N°. 3475.
Zaterdag
A°. 4871.
lO Juni.
MANIFEST,
W. j. KNOOP,
enz.
ANN
nwei
SAR.
"Sen
ene-
pak.
EIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandenƒ3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zen- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIHN
Voor iederen regel.0.15.
Grootere letter» naar de plaatsruimte die lij beslaan.
in de liberale Kiesver eenigingen „Het Algemeen
Belang en Alphen en Omstreken."
Aan de Kiezers in het Hoofdkiesdistrict Leiden.
Jiet aandrang roepen de ondergeteekenden de
lezers in het Hoofdkiesdistrict Leiden op, om op
linsdag 13 Juni e. k., aan de verkiezing voor een
van de Tweede Kamer der Staten Generaal
sl te nemen.
Deze verkiezing is eene zaak van het hoogste
elang. Van haren uitslag zal het voor een groot
■eel afhangen, of wij zullen blijven voortgaan
de baan der geleidelijke ontwikkeling, dan
el opnieuw een tijdperk van onruit en crisis
'tn®allen zien aaDbreken.
Wij bezitten tbans een krachtig Ministerie, aan
telks hoofd de man staat, die bij ons de zuiver
onstitutioneele regeering gevestigd heeft; eeD
lioisterie, dat de zekerste waarborgen oplevert
oor vastheid van bestuur, eerbiediging van de
echten en vrijheden des volks, bevordering der
welvaart onder de heerschappij van orde en rust,
erzekering van 's lands veiligheid, bedachtzame
jiaar noodige hervormingen in het koloniaal be
ker, eerlijke toepassing van het beginsel van
rijheid van onderwijs, gepaard met nauwlettende
zorg voor de degelijke vorming onzer kinderen
lot kundige en bekwame menschen.
Tegen dit Ministerie en de beginselen, welke
het vertegenwoordigt, wordt strijd gevoerd door
drie partijëu, die tijdelijk met elkander in dit
verzet samenspannen, maar overigens elk wat
anders willen.
De eene tracht onze constitutionneele waarbor
gen binnen de engste grenzen te bekrimpen.
Denk aan de herhaalde Kamer-ontbindingen loen
deze partij aan het bewind was.
De andere heeft geen ander doel dan ons hoo
gst, middelbaar en lager onderwijs ondergeschikt
temaken aan kerkelijke leerstukken en alzoode
nezenlijke vrijheid van onderwijs te verkorten.
De derde zou in ons Vaderlaod, even als elders
in Europa, het geheele volk wederom onder het
juk eener geestelijke heerschappij willen dwingen.
Het is onze plicht en ons belang de Regeering
legen de vereenigde aanvallen van deze drie par
tijen te steunen en van den wil om dat te doen
bij de stembus blijk te geven, door tot onzen af
gevaardigde eenen man te benoemen, die zonder
voorbehoud de beginselen is toegedaan van wier
handhaving wij alleen heil voor het Vaderland
verwachten.
Die man is het aftredend lid der Kaïner, de
heer Van Wassenaer Catvvyck niet. Welke ook
zijne verdiensten zijn mogen, zijne richting kan
Diet de onze zijn. Hij behoort met overtuiging
tot eene der drie partijen, wier streven in strijd
is met de beginselen, welke wij gehandhaafd
willen zien. Hij behoort tot hen, die onbewim
peld den wensch naar eene wijziging van art,
194 der Grondwet uitspreken, opdat het hun mo
gelijk worde het openbaar neutraal onderwijs te
erdringen door het Kerkelijk-dogmatische.
In zijne plaats kunnen en willen wij ons ver
trouwen schenken aan den heer W. J, KNOOP,
luit.-generaal, een man die reeds vroeger een
sieraad was der Kamer en zijne eervolle plaats
aldaar verleden jaar alleen verlaten heeft om,
toen er gevaar dreigde, de wapens voor het Va
derland op te vatten. Een man voorts, die meer
dau eens in duidelijke en krachtige taal verklaard
heeft, de volksschool te zullen handhaven en geen
inbreuk, van welke zijde ook, te zullen dulden
op onze vrijheid en onze rechten.
Daarom is het dat wij met vol vertrouwen
aanbevelen de keuze van den
Generaal AV .JKNOOP.
Oud-lid der Tweede Kamer.
Namens de KiesvereenigingAlphen en Omstreken.
J, Herrewijn Jzn., Voorzitter, lid der Provinciale
Staten, te Aarlanderveen H. Tihmers Verhoeven,
Vice-Voorzitter, kantonrechter te Woubrugge; G.
