26 September.
-beiiilletoji vaii liet „Leidscli
Dagblad".
N°. 3567.
Dinsdag
A0. 1874.
eene ontvluchting uit siberie
RUSSISCHE GEVANGENISSEN.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandenƒ3.00.
Franco per post3.85
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zen- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVBRTENTIKN.
Voor iederen regel0.15.
Grootere letters naar de plaatsruimte die zy beslaan.
Lelden, 25 September.
Aan de Staatsbegrooting voor 1872, die Zater-
jl. bij de Tweede Kamer der Staten-Generaal
ingediend, ontleenen wij de volgende bijzon
derheden.
De verschillende Hoofdstukken zijn tot het vol-
eDde bedrag uitgetrokken:
I. Huis des Konings 750,000 (idem 1871).
L Hooge colleges van Staat en bet Kabinet des
Konings 590,022.00 (ƒ593,603.00, 1871). III. Depar
tement v an Buitenlanlaudscbe Zaken 524,065.00
505,365.00 voor 1871). IV. Departement van
Justitie 3,335,710.00 3,294,4,72.00 voor 1871).
V. Departement van Binnenl. Zaken ƒ20,036,533.65
19,428,536.23 voor_1871). VI. Departement van
arine 8,999,127.52 8,903,660.96 voor 1871).
VIU. Nation. Schuld ƒ28,119,970,36 (ƒ28,085.606.36
voor 187 L). VIIB. Departement van Financiën
ƒ18,472,940.43 (f 18,275,998.48 voor 1871). VIII.
Depart, van Oorlog ƒ14,651,900.00 (ƒ14,614,463.00
voor 1871). IX. Depart, van Koloniën 1,685,113.83
(f 1,705,015.75 voor 1871). Onvoorziene uitgaven
50,000 (idem voor 1871).
Totaal bedrag der begrooting 97,216,382.79
tijen 96,206,720.78 in 1871; terwijl de uitgaven
;etaan of nog te doen voor 1870 99,747,520.03
zoodat de raming voor 1872 beneden de
ujtjaien over 1870 blijft met 2,532,137.24.
Bit de memoriën van toelichtingen op die on-
erscheidene wets-ontwerpen, blijkt ons: ad Hoofd-
luk III, Buitenlandschc Zaken). De verhooging
an het eindcijfer dezer begrooting is voorname
lijk daarin gelegen, dat wederom gerekend is op
kosten 21000) eeuer wenschelijk geachte
missie in China. In stede echter van een diplo
matiek vertegenwoordiger, wordt thans voorge
steld een consul-generaal tevens diplomatiek agent,
die zijn verblijf zal houden in eene der belang
rijkste havenplaatsen, waarvoor naar het schijnt
in de eerste plaats Shangae verdient in aaumer
king te komen, de voornaamste haven van in- en
uitvoerhandel in het algemeen, en mede de be
langrijkste stapelplaats van invoerartikelen van
Kederlandschen oorsprong of voor Nederlandsche
rekening uitgezonden.
Voor een Gezant le Rome blijft op deze begrooting
f 8000 uitgetrokken
ad Hoofdstuk IV [Justitie). In verband met eene
voorgenomen reorganisatie van het gevangenis-
wezen, waardoor de betrekking van hootdiuspec
loot lal komen te vervallen zijn de kosten van
lel departement met 3500 verminderd.
Ten einde aan 38 bewaarders in onderscheidene
nizen van arrest (waaronder Leiden) eene trac-
emeut8-verhooging van ƒ100 en alzoo van ƒ400
sjaars te verleeuen is de afdeeling kosten der
ovangenen verhoogd, maar ook wegens het aan
tellen van meer onderwijzend personeel in het
kuis van tuchtiging te Leeuwarden. De nieuwe
egeling van het onderwijs iu het huis van mili
taire detentie te Leiden, welke de eerste stap is
geweest op den weg tot verbetering van het
onderwijs in de strafgevangenissen zal voor het
tuchthuis tot voorbeeld wordeu genomen.
De som welke voor het onderhoud der ge
vangenissen en het uitvoeren van werken aan
die gestichten is geraamd overtreft het daarvoor
ten laste van het loopende jaar toegestane. De
reden hiervan ligt in de bestemming van een
gedeelte van het gevangenisgebouw te 's-Herto-
genbosch tot gevangenis voor veroordeelde vrou
wen uit Woerden; het daarstellen van nachtelijke
afzondering in de strafgevangenissen te Hoorn en
te Leeuwarden en in het verbeteren van den toe
stand der gevangenissen te Haarlem en te Mid
delburg.
