3473 A0, mi. Donderdag 8 Juni. b i isriv e iv is a. tv d. PRIJS DEZER COURANT. Voor Leiden per 3 maanden.;.....3.00, Franco per post'j.m 3.85. Afzonderlijke Nommers0.05. Ueze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagfen, uitgegeven. PKlJ H DBB ADVEBTJBHTIKN. V»riederSn i.galO.tS. Grootere letUrn nur de plaatsruimte die lij beslaan. Generaal VV .1. KNOOP 01' ron VAJV WASSENAEB. FEITEN DIE SPBEKEN. Na oiize beschouwingen over de strekking het gewicht der verkiezing op 13 Juni, zij kiezers een blik gegund op de parlemen- te loopbaan van baron v. Wassenaer, die at hij te vergéefscli jaren lang in gansch den de candidaat voor de Tweede Kamer was ge- ild, ereindelijk in slaagde de harten te ver jnven van kiezers in het Hoofdkiesdistrict iden. Hoge deze bijdrage er toe leiden, de oogen van kiezers te openëh, ddU zijn wij overtuigd, dat Hoofdkiesdistrict Leiden den 13den Juni zal jk' geven, dat de heer V. WasSenaër niet de Regeling is' van de beginselen, die in dat dis- ït wartn wdrdën voorgestaan. 0. baron v. Wassénaer werd in 1866 geközen de plaats van' graaf SChimihfelpenniück, die Iting had genomen in het beruchte ontbindings inisteriè. Den 21steu September vaü genoemd jaar zond zijne geloofsbrieven' in. Iu het zittingjaar 1866/67 sprak de heer Wassenaer bij de behandeling van Hoofd- uk IV B, o. a. deze woordèn, ten behoeve der ;escheideneh De toestand der Protestantsche kerk is geheel ekelijk en wel zoozeer dat de krachten die lor den Staat wördeii aangewend om de kerk lande te houden, schijüen te trekken naar doode kken, terwijl de takken, die bewijzen levens echt te hebben van die hulp van den' Staat iets erlangen." „h de groote stad Leiden zie ik groote kerken bieel verlaten bij de uitoefening van den gods- lenst; in deze en in die stad zie ik groote ge- ouwen, die nooit voör den kerkdienst bestemd aren, met groote'Scharen gevuld en de Staat einoeit zich met deze laatste nietDe afgeschei den, die zoovele levenssappen der natie tot zich ekken, zijn niet begrepen onder hen die genot abben van de gunstige bepaling van art. 168 de r rond wet, omdat zij niet bestonden in 1815. De erk, waarvoor de tractementen zijn gewaarborgd ij de Grondwet, blijkt grootendeels thans eene ark van negatie en daardoor heeft zij de levens lopen der natie ook niët meer tot zich getrok- itn. Dat is eene ziekelijke toestand, doch die belet t, dat er een art. 168 in de Grondwet geschre- staat. Dat artikel van de Grondwet maakt, lit, naar rniju bescheiden oordeel, eene bepaalde -lininistratie van rijkswege noodig isik kan mij llhans niet voorstellen, dat het anders zou zijn. iu weet ik zeer goed dat eenige mijner vrienden |id oordeel zijn, dat daarom toch de staat niet deze wijze daarmede belast moet worden en |at men liever in eene soort van transactie met le kerk moet komen, maar het groote bezwaar oor mij bestaat daarin, dat er werkelijk op dit ;enblik geen kerk bestaat." Kiezers, die woorden komen hierop neder, dat heer Van Wassenaer de Staafskerk wil herstel- |sn, die bron van kwaad en onheil in de Maat- appiji Daarmede nu staat in het nauwste ver- <snd de wijzigingen die de anti-revolutionaire «lij op onderwijs- en kiesgebied wil tot stand lagen. Mleen door de menigte dom te houden en l'KiDordeelen aan te kweeken, is het herstel der raatskerk mogelijk. Welnu, het dom houden der menigte moet hrdeu bereikt door verkrachting van ons school wezen en het doen stemmen der domme menigte |»orden verkregen door het algemeen stemrecht. Past kiezers op het gevaar! Werkt toch alle pogingen tegen om ons land handen te geven van eene partij, die met |»lke beginselen, het moet tot haar eer gezegd porden, openlijk voor den dag komt. Waarlijk, ons land zou aau zulk eene rich- ug toevertrouwd, niet gewissen ondergang be ieigd worden. Godsdiensthaat en partijberoering zou het begin mrgeroorlog het einde zijn iu een staat, waar o ministerie bewuste beginselen voorstond. Kiezers, Nederland is reeds in het bezit van tone clericale partij, die met den dag schrikba rder vau