morgen in de vergadering van het kiescoï
een protest willen indienen op grond van
bepaling in art. 30 van het PI. Regl. eo
protest tot in de hoogste instantiën volhoud
Door de laatstgedane partijkeuzen, waarbij
confessioneelen al hunne krachten ontwikkel,
hebben zij thans eene geringe meerderheid
het kiescollege. Hun doel istijd te wio
Mocht een der genomineerden elders beroep
worden, waardoor wellicht kans zou zijn,
deze voor hier bedankte, of Wel, als een bus
kwam te overlijden, dan zou in beide ger'
eene nieuwe nominatie of althans eene aa
ling moeten plaats hebben. Dat dit in h
richting zou geschieden lijdt geen twijfel.
Met belangstelling wordt een en ander
gadegeslagen. Of het gemeente-leven er bij wi
is eene andere vraag.
's Gravenhaqe,' 7 November. Zooals vroege1
gemeld is in de jongste zitting van den Gene
teraad alhier, een adres ingekomen, namens
bestuur eener op te richten vennootschap totet
ting van eene Concertzaal, waarbij de Gemer
een strook gronds wordt aangeboden voor den
leg eener straat tegenover de Rijnstraat.
Die grond zou onze stad eene som van/"
kosten.
Dat aanbod was terstond onderworpen is
overweging der commissie van fabricagir
echter evenals Burg. en Wethouders zich'
tegen verklaarde, bepaaldelijk omdat dan, ij
ook op indirecte wijze toch weder een sul»
voor eene concertzaal, van wege de gemeente
worden verstrekt, iets waartegen de raad'
voor eenige weken verklaard had. Burg. en W
stelden alzoo voor aan de adressanten te keus
te geven, dat hun verzoek niet kan worden
gestaan.
Dat voorstel is heden in de zitting van 1
gemeenteraad met bijna eenparige stemmen"
genomen.
Bij de behandeling, daarop, van het reedsu
ons vermelde nader voorstel tot verbeterde
richting der asch- en vuilnisstaal, hadden ee»
leden bezwaren tegen, de groote uitgaaf, die
werk zou vorderen, en oordeelden zij het weDSC
lijk een nader onderzoek in te stellen terf
krijging eener geschikte verzamelplaats, op et
andere plek. nfiV
Daartegenover stond echter zooals de I
gemeester mededeelde, dat het vervoer t
weder kostbaarder zou zijn en daarvoor vas
zouden moeten gegraven wordenzoodat de
dan eens zooveel zou kosten. Goedkooper g
is er wel te krijgen, maap geen plek is geschi
dan die in quaestie.
De heer Eyssell stelde hierop voor om uit
hygiënisch oogpunt een nader onderzoek 't
stellen, ter verkrijging van anderen grond W
polders, en daarbij tegemoet te komen aan
bezwaren van de betrokken polderbesturen.
Dit voorstel kon echter de goedkeuring der f
gadering niet wegdragen.
De drie onderdeelen van het voorstel van B«
en Weth. vervolgens in stemming gebracbi
aangenomen zijnde, werd het geheele voorsla
uitbreiding der aschstaal, die de gemeente opee
