3471
Woensdag
A°. 1871.
7 Juni.
W. J. KNOOP,
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT,
Voor Leiden per 3 maanden.3.00,
Franco per post.j.3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zen- en Feestdagen, uitgegeven.
PRÏJ8 DKR ADVKRTENTIKN
Voor lederen regel0.15,
Grootere lettere naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Generaal W- J. KNOOP
OF
aron VAN WASSENAEB.
De vrije volksschool, of de kerkelijke
Sec te-School.
Nooit werd de openbare school feller aange-
slleu als thans.
Nooit werden stoutmoediger pogingen aange
vend om het Nederlandsche volk van dit kleinood
t berooven.
Nooit bereikte de schoolwet-agitatie een zoo hoog
jppunt als bij deze verkiezing, ten einde onder
Is leden die voor de Tweede Kamer moeten
vorden gekozen, zoo veel als maar in het bereik
i»t, mannen le benoemen, die hun gezODd ver-
tand en kennis zullen moeten bezigen
ons kostelijk lager-onderwijs onder den voet
e trappen, om het heilzaam geneesmiddel tegen
'jnkunde en vooroordeel in handen te stellen van
«culapen, welken die l'rissche bron van levens-
rachl der natie, troebel, ja vergiftig zouden maken.
De volksschool in priesterhanden, de volksschool
mier den geestelijken scbepter, zoo wil men en
iet anders. Krenking van onze gewetensvrijheid,
Irijd tegen de vrijheid der wetenschap en des
-eloofs, zoo wil men en Diet anders.
Generaal Knoop die in 1SG9 den kiezers toeriep:
,/Men moet die rampzalige kerkelijke twisten
laten rusten, die ons land zouden verzwakken
en verdeelen; men moet meer hart hebben voor
■het algemeene vaderland en wat minder op den
voorgrond stellen dat men Katholiek of Protes
tant is."
Kiezers, laat toch van deze hoogst gewichtige
evenszaak, waarmede Nedei'laiid vroeg of laat
taat of valt, niet afleiden, door de slnwe handelin-
en van de conservatieven, die hand aafi hand,
iét de mannen, welks vorst niet tot hetgelielde
stamhuis van Oranje behoort, maat- welks vorst,
heer, meester en gebieder, Zetelt in de Eeudrige
tad, hét Nederlandsche volk op de meest
astbare' en schromelijke wijze pogen te misleiden
bot de' onderwijs-quaestie onder stoelen en banken
e'fabulvëü en de liberale partij te omhullen met
reral opgeraapte lompen en vodden van ioode
ileur, die manDen, kladschilders van beroep, met
al de gruwelen der Parijsche Commune bekladden.
Kiezers, laat U niet verschalken door uitgestre
ken en geroutineerde kwakzalvers, die met hun
rietje Op 'dit beeld wijzen en dau uitroepen .-
Ziedaar boeren- en burgerlui de toekomst van n-jy
vaderland.
Kiezers, laat U niet om d'en tuin leiden Van
zulke 'lieden, die Wanneer zij den rug tot het
publiek keeren, lachen om hun eigen guiten
streken.
Waarlijk zij weten wel beter dat al hun fijn
leslepen praat van nul en van geener waarde is,
1st al dat ach eD Wee over ons Vaderland, van
'filsche tranen vergezeld .gaat,
Het is de eenige uitweg, die der conservatieven
overbleef om althans voor de oogen der natie uit
let gedrang van de schoolwet-agitatie te geraken.
Het is het middel om die anti-revolutionaire
Hemmen te winnen, welke die partij tot straf
barer onoprechtheid op het laatste oogen blik
lijn ontvallen.
Althans voor de oogen der natie, zéggen wij,
ivaöt buiten de oogen van het volk om, is het
ïei-bond'geklonken, dat de conservatieven zullen
en willen medewerken, om het ouderwijs te
schoeien op den leest van Z. H; Paus Pius IK
eh op dien van den heer Groen van Priusterer.
Wendt kiezers, om slechts bij ons district te btij-
vèn, uwen blik in eigen boezem, en ziet hoe de
conservatieven doOr eendracht te zaam zijn ver-
tonden met de mannen der theocratie, met de
paiij welke de coneérvatieven niet steunt, 01' de
wlenkoop op groote schaal iD zake het onder
wijs móét gesloten zijn, en men verlieze niet uit
bet oog, dat de anti-revolntionaire partij alhier
zich con amore heeft aangesloten bij het bekende
P'ogram der onderwijsvijanden.
Ziet toe hoe baron Van Wassenaer, de aanvoer
ster van de partij in de Kamer, die voor ons va
derland zoo te vreezen is, door de conservatieven
te Leiden op de handen Wordt gedragen.