Van Overbeek, te Alphen, Secretaris P. H. Kool
haas, te Zwarnmerdam, Penningmeester-, G. c. v er
kink, te Oudshoorn; P. P. Cunaeus, te Ter Aar;
A. H. Sprdyt, te Hazerswoude; D. Van Schraven-
dijk, ,te Rijnsaterwoude; F. T. Bos, te Nieuw
veen; J. T. Cock, te Bodegraven; J. Van Dam,
Namens de Kiesvereeniging Het Algemeen Belang
S. Vissering, Voorzitter; B. F. KrantzW. Pleyte,
Secretaris; Jhr. Mr. H. A. Steengracht van Dih-
vinvoorde, J. Tromer, A. Kranenburg, J. Van
Dorp, allen te Voorschoten; Dr. C. J. Van der
Kbllen, Dr. M. H. Dahme, beiden te Wassenaar;
D. L. Immink, te Katwijk; L. Kruytf, te Sassen
heioiJ. C. Noordendorp, D. M. Van der Hoepp,
beiden te Oegstgeest; D. Wassenaer, P. Alke
made, W. Hoog, G. Koninq, D. Koudijs, C. Hoog
straten, allen te Noordwijk en Noordwijkerhout
Greneraal W. J. KNOOP
OP
Baron VAN WASSENAER.
FEITEN DIE SPREKEN.
De grieven en bezwaren die tegen onzen aftre
denden afgevaardigde bestaaD zijn zoo menigvul
dig, dat wij waarlijk menigmaal in moeielijkheid
geraakten om eene keuze te doen tusschen al
hetgeen daarvan zoo zonneklaar blijkt geeft. Veel
van hetgeen besproken zou kunnen worden, moe
ten wij wegens den ver gevorderden tijd dezer
verkiezing achterwege laten. Niettemin is onze
keus gevestigd en wenschen wij een nieuw tijd
perk uit het parlementair leven van den heer
Van Wassenaer te behandelen.
Het zittingjaar 1869/70 leverde den heer Van
Wassenaer weer ruimschoots gelegenheid op, om
zijne strenge orthodox-conservatieve beginselen op
den voorgrond te stellen.
Bij de begrooting van Nederlandsch Indie,
dienstjaar 1870, hield hij eene sterk gekleurde
reactionaire koloniale redevoering, waarin de
mildere beginselen op Java van toepassing ge
bracht hevig door hem aangevallen werden en
terugkeer tot het cultuurstelsel van Van den Bosch
aangeprezen werd.
Het verdient opmerking dat de heer Van
Wassenaer zich in de koloniale staatkunde, on
danks zijn christelijk-historischen geest, bij de
ponservatieven aansluit, iets dat in strijd is met
<Je houding der christelijk-historische richting,
|lie, de heeren Elout van Soeterwoude, Mackay
ja zelfs Groen van Prinsterer hebben dit getoond,
meer vrijgeviger de Indische huishouding wil
bestuurd zien.
Dus ook op koloniaal gebied strijden de denk
beelden van den heer Van Wassenaer, tegen die
welke in ons district beleden worden.
Practische blijken van zijn afkeer van het
liberaal koloniaal beheer, gaf hij door te stemmen
tegen de later in behandeling gekomen begrooting
van KolODien, tegen de Agrarische wet, nadat
hij van te voren gestemd had voor het amendement
van Golstein om de geheele 4de alinea uit de Agra
rische wet te laten, strekkende om den Javaan zijn
erfelijk bezeten grond op zijne aanvraag in eigen
dom af te staan; en door de verouderde stelling
te ontwikkelen, tot oprichting van een kolonialen
raad uit teruggekeerde Indische ambtenareD.
In de bedoelde zitting ontmoeten wij den heer
Van Wassenaer weder als fel bestrijder van de
bestaande onderwijswetgeving.
Ditmaal bleef het niet bij woorden.
Hij verrichtte daden door tijdens de behandeling
van de begrooting voor BinDenlandsche Zaken
eene motie vaD orde voor te stellen, om te doen
verklaren dat de onderwijswet van 1857 de Vrije ont
wikkeling van het bijzonder onderwijs belemmert,
en zulks als prise en considération voor een
later voorstel t»t wijziging der wet.
Deze motie, werd gelukkig verworpen met 50
tegen 27 stemmen. Tot de tegenstemmers behoorden
al de ultramontane», orthodoxen en de Dagblad-
conservaitieven de heeren Heemskerk c. s.
Alzoo werd, dank zij den laatsten liberalen
uitslag der verkiezingen, in den lande het onder
wijs voor gewissen ondergang behoed.
Het hoofdkiesdistrict Leiden kan op 13 Juni
eep schitterend blijk geven, dat het tegen derge
lijke voorstellen protesteert. Het heeft slechts een
man te kiezen als generaal Knoop, die bezield is
met warme gevoelens voor de neutrale school.
