Al
i3372.
Maandag
A". 4871.
6 Februari.
ME
DAGBLAD.
PRIJS DKZKR COURANT.
Voor Leiden per 3 maanden 3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommersr0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVKRTENTIEN.
Voor iederen regelj 0.45.
Grootere letters naar de plaatsraimte die zij beslaan.
I, 'sl
Lelden, 1 Februari.
Z. II. de Koning-Groothertog heeft lot ridder»
der orde van de Eikenkroon benoemd, de heeren
E. Poullet, hoogleeraar aan de hoogeschooi te
Leuven, en A. Kayzer, apotheker te St.-Josse ten
Noode (België.)
II. M. de Koningin heeft een eleganten stoel
doen toekomen aan de Vereeniging van St.-Vincen-
tius a Paulo le 's-Hagé, als prijs in de loterij van
Ivoorwerpen van Kunst en Smaak, bij gelegenheid
van het 25jarig bestaan der Vereeniging hier te
»uui! lande in de residentie te houden, ten voordeele
der bezochte gezinnen en van de verschillende
liefdewerken der Vereeniging.
Tot hiertoe ia nopens de bijeenroeping van de
Tweede Kamer nog niets met zekerheid bepaald.
Wel ichijnt er bij sommige leden dier Kamer
het voornemen te hebben bestaan den voorzitter
uit te .noodigen haar tegen de helft van deze
maand te doen bijeenkomen, maar zij moeten
van dat voornemen hebben afgezien. Diensvolgens
blijft men het daarvoor houden, dat de Kamer
zooals vroeger is gemeld, eent in het begin van
de maand Maait aanstaande bijeenkomen zal.
Bij de. Tweede Kamer der Staten-Generaal is
ingekomen een wets-ontwerp tot onteigening van
perceelen len behoeve van het doortrekken en
verbreeden der straat van het Schuitendiep, door
het St.-Janspark, naar den vestingwal te Groningen.
wl S
t.i d
De heer Mr. II. J. Smidt heeft de benoeming
tot lid der Tweede Kamer voor liet hoofdkies
district Assen, aangenomen.
/Belofte maakt schuld" zegt het spreekwoord
en op .grond daarvan (zie ons nummer van 1.1.
- Donderdag, waarin wij verslag gaven van de
vergadering der Harmonie) rust nog steeds de
verplichting op ons, om eene nadere omschrijving
- te geven van het plan tot verbouwing der Slads-
Gehoorzaal, door Burgemeester en Wethouders
dezer ..gemeente bij den Gemeenteraad ingediend.
Omstandigheden onafhankelijk van onzen wil,
hebben ons tot hiertoe belet aan dit voornemen
gevolg te geven. Thans wenschen wij die belofte
7.00 goed mogelijk na te komen en zullen trachten
onzen lezers van gemeld plan eenig denkbeeld
te geven, voor zoover dat zonder de bijna onmis
bare teekeningen doenlijk is. Wij nemen daarom
vooraf de vrijheid een beroep te doen op de bij
zondere aandacht onzer lezers, die, wij twijfelen
er geen oogenblik aan, in de zaak wel zóóveel
belang zullen stellen dat zij ons met al de kracht
hunner verbeelding te hulp zullen willen komen.
En hiermede ter zake.
