3473
A0, mi.
Donderdag
8 Juni.
b i isriv e iv is a. tv d.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maanden.;.....3.00,
Franco per post'j.m 3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Ueze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagfen, uitgegeven.
PKlJ H DBB ADVEBTJBHTIKN.
V»riederSn i.galO.tS.
Grootere letUrn nur de plaatsruimte die lij beslaan.
Generaal VV .1. KNOOP
01'
ron VAJV WASSENAEB.
FEITEN DIE SPBEKEN.
Na oiize beschouwingen over de strekking
het gewicht der verkiezing op 13 Juni, zij
kiezers een blik gegund op de parlemen-
te loopbaan van baron v. Wassenaer, die
at hij te vergéefscli jaren lang in gansch den
de candidaat voor de Tweede Kamer was ge-
ild, ereindelijk in slaagde de harten te ver
jnven van kiezers in het Hoofdkiesdistrict
iden.
Hoge deze bijdrage er toe leiden, de oogen van
kiezers te openëh, ddU zijn wij overtuigd, dat
Hoofdkiesdistrict Leiden den 13den Juni zal
jk' geven, dat de heer V. WasSenaër niet de
Regeling is' van de beginselen, die in dat dis-
ït wartn wdrdën voorgestaan.
0. baron v. Wassénaer werd in 1866 geközen
de plaats van' graaf SChimihfelpenniück, die
Iting had genomen in het beruchte ontbindings
inisteriè.
Den 21steu September vaü genoemd jaar zond
zijne geloofsbrieven' in.
Iu het zittingjaar 1866/67 sprak de heer
Wassenaer bij de behandeling van Hoofd-
uk IV B, o. a. deze woordèn, ten behoeve der
;escheideneh
De toestand der Protestantsche kerk is geheel
ekelijk en wel zoozeer dat de krachten die
lor den Staat wördeii aangewend om de kerk
lande te houden, schijüen te trekken naar doode
kken, terwijl de takken, die bewijzen levens
echt te hebben van die hulp van den' Staat
iets erlangen."
„h de groote stad Leiden zie ik groote kerken
bieel verlaten bij de uitoefening van den gods-
lenst; in deze en in die stad zie ik groote ge-
ouwen, die nooit voör den kerkdienst bestemd
aren, met groote'Scharen gevuld en de Staat
einoeit zich met deze laatste nietDe afgeschei
den, die zoovele levenssappen der natie tot zich
ekken, zijn niet begrepen onder hen die genot
abben van de gunstige bepaling van art. 168 de r
rond wet, omdat zij niet bestonden in 1815. De
erk, waarvoor de tractementen zijn gewaarborgd
ij de Grondwet, blijkt grootendeels thans eene
ark van negatie en daardoor heeft zij de levens
lopen der natie ook niët meer tot zich getrok-
itn. Dat is eene ziekelijke toestand, doch die belet
t, dat er een art. 168 in de Grondwet geschre-
staat. Dat artikel van de Grondwet maakt,
lit, naar rniju bescheiden oordeel, eene bepaalde
-lininistratie van rijkswege noodig isik kan mij
llhans niet voorstellen, dat het anders zou zijn.
iu weet ik zeer goed dat eenige mijner vrienden
|id oordeel zijn, dat daarom toch de staat niet
deze wijze daarmede belast moet worden en
|at men liever in eene soort van transactie met
le kerk moet komen, maar het groote bezwaar
oor mij bestaat daarin, dat er werkelijk op dit
;enblik geen kerk bestaat."
Kiezers, die woorden komen hierop neder, dat
heer Van Wassenaer de Staafskerk wil herstel-
|sn, die bron van kwaad en onheil in de Maat-
appiji Daarmede nu staat in het nauwste ver-
<snd de wijzigingen die de anti-revolutionaire
«lij op onderwijs- en kiesgebied wil tot stand
lagen.
Mleen door de menigte dom te houden en
l'KiDordeelen aan te kweeken, is het herstel der
raatskerk mogelijk.