Na de uitvoering der voorgenomen werken zal
de strafgevangenis voor vrouwen, volkomen afge
scheiden van het huis van verzekering, in het
uitgebreid en hecht gebouw te 's-Bosch kunnen
worden gevestigd, met ruime werkzalen, verblijf-
zalen, ziekenvertrekken enz., en ook met nachte
lijke afzondering in ijzeren alcoven.
Ad. Hoofdstuk V. Binnenlandsche Zaken.) De ver
hooging van het eindcijfer tegen 1871, met
607,997.42 is bijna uitsluitend het gevolg van
meer behoefte van den waterstaat en de publieke
werken.
De afdeeling onderwijs kon voor hetoogenblik
tot een lager cijfer dalen. Voor 1871 op 1,798,962.90
vastgesteld wordt voor 1872 1,719,629.49, of
19,333.50 minder gevraagd. Eene verlaging niet
ten koste der belangen van het onderwijs ver
kregen, maar een gevolg van de voltooiing van
het nieuwe ziekenhuis bij de Hoogesehool te
Leiden. Ook de kosten van het bestuur der pro
vinciën wijzen een lager cijfer aan.
De Minister, vriend van een krachtig en zuinig
beheer, vindt zich verplicht en in staat de kosten
van het personeel van zijn departement met 5000
te verminderen. Hij stelt deze vermindering tegen
over de aanvragen, ook nu weder van provinciale
besturen ontvangen om verhooging der toegestane
somuien voor personeel; aanvragen waaraan hij
thans nog te minder meent te mogen voldoen,
daar de besturen op weg zijn verhooging van
bezoldiging door vermindering van personeel te
bereikeo.
De memorie behelst voorts onder de rubriek
publieke uierken o. a. het volgende:
Bijdrage in de kosten van aanleg van een griendweg
van Woubrugge naar Hoogmade. Bij het opmaken der
definitieve begrooting voor het dienstjaar 1871,
meende de ondergeteekende zich, van wege de
beperktheid der middelen, omtrent dit subsidie
nadere overweging te moeten voorbehouden. Eene
nadere beschouwing der zaak doet hem oordeelen,
dat er voor ondersteuning van Rijkswege wel rede
nen bestaan. De weg zal eene rechtstreeksche
gemeenschap openen tusscben de kunstwegen,
die van Hoogmade uitgaande, Leiderdorp en de
andere plaatsen in de Rijustreek onderling ver
binden, en de kunstwegen, die zich van Wou
brugge oostwaarts richten naar Ter Aar, Langer-
Aar, Rijnsaterwoude en de landstreek ten zuid
oosten van den Haarlemmermeerpolder. Tevens
zal daaruit eene meer rechtsreeksche verbinding
tusschen dezen uitgestrekten polder en Leiden
volgen.
Zonder bijdrage van het Rijk bestaat er geen
uitzicht dat de weg tot stand kome. De gemeente
Woubrugge wil doen wat zij kan: zij neemt een
derde der op 33,000 geraamde kosten voor hare
rekening, is bereid den weg zonder tolheffing te
onderhouden, en heeft bereids over de Woud
watering een nieuwe draaibrug doen leggen, die
13,000 heeft gekost. Voor dit laatste werk heeft
de gemeente een geldleening moeten aangaan.
Van wege de provincie is eene bijdrage van
der kosten, ten bedrage van 11,000, toege
kend. De ondergeteekende stelt voor van Rijks
wege gelijk subsidie te verleenen, over twee
jaren verdeeld. De eerste helft dier bijdrage, ad
5500, is op de tegenwoordige begrooting uit
getrokken.
De uitgewerkte en toelichtende staat van dit
hoofdstuk levert o. a. het volgende meldenswaar
dige op
De jaarwedde van den portier bij de Leidsche
Hoogesehool wordt verhoogd- voorgedragen tot
400.
.De aanvraag daartoe na sedert 1815, ƒ250 ge
weest te zijn, was nadat aan zijnen ambtgenoot
te GroniDgen in 1870 aangesteld 400 toegekend
was, niet wel te weigeren.
Het nieuw academisch gasthuis, zal, Daar men
vertrouwt, met September 1872 in gebruik kun
nen komen. Het uitgestrekte gebouw vordert ten
opzichte van bestuur, huishouding en ziekenver
zorging een talrijk personeel. Zoo lang het niet
betrokken is en er dus geene zekerheid bestaat
ten aanzien van het aantal zieken, is eene juiste
opgaaf van betgeen noodig zal worden bevonden,
niet wel mogelijk. Volgens eene voorloopige ra
ming door curatoreu in overleg met de medisohe
faculteit ontworpen, zouden de jaarwedden en
belooDingen van het personeel ruiin 9000 'sjaars
beloopen. Een derde dier som is alzoo uitge
trokken.