Naar liet plan van Burgemeester en Wethou
ders, door onzen verdienstelijken gemeente-archi
tect den heer J. W. Schaap ontworpen, behoudt
het gebouw aan de Breestraat zijne tegenwoor
dige breedte, doch wordt eene verdieping hooger
opgetrokken, zoodat op de eerste bintlaag eene
nieuwe bovenzaal wordt gevormd, welker afme
tingen in alles met de tegenwoordige beneden
zaal overeenkomen. De ruimte gelijkvloers, thans
door zaal en vestibule ingenomen, wordt door
een inuur en een houten schot, waarin porte-
brisée, in drie ongelijke déeien gescheiden. Het
eerste, naar de zijde van de Vrouwensteeg gele-
fj gen, dient tot vestibule; natuurlijk zal dus ook
aan die zijde de hoofdingang zijn, voorzien van
eene overdekkiug of rabatière, daar de plaatse-
1M lijke gesteldheid niet toelaat, die van een óver
ig dekten inrit te voorzien. De volgende afdeeling
dient tot receptiekamer en vestiaire, de derde of
laatste afdeeling (dus tegen de Waalsche kerk
gelegen) tot kleine zaal; zij zal 13.60 meters lang,
9.20 meters breed en 5 meters hoog zijn, terwijl
de tegenwoordige kleine zaal 13.40 meters lang,
5.50 meters breed en 4 meters hoog is. Deschei-
dingTusschen deze zaal en de receptiekamer kan
bijna'in hare volle breedte worden weggenomen,
zoodat heide1 lokalen aanéén le. gebruiken zijn en
dan eene gezamenlijke oppervlakte van circa 185
vierkante meters hebben.
Door afbraak van de tegen woordige kleine zaal,
de woning van Van Pijpen, het voormalig che
misch laboratorium, de koffiekamer, kelder-ka-
mer en al wat verder tusschen de tegenwoordige
groote zaal eenerzijds en het kantoor van de
Rijks-telegraaf en de speelplaats der school van
den -heer Japikse anderzijds is gelegen, zal de
noodige ruimte worden verkregen tot het bouwen
eener nienwe groote zaal, die met hare korte
zijde tegen het gebouw aan de Breestraat sluit
en dus overlangs in de richting naar de Aalmarkt
zal liggen. Die geheele zaal wordt gelijkvloers
langs drie z.ijden omgeven door een corridor,
waaruit verscheidene, deuren tot de zaal toegang
gevenboven dien corridor is eene omgaande
galerij aangebracht, waarvan de oppervlakte,
1S7.50 vierk. in., bij die der zaal moet worden
gevoegd. De zaal zelve zal gelijkvloers eene lengte
hebben van 31 m. bij eene breedte van 12.50 m,
dus eene oppervlakte van 387.50 vierk. m., zoodat,
de galerijen er bij gerekend, voor de groote zaal
eene totale oppervlakte zal worden verkregen van
575 vierkante meters-bij eene gemiddelde hoogte
van 8.50 m. Gelijkvloers kunnen 700 en in twee
rijen op de galerij nog 300 stoelen worden geplaatst,
zoodat met behoud van de noodige ruimte voor
circulatie, de nieuwe groote zaal 1000 zitplaatsen
kan bevaltlen. De tegenwoordige groote zaal is
j 21.50 m. lang en 8.50 m. breed, heeft dus (hij
eene hoogte van 5.60 ui.) 182.75 vierk. ui. opper
vlakte en biedt gelegenheid aan lot het plaatsen
van 350 stoelen. De ontworpen groote, zaal, bij de
tegenwoordige vergeleken, zal dus het drievoudig
gelal menschen kunnen bevatten,
j De corridor in het verlengde der vestibule ge-
legen, geeft (bij het binnenkomen links) toegang
1 tot de privaten voor dames en die voor heeren,
j tot de trap die naar de galerij leidt en tot de
j kofliekanier; de laatste zal, hij eene lengte van
12.50 m. en eene breedte van 6.10 m., 81.25 vierk.
m. oppervlakte hebben; de tegenwoordige is 7.50
m. lang en 6.70 m. breed, heeft dus eene oppervlakte
van slechts 50.25 vierk. in.
De corridor langs de tegenovergestelde zijde
der zaal leidt aan het einde naar eene trap, die
mede toegang geeft tot de galerij. Achter die
trap en dus tegen de korte zijde der zaal, die
naar de Aalmarkt is gericht, ligt een vertrek,
dat voor stemkamer is bestemd en waarboven
zich de woning van den kastelein bevindt.
Een deur uitkomende in de poort naast het
Rijks-telegraafkantoor verleent ook van die zijde
toegang lot het gebouw, zoowel voor den kasie-
lein en diens gezin als voor muzikanten enz.
hij gelegenheid van concerten als anderszins.