Welnu, het dom houden der menigte moet
hrdeu bereikt door verkrachting van ons school
wezen en het doen stemmen der domme menigte
|»orden verkregen door het algemeen stemrecht.
Past kiezers op het gevaar!
Werkt toch alle pogingen tegen om ons land
handen te geven van eene partij, die met
|»lke beginselen, het moet tot haar eer gezegd
porden, openlijk voor den dag komt.
Waarlijk, ons land zou aau zulk eene rich-
ug toevertrouwd, niet gewissen ondergang be
ieigd worden.
Godsdiensthaat en partijberoering zou het begin
mrgeroorlog het einde zijn iu een staat, waar
o ministerie bewuste beginselen voorstond.
Kiezers, Nederland is reeds in het bezit van
tone clericale partij, die met den dag schrikba
rder vau zich doet' hooren.
Reeds vormt zich iu ons land gelijk in België
een anti-clericale partij, wier onderlinge partij-,
woelingen reeds tot de heftigste tooneelen heb-
ben aanleiding gegeven.
Gave de Hemel dat iets dergelijks in ons land
hooit moge plaats vinden
Maar vragen wij, kan het uitblijven als de
kerkelijke partijen er in zouden slagen aan het
hoofd van den Staat te komen?
En dat dit volstrekt niet tot de onmogelijkheden
behoort, kan hieruit blijken dat die partijen, zie
Heraut van dezer dagen, zich al sterker en sterker
gevoelen en hunne eischeu met dien overmoed
gelijken tred houden.
Wij zullen om dit te staven alweer baron Van
Wassenaer ten tooneele doen verschijnen:
Toen hij bij de behandeling van Hoofdstuk V
in het hierboven bedoeld zittingjaar, over het on-
der wijt het woord voerde, waren zijne eischen veel
beperkter en was zijn aandrang veel nederiger.
„Bij herhaliug", zeide hij o. a., „moet ik op
den voorgrond stellen, dat ik niets vraag dan
vrijheid, omdat ik het in 1857 opgetrokken gebouw,
niet verder bestrijd, dan waar het de vrijheid
in den weg staat. Dat gebouw moge daar staan,
ik zal geen enkelen worp daartegen doen om
het te doen ineenstortendoch men neme de
belemmeringen weg. Wil toch dat gebouw waar
lijk bewijzen geven van te kunnen bestaan en
vaD de uitdrukking te zijn van hetgeen de natie
behoeft, dan moet men de vrije concurrentie van
het bijzouder onderwijs niet belemmeren."
Dit zeide hij iu 1866, maar toen zaten ook de
Graven Van Zuylen en Schiinmelpennicck, in de
fauteuils uaast wijlen, Mr. Borret en Mr. Heems
kerk Az.
Thans echter een gansch anderen toon, een toou
waarin als hot ware ligt opgesloten, een gevoel
van sterkte en kracht, dié tot klimmende eischen
recht geeft.
Bij de laatste begrootingsdiscussie zeide de heer
Van Wassenaer:
„Wij vragen dat het bijzonder onderwijs regel en
het Staatsonderwijs door den trechter der gemeente
besturen gegeven aanvulling wordt."
„Wil men den atmospheer waarlijk zuiveren)
wil men inderdaad ophouden elkander niet te
verstaan; wil men eene tegen ons gekeerde bat
terij, waaruit zulke krachtige bornmeh worden
geworpen, slechten, dan zal zich in het vblk meer
en meer en te recht het bewustzijn openbaren,
dat de derde zinsnede van art. 194 der Grobdwet
„„Er wordt overal van overheidswege voldoend
openbaar lager ouderwijs gegeven,"" zijne vrij
heden in den weg staat."
Aan het slot van deze redevoering sprak de
heer Van Wassenaer woorden die zeer onheil
spellend voor de toekomst zijn.
