betracht kan worden zonder aan de eischen van
den dienst te kort te doen, mocht in vele opzich
ten in de Indische voorstellen worden opgemerkt.
Verhoogde uitgaven worden voorts aangevraagd
voor Justitie, voor de betaling der koffie in de
Preanger Regentschappen, voor een beter toezicht
op de koffiecultuur, voor onderwijs, telegrafie,
enz., terwijl op openbare werken en marine be
zuinigingen zijn aangebracht, zonder nadeel voor
den dienst.
De verkoop van koffie in Nederland wordt ge-
geraamd op 800.000 picols ad 35 Cent per half
kilogram, suiker op 450.000 picols hier, en 600.000
op Java.
Het budget van Oorlog is ook ruim 5 ton min
der dan voor 1871; ook met het oog op meerdere
behoefte aan verbetering der binnenlandsche ge
meenschap, en bovenal op den aanleg van spoor
wegen, waar omtrent, na.afloop van het inge
stelde onderzoek, een afzonderlijk voorstel aan
de vertegenwoordiging zal worden gedaan. De
geheele begrooting is overigens zeer uitvoerig toe
gelicht en omvat velerlei nieuwe maatregelen.
Indien wij wel zijn ingelicht, houdt men zich
sinds eenigen tijd aan het Departement van Bin
nenlandsche Zaken ernstig bezig met de voorbe
reidende werkzaamheden, noodig tot definitieve
regeling van bet landbuishoudkundig onderwijs
hier te lande. (N. R. Ct.)
De Burgemeester, hoofd van het gemeentebe
stuur van Leiden, doet te weten, dat de ingevulde
patentbladen, over het dienstjaar 1871 en 1872
voor de Wijken 7, 8 en 9, alsmede restanten, bij
bet Collegie van Zetters, ln een der vertrekken
van het Raadhuis dezer gemeente, verkrijgbaar
zijn, dagelijks, met uitzondering van den Zondag,
van des middags twanlf tot twee uren.
Hoewel wij spoedig in de gelegenheid hopen
te zijn eenige mededeelingen te kunnen doen,
omtrent den opvolger van den emeritus-hoogleeraar
Stuff ken in de faculteit der wijsbegeerte te Leiden,
wijzen wij er op, dat thans over de voordracht
de geruchten zeer uiteenloopend zijn. Het Gore.
Weekblad noemt professor Opzoomer en Dr. F.
W. B. van Bell, predikant te Amsterdam; het
Utr. Dagblad Dr. A. Pierson (thans privaat-docent
te Heidelberg) en Dr. C. Bellaar Spruit, leeraar
aan de hoogere burger school te Utrecht; volgens
het Vaderland echter komen noch Opzoomer noch
Pierson in aanmerking, maar heeft men voorloopig
het oog op het buitenland gericht.
(Zie Laatste Berichten.)
Een jongen viel hedennamiddag van een turf
schip in 't Rapenburg, doch werd gered door den
voorbijganger v. H.
Uit een goede bron vernemen wij, dat Z. M.
de koning den eersten steen voor het op te rich
ten monument, op het graf der gesneuvelde of
ficieren op de Citadel van Antwerpen, in persoon
zal komen leggen. Handelsblad
Van de hand van Mr. S. van Houten is een
nieuwe brochure in het licht verschenen, getiteld
Liberale politiek op historischen grondslag. Het geachte
kamerlid teekent in dit geschrift de twee hoofd
richtingen welke elkander bestrijden: theocratie
(godsbestuur) en autonomie (zelfbeheer). Hij gaat
na in hoeverre de verschillende kerkelijke en
politieke partijen aan die richtingen beantwoor
den en verklaart zich ten slotte voor een liberale
politiek op historischen grondslag, d. i. een poli
tiek die het beginsel van zelfbeheer steeds meer
en meer ingang verschaft, doch door zedelijke
middelen, door de bestaande vormen te wijzigen,
wanneer de algemeene overtuiging spreekt, een
zij ons van nature eigen, kan niet in werking tre
den, alvorens ze door bepaalde prikkels wordt opge
wekt; ook aan die ontwikkeling is het zinnelijk be
wustzijn alweder dienstbaar. Daarenboven dragen
de zintuigen tot verhooging van ons levensgenot on
eindig veel bij; de wisseling der jaargetijden, het
sieraad der bloemen, het liefelijk gekweel der
vogels, en zooveel in de ons omringende natuur,
strekt het niet alles tot veraangenaming van ons
leven, en wat zou het ons zijn zonder de zintuigen,
die het tot ons verstand brengen, om hetalzootot
streelende voorstellingen in de ziel te verheffen.
