a°. ifcïi.
Mr. A. VAN HETTINGA TROMP;
H. N. VEEFKIND.
Feuilleton van het ,,'Leictech
Dagblad".
Voor Leiden per 3 maanden
1.70 UI' .81»®* 1 - a-'
Franco per post.
Afzonderlijke Nommersi
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zen*- en feestdagen, uitgegeven.
AOVERTENTISN
i .031110)
Voor lederen regel.
Grootere letter» naar <iè plaatsruimte die zij beslaan.
DnsoDJgqQn» sm> ...Mil ,Jt),i t;i gfo ririisyoiu Iös oos (,1s
0.1&
Op de gronden door ons vroeger' uiteengezet,
blijven wij in 't belang van stad eii biïr'gerijJ tot'
ll-Ffl- léden 1JVan den gemeenteraad bij de verkiezing
op 1 Augustus a. s. aanbevelen, de heeren
a J lrt wit stembriefje
blauw stembriefje
C KWKtaiKLlSéEN.
^M^Elw^adaiiaval aiHïa »b aosyiq "kM
De kweekelingen hebben ^in ons vaderland
eenCjpigene geschiedenis die zeer verwant Is aap
die van het ouderwijs of liever een belangrijk
deel er van uitmaakt,
Vroeger werden de onderwijzers uit alle'staq-
deu der uiaatsQbappij- gereeruteerd, ieder) dip
maar een goede hand schreef en een regel vap
^drieën kou maken was meester of liever, zoo
knap als de beste meester, en kreeg ook- leerlin
gen, als ,hy het maar voor een beetje deed. De
,,/Vyet van 1806 verbood dit, maar feitelijk ktvam
daaraan eerst vele jaren later een einde. Het
jaar 1806 kan men alleen stellen ais het tijistip
waarop de burgemeesters ophielden hun getrc uwe
huisknechten en dergelijk vplkje, inet een school;
meesfersptjstje te begunstigen als erkentelytóhei^
o voorde langdurige diensten hun bewezen) De
te. vergeven betrekkingen, de openbare schelen,
als wij ze zou mogen noemen, werden van loen
af door behoprlijk geëxamineerde onderwijzers
bezet. Het tijdstip dat huisknechten enz. de eigen
lijke kweekelingen wareq, was voorbij.
De woelingen, de ellende, de oorlogen, het
verlies cjer zelfstandigheid des lands oefendei
hun invloed op het onderwijs uit. HqtJeger werd
nu de eigenlijke kweekschool voor onderwijiers.
Menigeen, die uil het leger terug kwam en liet
wist wat aan te vangen, vooral ouderoflic ers^
beproefden het, onderwijs te geven en sommi ;en
eelükte het ook. Deze lieden begODnen meéatai
- «"vb -
met les6eu te geven, natuurlijk voor kleine be-
Toobingen. Later zetten ze een avondschool op
en' daarop volgde een geregelde school. Soojmi ;eii
begonnen te studeeren, legden examen af en
Öebben goede scholen gehad'. Men kon toen mee itaï
voldoen met lezen, schrijven en rekeqen tg leered.
Ónder deze onderwijzers muntten vele daarin
uit boven hun collegaas, die nooit buiten de
school gewerkt hadden, dat zij bij (yet leger tiet
leven en de menschen practisch haddeit leeren
kennen, terwijl sommige hunner ambtgenooten
daarvan slechts een flauw denkbeeld hadden.
Het gros der meesters, die gediend hadden, voldéed
niïnder. De geëxamineerde onderwijzers begonnen
hier en daar meer gunstig te onderscheiden, de
oudet soldaten verdwenen langzamerhand. Thans
worden er slechts enkelen meer gevonden, Wei'
en daar is.nog een exemplaar voorhandep die
wel geen onderwijs meer geeft, maar als rariteit
wordt aangetoond.
f"
Met pet verdwijnen, vandie oud-soldaten uit
het personeel djïf, onderwijzers vermeerdert al
lengs het aankweeken in.de school.zelve. Er is
vooT zooverre wij weten weinig van kweekeljngen
bekend j1p,1,hflf tijdperk die de afscheiding van
België voorafging., Dat de regeering de noodzaké
lijkheid der aanksveeking had ingezien en kweek
scholen te Haarlem en te Peer heeft opgedicht,
dat daaruit veie goede onderwijzers zijn voorl-
gekomen is bekend. Minder Te het misschien be
kend dat het getal onderwijzers, door de kweek
scholen geleverfl veel te gering was om in dé
bestaande behoeften te voldoen. Dat de sljechfe
bezoldiging der onderwijzers maakte dat de jonge
lieden die op de kweekschool meer.kennis hadden
verkregen dan de onderwijzer, in den regel tfezal,
na volbrachte studie eep anderen Joop.baan klozen.