zich doet' hooren. Reeds vormt zich iu ons land gelijk in België een anti-clericale partij, wier onderlinge partij-, woelingen reeds tot de heftigste tooneelen heb- ben aanleiding gegeven. Gave de Hemel dat iets dergelijks in ons land hooit moge plaats vinden Maar vragen wij, kan het uitblijven als de kerkelijke partijen er in zouden slagen aan het hoofd van den Staat te komen? En dat dit volstrekt niet tot de onmogelijkheden behoort, kan hieruit blijken dat die partijen, zie Heraut van dezer dagen, zich al sterker en sterker gevoelen en hunne eischeu met dien overmoed gelijken tred houden. Wij zullen om dit te staven alweer baron Van Wassenaer ten tooneele doen verschijnen: Toen hij bij de behandeling van Hoofdstuk V in het hierboven bedoeld zittingjaar, over het on- der wijt het woord voerde, waren zijne eischen veel beperkter en was zijn aandrang veel nederiger. „Bij herhaliug", zeide hij o. a., „moet ik op den voorgrond stellen, dat ik niets vraag dan vrijheid, omdat ik het in 1857 opgetrokken gebouw, niet verder bestrijd, dan waar het de vrijheid in den weg staat. Dat gebouw moge daar staan, ik zal geen enkelen worp daartegen doen om het te doen ineenstortendoch men neme de belemmeringen weg. Wil toch dat gebouw waar lijk bewijzen geven van te kunnen bestaan en vaD de uitdrukking te zijn van hetgeen de natie behoeft, dan moet men de vrije concurrentie van het bijzouder onderwijs niet belemmeren." Dit zeide hij iu 1866, maar toen zaten ook de Graven Van Zuylen en Schiinmelpennicck, in de fauteuils uaast wijlen, Mr. Borret en Mr. Heems kerk Az. Thans echter een gansch anderen toon, een toou waarin als hot ware ligt opgesloten, een gevoel van sterkte en kracht, dié tot klimmende eischen recht geeft. Bij de laatste begrootingsdiscussie zeide de heer Van Wassenaer: „Wij vragen dat het bijzonder onderwijs regel en het Staatsonderwijs door den trechter der gemeente besturen gegeven aanvulling wordt." „Wil men den atmospheer waarlijk zuiveren) wil men inderdaad ophouden elkander niet te verstaan; wil men eene tegen ons gekeerde bat terij, waaruit zulke krachtige bornmeh worden geworpen, slechten, dan zal zich in het vblk meer en meer en te recht het bewustzijn openbaren, dat de derde zinsnede van art. 194 der Grobdwet „„Er wordt overal van overheidswege voldoend openbaar lager ouderwijs gegeven,"" zijne vrij heden in den weg staat." Aan het slot van deze redevoering sprak de heer Van Wassenaer woorden die zeer onheil spellend voor de toekomst zijn. Men oordeele: „Waartoe weder al dat Spreken in deze Kamer Zijn wij niet eene minderheid die door eene zeef krachtige meerderheid wordt omsingeld? Mijten minste doet het dikwijls denken aan die zoo sterk geroemde vesting, die in de laatste maanden door een uitnemend georganiseerd leger omsingeld werd als door een ijzeren munr, en welke uit vallen men ook beproefde, altijd werden ze af geslagen. Meermalen werd de aanvoerder van zulk een aanval zelfs van verraad beschuldigd. Het leger van die meerderheid bezit in zijn aau- voerder, den staatsman met strategische bekwaam heden, als een Van Moltke: Uit zijn antwoord van dezen morgen is gebleken, dat hij zichzelven diets maakt, dat de oorlog volkomen rechtvaardig is. Hij zegt: Ik behoef dat land tot bekrachtiging mijner grenzen en den afstand van grond insge lijks, mijn strijd is rechtvaardig. Mocht die om singeling lang duren, dan zou men wellicht door uithongering den strijd kunnen doen eindigen. De twee batterijen die krachtig tegen ons zijn gekeerd zijn voorzeker: alinea 3 van art. 194 der Grondwet, en het bestaan van enkele bepa lingen in de wet van 1857. Zal ooit een uitval ons er toe kunnen brengen, om die batterijen te slechten? Voor dit oogen blik neen! Indien iels ons zou kunnen bevrijden van de treurige omsingeling, waar geen Chanzy noch Faidherbe hebben kunnen doorbreken, daD zou het kunnen zijn dat de volkskracht zoo sterk was, dat wij door die hulptroepen» verlost wierden. De tegenwoordige census is ons gewis niet guDstig, want onder hen die