Ver staat de mensch in dit opzicht boven al het ge
schapene door de hoogere opvatting der zinnelijke
gewaarwordingen, en hij vindt in zijne zintuigen
eene rijke en onuitputtelijke bron van een veredeld,
met zijn geheelen aanleg en zijne hoogere be
stemming op het nauwst verbonden, genot.
Het zij genoeg gezegd, om ons alle op te wekken
tot dankbare waardeering van die organen, waar
mede ons ligchaam als werktuig der ziel zoo
heerlijk en doeltreffend is toegerust. Om deze
beschouwing zooveel mogelijk praktisch nuttig te
doen zijn, vraag ik nog eenige oogenbiikken uwe
geduldige opmerkzaamheid om in enkele trekken
te overwegen, wat we tot ontwikkeling en op
voeding der zintuigen kunnen doen voor ons zelf,
maar in de eerste plaats voor het opkomend ge-
politiek, die „slechts in de uitingen van den vrijen
zich steeds ontwikkelenden geest des volks de
hoogste macht ziet, aan welke niemand duurzaam
weerstand bieden mag."
Naar men verneemt, zullen er een volgend jaar
groote veranderingen in de vestingwerken te
Gorcum worden gebracht, zoo de plannen der
ingenieurs ten minste doorgaan. Aan het verzwa
ren en uitbreiden der wallen en andere verde
digingswerken zou eene som van 700,000 besteed
worden, terwijl men voornemens is aan de oost
zijde der stad, tegenover den ingang van den
kant van den Dalemschen dijk, groote onteige
ningen te doen, ten einde een rechte straat te
verkrijgen geschikt om bij eventueel terugtrek
ken der troepen aan deze een gemakkelijkeu
ingang in de stad te verschaffen. Verder zou een
plan bestaan om een bomvrije kazerne te bouwen
en denkt men er over de infanterie, bij gebrek
aan gelegenheid voor een goede schietbaan, te
vervangen door veld artillerie.
De Landbouw-Courant, onder redactie van Dr. L.
Mulder, is bekroond met de zilveren medaille door
de jury der morgen, Zondag, te Maastricht te
openen tentoonstelling van de Vereeniging ter
bevordering van Tuin- en Landbouw in het her
togdom Limburg.
De minister van Financiën maakt bekend dat
bij hem ontvangen is een bankbiljet groot f25,
door een onbekende, onder de letters N. N., post
merk Delfshaven van 8 dezer, tot voldoening van
verschuldigde successierechten ingezonden.
De generaal-majoor M. D. graaf van Limburg
Stirum, buitengewoon adjudant des Konings,
maakt, overeenkomstig de aankondiging in de
Staatscourant van den 19den Augustus jl., bekend,
dat bij hem is ontvangen, tot het oprichten van een
monument ter eere der gesneuvelden in de Ci
tadel van Antwerpen in December 1832eene
bijdrage van tien gulden van den heer B., te Am
sterdam.
Jhr. inr. W. M. de Brauw maakt, overeenkom
stig de aankondiging in de Staatscourant van den
19den Augustus jl., bekend, dat bij hem is ont
vangen voor het Citadel-monument: van mr. G.
eene bijdrage van vijf gulden.
De luitenant ter zee der 2de klasse J. Loots,
dienende op Zr. Ms. wachtschip te Amsterdam,
wordt met den laatsten dezer op non-activiteit
gesteld, en met den lsten October daaraanvol
gende vervangen door den luitenant ter zee der
2de klasse E. Haitsma Muiier.
Z. M. heeft aan W. Stroink Jz., op zijn verzoek,
eervol ontslag verleend als 2de luit. bij de d.d.
schutterij te Enschede. En zijn voorts bij de d.d.
schutterij te Kampen benoemd: tot kapitein P.
H. Werff, thans 1ste luit.; tot 1ste luit. J. E.
Schaepman, thans 2de luit.
Z. M. heeft de benoeming van R. J. D. Hart
kamp, burgemeester van Blokzyl, tot secretaris
dier gemeente goedgekeurd.