Bij zijne redevoering tot aankondiging van dit
door de natie teruggewezen voorstel, sprak de
heer Van Wassenaer ook over het hooger onder
wijs woorden, die voor Leiden van het hoogste
gewicht iyn.
Wij waren er wellicht toegekomen deze quaestie
wegens den overvloed van stof te laten rusten,
maar nu het Dagblad van Zuid-Holland in zijn aan
bevelingsartikel van gisteren zegt, dat de heer
v. Wassenaer bij herhaling voor de belangen der
academie in het veld trad, en den hooggeschatten
Prof. Prins met de insinuatie bejegende, dat hij
wel eens had mogen bedeuken, wat de heer v.
Wassenaer voor de Leidsche Academie gedaan
heeft nu moeten wij een sprekend argument
aanvoeren, dat als de heer v. Wassenaer 't in
handen had, het met den bloei van onze Academie
gedaan zou zijD.
Leidsche Kiezers, het betreft hier eene zaak
waarop wij uwe aandacht dringend vestigen,
want als bij éene zaak de belangen van Leiden
veelsoortig betrokken zijn, is het zeker bij onze
Academie.
Welnu burgers van Leiden, leest en overweegt
de volgende alinea door den heer VaD Wassenaer
in de zittiDg van den 14den December 1869 uit
gesproken
«Slechts met twee woorden wijs ik op bet
hooger onderwijs; eene nieuwe wet is ingediend
en ik zal dus iu geen bijzonderheden treden.
Maar ik vraag of het niet eene onzuivere opvat
ting van vrijheid is wanneer men ieder, die in
den Nederlandschen Staatsdienst wenscht te tre
den en in den maatschappelijken schakel mede te
werken, dwingt zijne kunde op te doen aan eene
Nederlandsche hoogeschool?"
«Strekte het niet altijd tot verhooging van den
doei des volks als het eerbied had voor bekwaam-
ïedeu in den vreemde opgedaan; en als het
iLléeu door een onderzoek naar die bekwaamheden
en waarborg stelde voor de maatschappij? Is
iet overeen te brengen met zuivere denkbeelden
isu vrijheid dat de factice, de reglementaire kerk
lie buiten alle vrijheid staat, hare hoogleerareu,
ivien het godsdienstig onderwijs zal worden toe
vertrouwd, moet gaau halen aan een onzer hooge-
icholenen dat die hoogleeraren worden benoemd
ioor de Regeering?"
«Verder zul ik hierover niet uitweiden, maar
et het oog op het wetsontwerp roep ik uit:
ientinelle, prenez garde a vousl"
Leidsche burgers, die woorden zijn zoo duide
ijk, dat ze geen naderen uitleg behoeven.
I
Maar weet wel, dat het woorden zijn, die in
toepassing gebraoht, zouden leiden tot verval en
ondergang van de Leidsohe Hoogeschool, en dit
kou een genadeslag voor ons vaderland in het al
gemeen en voor Leiden in het bijzonder zijn.
Mag men dit noemen, in het veld treden voor
de belangen der Academie?
Verder zullen wij hierover niet uitweideD,
maar met het oog op Nederland, op Leiden en
onze Academie roepen wij uit
Kiezers waakt, wacht u er voor langer eeu
mandaat toe te vertrouwen aan zulk een af
'vaardigde 1
Neen, dan duizendmaal liever den generaal
Knoop, den man van het vrije onderzoek in de
wetenschap, den uian van kunde en verlichting,
die er nooit toe zou willen medewerken, oin
aan onze beroemde Hoogeschool, Neerland's sie
raad afbreuk te doen.
Om het ouderwerpelijk zittingjaar te besluiten,
roepen wij in het geheugen der kiezers terug,
dat de heer Van Wassenaer stemde tegen de af
schaffing der doodstraf, en dat nog wel met inroe
ping van de kerkelijke dogma's op het voetspoor
van het boekje van Ds. Van Rhijn.
Het optreden van den heer Van Wassenaer op
politiek gebied in het zittingjaar 1870/71 en zijne
houding tegenover het ministerie Thorbecke, lateD
wij tot morgen rusten, om thans nogmaals onzen
afgevaardigde over materieele en andere belangen
'na te gaaD.
Hij stemde op 23 Maart 1S70 tegen de, met
,55 tegen 7 stemmen aangenomen, wet, hou
dende betere bepalingen en waarborgen voor bet
'publiek bij de indiening en behandeling van be
zwaarschriften tegen de aanslagen voor de belas
ting op het personeel of het recht van patent. Een
maatregel waarbij alle belastingschuldigen en niet
't minst de nijvere standen belang hebben. En nu
beweert het Haagsch orgaan nog wel, dat hij de
belangen der nijverheid te Leiden, warm bepleitte.
