Gisterennamiddag is ran hier al liet voorra
dig materieel verzonden, in bezit der U rechtsche
afdeeling van het Roode Kruis, naar inen verneemt
ter waarde van p. m. f SO.000, bestaande in ledi
kanten, goederen, verband, spijzen, dranken, bed
den enz. Ondea- geleide van den kapt. kwartierm.
Herckenrath, van de vest.-artillerie, aan vrien
daartoe een maand verlof is toegestaan en die
vergezeld wordt van 2 verplegers die reeds op
het oorlogsterrein dienst hebben gedaan wordt
dit materieel over Eindhoven, Luik, Luxemburg
en Saarbrücken naar zijne bestemming, Metz en
Thionville vervoerd.
O ver-Bet uwe, 25 November. Te Zetten heeft
verleden week een welgesteld landbouwer door
ophanging een eind aan zijn leven gemaakt. Op
merkelijk is bet, dat dit, in betrekkelijk korte
jaren, het derde geval van zelfmoord in die ge
meente is, welke voor het overige alom als een
brandpunt van christelijkheid bekend staat.
Met recht mag hier de vraag rijzen, of zoo'n
dampkring wel gezond is; waar zulke krach
tige feiten het tegendeel bewijzen, kan men dien
althans alles behalve levenwekkend noemen.
(A. C.)
Zuipen, 25 November. Ten einde het gebrekkige
en ongezonde der meeste arbeiderswoningen al
hier, te verbeteren, heeft zich eene commissie
gevormd, die, door het stichten van nieuwe wo
ningen, tegen goeAkoope huurprijzen, indirect op
den toestand der bestaande woningen wil influ-
enceeren. Daarvoor wordt f 20.000 vereischt, en
zal die som, naar het zich laat aanzien, spoedig
volteekend zijn.
De alhier gevestigde afdeeling van het Ne-
derlandsche schoolverbond heeft zich tot den ge
meenteraad wend len einde eene verandering
te verkrijgen, met betrekking tot de vacantia in
den zomer op de lagere scholen. Deze vacantie
loopt thans gewoonlijk van 15 Juli tot 7 Aug., en
de heeren van het schoolverbond stellen voor,
die voortaan in éene en dezelfde maand te doen
plaats hebben, waardoor, huns inziens, de oorzaak
zou worden weggenomen, die sommige ouders
noopt hunne kinderen in Juli en Augustus te
huis te houden, ten einde de betaling van school
geld over die twee maanden te ontgaan.
Enschedé, 25 November. Op aanzoek van het te
Burgsteinfurt gevestigd comité voor den bouw
eener spoorweglijn EnschedéMunster, hadden
zich dezer dagen alhier onze indust^eelen in groo-
ten 'getale in het beursgebouw vereenigd, om in
lichtingen te ontvangen, betreffende den tegen-
woordigén stand dier onderneming. De mede
aldaar tegenwoordige voormalige Landraad van
Gladbach, de heer Schubarth, thans directeur van
het ta Berlijn gevestigde comité voor den aanleg
van spoorwegen, gaf van een en ander uitvoerige
mededeeling. Wij vernemen daaromtrent, dat door
de Pruisische regeering aan het comité het uitzicht
is geopend op eene Sïtaatspremie van 20,000 thaler
per mijl, hetwelk op eene lengte van 7.3 mijl
146,000 thaler bedraagt. Ten gevolge van deze
Ondersteuning van Staatswege is het mogelijk
geweest, het actiënkapitaal dat oorspronkelijk
voor den aanleg geraamd was, op 2,500,000 thaler
op 2,400,000 thaler te brengen, alsmede 46000
thaler in stamm-actiën voor een te vormen re
servefonds. De bedoelde 2,400,§00 thaler moeten
voor de helft in prioriteits stamm-actiën, voor
de andere helft in stamm-actiëu gestort worden,
van welke laatste de door de lijn doorsnedene
en bij het plan belanghebbende landstreek, een
derde zou moeten nemen. Dienovereenkomstig
heeft dan ook bereids de stad Munster voor 60.000
thaler, de Kreitz Burgsteinfurt voor 100.000 thaler
geteekend, en ook de overige gemeenten, zoo
steden als dorpen, hebben naar vermogen b ij ge-
gedragen. Aan Enschedé en zijne ingezetenen, in
de eerste plaats de industrieelen, wordt du het
verzoek gericht, ook door hunne deelneming
een spoedig tot stand komen van het ontwerp,
dat thans reeds zoo ver gevorderd is, te willen
verzekeren. Ongetwijfeld echter, voegt de heer
Schubarth er bij, bestaat in Enschede meer sym
pathie voor eene lijn Dortmund-Enschedé; intus-
schen is het comité van oordeel, dat eene lijn
Muuster-EDSchedé eerstgenoemde in geenen deele
benadeelen zal. De transporten waarop bij een
aanleg Dortmund-Enschedé gebaseerd wordt,
zullen dtèeds aan deze lijn verblijven, en zal
geen wagon kolen, geen colli vbd Dortmund,
nadat deze lijn tot stand gebracht, is, over Mun
ster naar Enschedé gezonden worden, en omge-
gekeerd; wel echter zou Munster-EDschedé het
voor deze lijn te vervoeren kolentransport vóór
dat de lijn Dortmund-Enschede gereed is, later
geheel of gedeeltelijk verliezen. Het welslagen van
het onderhavige plan groDdt men grootendeels
op het te verwachten locale verkeer, terwijl de
rentabiliteit haar voornaamste steunpunt vindt
in de betrekkelijk geringe kosten van aanleg, die
slechts 329.000 thaler per mijl zouden bedragen.