Z. M. hoeft goedgevonden, met ingang van den
ltten Oct. aanstaande: 1*. de kapit.-luits. ter zee
J. B. Everwijn, C. T. Hackstroh en den luit. ter
zee der 1ste kl. J. Scheurleer, op hun verzoek,
be beine eersten wegens langdurige dienst, en
den laatstgenoemden wegens ongeschiktheid voor
de militaire eienst, ten gevolge van in en door
de dienst ontstane lichaamsgebreken, op pensioen
te stellenonder toekenning, ingevolge lit a van
art. 14 der wet van den 28sten Aug. 1851 Staats
blad N°. 127), aan ieder der beide eerstgenoemde
Slacht. Als we toch de hooge waarde der zintuigen
erkennen, dan zullen we gaarne toestemmen, dat
dit onderwerp onze aandacht verdient; alle zaden
die de Schepper in ons gelegd heeft, zoo ligchame-
lijk als geestelijk, moeten ontwikkeld en veredeld
worden, zullen ze strekken tot bevordering van
zijne wijze oogmerken. Ziel en ligchaam is éen
geheel en vormt te samen het pronkstuk der
Schepping; eene gezonde ziel in een gezond ligchaam
is ten allen tijde en terecht als het hoogste goed be
schouwd gewordenaan beide moet de opvoeding
trachten in gelijke mate bevorderlijk te zijn, dan
wordt de vorming van den mensch in den mensch
mogelijk.
Om het rijke onderwerp, dat ik slechts zeer
oppervlakkig voor u zal kunnen behandelen,
eenigszins geregeld te overdenken, moet ik u
brengen ia de kraamkamer bij de wieg van een
gezond, welgemaakt kind; hoe hulpbehoevend
ligt het daar, het houdt de oogen veelal gesloten,
is ongevoelig voor geluiden, en heeft bijna geene
bewustheid van reuk of smaak het gevoel alleen
is eenigszins werkzaam. Hoe weinig weten wij
van de allereerste ontwikkeling van het zintui-
gelijke waarnemingsvermogen Dat het kind ge
zonde zintuigen heeft en nogtans niet ziet of hoort,
is een bewijs voor het vroeger besprokene, dat
de uitwendige organen zonder het inwendig be-
van een pensioen van veertien honderd gulden 's jaars,
en aan den laatgenoemde van een pensioen van
tlf honderd gulden 's jaars; 2'. te bevorderen: tot
kapitein-luit. ter zee, de luits. ter zee der 1ste
kl. P. Roodzant en C. A. E. Fauchey; tot luit.
ter zee der 1ste kl, de luits. ter zee der 2de kl.
F. J. P. M. Mulder, J. P. Noorduyn en J. Loots;
en met ingang van den lsten September 1871 tot
luit. ter zee der 2de kl. den adelborst der lste kl.
L. Dupper, met bepaling, dat hij zijne ancienne-
teit zal behouden boven de bij Zr. Ms. besluit
van den 25sten Aug. jl. N°. 24, alsmede met den
lsten dezer, tot luit. ter zee der 2de kl., bevorderde
adelborsten der lste kl.
BINNENLAND.
Amsterdam, 10 September. Burgemeester en
Wethouders hebben thans bij kennisgeving mede
gedeeld, dat zij, ten einde de noodige voorzorgs
maatregelen te nemen bij het onverhoopte ver
schijnen der cholera in deze gemeente, eene com
missie hebben benoemd onder den naam van Cho
lera-Commissie, waarvan leden zijn de heeren:
Mr. C. J. A. den Tex, voorzitter, Dr. I. Teixeira
de Mattos, ondervoorzitter, D. Pas, penningmees
ter, Dr. J. J. F. H. T. Merkus Doornik, secretaris,
Dr. G. A. N. Allebé, Dr. C. C. van Hees, Dr.
A. H. Israëls, Mr. F. de Klopper, Mr. J. Lopez
de Leaö Laguna, F. H. Moorsel, Dr. J. PenD
Jacobus Polak, Dr. E. H. G. Thijssen en P. H.
Vorstman. Zij Doodigen de ingezetenen uit om
de voorzorgs- en andere maatregelen, door de
commissie voor te schrijven, stipt na te leven.
Voorts wordt aan de ingezetenen de verplich
ting herinnerd tot het rein houden van straten
en goten, alsmede het verbod om stoffen, van
welken aard ook, in de grachten te werpen.