Dat de overigen natuurlijk huu^yoordeel zochten
en meestal vonden door het oprichten van. zooge
naamde Fransche scholen, kostscholen of dergë-
'^en- niupz - - i
Het is qopdig i^ier te zeggen, dat wij afleen
over de kweekelingen ,der ^volkscholen spréken,
dat, wij de kostscholen, de Fransche scholep en
dergelijken meer, niet pnder de volkscholen Rang
schikken. Het waren toen meer, inrichtingen'voor
middelbaar onderwijs dan lagere scholen.' Dij
onderwijzers dier inrichtingen verkeerden in
andere omstandigheden ep leefden pp epn anderen
voet dap die der volksscholen, waardoor wij 'dé
tosschensqhofen, armenscholen en sommige bij
zondere schoiec in dp stedgp pp daarbij alle tiorp-
scholen verstaan. Deze inrichtingen voor meer
uitgebreid lager onderwijs waren,, door: deop
kweeking der onder wijzer? vap lagere scholen
niet gunstig, de beste kyveekelipgep gingen d lar-
toe over zoodra zich een gunstige.geiegenl eid
aanbood, en wij lioudpn het voor zeker dat hoe
groot het aantal uitstekende onderwijzers gevv sest
is, welke in dien tijd gevormd zijn, dje wij I eb
ben zien ter grave dalen, die eep. welverdie rdè
rust na zoo vele jaren arbeids genieten of die
nog aan het hoofd van scholen, staap, hup g gaf
zou veel gropter geweqsl zijn, jpdieozpovelep i iié£
vau onderwijzers, injtilqteurs waren,geyyorc|en. I len
lache er nfet over dat ivij aap de Fransche er-
taling van dat woord eep andere bpteekeois gés'
ven. De inslituteur van (iien tijd, zag uit dp hoc gie
op den schoolmeester neder, £poals dezq Op (,en
onderjiieeyter deed, die zich nutyurijjk vppr eél
aanzienlijker dan de kweekelmg hield.. Wij.k snL
nen nog onderwijzer? van schojeo yoor ni ïër
uitgebreid lager onderwijs, dje,.yoj?trekt niet als
onderwijzers van lagere schol,eq yvillen behatidild
worden, die zelfs de onderwijzers-gezelschap] en
niet bijwonen. De kweekelingen van de kyye ;k';
school te Haarlem, hoe uitmuntend toegpr ist',
maken slechts een gering deel uit van jiet g< tal
recruten die ieder jaar de rije(n yan.fiel le ;er
onderwijzers moest aanvullen, hun kwaliteit i as
uitmuntend, hun kwantiteit was gering, ointiat
de ineéstën deserteerden. \Vij zul leu daarom op ze
aandacht niet op deze vestigen maar op den, in
de school door en voor het onderwijs gekyveekien
jongeling, die, oni welke reden daiL.ook, e^ zich
toe bestemde om een der meest ondankbare be
trekkingen te vervullen die wij kenneii die
meestal zonder middelen van bestaan soinsz|m'ler
leidsman, begon te studeereD,, tjje,spnis de npmen
der boekjes niet wist welke hij beltpefde,. èh a1!
kende hij de namen, toch de yveinige stuivers
miste 'om~ze zich aan te schaffen,tdie nashteii
lang gebogen over een veroudert) werkje voor
wéinige centen op een stalletje gekflcht, doof
'eigen 'oordeer,' door eigen oefening daaruit fnèèf
leerde dan menig student die de beste werken
ter diénste Staan. Óp die jongqlietjeo, die den datj
vlijtig voor' het karig stukje brood yverktei^, be-
ooodigd' tot voeding van hun lichaam t^n deé
nacht bezigen om hun geest te voeden^or an
dere maar even moeilijk verkregep spijs. 0(> dié
joogelingen, die thans mannen zjjp die opzeil
eerbied eii oóze hoogachting verdienen,, omdat
zij "aan heb hoofd tier volkscholen geplaatpt, het
opkomend geslacht verbeteren eu vqredeleij, eft
zoo wij hopen mopdig""de banden zullen verb'ré<
ken die het onderwijs knellen.