Uit de vestibule, ter oppervlakte van *14 vierk. m.
(de tegenwoordige houdt 29 vierk. m.) leidt eene
dubbele trap tot een portaal op de eerste ver
dieping, dat aan de éene zijde toegang verleent
tot de bovenzaal, aan de andere zijde tegen de
bovengalerij aansluit. Boven dit portaal is, in ge
meenschap met de boveDzaal, eene tribune aan
gebracht, gelijk aan die welke, zich thans boven
de vestibule bevindt.
Overigens bevat liet ontworpen gebouw de voor
het doel benoodigde bergplaatsen, alsmede eene
kelder.
Ziedaar wat wij voor het oogenblik omtrent
het aanhangig plan kunnen mededeelenwij
weten dat vele onzer stadgenooten daarin groot
belang stellen en dus verlangend zijn dienaan
gaande iets te verneinenjin hetvolle besef van het
gebrekkige onzer tegenwoordige mededeeling ho
pen wij toch aan dat verlangen althans eenigermale
te hebben voldaan en verklaren ons volkomen bereid
om het thans gegevene nader toe te lichten en uit
te breiden zoodra liet ons mag gelukken de noo
dige bouwstoffen daarvoor in handen te krijgen.
Tot zoolang passe men in zijn oordeel over het
bovenstaande de spreuk op ons toe:
Die geeft wat hij heeft,
is waard dat hij leeft
Sommige Duitsche bladen vestigden in den laat-
sten tijd wederom bij herhaling de aandacht op
Peslalozzi, vooral naar aanleiding yan de uitgave
zijner gezamenlijke werken (Brandenburg hij
Ad. Müller), waarvan sedert 1869 reeds acht
deelen het lieht hebben gezien. In deze uitgave,
geredigeerd door den rector L. W. Seyffarth,
zijn een aantal nog onbekende en onuitgegeven
geschrilten van Peslalozzi opgenomen, terwijl
aan elk stuk eene historische inleiding vooraf
gaat. Ofschoon wij 't nu wet niet geheel eens
zijn met hetgeen in een van bovengenoemde
bladen is gezegd, dat namelijk het nieuwe Duit
sche rijk na zijne vestiging niemand zoozeer
noodig heeft als deo Pruisischen thaos Duitschen
schoolmeesters, en dat deze zich te vormen heeft
naar het ideaal van Pestalozzi, zoo meenen wij
toch op deze oitgave de aandacht te mogen ves
tigen. Onze Nederlandsche paedagogen kunnen
van dien grooten man nog veel leeren, en wij
verheugen ons daarom dat zijn door Alberti zoo
juist geteekend levensbeeld in de Algemeene Bi
bliotheek (N°. 7) is opgenomen.
Naar men verneemt worden hier ter stede po
gingen aangewend om een Schrijnwerkers-Ver-
eeniging op te richten tot onderlingeondersteuning,
geheel in den geest van de Typografische Vereeni
ging Laurens Janszoon Koster.
Gedorende deze week zijn dagelijks in het
werkhuis alhier opgenomen van 214 tot 265 vol
wassen personen en van 100 tot 140 kinderen.
Gisteren is te 's-Gravenhage plotseling over
leden de heer F. De Brouwer van Hogendorp,
commissaris van de maatschappij tot Exploitatie
der Staatsspoorwegen, ridder der Belgische Leo
poldsorde. Gedurende vele jaren heeft hij zich
zoo hier te lande als in het buitenland, ijverig
bezig gehouden met de zaken der spoorwegen.
De politieke toestand van Europa verhinderde
den overledene sinds eenigen tijd op te treden
als directeur der Turksclie Spoorweg-Maatschappij,
welke functiën hij te Parijs zou hebben te ver
vullen gehad.
Thans ziet het licht het Verslag aan den Koning
door den Minister van Justitie ingediend, ten ge
leide van de Gerechtelijke Statistiek over hel jaar 1S68.