Een aanzienlijk doorgaand verkeer meent men
verder, zou de lijn ten deel valleD, zoodra een
der lijnen Almelo-Zwolle of Almelo-Meppel, waar
toe reeds lang pogingen worden aangewend, tot
stand zffl zijn gekomen, en wanneer zich aan
Munster-Enschedé, eene lijn Munster-Rheda-Pa-
jjcrborn sluit, waartoe reeds alle voorbereidingen j
getroffen zijn, zoodat de uitvoering van dit plan
slechts eene quaestie van tijd is. Aan Enschedé
zoo meent het comité wordt thans de gelegen
heid aangeboden, zich behalve Dortmund-En
schedé, welke lijn hierdoor in geenen deele be
nadeeld wordt, zich eene tweede belangrijke
verbinding met Duitschland te verzekeren.
Op de hierop volgende discussie, waaraan o. a.
de heeren Stroink en Van Heek, alsmede de
heeren Landraad Von Basse, regeeringsraad Dr.
Schüssler van Burgsteinfurt en de heer Brader
van Borghorst deelnamen, verklaarden eerstge
noemde heeren, nadere informatiëu te moeteD
inwinnen betreffende de eventualiteit van het
plan Dortinund-Enschedé, verzekerden van hunne
belangstelling in het tot stand komen van het
bewuste plan, en verklaarden zich bereid naar
hunne beste krachten de onderneming te willen
bevorderen.
Naar het ons voorkomt zoo eindigt dit be
richt is het plan van het Burgsteinfurter Ei
sen balin comité om eene lijn EnschedéMunster tot
stand te brengen voor Enschedé van groot gewicht,
en welk lot de lijn EnschedéDortmund later
ook moge te beurt vallen, gelooven wij niet dat
daarom eene ondersteuning aan deze liju moet
onthouden wordeD. Thans wordt de gelegenheid
aangeboden, om misschien biDnen kort, door
eene lijn EnschedéMnnsterPaderborn, eene
hoogst gewichtige verbinding met Duitschlaod
tot stand te brengen, en zal het van de meer of
minder krachtige deelname zoo hier als elders,
door het nemen van een genoegzaam getal stamm-
actiëu afhangen of met de lijn MunsterEnsehedé
reeds spoedig, misschien een volgend jaar een
begin kan gemaakt worden overigens gelooven
wij dat de aanleg der lijn EnschedéDortmund,
bij het vooruitzicht op eene gewiahtige rentabi
liteit, ten gevolge van de massa goederen, die
over deze lijn zullen vervoerd worden, slechts
eene. quaestie van tijd is."
Coevorden, 25 November. Door den ingenieur
zijn de geslechte werken der vesting overgenomen
naar men verneemt wenscht hij het daarheen te
brengen, dat een der bastions in dezen winter
zal worden geslecht, ten einde de arbeiders werk
te verschaffen. Men klaagt hier algemeen, dat de
bladen, die des morgens moeten en kunnen aan
komen, sedert eenige dagen veelal eerst den vol
genden avond aankomen.
Groninoen, 26 Nov. De demonstratië in deze
provincie betreffende de handhaving der Hooge-
school, blijft nog altijd algemeen. Nog dagelijks
komen er, hetzij van colleges, hetzij van particu
lieren, adressen in, en bewijzen de malaise die
hier bestaat, nu nog maar het gerucht van eene
niet onmogelijke opheffing der Hoogeschool ont
staat. Ook de predikantenkring te Bellingwolde
en de gemeenteraad aldaar hebben zich thans
tot Z. M. den Koning gewend, met verzoek van
handhaving der Hoogeschool alhier.