Houdt in het oog, hoe baron Van Wassenaer,
die het algemeene stemrechtbegeert, door de con-
«rvatieven wordt bewierookt, terwijl het algemeen
lemrecht in Frankrijk, en dit is geen boerenbedrog,
een der groote oorzaken van de commune is
6e vv eest.
Letmaar laten wij onze verontwaar
diging niet langer den lossen teugel vieren, over
eaken, die aan het geweten van ieder liberaal,
Gode zij dank, vreemd zijn.
Moge dan ook voor de reactie de woor
den bewaarheid worden, van den Luitenant-
Keeren wij terug tot het openbaar onderwijs.
Dit is, wat men ook daartegen moge beproeven,
de belangrijkste schijf waarop de kiezers het oog
;gericht zuilen houden.
Op die schijf staat aan de eeue helft:
„Als eene dwaling wordt gedoemd de meeuing dat
de Katholieken een stelsel van opleiding der jeugd
kunnen goedkeuren dat gescheiden is van het Ka
tholieke geloof, en zoo niet uitsluitend dan toch
hoofdzakelijk niets anders beoogt, dan de kennis
der natuurlijke dingen en de belangen vah het
aardsch en maatschappelijk leven."
„In de openbare scholen is het noodzakelijk,
dat de kinderen uit alle klassen des volks van
hun teederen le6ftijd al vlijtig in de geheimen
en voorschriften van onzen heiligen godsdienst on
derwezen, en met alle zorgvuldigheid tot vroom
heid en zedelijkheid voor het godsdienstig en
burgerlijk leven gevormd worden. In deze volks
scholen moet het godsdienstig onderwijs de eerste
plaats bij de opvoeding en liet onderricht inne
men en allen beheerschen, zoo zelfs dat de overige
kundigheden, waarin de jeugd wordt onderricht,
als eene bijzaak optreden. Daarom is de jeugd
aan de grootste gevaren blootgesteld, wanneer
in genoemde scholen het gezamenlijk onderwijs
niet. door een innigeh band met het godsdienstig
onderricht vereenigd wordt."
„Het geheele bestuur der openbare scholen,
waarin de jeugd van een christelijken staat on
derwezen wordt, kan en moet, aan liet 'bur£»ï.
lijk gezag toegekend, en zelfs dermate toegekend
worden, dat aan geen ander gezag hoegenaamd
liet minste recht wordt toegekend ziéh te mengen
iin dé regeling der scholen, in het bestieren der
studiën, in het geven dér graden, in de keuze
-of goedkeuring'der schoolleeraars."
„De Katholieken kunnen een stelsel van oplei
ding der jeugd niet goedkeuren, dat gescheiden
5s van het katholiek geloof en de machl dei-
kerk, en zoo niet uitsluitend, dan toch hoofdza
kelijk niets anders beoogt dan de kennis dei-
natuurlijke dingen eD de belangen van het aardsch
en maatschappelijk leven,"
„Het is valsch, dat geen betere schikking voor
de maatschappij kan getroffen worden, dan dat
de volkscholen, die voor de kinderen van alle
volksklassen openstaan, en in het algemeen alle
openbare instellingen van opvoeding en onder
wijs, de letteren en de hoogere studiën, onttrokken
worden aan het gezag, de macht en de bemoeing
der kerk, en geheel onderworpen worden aan
het goeddunken van het burgerlijk gezag-, dat zij
worden ingericht naar het goedvinden der tijde
lijke gezagvoerders en in overeenstemming met
de opiniën van den dag,"
Op de andere helft der schijf staat„Wijzi
gingen van art. 23, 24 en 33 van de wet van 13
Augustus 1857."
„Herziening van art. 194 der grondwet."
„Het onderwijs moet hoofdzakelijk kerkelijk
leerstellig zijn."
„Het kind moet voortdurend in een godsdien-
stigen dampkring verkeerenhet moet door een
profaan onderwijs niet van den Godsdienst wór-
!den afgetrokken.
„De geheele school moet godsdienstig, moet con
fessioneel zijm"
„Alleen door Grondwetsherziening kan de
agitatie tot'rust komen."
pelijk onderwijs en prent verdraagzaamheid in
de jeugdige harten."
„De volksschool heeft van ons gemaakt wat
wij zijn: godsdienstige, rustige en vaderlandslie
vende burgers."
1 „Welk is 't Christelijk onderwijs, gelijkelijk
'bestemd voor Roomsch-Katholieken, Protestanten
:en Israëlieten p"
„Verbeterd volksonderwijs is de leverancier
'van de hedendaagsche maatschappij."
„Emancipatie der school"
„Wie het beeld des volks mede in vrije en bveede
ontwikkeling des geestes ziethij geve als
hij zijn volk lief heeft, de volksschool niet aan
de kerk."