Zaandam, 8 Sept. De leden van den raad dezer
gemeente benevens haar secretaris, hebben zich
verleden Zaterdag tot Z. M. de Koning gewend
met het eerbiedig verzoek om, in het belang der
gemeeDte, vooralsnog niet te voldoen aan het ver
zoek van onzen geachten Burgemeester, die als
zoodanig zijn ontslag Donderdag 31 Augustus jl.
heeft aangevraagd. Afschrift van dit adres hebben
zij tevens gezonden aan den Minister van Staat
en van Binnenlandsche Zaken èn aan den Com
missaris des Konings, en den invloed van beide
deze autoriteiten daartoe ingeroepen. Wij hebben
evenwel reden te vreezen, dat Mr. A. J. Smit
zich door niets zal laten afbrengen van zijn voor
genomen besluit. Aan eene Commissie uit den
Raad, die zich Zondag jl. bij hem vervoegde, om
te trachten hem van zijn voornemen terug te
brengen, heeft de heer Smit geantwoord, dat zijn
besluit onherroepelijk genomen is. Ook bij de in
stallatie der Raadsleden heeft hij in dien zin ge
sproken en zelfs gezinspeeld op een veriaten van
deze gemeente.
Zaand. Courant.
's-Gravenhage, 10 Sept. De eerste opvoering
van Auber's Ia muelle de Portici iu den Kon. Fran-
schen Schouwburg alhier, na den dood des grooten
toondichters werd gisterenavond voorafgegaan door
eene bijzondere plechtigheid. Door het orkest werd
namelijk eene groote marche funèbre ten gehoore
gebracht, eene compositie van den met lof beken
den orkestdirecteur Hasselman, en toen bij de
laatste toonen het gordijn werdt opgehaald, stond
het personeel der koren geschaard rond het borst
beeld van Auber, dat door de heeren en dames
lartisten met lauwerkransen en immortellen werd
bekroond. De directeur, de heer Emile Marck
sprak daarop eenige gevoelvolle dichtregelen uit
en herinnerde de groote verliezen die de kunst
in de jongste jaren ondervonden had. En toen hij
het beeld vau den afgestorven Franschen meester
met een immortellen krans gekroond had, stemden
artisten en koren, allen te samen in met het
wustzijn om ze te gebruiken ons tot niets nut
zijn. Eenige dagen na de geboorte blijven de oogen
meer geopend, doch worden alleen door den al-
gemeenen indruk van het licht getroffen; deze
prikkel wordt op dat tijdstip met groote spaar
zaamheid aan het kind toegediend, dat in het
begin donr bet licht onaangenaam schijnt te wor
den aangedaan. Ook later nog hebben bij het
kind alleen onwillekeurige aandoeningen door
middel der zintuigen plaats; van waarnemingen
kan dan eerst sprake zijn, als de rede ontwaakt
eD de handelingen van het kind met bewustheid
plaats hebben, terwijl we onze onwetendheid
moeten erkennen ten opzichte van hetjuiste tijd
stip, wanneer dat bewuste leven van den mensch
aanvangt.
Het ontwaken van het zinnelijk of zintuigelijk
leven van het kind openbaart zich echter aan den
opmerkzamen beschouwer door eenige verschijn
sels, als het volgen van het licht met de oogen,
later het grijpen naar glinsterende voorwerpen,
het bewegen van het hoofd of de tandjes, bij het
hooren van gezang en meer andere van den wil
afhankelijke handelingen. Het gezichtsvermogen
ontwaakt bij het kind vroeger dan bet gehoor,
de smaak vroeger dan de reuk. Het tijdstip,
waarop bet kind begint te loopen kondigt een
nieuw ontwikkelings tijdperk der zintuigen aan,
V1
schoone plechtige gebed uit de 3de acte v&r, J
Muette," dat als 't ware een overgang maakl
tot de uitvoering van die Opéra. Deze hulde i 1
de nagedachtenis van den beroemden Comp^ I
gebracht, die in 't begin dezes jaars, op Loo.1
ouderdom in zijn Vaderland overleden is, o, I
de welverdiende goedkeuring van 't publiek .fl
werven.
Delft, 9 Sept. Hedennamiddag te een I
werd onze stad vereerd met een bezoek vat]
M. den Koning. Z. M. begaf zich onmiddtl
naar de patroonfabriek, aan den MaassluissciJ
weg, en is, na aldaar een en ander in oogt-l
schouw te hebben genomen, te half drie gsJ
de residentie teruggekeerd. De huizen op I
Buitenwatersloot, alwaar Z. M. passeerde, watJ
meest allen met de vaderlandsche driekleur J
tooid.