In de Provinciale geldleening ad f 489,000
is voor 108 aandeelen a 1000 ingeschreven, en
wel 107 a 100 pCt. en 1 a 100 Vs pCt.
Middelburg, 25 November. Met de werken voor
den Staatsspoorweg alhier wordt geregeld voort
gegaan. Reeds spoedig zal de aanbesteding van
den bovenbouw van den weg op en in de nabij
heid van het stationsterrein alhier plaats hebben.
Breda, 25 November. De heer Pels Rijcken,
die met den heer Perk als geleiders der bezending
van goederen onlangs door de Bredasche afdeeling
van het Roode Kruis naar Metz was vertrokken
is alhier geretourneerd, Ds. Perk zal op uitnoo-
diging van het hoofdcomité hem daar geworden,
nog eenige dagen te Metz blijven om onder de
Fransche gevangenen de protestanten op te sporen,
die behoefte aan geestelijke toespraak mochten
hebben en hen die in overleg met de predikanten
te Metz te verschaffen. De ellende ODder de Fran
sche gekwetsten moet daar nog uiterst groot zijn.
Bergen-op-Zoom, 24 Nov. De verdere slooping
onzer uitgestrekte vestingwerken schijnt geheel
op den achtergrond te zijn geraakt, daar nog
slechts het derde gedeelte van den geheeleu om
trek is opgeruimd en de werkzaamheden van het
laatstelijk den 15deD December a. p. besteed per
ceel reeds eenige maanden voltooid en opgeleverd
zijn, terwijl de opengevallen terreinen onver
kocht en renteloos blijven liggen.
Behalve in ons gewest, hetwelk de bakermat
is der Nederlandsche beetwortelsuikernij verheid
en waar de cultuur van beetwortelen steeds in
hooge waarde wordt gehouden, heeft men zich in
Zeeland en elders ook op die cultuur toegelegd.
De opbrengst daarvan uit deze omstreken en
Zeeland was dit jaar dan ook belangrijk te noe
men, en voorziet overvloedig in de behoefte der
sedert 1863 alhier in werking zijnde fabriek,
waar minstens een paar honderd behoeftige ar
beiders in de wintermaanden hun levensonder
houd vinden. Met genoegen ziet men hier, dat
de twee in aanbouw zijnde beetwortelsuikerfa
brieken op de in de maand April 11. van het rijk
aangekochte gronden hare voltooiing naderen ec
in het aanstaande seizoen mede in werking zul
len komen, zoodat deze stad, zoo gunstig gelegen
voor den handel en industrie, zich eerlang zal
mogen verheugen in meer en meer toenemende
bedrijvigheid en maatschappelijke welvaart.
BUITENI.AND-
Noord-Duitschen Bond.
De Troonrede dezer dagen door den president
van den Noord-Duitschen Rijksdag, namens Ko
ning Wilhelm uitgesproken, doet reeds bij de
eerste lezing al het gewicht beseffen van haren
inhoud. Die inhoud laat geen twijfel over, over
Pruiseus hedoeliugen. Moest inen zich tot dusver
tevreden stellen met verzekeringen en wenschen
omtrent den toestand die uit den oorlog zou
voortvloeien; moest men, wat Pruisens plannen
voor het heden betrof, afgaan op officieuse mede-
deelingen, de Troonrede ontvouwt de gedrags
lijn van het Pruisisch Gouvernement in alle op
zichten. Wat de Troonrede zegt, kwam reeds in
ons nummer van gisteren voor, maar wat zij niet
zegt, doch wat de officieele taal bedoelt, zullen
wij doen volgen.
In de eerste plaats vestigt Pruisen zich als de
machtigste en eerste militaire mogendheid van
Europa, want „het Fransche volk" tot dusver
de eerste Europeesche natie „moet de over
tuiging verkregen hebben dat zijn tegenwoordige
macht, na de vernietiging der tegen ons aange
voerde legers, tegen de verdedigingskrachten van
Duitschland niet opgewassen is." Hier verheft de
Koning, Duitschland tot eerste militaire mogend
heid, want de legers van de voormalige eerste
militaire mogendheid, zijn door de Pruisische niet
geslagen, maar vernietigd. Voorts blijkt uit deze
zinsnede dat Pruisen alle verderen tegenstand
van Frankrijk (zijn tegenwoordige macht) doel
loos acht. De overwinnaar moet dus wel zeker
zijn van de machteloosheid van Parijs, het Loire-
leger, het leger in Bretagne enz.