volgens den census geen kiesgerechtigde zijn, hechten er veel meer aan die geopenbaarde godsdienst, dan velen in de uieer gegoede klassen. Ik wil dat hier ter sprake brengen, opdat gij, Mijne Heeren, mij nooit zult beschuldigen, wan- Ineer ik een denkbeeld vooropzet, daaromtrent niet de volle waarheid te hebben gezegd; wanneer 'gij mij ziet ijveren voor de regeling en verlaging !van deu census, dan is het omdat ik een grooten eerbied heb voor dat volk achter de kiezers, dat geestelijk, zeer ontwikkeld is, en zeer zeker de geopenbaarde godsdienst, die de kracht onzer vaderen geweest is, wenscht te behouden. En nu moge onze vaderlandsche Christelijk historische bodem in deze omsingeling een oogen blik neder- getrapt worden, zooals Frankrijk door het Duit- sche krijgsvolk platgetrapt werd, dan zullen wij ons zeker, evenals dat krachtige Frankrijk, als weder de gezonde Christelijke denkbeelden zijn boven gekomen, weten op te heffen. Het is mijne vaste overtuiging, dat Nederland op dat punt niet zal vertrapt blijven, maar dat er op de eene of andere wijze een keer zal komen, die dat volk zijne rechten zal wedergeven, en de bijzondere iscbolen gullen blijken te zijn de nationale." Kiezers, zietdaar eenige staaltjes. Wij zullen voor heden niet meer geven, daar de opgenoemde stof genoeg tot nadenken en over peinzing geven. Eene zaak, die velen de laak kan verlichten, bedenke men daarbij wel, namelijk dat. de libe rale partij ten sterkste aanraadt den heer Van Wassenaer te vervangen door den kundigen en warmen verdediger van het openbaar onderwijs, door den gemoedelijken voorstander van scheiding van Kerk en Staat, den Luitenant-Generaal W. J. KKTOOP, oud-lid van de Tweede Kamer der Staten-Ge- Deraal.' ssvJatn ;lab pg Jnu Lelden, 7 Juni. In de maand Mei zijn binnen de gemeente Leiden geboren 120 kinderen, als 52 zoons en i68 dochters, waaronder zijn bégrepen 2 tweeling- igeboorten. Overleden :»T90 personen, als 14 man nen, 16 vrouwen, 82 zoons en 7-8dochters, daaren boven als levenloos aangegeven 10. Gehuwd 63 paren. Sedert de vorige opgave zijn alhier door pok ken aan'gtetaèt 8 përsöhën, als hersteld opgegeven 10, overleden 2, zoodatin behandeling blijven 151. Dezer dagen wérd gemeld, dat'H. K. H. prinses Mariamife éërlang te Voorburg vertvacht werd, ten einde aldaar gedntetitie eenigeti tijd te ver blijven. Thdns verbeéemt "iVi'en, dat bijzondere omstandigheden de PriAsfes" voor het oogenblik hebbben doeti besluiten van dat vöornefflen af te zien, maar dat zij'hbopte daaraan later ge volg te geveü; In de vergadering der Kiesvereeniging Orde te Rotterdam, werd tot candidaat voor de aanstaande verkiezing van een lid der Tweede Kamer voor het hoofd-kiesdistrict Rotterdam, gesteld het af tredend lid de heer I. D. Fransen van de Putte. De Utrechtsche Kiesvereeniging heeft Mr. W. R. Boer candidaat gesteld voor de Tweede Kamer, even als de Unie aldaar en de Algemcene Kiezers- verecniging te Breukelen reeds gedaan hadden. Door de Kiesvereeniging Nederland en Oranje te Utrecht is tot candidaat voor de Tweede Ka mer gekozen Mr. J. P. J. A. Graaf Van Zuylen ivan Neyeveld. De afdeeÜDg Goes en omstreken der Algemecne Kiesvereeniging in Nederland en de Roomsch Katho lieke Kiesvereeniging iu het district Goes hebben tot candidaat gesteld vopr de Tweede Kamer Mr. ,P. H. Saaijmans Vader. De Commissie, door den Raad van Bestuur iuitgenoodigd tot het instellen van een onderzoek naar de oorzaak van dqn brand van de Willem III is geconstitueerd als volgt: de heeren Julius G. Bunge, president, J. E. Cornelissen, secretaris, P. Buys Jr., expert vau de Nederlandsche Ver-, eeniging van assuradeuren, A. R. J. Cramerus, Mr. C. A. Crommelin, M. M. J. Kroeff, kapitein luitenant ter zee en Mr. C. J. A. Deu Tex. De lieer Buys, die aanvankelijk het hem door de Commissie aangeboden mandaat had aange nomen, heeft zich echter later, door bijzondere omstandigheden, tot zijn leedwezeD verplicht ge zien, het n,eder te leggen. Eergistèren' overlê'd'êA dé heër 8J Görtër, hoofdredacteur