Die statistiek is dit jaar niet een verzainelstaat
betreffende de arresten van de Prov. Gerechts
hoven vermeerderd.
In de 1ste Afdeeling van het Verslag worden
behandeld de Strafzaken.
Het blijkt daaruit in 't algemeen, dat, terwijl
eene aanzienlijke vermeerdering van strafzaken
bij de kantongerechten valt waar te nemen, ver
mindering plaats had bij die in eersten aanleg
bij de Prov. Hoven en bij de Arr.-Rechtbanken,
alsmede afneming van liet getal aangebrachte
zaken bij den I-Ioogen Raad. De zaken in hooger
beroep zijn bij de Hoven in aantal verminderd,
bij de Rechtbanken vermeerderd. Alles samenge
nomen was de toestand in 1868 dus gunstiger dan
in het jaar te voren.
Bij den Hoogen Raad zijn in 1868 aangebracht
219 eisehen van cassatie, zijnde 3S minder dan
in 1867. Er waren nog hangende, 49 zaken, dus
samen 268, waarvan werden afgedaan 221in S
werd afstand der voorziening gedaan; bleven
44 over.
Door de elf Prov. Hoven kwamen voor, met
549 acten van beschuldiging, 734 beschuldigden;
zijnde 22 acten en 84 beschuldigden minder dan
in het jaar te voren.
Van de 734 beschuldigden waren 61 van het
mann., 116 van het vrouw, geslacht; 711 hadden
den ouderdom van 16 jaren bereikt. Schuldig
werden bevonden en veroordeeld 557 personen,
waarvan wegens misdaad 509 of 84 minder dan
in 1S67.
Bij de Arr.-Rechlbanken telde men in 1868
10,725 zaken en 13,229 beklaagden, zijnde 818
zaken en 1284 bekln. minder dan in het jaar te
-voren.
Van de beklaagden waren 10,519 van het mann.
en 2710 van het vrouw. gesl.veroordeeld werden
11,377 personen, waarvan 9006 van het mann.
en 2371 van het vrouwel. gesl.; van hetgesamen-
lijk getal veroordeelden waren 707 beneden den
ouderdom van 16 jaren.
Bij de kantongerechten telde men 35,102 zaken
en 40,963 beklaagden; van laatstgemelden waren
3f,885 van het mann. en 6,078 van het vr. gesl.
Het getal veroordeelden bedroeg 31,035, waarvan
26,191 van het mann. en 4844 van het vr. gesl.;
en men telde 2114 veroordeelden beneden de 16
jaren, liet grooter aantal beklaagden voor de kan
tongerechten is gedeeltelijk toe te schrijven aan
de meerdere overtredingen van plaatselijke of
andere verordeningen; immers men telde hierbij
14,122 veroordeelden of 45 pCt. van het geheel
getal veroordeelden.
Bij den Militairen rechter heeft men de volgende
slotsommen te vermelden. Van de onderscheiden
krijgsraden, zoo te land als ter zee, kwamen in
1868 ter approbatie of in hooger beroep 364 zaken,
waarbij betrokken waren 355 personen, waarvan
72 in appel bij het Hoog Milit. Gerechtshof te
recht stpnden. De zaken der 285 andere beklaag
den en veroordeelden werden slechts ter appro
batie aan liet Hof opgezonden.
Bij de gesamenlijke krijgsraden, zoo te land als
ter zee, werden aangebracht 357 zaken met 390
bekh, onder welke 5 officieren; van die bekln.
werden 345 veroordeeld.
Uit een deswege opgemaakte tabel blijkt dat
in de jongst verloopen tien jaren vele der bij de
militaire strafwetgeving bedreigde straffen niet
meer of hoogst zelden zijn opgelegd; vooral is dit
met de straffen uit lichamelijke tuchtiging be
staande, het geval.