Ten andere blijkt onomstootelijk dat Pruisen
geen vrede wil sluiten met de tegenwoordige
regeering, een regeering die haar eigen toekomst
onafscheidelijk van die des lands beschouwt. En
geeft die regeering er nu de voorkeur aan, de
krachten vau een edele natie men ziet de Fran
sche natie uiag zich verheugen in de blakende
gunst van koning Wilhelm op te offeren aan
een strijd, die geen uitzicht op welslagen ople
vert, dan draagt natuurlijk die regeering ook de
volle verantwoordelijkheid dat Pruisen die „edele
natie" zoo erg zal teisteren „dat het tot hare
herstelling langereu tijd zal noodig hebben, dan
het geval ware. geweest wanneer de oorlog een
regelmatig verloop hadde gehad"; m. a. w. wanneer
die „edele natie" en haar regeerders zooveel eer
gevoel bezeten hadden, dat ze de Pruisen een
zegevierenden intocht binnen Parijs hadden toe
gestaan en met dankbaarheid de eischen onder
schreven hadden om den Elzas, Lotharingen enz.
enz., aan den overwinnaar af te staan.
Nu dit niet goedschiks is gegaan, moet het
maar kwaadschiks geschieden, en wel op zulk
eene wijze die der overtuiging van de verbonden
regeeringen dat de aanstaande vrede tusschen
de beide groote naburige volken nog des te ze
kerder in gevaar gebracht zal worden door de
herinneringen welke dezen oorlog in Frankrijk
zal achterlaten alle recht zal doen wedervaren.
Die wijze nu bestaat daarin dat Frankrijk zoo
verpletterd wordt, dat het zich althans vooreerst
niet sterk genoeg zal gevoelenom den strijd hetzij
door vernieuwing van eigen krachten, hetzij door
bondgenootschappen met andere mogendheden
wederom te aanvaarden.
Zoolang als dit niet bereikt is geen vrede, en
dit is nu maar niet zoo los daarheen geworpen,
maar de „voorwaarden waaronder de verbonden
gouvernementen zich bereid zouden verklaren
om tot den vrede mede te werken zijn in het
openbaar bespiroken."
En wat is nu het resultaat van die besprekin
gen? „Dat de voorwaarden in verhondiug moeten
staan tot den omvang van de offers welke Duitsch
land werden opgelegd door den oorlog, die zonder
eenigen grond maar onder goedkeuring van de
geheele Fransche natie werd ondernomen." Dit
nu is niet meer dau billijk en slaat op Duitsch-
lands rechtmatige aanspraak op schadevergoeding
voor de geldelijke opofferingen die het zich ge
troost heeft en den geweldigen schok die aan
Duitschlands welvaart is toegebracht.
Dit nu is niet genoeg. Frankrijk moet een ver
dedigbare grenslinie aan Duitschland hergeven
door althans gedeeltelijke vernietiging van de
uitkomsten der rampzalige oorlogen die Duitsch
land in den tijd zijner verdeeldheid doorFrank-
rijks wil te voeren had.
Die eisch staat gelijk of in de Troonrede stond
„Toen gij, Frankrijk de baas waart, hebt ge mij
van den Elzas en Lotharingen beroofd; nu ik de
baas ben neem ik mijn eigendom terug, al kan
ik niet ontkennen dat dit grondgebied reeds sedert
eeuwen door de gevolgde staatkunde van de Fran
sche regeerders tot Frankrijk behoort, al is het
mij onmogelijk te ontkennen dat de groote Fre-
derik hetzelfde onrecht heeft gepleegd en al kan
ik er niet voor instaan dat ik het niet zal her
halen als de kansen schoon staan."
Dit wat Pruisen betreft; maar de Zuid-Duit-
sche broeders moeten ook ontheven worden van
de drukkende zwaarte der dreigende stelling,
welke Frankrijk aan zijue veroveringen van vroe
gere tijden te danken heeft.