Men oordeele:
„Waartoe weder al dat Spreken in deze Kamer
Zijn wij niet eene minderheid die door eene zeef
krachtige meerderheid wordt omsingeld? Mijten
minste doet het dikwijls denken aan die zoo
sterk geroemde vesting, die in de laatste maanden
door een uitnemend georganiseerd leger omsingeld
werd als door een ijzeren munr, en welke uit
vallen men ook beproefde, altijd werden ze af
geslagen. Meermalen werd de aanvoerder van
zulk een aanval zelfs van verraad beschuldigd.
Het leger van die meerderheid bezit in zijn aau-
voerder, den staatsman met strategische bekwaam
heden, als een Van Moltke: Uit zijn antwoord
van dezen morgen is gebleken, dat hij zichzelven
diets maakt, dat de oorlog volkomen rechtvaardig
is. Hij zegt: Ik behoef dat land tot bekrachtiging
mijner grenzen en den afstand van grond insge
lijks, mijn strijd is rechtvaardig. Mocht die om
singeling lang duren, dan zou men wellicht door
uithongering den strijd kunnen doen eindigen.
De twee batterijen die krachtig tegen ons zijn
gekeerd zijn voorzeker: alinea 3 van art. 194
der Grondwet, en het bestaan van enkele bepa
lingen in de wet van 1857. Zal ooit een uitval
ons er toe kunnen brengen, om die batterijen
te slechten? Voor dit oogen blik neen!
Indien iels ons zou kunnen bevrijden van de
treurige omsingeling, waar geen Chanzy noch
Faidherbe hebben kunnen doorbreken, daD zou
het kunnen zijn dat de volkskracht zoo sterk
was, dat wij door die hulptroepen» verlost wierden.
De tegenwoordige census is ons gewis niet
guDstig, want onder hen die volgens den census
geen kiesgerechtigde zijn, hechten er veel meer
aan die geopenbaarde godsdienst, dan velen in
de uieer gegoede klassen.
Ik wil dat hier ter sprake brengen, opdat gij,
Mijne Heeren, mij nooit zult beschuldigen, wan-
Ineer ik een denkbeeld vooropzet, daaromtrent
niet de volle waarheid te hebben gezegd; wanneer
'gij mij ziet ijveren voor de regeling en verlaging
!van deu census, dan is het omdat ik een grooten
eerbied heb voor dat volk achter de kiezers, dat
geestelijk, zeer ontwikkeld is, en zeer zeker de
geopenbaarde godsdienst, die de kracht onzer
vaderen geweest is, wenscht te behouden. En
nu moge onze vaderlandsche Christelijk historische
bodem in deze omsingeling een oogen blik neder-
getrapt worden, zooals Frankrijk door het Duit-
sche krijgsvolk platgetrapt werd, dan zullen wij
ons zeker, evenals dat krachtige Frankrijk, als
weder de gezonde Christelijke denkbeelden zijn
boven gekomen, weten op te heffen. Het is mijne
vaste overtuiging, dat Nederland op dat punt
niet zal vertrapt blijven, maar dat er op de eene
of andere wijze een keer zal komen, die dat volk
zijne rechten zal wedergeven, en de bijzondere
iscbolen gullen blijken te zijn de nationale."
Kiezers, zietdaar eenige staaltjes.
Wij zullen voor heden niet meer geven, daar
de opgenoemde stof genoeg tot nadenken en over
peinzing geven.
Eene zaak, die velen de laak kan verlichten,
bedenke men daarbij wel, namelijk dat. de libe
rale partij ten sterkste aanraadt den heer Van
Wassenaer te vervangen door den kundigen en
warmen verdediger van het openbaar onderwijs,
door den gemoedelijken voorstander van scheiding
van Kerk en Staat, den Luitenant-Generaal
W. J. KKTOOP,
oud-lid van de Tweede Kamer der Staten-Ge-
Deraal.' ssvJatn ;lab pg Jnu
Lelden, 7 Juni.