Lelden, ar jnll. e
SfladJ uSblOd ,1'tlü .H lOaiOVflU .O J I
Gisterenavond slqeg.de bliksem in den oliempleu
van Mevrouw Mpeps, eyen buiten, dq. Zeijpport,
yvaariioor een begin van. ,brand is outstaan, Hoe'-
wel spoedig gebluscht met behulp .van detspuit
van den molen, moet de schade niet gering zijn.
I, .lint -to- luirrui - n* i
ravyjiasJ, tyt oib j,id ion - snadl .otlnOjl I
Sedert de vorige opgave zijp alhiey door ppklken
aangetast 3 persoden, als hersteld .jppgegeyep 1,
overleden gééne, zoodat in behandeling blijven 31.
Dé Verkiezing van een' lid voor de Prov. Sitdten
van ZultJ-Hdllahd 'lih 'het hooftlkiestlistricl Rid
derkerk, ter véWalnging van den heer Dp Raadt,
(die in 1874"mV>esl aftreden) zal plaats hebben
bp Dinsdag Is lA'ug. eri'een evéntueelé herstem!
iriihg' öp 1 'Augustus.
''De 'vièVdc [ifovinclale vergadering van ontjer-
wijzers en voorstanders van bet onderwijs in Ztlid-
MoiIéiiftf'e^a.i' di't'jaar dén 9den September te 's-Gra-
venhage gehouden worden. Reeds heeft zich eene
Mgfllin'gS-coiniinssie 'geconslilueerd. Tof voorzit
ters Vijn de heë'reh Pontier en Dewald, tot secre
tarissen tie" liëereu Schippers en lJketna, en tot
i)èningnVe'ë'stérs"de hëe'ren i)e Vletter en Snelge-
kdïfeh. 1
Voor 1'Augustus'wacht de eerste secretaris) dé
'hëer Sblnppërs'W'Sëhëvëningen, bericht van hpn,
die Vöoniétiiens Vnjn de vergadering bij te yyonpn,
met vermelding der punten van bespreking, die
tij we'néBlitn in te lëidenjen op de agenda ge
plftatst'te zién.
De heer-' Detblof Siém te Amsterdam is door
Z. '!M. den Bey van Tunis benoemd "tot rtdaer
'lste kl. van de oïde 'Van Nichau Ip'htihar.
Door de Provinciale Staten van Limburg jg
een subsidiet.van f400 toegestaan, ten behoeve
van het ondheidkundig genootschap in dat ge
west.
ojihyoo/i ata-ctog au qo SWSWIw yiouiq
Uit de periodieke mededeeljugeu van het Jour
nal de la locietc agrjc.oje. du f}rahanl blijkt,,odat de
veepest in de aan België grenzende departementen
van Frankrijk in groote mate zich uitbreidt,
zoódat onze zuidelijke buren ernstig op voorzorg-
maatregelen bedacht zijn.
y- lol i JUL) lil i-u. JVU uu
Ter aanvulling van het laatstelijk opgenomen
bericht, betrekkelijk de leverjng der spoorstaven
noodig voor den spoorw eg vau Buitel naar Wezel
kan worden medegedeeld, dut tusscheu de aan
nemers voor den bouw van genoemden weg en
de maatschappij John. Cockerill te Seraipg eene
overeenkomst is gesloten, waarbij de leveriDg
van 3500 rails aan die Maatschappij is ,opge-
'dragen.
„..j l«r po.rl-- 1 ua4
Voor 1 Januari 1872 zal hqt groptste gedeelte
dier "SpébrStaven 'met alleen geleverd juaar ook
•ftè'fég^ 'zijD. Met het le^ g'en^" van de aardebaan is
men gevorderd van den Maasoever te GeDnep
tot aan de Pruisische grenzen en van den ge-
nóé'ftiden'1 oever té Oelfelt, met uitzondering van
èéftige' kléine vakken tot aan Uden. Vpor die
.,!n 1 o -ui 5i-
aardebaan is het benoodigd getal gecreosoteerde
dwarsliggers aangevoerd. Te Gennep is alles in
gereedheid om met liet heiwerk van de beide
landhoo/den od peilers, voor het leggen van de
uLji II rp?, lil. o
brug Over de Maas, een aanvang te maken. Men
is ook druk bezig met den aanvoer der benoo-
digeje materialen, vooy dp,,kleine kunstwerken.