van Hel Nieuws van den Dag. Bij Zr. Ms. besluit van 28 Mei jl. is bepaald dat aanvang pemende met het foppende jaar en ivoortaan de onderofficieren en verdere militairen van het wapen der infanterie, die tot bijwoning der practische oefeningen bij (iet bataljon mi neurs en sappeurs worden gedetacheerd, gedu rende den tijd der detachering eene dagelijksche soldij zullen genieten: voor onderofficieren en korporaals als voor militairen van gelijkp graden bij voormeld bataljon is vastgesteld en voor de vrijwilligers en miliciens, ftls door de mineurs van de 2de kl. worden genoten, een en aüder met behoud vau de verhooging op de soldij aau de korporaals en soldaten-scherpschutters toege kend. Bij Zr. Ms. besluit van dezelfde dagteeke- ning is goedgevonden te fiepaleo, dat te .reke nen van 1 Mei jl., de schadeloosstelling voor offi- 1 eieren wegens gemis van fourpges, niet geves tigd in de bij bet besluit van 18 Oct. 1870 ge noemde garnizoens plaatsen, zal bedragen f 1 per paard daags. De Minister van Ooirlog heeft aan üe auto- rifeiteh vah het leger te kënneh gegeven, 'dat dóör hem is goedgekeurd dé rekening en verant woording bVer lidt jaar 1870, van het foüds vóör onderofficieren enz. die onder toekennihg vkh gagement of van'giatifitatie uit tfe tnilitaire dienst wofden ontslageh. Uit die rekening blijkt o. a. dht de Ontvangsten bedroegen f 86,997.09;' de uitgaven' f 90,298.15 en er duè f 3301.06 mèef 'was uitgegeven dan ontfAngeh; dat eéft kdpitaal van f 980,000 op het grootboek der 2% pCt. Nat. Werk. Schuld, als eigendom vku-het fonds is in geschreven, en dat hét aantal Contribuerende deelgenooten aan het fonds op uit1. DeCerhber 1 bedroeg f 2898. De Opper.Cerernoniemeester maakt bekend; dat, 'ingevolge de bevelen des Konings, het Hof den lichten rouw zal aannemen voor den. tijd van acht dagen, wegens het overlijden van Zijne Hooghqid den Hertog Leopold Frederik van Anhalt, met ingang van den 7den dezer maand. De Minister van Financiën heeft bij resolutie van 26 Mei jl. vastgestèld'de 276ste Staats-Loterij. Zij bestaat uit 20.0t)0 loten, ÏO.TOO prijzèn en 2 premiën. De collecte wordt geopend, op Maaqdag, 26 Juni, en gesloten op Zaterdag, 8 Juli daaraan- volgenle. De trekking van de eerste klasse vangt aan 24 Juli en de laatste 100 nummers worden getrokken op 14 October 1871. Z. M. heeft met ingang vau 1 Juli e. k., aau D. Zeper, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend als burgemeester der gemeente Leeuwarden. Z. M. heeft aan J. J. 't Hoen, te 's-Gravenhage, vergunning verleend tot het aannemen en dragen van het kruis „Fidei et Virtuti" hem door den Paus geschonken- Z. M. heeft den heer C. Berghuys erkend en toe gelaten als vice-consul van het Duitsche Rijk te Helder, en zulks op den voet van Nederlandsch onderdaan. Z. M. heeft benoemd tot president van de arrond,- rechtb. te Almelo Mr. F. Dijckmeester, thans rech ter in gemelde rechtbank. Z. M. heeft benoemd tot rechter in ije arroud.- rechtb. te Brielle Mr. W. J. Karsten, thans griffier bij het kantongerecht te Nieuwer-Amstel. Amsterdam, 6 Juni, De arrondissement-recht bank alhier heeft heden morgen.aan de Maatschappij voor Grondcredisl de.door haar gevraagde prouisio- neele surcéance van ibetaljng verleend. Op de heden gehouden competitie van crediteuren bleek, dat de voarloopig daartegen geopperde tegenstand op dit oOgenblik werd opgegeven. Tot bewindvoer ders zijn benoemd de heeren Mrs. M. J, Pijnappel, L. Wolterbeek en A. F. K. Hartogb. Heemskerk, 5 Juni, Het was beden voor ideze gemeente, een feestdag. Het sqhoollocaal, dat te klein was ,om het aantal,kiqdereu te bevatten, was volgens besluit van. den gemeenteraad, geno men vooral op instigatie van onzen ijverigen burgemeester, vergroot geworden. Dit tlians zeer doelmatige locaal, werd beden ingewijd-,Aan deze plechtigheid was verbonden.een pi,jt>uiideeliug, de,eerste in deze gemeente. Tot weering vau het schoolverzuim waren aan, de leerlingen, die een

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1871 | | pagina 1