In de maand Mei zijn binnen de gemeente
Leiden geboren 120 kinderen, als 52 zoons en
i68 dochters, waaronder zijn bégrepen 2 tweeling-
igeboorten. Overleden :»T90 personen, als 14 man
nen, 16 vrouwen, 82 zoons en 7-8dochters, daaren
boven als levenloos aangegeven 10. Gehuwd 63
paren.
Sedert de vorige opgave zijn alhier door pok
ken aan'gtetaèt 8 përsöhën, als hersteld opgegeven
10, overleden 2, zoodatin behandeling blijven 151.
Dezer dagen wérd gemeld, dat'H. K. H. prinses
Mariamife éërlang te Voorburg vertvacht werd,
ten einde aldaar gedntetitie eenigeti tijd te ver
blijven. Thdns verbeéemt "iVi'en, dat bijzondere
omstandigheden de PriAsfes" voor het oogenblik
hebbben doeti besluiten van dat vöornefflen af
te zien, maar dat zij'hbopte daaraan later ge
volg te geveü;
In de vergadering der Kiesvereeniging Orde te
Rotterdam, werd tot candidaat voor de aanstaande
verkiezing van een lid der Tweede Kamer voor
het hoofd-kiesdistrict Rotterdam, gesteld het af
tredend lid de heer I. D. Fransen van de Putte.
De Utrechtsche Kiesvereeniging heeft Mr. W. R.
Boer candidaat gesteld voor de Tweede Kamer,
even als de Unie aldaar en de Algemcene Kiezers-
verecniging te Breukelen reeds gedaan hadden.
Door de Kiesvereeniging Nederland en Oranje
te Utrecht is tot candidaat voor de Tweede Ka
mer gekozen Mr. J. P. J. A. Graaf Van Zuylen
ivan Neyeveld.
De afdeeÜDg Goes en omstreken der Algemecne
Kiesvereeniging in Nederland en de Roomsch Katho
lieke Kiesvereeniging iu het district Goes hebben
tot candidaat gesteld vopr de Tweede Kamer Mr.
,P. H. Saaijmans Vader.
De Commissie, door den Raad van Bestuur
iuitgenoodigd tot het instellen van een onderzoek
naar de oorzaak van dqn brand van de Willem III
is geconstitueerd als volgt: de heeren Julius G.
Bunge, president, J. E. Cornelissen, secretaris,
P. Buys Jr., expert vau de Nederlandsche Ver-,
eeniging van assuradeuren, A. R. J. Cramerus,
Mr. C. A. Crommelin, M. M. J. Kroeff, kapitein
luitenant ter zee en Mr. C. J. A. Deu Tex.
De lieer Buys, die aanvankelijk het hem door
de Commissie aangeboden mandaat had aange
nomen, heeft zich echter later, door bijzondere
omstandigheden, tot zijn leedwezeD verplicht ge
zien, het n,eder te leggen.
Eergistèren' overlê'd'êA dé heër 8J Görtër,
hoofdredacteur van Hel Nieuws van den Dag.
Bij Zr. Ms. besluit van 28 Mei jl. is bepaald
dat aanvang pemende met het foppende jaar en
ivoortaan de onderofficieren en verdere militairen
van het wapen der infanterie, die tot bijwoning
der practische oefeningen bij (iet bataljon mi
neurs en sappeurs worden gedetacheerd, gedu
rende den tijd der detachering eene dagelijksche
soldij zullen genieten: voor onderofficieren en
korporaals als voor militairen van gelijkp graden
bij voormeld bataljon is vastgesteld en voor de
vrijwilligers en miliciens, ftls door de mineurs
van de 2de kl. worden genoten, een en aüder
met behoud vau de verhooging op de soldij aau
de korporaals en soldaten-scherpschutters toege
kend.
Bij Zr. Ms. besluit van dezelfde dagteeke-
ning is goedgevonden te fiepaleo, dat te .reke
nen van 1 Mei jl., de schadeloosstelling voor offi-
1 eieren wegens gemis van fourpges, niet geves
tigd in de bij bet besluit van 18 Oct. 1870 ge
noemde garnizoens plaatsen, zal bedragen f 1
per paard daags.