Hij stemde den 3Üsten Maart tegen de met 53
tegen 9 steramen aangenomen wet, waarbij alle
verspreide bepalingen en oude verordeningen
omtrent de grondbelasting tot een geheel werden
gebracht, zoodat iedereen de geheele wetgeving
kan overzien en minder afhangt van willekeur
en onbekendheid met de wetsbepalingen.
Den 31sten Mei verklaarde hij zich tegen de
nieuwe regeliDg der suikercultuur iu Nederl.
Indië, een votum geheel samenhangende met zijne
koloniaal reactionaire gezindheid.
Tegen de suikerwet hebben ook sommige libe
ralen gestemd doch omdat het overgangs tijdperk
nog te groot, de dwang op de bevolking nog te
lang zou duren.
Maar uit de redevoeringen van de conserva
tieven en anti-revolutionairen blijkt duidelijk dat
zij de regeling afkeurden omdat de Overgang nog
te kort was en het batig slot er een weinig onder
leiden zou. De christelijke beginselen kwamen
hier in' bepaald contact met de dubbeltjes en deze
laatsten gaven den doorslag aan de stemmen
der inconsequent-christelijk-historische richting.
Zóo ook geschiedde het bij de agrarische wet,
óo bij elke koloniale verbetering, hoo gering ook.
In het wetsontwerp tot herziening der post wet,
ad de Regeering aanvankelijk voorgesteld op
ngefrankeerde brieven, dubbel port te stellen
,ls eene soort straf, terwijl de bedoeÜDg toch
Heen moest zijn eene kleine retributie voor de
meerdere moeite van de postadministratie.
In de zitting van 9 Juni nu, stelde de, heer Van
Naamen het amendement voor, om slechts vijf
cents verhooging te betalen, onverschillig het ge
wicht of de bestemming van den brief. Dit amen
dement werd met overgroote meerderheid aange
nomen, maar wie riep tegen baron
Van Wassenaer.
Den llden Juni stemde hij ook tegen het amen
dement Lenting tot vermindering van het port voor
dag- en weekbladen, of liever, om de ongelijkheid
tusschen het port voor kleine en groote bladen, door
weg te nemen, ze allen op éen cent te stellen terwijl
volgens het amendement de kleine bladen beneden
de 25 grammen slechts een halve cent zouden beta
len; zoomede tegen het gewijzigd art. 25 der
postwet, waarbij de retributie voor postwissels
verminderd werd tot 5 cents voor elke/12.50. Men
kou dat z. i. wel laten zooals het was, 1 cent
per gulden. Dat was niet te hoog.
Hij keurde ook nog verschillende andere meer
milde bepalingen ten aanzien van het postver
keer af, doch stemde ten slotte voor de geheele
wet, tot welker verbetering hij in de bijzonder
heden niet heeft willen medewerken, maar door
zijne stem heeft trachten te verhinderen.
Wij hopen dat de kiezers zullen begrijpen, dat
,'t van het hoogste belang is, dat niemand op den
13den Juni van de stembus wegblijve.
De uitspraak der kiezers zal loopen over het
behoud van het liberaal Ministerie en dus de
openbare school, of het optreden van een Minis
terie der kerkelijke partij en dus de secte-school.
Overal hebben de kerkelijke richtingen caudi-
daten gesteld en zij laten niets onbeproefd hen
de overwinning te bezorgen.
Zijn de liberalen lauw, blijven zij t'huis, zien
zij op tegen een weinig hemelwater, dan zal
het daaraan te danken zijD, dat de anti-revolu-
1 tionairen, ultramontanen en conservatieven de
i bovenhand behouden en dan zal der natie het
1 gevaar boven 't hoofd hangen uit deze drie rich
tingen een ministerie te krijgen, dat ons eeuwen
terugvoert.
Komen de liberalen als éen man op, dan is
zoowel in het gansche land als in het hoofdkies
district Leiden, de overwinning aan de liberale
partij en zijn weer voor ettelijke jaren de nood
lottige regeeriDgsbeginselen van de kerkelijke»
afgewend.
Niemand verzuime dus zijn plicht, want de
uitslag kan vau éene stem afhangen.
Mochten deze onze wenschen niet ijdel zijn, dan
zal het hoofdkiesdistrict Leiden met groote meer
derheid naar de Staten-Generaal afvaardigen, den
Luitenant-Generaal
Oud-lid der Kamer,
aan wiens uitstekende hoedanigheden in het
'bovenstaand manifest door een aantal invloed,
rijke mannen rechtmatige hulde wordt gebracht.