Den opzichter der academische gebouwen die
tegen het einde van het loopeDde jaar zijD ont
slag heeft verzocht, schijnt het onnoodig te doen
vervangen, daar het toezicht op en de zorg voor
die gebouwen aan de ambenaren van den water
staat is opgedrageD. Zijne bezoldiging van 500
Vervalt dus.
De post subsidiën voor instellingen over de aca
demie is verhoogd met 3000 voor eens tot aan
schaffing van hulpmiddelen bij het onderwijs in
de oogheelkunde en met 7000 voor voeding van
het personeel en de zieken voor geneesmiddelen,
vvasohloonen, vuur licht en dergelijke.
De Minister hoopt nog op deze begrooting eene
som te breDgeu tot voorbereiding der oprichting
eener Rijks-landbouwschool, waarvoor de plannen
in-overweging zijn.
Een overzicht van de andere begrootingen volgt
Dader.
Het Dagblad v. Zuid-Holland wijdt aan de door
deu Minister Blussé gehoudene redevoering een
artikel, met het opschrift Liberaal Comediespel.
Het artikel draagt zoozeer het kenmerk van
geschreven te zijn door iemand, die met de pen in
deu inktkoker op het verschijnen der redevoering
zat te wachten, ten einde haar van alle zijden „door
te halen," dat wij er verder niet over spreken zul
len. Bij behandeling der Kanter zal hiervoor nog
ruimschoots gelegenheid zijn. Maar wjj kunnen
niet nalaten op de curieuse slot-aan merking van
het artikel te wijzen. „Daar worden de Kamer
leden voorgesteld als wilde dieren en de heer
Blussé als een dierentemmer, die hun in plaats
van voedzaam vleesch eeu zielloozc houten klomp
toewerpt. Voedzaam en zielloos..... waarlijk de
tegenstelling is scherp.
Wij dachteD een verhevener opvatting van de
„ziel" te mogen verwachten van een blad, dat
zelfs het staatsgezag op alle mogelijke wijze wil
inroepen om haar voor verderf te bewaren. Hoe
leelijk van dien dierentemmer om de dieren plot
seling een zielloos voorwerp te geven, terwijl
zij iets voedzaams, iets bezielüs verwachtten I De
man schijnt in den regel zijne dieren met le
vende mensclren gevoed te hebben. Zou het Dag
blad dit ook soms van de regeering verlangen P
Zou het soms met de vergelijking willen zeggen,
dat de Javaan den Nederlander moet voorge
worpen worden om hem tot zijne voeding uit te
zuigen Wat er ook van zij, wij zullen tot goed
verstand der DajiW-lectuur in het vervolg ont
houden dat het woord „voedzaam" als tegeüover-
stelling van „zielloos" wordt gebruikt en der
halve „bezield" of „zielvol" betëekent.
Reeds sedert eenigen tijd loopt te 's-Gravenhage
in vertrouwelijke kringen het gerucht dat de heer
von Bismarck het kabinet-Thorbecke zou hebben
laten polsen of het ook genegen zou-zijn om ons
land in het Duitsch Tolverbond te doen opnemen.
Het ministerie zou echter elk voorstel te dien
aauzieu verre van zich hebbeu afgeworpen.
Het gewijzigd Ontwerp-Adres van antwoord
Op de Troonrede, dat heden bij de Tweede Ka
mer in beraadslaging kwam, luidt als volgt:
S1REI
1. Het verblijdde de Tweede Kamer der Sta
ten-Generaal van Uwe Majesteit te vernemen,
dat de toestand van het vaderland gunstig mag
heeten en de betrekking met alle mogendheden
op den meesf gewenschten voet bleef.
2. De hartelijke deelneming van een naburig
land in de plechtige hulde aan voor Nederland
roemrijk gevallen strijders bewezen, heeft ook
Ons met gevoelens van erkentelijkheid vervuld.
3. Voor de zee- en landmacht, zoo in het
moederland als in de overzeesche bezittingen, en
evenzeer voor de ambtenaren van den water
staat, zal de loffelijke vermelding, die hun te beurt
viel, voorzeker een nieuwe spoorslag tot voortdu
rende plichtsbetrachting zijn.
4. Voorstellen om 's lands weerbaarheid op
voldoenden grondslag te vestigen, zien wij met
belangstelling te gemoet.
5. Met genoegen ontvingen wij de verzeke-
I'&ar
EN EEN BEZOEK IN DE
[Vervolg.)
Daar zou zeker drie dagen mee heen gaan
maar zonder een geviseerde pas mede.
gij moet zorgen morgenochtend precies om
[ttten uren hier te zijn, wacht dan maar op mij."