„De kerkelijke volksschool als regel is een wan
klank in het leven eeuer vrije natie."
Dit na kiezers is het program der liberalen en
het is aan U om te zorgen dat dit midden'puilt
niet het mikpunt worde van de pijlen ODzer óver-
uioedige tegenstanders.
Ook gij onderwijzers kant in deze dagen'veel
tot voorlichting doen in Uwe omgeving.
Ook gij onderwijzers, waarin de Nederlandsche
ouders, en de gemóedelijke kindervienden zoo
jonheperkt een vertrouwen stellen, kunt méde-
werken dat de vrije volksschool aan ons volk niet
:onti-ukt worde.
Behartigt de belangen der liberale partij in dit
moeiehjk tijdsgewricht waar' ge kunt, met raad
'en daad.
Wijst met ons er op, dat baron Van Wassenaer
den ondergang van ons school wezen vurig wenscht,
en dat. Generaal Knöop de man is, die de open
bare neutrale school de levensader van ons volks
bestaan 'acht.
Jbist om deze reden werd hij In 1S69 té Alk-
jmaar gekozen tot lid der Kamer, welke, betrek
king hij moest neerleggen, toen 'sKoniDgs vér-
trouwen den generaal riep aan liet hoofd van
!eene divisie van het Nederlaudsche leger om het
land, zoo het noodig ware geworden, tegen vreemd
geweld te verdedigen.
De generaal, die thans weder van dit bevél
kóo eervol mogelijk en onder dankbetuiging voor
de gewichtige diénsten aan den lande bewezen
ontheven, kan het land weer in de Kamer
onschatbare diensten bewijzen op allèrlei gebied,
en het is daarom kiezers dat wij u nogmaals
toeroepen
Wilt gij kerkelijke en sectie-scholen, kiest dan
baron Van Wassenaer.
Maar wenscht gij de vrije volksschool te be
houden dan moet Leiden's afgevaardigde zijn
Luitenant- Generaal
Wat ge Op de eerstgenoemde helft der schijf
ontwaart kiezers, zijn stellingen van Encykliek
i en syllabus en uit het mandement der bisschoppen.
De kortere woorden die hetzelfde bedoelen, op
de andere helft der schijf gegrift, bevatten liet
program der Cbristelijk-historische richting, wier
hoofd buiten de Kamer de heer Groen van Prins
eren en in de Kamer, de baron Van Wassenaer is.
Maar kiezers, er is Dog een middenpunt in die
scbijf, waaróp in gulden letters prijkt:
„Anti-Scboolwet agitatie is een bewijs van vader
landsliefde en van gehechtheid aan eene eclit
zedelijk-godsdienstige opleiding der jeugd."
„Dé openbare school geeft degelijk rhaalschap-
oud-lid van
neraal.
de Tweede Kamer der Staten-Ge-
Lciden, 6 Juni.
Burg. en Weth. alhier doen te weten, dat door
hen zijn benoemd voor den tijd van driejaren,
tot brandmeester aan de stads-spuit n°. 4: de lieer
A. Koorenhoff; tot adjunct-brandmeesters aan de stads-
ïpuit n°. 3: de heeren J. Brummelkamp en H.
J. Labree; tot anjunct-brandmeesler aan de stads-spuit
n". 5: de heer J. Theyssen; en tot adjnncl-brand-
ineesiers aan de stads-spuit n°. 7de heeren A. Chris-
tiaanse en H. P. Scbretlen.
Sedert de vorige opgave zijn alhier door pok
ken aaDgetast 12 personen, als hersteld opgegeven
'7, overleden 2, zoodat in behandeling blijven 158.
De Eerste Kamer heeft gisterenavond hare werk
zaamheden hervat. De heer Tonckens is als lid
toegelaten eh heeft zitting genomeD.
Van de Tweede Kamer zijn ontvangen ver
schillende wetsontwerpen, die naar de afd'eélingen
zijn verzonden.
candidaat stelt voor de Tweede Kamer, zoodat
het -niet veel moeite zal kosten om zijne verkie-
kiög te verzekeren.
De kiesvereeuigiug Nederland en Oronje te Haar
lemmermeer heeft candidaat gesteld Mr. L. W.
:C. Keuchenius.