De minnelijke onteigening der.<benoodig.de gron
den gaat successievelijk vport. Zpodra de oogst zal
zijn binnengeltaald begint de bouw der verschil-
.bauuiiio' cnaeoave uotsOuin
De aansluiting aan den staatsspoorweg to Box
tel is geregeld. Zooals de werkep nu staan, kan
bij geregelden arbeid, waprvoor, ai|e, zorg gedra
gen yvordt, bet gedeeffe. Boxtej—Gocb, met de
aansluiting aan, de R,heinigehe,,Bahn, ^ynde 63
van de geprojecteerde,,94 .kilometers, in Mei 1872
voor het publiek geopend worden.
Ulliii -I Li j i i li tj.l UÖJ
Aan eep particulieren brjgf uit^ Patpvia d. d.
10 Juni ontleent de N. R. Ct. het yojgepdey;,
Het blijft hier voortdurend ?fil, Voqgfiet oogen-
blik meer nog dan anders, oypdaf de schepen uit
Nederland, ten gevolge vajy^dêO langen yyinter,
oog niet zijn aangeftomeo, zoodat cje reede van
Batavia bijna geheel ietjig is. Niet vpor dp volgende
maand zal eenige levendigheid bespeppd worden.
Hpj; ziqt er ,hier door gebrek aan vprfier.jn het
midden d.qr week soms ojt pf het Zpndag if Al
zijn de zaken hier verflauwd, vermeen ik toch
te mogen vertrouwen op eene meer gezonde
positie voor den handel, dan eenigp jarpngel^den.
Hef krediet heeft yich wijs|ijk ingekrompenhet
accomodatie-papier is zoo goed als verdwenen;
langzamerhand kan de hendel nu weder floreeren.
Gelpkkig dat belangrijke faillissementen die van
vorige.jaren niet zijn komen vermeerderen.
Wij treden hipr een nieuiv tijdperk in. De
.Oiw,
'S.
- r
"IETS XJIT - HÉT -IiEVEN
J VAN" 'EEN
I.' 110
tytaxnl
>l\ sb «e.
HLCÏ 2C Ihzt A. 2>T - QHATH/IA 2ST,'
naverteld.
Vervolg).
cominuni
jaar als wilden id de rotsen, in de bosseben, Jn
Zonder die eerste communie zouden zij ttet gaii -
,sepei -I i u - J - ------ I
l. w'cilau'icn zich bezighouden met het opgravén
van .de wortelen, de knollen.en de aardapptiién
yaiy anderen. Indien zij deu, godsdienst niet noodig-
zouden al deze lieden ons laten fluiten,
de meester en zijn ondermeester zouden van hoD;
ger i?terven. Gelukkig kuunen zij den godsdietrét
ft i "'"T missen, en zoo komt tiet, dat,,gedurende ae
tvyee of driejaren, dat-zij den catechismus leeretv
Wij ze onder den duiui hebben en ons juist zoh-,
veeltijd bfijft, oui zip een/weinig, te drillen. M^n
drilt ze allerbpst met rottingslagen, Bekijk met-
eens die bundel twijgen van hazelnoot, die ik daar
achter de klok heb staan, fedèr jaar verbruid ik
gertiiddéld twee of drie zulke bossen op hun'në
ruggen. Gij moet volstrekt niet bang zijn, omjer
wat te brekeD, die twijgen groeien hier iri over
vloed. Zoo een van die kwajongens oheerbiet ig
jegens n is of zoo hij teekens maakt met zjft
hahdèn, of met zijn oogen k'nijit, of lacht, oinne
anderen aan het lachen te maken, sla er op lbs,'
spaar hem niétSla bent tot hij schreeub t
en dé gansche school dit hoórende, denkt: ,/Zio,
dat is geen meester Jalijtfes"of Philip,' maar ebiT
flinke onfdertoleester!" Dan zullen zij ontzag vopf
u hebben, en gij zult sfechts b'vén "links ofrecljts1
behoeven te kijken, én ze'zullen van angst be
ven, en zich haasten in hun'në só'fiülR»1 te kruipen.