Beiden verschenen des anderendaags op den
faalden tijd. De matroos zeide„Geef mij het geld
aar," en overhandigde hem daarop een geel pa-
'eri de bel luidde, de barrière werd geopend
0 bet scheen den vluchteling een droom toe,
hij zich in zekerheid op zee zag.
2iju tocht van Riga door Kurland en Lithauen
|»m ongestoord het passeeren der Russische
l'enzen naar Pruisen de grootste zwarigheid
'2 echter nog voor hem. Piotrowski koos tot dit
aagstuk, het heldere daglicht en toeD de schild
wacht hem den rug toekeerde, sprong hij over
gracht van het eerste der drie glacis. Geen
alarinteeken deed zich hooren. De tweede over
zijde der gracht werd ook gelukkig bereikt, maar
daar knalde een geweerschot men had hem
dus bemerkt. Hij spoedde zich naar de derde
gracht, bereikte ook gelukkig de overzijde en
ijlde ademloos en uitgeput iu een klein boschje,
waar hij eenige uren versoholen bleef. Hij bevond
zich nu op Pruisisch grondgebied en trok thans
door Memel, Tilsit naarKöuigsberg.VaD daar wilde
hij zich te water naar Elbing begeven, waar hij
dichter bij Posen was en zich onder zijne lands
lieden bevond. Hij zette zich onder den blooteo
hemel op een steenhoop neer, en wilde den nacht
in een korenveld doorbrengen; maar de slaap
overmande heui en iu den donker werd hij door
een politiedienaar op onzachte wijze gewekt.
Zijne verwarde antwoorden wekten verdenking,
en vol aDgst zag hij zich naar de gevaDgenis ge
bracht. Hij gaf zich voor een Franschen katoen
spinner uit, die zonder pas uit Rusland terugge
keerd was. Men geloofde hem echter niet. Ten
laatste nadat hij ongeveer twee maanden in de
gevangenis had doorgebracht, was hij het ver-
hooren moede en verlangde den Franschen advo
caat, die hij tot zijn verdediger had gekozen, te
spreken en bekende hem de geheele waarheid.
De advocaat was als uit de wolken gevallen.
„Welk een ongeluk 1" zeide hij; „wij moeten
u aan Rusland uitleverenvele uwer landslieden
zijn reeds weder over de grenzen getransporteerd.
Maar er is wellicht nog éen wegschrijf aan
graaf Eulenburg; verhaal hem uwe geschiedenis
en doe een beroep op zijn medelijden."
Na verloop van tien dagen ontving hij een
nietsbeduidend antwoord, waarin hem geduld
werd aangeraden, lutusschen werd de geschiede
nis in de stad ruchtbaar en er kwam een heer
bij hem, om hem te vragen, of hij hem als borg
wilde aannemen. Er werden vele pogiDgen ten
zijnen gunste aangewend, en ten slotte was de
politie bereid hem weder op vrije voeten te stel-
leü. De heer die hem zijn. borgtocht had aange
boden, nam hem in zijü huis op, waar hij een
week lang vertoefde; toen kwam er echter bevel uit
Berlijn om den vluchteling weder naar Rusland
te transporteeren; bij ODtviDg echter tijdig genoeg
een waarschuwenden wenk en ontvluchtte. Men
had hem van verschillende aanbevelingsbrieven
voorzien, die hem zijne reis in vele opzichten ge
makkelijker maakten, en zoo kwam hij, na ver
loop van vier jaren, weder te Parijs aan.
Een bezoek in de Russische Gevangenissen.
Een achtingswaardig man zeide eens, dat twee
dingen steeds huivering bij hem teweeg brachten
„Het inwendige van een hospitaal en het uiter
lijke van een gevangenis." Er ligt eene dieperen
zin in deze woorden, als men oppervlakkig be
schouwd wel zou meeDeDnamelijk, dat de ver
steende voorstelling der menschelijke gerechtig
heid en gestrengheid in hun levenlooze rust
zonder bewustzijn of gevoel treuriger en ver
schrikkelijker is dan alle bezielde vormen van
schuld en ellende, die daar binnen te vinden
zijn. Of echter zulk een gevoel uit een natuur
lijken afkeer voor de plaats zelf ontstaat, of door
de omgevingen veroorzaakt wordt, mogen zij
bepalen, die ons op ons bezoek aan de Russische
gevangenissen willen vergezellen.
Men kan niet ontkennen dat een gevoelig mensch
in onze moderne gevangenissen een beklagens
waardig gebrek aan poëzie zal vinden. Staats
gevangenissen kunnen inderdaad eene eigenaar
dige gTootschheid verkrijgen door de groote mis
dadigers tegen de staatkunde, die ze binnen hare
muren bergenmen denke slechts aan den Tower
te Londen en de Bastille te Parijs.