Als een blijk van vermeldenswaardige eerlijk
heid wordt ons het volgende medegedeeld. Toen
:de soldaten, die met hef stoomschip Willem 111
-de reis naar Indië zoudeu ondernemen en thans
te Harderwijk terug zijn gekeerd, worden opge
roepen om opgave te doen vaD het bijzonder
'eigendom door hen bij de ramp van dat schip
'verloren met het oog op mogelijke vergoeding
'verklaarden twee hunner, dat zij niets verloren
hadden, en een derde dat. hij slechts een verlies
van xestien stuivers geleden had, namelijk aan port
van goederen, die hem ten geschenke waren ge
geven. Men gevoelt eerbied voor zulke mannen,
'die zich niet alleen aan boord door hun gedrag
onderscheiden hebben, maar thans ook geen mis
bruik maken vau de zoo verleidelijke gelegenheid,
om hun ongeluk grooter te doen schijnen dan
het werkelijk is. lptusschen hebben vele der man-
'■schappen belangrijke verliezen geleden qn ver
dient het reeds hier en daar geopperde denkbeeld,
om hun een blijk van dankbaarheid te geven, in
|den vorm eener geldelijke tegemoetkoming van
wege het publiek, de meeste aanbeveling,,
i (llbld.)
De Minister van Staat en van BinnenlandsChe
Zaken brengt ter kennis van belanghebbenden
dat, ter zake van herstellingswerken Aan de
Korenbrugsluis te Gorinchem, de haven aldaar,
deel uitmakende van het Zederikkanaal, van 19 1
Juuij tot 24 Julij voor de scheepvaart zal zijn
gesloten; gedurende dien tijd kan de vaan langs
het kanaal van Steenenhoek geschieden.
Door de vergadering lot bevordering van politiek
leven voor het hool'dkiesdistrict Tilburg, is can
didaat gesteld de lieer Mr. C. C. A. Beens, kan
tonrechter te Breda.
De kiesvereeniging Noord-Brabant heeft candidaat
gesteld voor het hoofdkiesdistrict Tilburg, den
heer F. H. H. Borret, aftredend lid; voor Eind
hoven dén heer Mr. P. J. A, Smitz, aftredend lid,
en voor Boxmeer den heer Mr,P. van den Heuvel,
rechter te Eindhoven.
Uit Maastricht meldt men, dat de heer De Bie-
berstein, uitvallend lid, de eenige is, die zich
Blijkens een van deu Gouverneur-Generaal
van Nederlandsch Iudië ontvangen telegram van
1 Juni heerschte aldaar over bet algemeen eene,
•goede orde, en had de goevernements-commissaris
in de Preauger regentschappen bericht dat zich
tegen de invoering der reorganisatie iu dat ge
west op 1 Juni geen moeilijkheden voordeden;
(dat overal uiedewerkiug werd ondervoudeudat
•geen spoor van tegenstand of ontevredenheid
was voorgekomen; en dat op soiqmige plaatsen
de eerste kofi'ij, op plechtige wijze, met muziek,
was ingeleverd.
Z. M. heeft, in plaats van wijlen den heer
J. P. C. baron Van Reede tot tei Aa, benoemd
'tot lid der commissie voor liet onderzoek van
het plan tot het indijken enz. van het zuidelijk
'gedeelte der Zuiderzee, benoemd den heer Mr. J. C,
G- C. Laan, lid van Gedeputeerde Staten van
;Utrecht.
Z. M. heeft Al. L. Van de Woëstijne Voermau
ontslagen als burg. der gemeente Haskerland en
'als schoolopziener in het 7de district van Friesland.
Z. M. heelt M. A. Jentink, met ingang van 10
Junij 1871, benoemd tot burg. der gemeente
Stavoren.
B1NNKNLAND.
Rotterdam, 5 Juni. Heden had de jaarlijksche
algemeene vergadering van deelhebbers eh be
gunstigers van het zeemanshuis plaats, welke
werd bijgewoond door Z. K. H. prins Hendrik
der Nederlanden. Na alloop daarvkh begaf Z. K. H.
zich naar de Willemskade ten einde ooggetuige té
zijn bij de proel'nêmiDg met eéhe nieuwe red
dingboot, van wege de Z. H. Maatschappij tot
redding van schipbreukelingen gehouden. Daarna
nam Z. K. H. aan een diner deèl in hetgebbuw
der Kon. Ned. Yacht-club, na afloop waarvan
de prins de algemeene Openbare vergadering Van
de meteorologische commissie van het zeemans
huis bijwoonde en vervolgens pér laatèten trein
naar de residentie vertrok.
's-Gravesbase, 5 Juni. H. M. de Koningin heeft
lieden een bezoek afgelegd hij den 'heèr Tsriëls,
kunstschilder, die sedert I Mei jl. in déze resi
dentie woönt en bet'hötel betrókkéu heelt, Vroeger
bewoond döor Zijd' kunstbroeder d'éh heer Schelf
hout. H. M. heelt geruimen tijd in het atelier yan
den Heer Israels doorgebracht.
Westervoort, 5 Juni. Dc verkiezingen naderen
ook voor onze gemeente; maar hoe hier ge^ieuid
zal worden begrijpt men niet, want legen onzen