Door de directie der gemeente-reinigj
alhier is een maatregel ingevoerd, die allen]
nuttig en ter bevordering der reinheid en gezonJ
heid zeer aanbevelenswaardig is waarom vrij J
gaarne de algemeene aandacht op vestigen. \v]
bedoelen het zoogenaamde tonnenstelsel. In iedei
woning waar zulks verlangd wordt, wordt J
verzameling der meststoffen, kosteloos een J
geplaatst, die geregeld eens of tweemalen J
week, mede kosteloos, wordt weggehaald en dj
een andere vervangen. Zelfs de daarmede in va
band staande inrichting van het privaat wcnj
kosteloos bewerkstelligd. Reeds in onderscheidec
woningen is daardoor eene groote verbeten;!
aangebracht, terwijl de meststoffen zeiven c
plaats van, niet alleen verloren te gaan, maar «J
te schaden, thans op doelmatige wijze worde
verzameld en voor den landbouw nuttig kuüGtJ
worden aangewend.
Utrecht, 9 Sept. Naar men verneemt hJ
Z. M. den 2den luitenant P. J. H. de Ktoppïl
bij het 7de reg. infanterie, verlof verleeud tul
naar Algirie te begeven, ten einde eene eiJ
ditie aldaar bij te wonen.
Utrecht, 10 September. Aanst. Woensdag J
de ambachtstand uit 's-Hage, door de directie
de Rijnspoorwegm. in de gelegenheid wo;J
gesteld, om voor slechts 60 Cts. de reis voor,]
en terug naar deze gemeente te maken; de v.]
lieden zullen echter voorzien moeten zijn vai-l
bewijs door hunne bazen afgegeven, dat zij.l
den ambachtstand behooren.
Nadat gisterenavond aan de hoofdwas
alhier een gevangen militair was opgebracl
verzamelde zich een groote hoop volk votl
dit gebouw; de militairen die de wacht haddeq
wilden hen verwijderen, hetgeen niet gelukt
vóór dat de soldaten met het geweer hen teru;
hadden gedrongen; aan de gematigdheid van d:|
militairen was het alleen te danken, dat met
niet tot erger overging.
Nijmegen, 8 Sept. De 2de luitenant der genii
de heer D. G. Nelemans zal met 1 Novemfel
eerstkomende bij de stafschool te Breda worde]
geplaatst.
Harderwijk, 9 September. Kapitein A. J.fl
Rocbell, die vroeger bij het Nederl. Indisch lep]
was gedetacheerd is thans bij het 3de reg. Islifl
rie geplaatst. I
Leedwarden, 8 September, De apotheker*
klasse W. Rolff, bij het leger in Ned. West-lB
gedetacheerd geweest, is thans bij het garni
geplaatst.
Bath, 9 September. Hedennamiddag arriveer. 1
per Belgische stoomboot de Ministers en J
hooge autoriteiten uit België, en begaven zicl'l
voet naar den spoorwegdam, welke Noord-BraU'l
met Zeeland verbindt, en hebben dien, benewl
de gesteldheid van de Schelde bij lagen wala-l
stand, in oogenschouw genomen.
vooral omdat de jonge wereldburger dan aan juistel
gewaarwordingen door middel der zintuigen te
hoefte krijgt. Uit den lijdelijken en geheel afbsn-
kelijken toestand, wordt het kind in een meet
handelenden en zelfstandigen verplaatst; dan wordt
de ouderlijke woning en de huiselijke kring de
leer en oefenschool der zintuigenterwijl alle die
het kind omringen en er zich spelende mede
bezig houden, Soms zonder dit te willen of te
weten, onderwijzers zijn in de kunst om wèl te
zien en te hooren. Spreken we toch reeds met
onze of andere kinderen, die we uit liefde naderen,
als ze er niet meer van verstaan of gevoelen dan
de houten pop, waarmede ons vierjarig dochtertje
zich vermaakt, we doen het met dubbelen ijver,
als het kind onze liefdeblijken beantwoordt, ei
door zijne aanvalligheid en gezelligheid ons ge
durig tot zich trekt. Id de eerste taal vaD he
kind zien wij een bewijs van nieuwe en aanmet
kelijke vordering in het zinnelijke waarneming:]
vermogen, het sprekeD van den mensch toch ij
overluid denken, en het eerste spreken van hc;|
kind strekt ten bewijze, dat de indrukken, dn
het door de zintuigen ontving, redelijke voorste!'
lingen deden ontstaan en dat door deze laatste
de behoefte wordt opgewekt, om zijne gewaar
wordingen in woorden uit te drukkeD.
I (Wordt vervolgd.)