De Minister van Ooirlog heeft aan üe auto-
rifeiteh vah het leger te kënneh gegeven, 'dat
dóör hem is goedgekeurd dé rekening en verant
woording bVer lidt jaar 1870, van het foüds vóör
onderofficieren enz. die onder toekennihg vkh
gagement of van'giatifitatie uit tfe tnilitaire dienst
wofden ontslageh. Uit die rekening blijkt o. a.
dht de Ontvangsten bedroegen f 86,997.09;' de
uitgaven' f 90,298.15 en er duè f 3301.06 mèef
'was uitgegeven dan ontfAngeh; dat eéft kdpitaal
van f 980,000 op het grootboek der 2% pCt. Nat.
Werk. Schuld, als eigendom vku-het fonds is in
geschreven, en dat hét aantal Contribuerende
deelgenooten aan het fonds op uit1. DeCerhber
1 bedroeg f 2898.
De Opper.Cerernoniemeester maakt bekend; dat,
'ingevolge de bevelen des Konings, het Hof den
lichten rouw zal aannemen voor den. tijd van acht
dagen, wegens het overlijden van Zijne Hooghqid
den Hertog Leopold Frederik van Anhalt, met
ingang van den 7den dezer maand.
De Minister van Financiën heeft bij resolutie
van 26 Mei jl. vastgestèld'de 276ste Staats-Loterij.
Zij bestaat uit 20.0t)0 loten, ÏO.TOO prijzèn en 2
premiën.
De collecte wordt geopend, op Maaqdag, 26
Juni, en gesloten op Zaterdag, 8 Juli daaraan-
volgenle. De trekking van de eerste klasse vangt
aan 24 Juli en de laatste 100 nummers worden
getrokken op 14 October 1871.
Z. M. heeft met ingang vau 1 Juli e. k., aau
D. Zeper, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend
als burgemeester der gemeente Leeuwarden.
Z. M. heeft aan J. J. 't Hoen, te 's-Gravenhage,
vergunning verleend tot het aannemen en dragen
van het kruis „Fidei et Virtuti" hem door den
Paus geschonken-
Z. M. heeft den heer C. Berghuys erkend en toe
gelaten als vice-consul van het Duitsche Rijk te
Helder, en zulks op den voet van Nederlandsch
onderdaan.
Z. M. heeft benoemd tot president van de arrond,-
rechtb. te Almelo Mr. F. Dijckmeester, thans rech
ter in gemelde rechtbank.
Z. M. heeft benoemd tot rechter in ije arroud.-
rechtb. te Brielle Mr. W. J. Karsten, thans griffier
bij het kantongerecht te Nieuwer-Amstel.
Amsterdam, 6 Juni, De arrondissement-recht
bank alhier heeft heden morgen.aan de Maatschappij
voor Grondcredisl de.door haar gevraagde prouisio-
neele surcéance van ibetaljng verleend. Op de heden
gehouden competitie van crediteuren bleek, dat
de voarloopig daartegen geopperde tegenstand op
dit oOgenblik werd opgegeven. Tot bewindvoer
ders zijn benoemd de heeren Mrs. M. J, Pijnappel,
L. Wolterbeek en A. F. K. Hartogb.
Heemskerk, 5 Juni, Het was beden voor ideze
gemeente, een feestdag. Het sqhoollocaal, dat te
klein was ,om het aantal,kiqdereu te bevatten,
was volgens besluit van. den gemeenteraad, geno
men vooral op instigatie van onzen ijverigen
burgemeester, vergroot geworden. Dit tlians zeer
doelmatige locaal, werd beden ingewijd-,Aan deze
plechtigheid was verbonden.een pi,jt>uiideeliug,
de,eerste in deze gemeente. Tot weering vau het
schoolverzuim waren aan, de leerlingen, die een