Het Hoofdbestuur van het fonds ter aanmoediging
en ondersteuning van den gewapenden dienst
in de Nederlanden heeft, gelijk in vorige jareu,
eene circulaire aan de districts-comnsissie gezon
den, houdende uilnoodiging om maatregelen te
nemen ter bevordering der collecte ten behoeve
van gemeld fonds over 1S71. Daarbij wordt her
innerd, dat ingevolge Koninklijk besluit van 16
Nov. 1820 de collecten niet in de kerken, maar
aan de huizen der ingezetenen behoort té ge
schieden en dat het wenschelijk is dat die in al
de gemeenten zonder onderscheid, zooveel moge
lijk op denzelfden dag plaats hebbe.
De gemeentebesturen zijn ingevolge aanschry-
vingeu van het Depart, van Binnenl. Zaken uit-
genoodigd om liet welslagen dezer collecte op
krachtdadige wijze te ondersteunen cu de districts-
commissiën zooveel noodig daarbij de behulpzame
hand te bieden.
Bij 's Rijks veeartsenijschool te Utrecht kunnen
worden geplaatst twee kweekelingen om voor
rekening van het Depart, van oorlog te worden
opgeleid tot paardenarts bij het leger hier te lande.
Na het vierde studiejaar zullen zij, naar bekwaam
heid, worden voorgedragen als paardenarts 3de kl.,
waaraan een tractement van f 1000 is verhonden
en den rang van 2de luitenant.
de volgende rivierbe-
Men leest in de Arnhemsche Courant. „Uit Am-
terdain meldt men ons, dat daar een zonderling
gerucht loopt, namelijk, dat graal Bismarck, in
verstandhouding met berlijnsche bankiers, opzet
telijk de fondsenmarkt zou drukken, ten einde
de rijzing tegen te werken, die het uilzicht op
een aanstuanden vrede ten gevolge zon moeien
hebben. Deze maatregel zou inen zoo ondenkbaar
niet achten van een man, die Duitsche bankiers
iu hechtenis deed nemen, omdat zij op de Fran-
sche 5 pCt. leening hadden ingeschreven.
Het gerucht komt ons zeer onwaarschijnlijk
voor: ook Duitschland toch heeft er belang bij
dat Frankrijk eene leening kan sluiten, ter vol
doening van de geldelijke vorderingen die door
den overwinnaar zullen worden gesteld. De stand
van de beurs is misschien veeleer het gevolg,
dat, met het vooruitzicht op de leeningen, die
verwacht worden, niemand zich thans van zijn
geld ontdoet."
Do Staats-Courant bevat
richten.
Keulen, 3 Februari. Waterstand 5 voet 3 duim
boven nul. Geen drijfijs.
Huihuizen, 2 Februari, voormiddags 6 uren. IJs
vast, overtocht te voet. Waterstand 11.79 meter
-t- AP., of 5.11 meter onder noodpeil. Gevallen
0.11 meter.
Pannerden, 2 Februari, voormiddags 6 uren.
IJs vast, overtocht le voet. Temperatuur 0° C.
Waterstand 11.65 meter -f- AP., of 4.24 meter
onder noodpeil. Gevallen 0.10 meter.
Westervoort, 2 Februari. Men heeft eene vaart
door het ijs gemaakt, zoodat de overtocht geregeld
geschiedt voor rijtuigen met de pont en voor
voetgangers over het ijs.
Deventer, 2 Februari. IJs en passage onveran
derd. Waterstand 4.71 meter -(- AP., of 3.49 me
ter onder noodpeil. Gevallen 0.11 meier.
Katerveer, 2 Februari, namiddags 2 uren. IJs
en passage onveranderd. Waterstand 1.82 meter
-f- AP., of 3.14 meter onder noodpeil. Gevallen
0.08 meter.
Kampen, 2 Februari. IJs vast. Waterstand 0.70
meter -f- AP., of 1.86 meter onder noodpeil. Ge
vallen 0.05 meter.
Vianeu, 3 Feburari. IJs en overtocht in de
veren onveranderd. Waterstand 3.28 meter
AP., of 3.42 meter ouder noodpeil. Gevallen 0.08
meter.
Vreeswijk, 2 Februari. IJs vast; overtocht voor
handkarren over het ijs, voor rijtuigen door het