Verstaat ge niij?"
„Ja meesterl"
„Zie zoo; nu zullen vVij haar beneden gaan, ael
school is vol. Kom, neetir een stok, iéder' mdet
de zijDe hebben."
Hij keek zelf den bundel na en'-gaf mij een'
van de dikste twijgen, wel'zoo dik als «lijn1 pin c,
en toen gingen-wij néar beriedén. Mijn' Jhirs'cne
leveu lang zal ik mij die/grooteéclmolftahierniet
al die kindereu herinneren, in liet'midüën'van
de school waren'drie rijen binken Vübr dé klein
tjes, door meester GuiHaume banken Oan'tie kat
jes genaamd, eu langs de wanden de vierkante
taféls, waar aan béide zijclén de grooteren zatën,
theestal 'érg Onzindelijk, in lompen, buis en broek
aan de ellebogen en knieën vol gaten, enkel'en
met klompen, anderen barrevoets, als ware wil-
'den. Niet één hunner, daarvan ben ik zeker, had
ziëh sint.s yveken of zelfs maanden gewassclrén.
De lucht was ondragelijk.
Toen wij in den gang kwamen, beefde Het
era de gêbóuw letterlijk van het geraas, dat tie
kinderen al krakeelende, lachende en vechtende
ih'aakten, maar ter hauwernood lichtte de meesljer
ëvèn de klink óp, of al'fes zweeg, eene vlieg had
men kunnen hóoren. Tvv'èe séconden stoud^ ijij
stil bij de deur, iedereen zat over zijn boek ge
bogen öp zijüe plaats.
Toch keken de vermetelsten mij eventjes aap,
draaiende niet hunne oogen, en zich achler de
'oórén of heupen krabbendezij zetten "daart ij
bedenkelijke troniés, precies alsdroomerigeapei;
ze'dachten zéker: „Daar'keb je me hu den nie ï-
tfvén 'ondérihééstèr, 'die voor 'dén andere in e
plaats!l'gekóVhën 'is, dien wij "hebben doen hee t-
gaan. Zou hij er eea zijD met wien we een loop e
kunnen nemen? Zou hij boos worden? Zouden
\W'óp'zijncschouders kunnen klimmen?"
Dergelijke gedachten kon men op hun gela ,t
lezen, en toch zaten zij 6til en bewogen zich niA,
en schenen verdiept in hunDe boeken. Meester
Quillautne ging zeer langzaam tot midden in de
sciypol, en mij roepende, zeide hij
„Mpester Jeap Baptiste, kom hier, eu gij
allen (zich. tot de kinderen wendende) luistert
goed naar hetgeen ik u zeggen zal. Ziehier uvveo
nieuwen ondermeesterDeze heer is,niet zooals
de anderpD; het is een goed ondermeester, die ik
heb laten komen, opzettelijk voor zulke bcji/els
als jelui zijt, die van goetjbeid, niets wilt weten
en alleen in luieren behagen sclyppt, Welpu, gij
zult allen tevreden zijn 1t.Opgepast! Opge
past hij die zijn plicht niet doet, meer zeg ik
V'SÖj'lit" iio mbo») ah uo sleiBnii tid hu ml
Tioen .ging hij op zijn sfoel zjtten pennen ver
inaken. Ik wandelde dp school op en neder, en
zagde( leien na. Toen gingen de kjntJeren aan
bet zingen: b, a, ha, b, a, ba.; dit duurde zopwat
een half uur. Meester Guillaump hjld m»j gezegd
dat ik op zijn stoel inoest .gaan ziffen. en tvyee
voorbeelden schrijveD, Hij w.asypliijnbaur tevre
den, en zeide: „Dat zal wel gaan!"
Toen, aan de,, kinderen een teekeu gevepde
oin te zwijgen, liet hij mij aan de eerste .(tlpsse
den calechismuf qyerhoorpn, ety naar de banken
gaa'nÜe, onbekend alsik was meL/je namen.der
leerlingery, wasser een van de groplstijrnetkioes-
'likar, een stompen neus en een gezicht als het
ware door de lucht gelooid, die dood bedaard