Die drukkende zwaarte nu voor die Stat.
bestaat voorzeker om opgewassen te zijn tegen!
sterke vestingen die Frankrijks grondgebied, grei Ie
I zende aan Rijn-Beieren en Baden bezit, en wia
door die Zuid-Duitsche Staten steeds het eet
aan de beurt lagen. Die vestingen moeten ni ip
meer in Frankrijks bezit blijven, maar aan Duitse!
land overgeleverd worden als schild voor de Zui
Duitsche Staten tegen Frankrijk. Jig
„De verbonden regeeringen vertrouwen er
dat de Noord-Duitsche Rijksdag haar de midd
len zal aanwijzen die ter bereiking van dit do
noodig zijn." Dus zoolang dit doel niet bereikt
moet er oorlog gevoerd worden, en de Rijksd
toestemming verleenen tot het verstrekken v
de geldelijke offers dte later weder teruggegev
worden. |de
Hiermede wordt de eerste afdeeling van
troonrede gesloten. Veilig mag men daaruit d
conclusie trekken, dat met het oog op de goe: ai
voornemens van de republiek, het kanon zij ila
laatste woord nog lang niet gezegd zal hebbeulai
Opmerkelijk is het voorts dat met geen ent
woord gewag wordt gemaakt van de vele vruel m
telooze bemoeiingen der groote mogendheden oi
den vrede tot stand te, brengen. Pruisen kon
mogendheden niet met meer minachting doe
het
op bemiddeliDgsplannen
idi
in
dv
gevoelen, dat
gesteld is.
De tweede periode is kort en zeer vaag,
komt daarop neder, dat de verbonden regeeri
gen bij de toezegging dat aan den Rijksda=
dedeeling zal worden gedaan van de bij het 1)
partement van Buitenlandsche Zaken ontvangt
stukken betrekkelijk het Parijzer vredeverdra ,se
de hoop uitdrukken dat de weldaden van dt
vrede mogen bewaard blijven voor die volke§en
welke zich daarin tot dusver hebben verheugd.
Hieruit zou men aan de eene zijde de gevol:
trekking mogen maken dat de verbonden Du iie
sche vorsten en dus ook Pruisen geheel buiten de
zaak staan en het beste hoopen voor de mogen
heden die daarbij betrokken zijnaan deandt
zijde kan men ook tot de veronderstelling komi is
dat de stukken die zullen overgelegd worden v
dien aard zijn, dat ze niets anders overlatend,
de, hoop dat de vrede niet verstoord zal worde
Het staat echter vast, dat de zinsnede Euro;
niet veel wijzer maakt nopens de rol die Duitse!
land in dit vraagstuk speelt.
Het slotgedeelte van de Troonrede loopt ove
het geleidelijk tot stand komen van het inderdaa i«s
vei
en
eu
te
'gt
ise
)t
baa iU;
au®k\
sstcHl
■ezB
ie I ci
Bi
grootsch werk van Von Bismarck, de Duitse!
eenheid.
Reeds heden maakt de Kölnische Zeitung
grondwet van den „Duitschen Bond" openbai
voor zoover betreft het daarin opnemen van Ba
en Mecklenburg. Op dit merkwaardig staatssti
zal nader teruggekomen wordenhet krijgswez.
van den boud beslaat daarin een voorname
gewichtige plaats.
I iiiwlainl.
Een correspondentie uit St.-Petersburg aan c
Indcpendance behelst het volgende:
Het onthaal van de circulaire van prins Goi en
schakoff door de diplomatie en de pers van wei
telijk Europa, heeft hier slechts bijgedragen oi
de algemeene goedkeuring van het besluit va
ons gouvernement te versterken
De gemeenteraad van St.-Petersburg heeft verlc
gevraagd en bekomen om den keizer een adre
aan te bieden waarin deze vergadering den Sou
verein geluk wenscht met dit besluit en zie
bereid verklaard om haar onvoorwaardelijk -
steun te verleenen aan alle verdere handelinge cad
van het gouvernement om dit besluit te doen eer
biedigen.
Het adres is met algemeene stemmen aange
nomen zelfs onderscheidene leden stelden voo
om een nalionale gift van een millioen roebel
te schenken als eerste gift voor een nationale is enn
schrijving ten behoeve van het bouwen van eei )en
oorlogsvloot in de Zwarte,zee. Dit denkbeeld voci kt
geen ingang omdat de stedelijke begrooting vat
St.-Petersburg reeds te veel bezwaard was out eei rasi
millioen roebels te kunnen bestrijden.
Ten einde de geestdrift ten gevolge van de nots
van prins Gortschakoff, als het ware te doen stijges
heeft de regeering haar doen volgen door di
aankondiging van een zeer populairen maatrege tget
De dépêche-circulaire van den kanselier van be
keizerrijk verscheen den 15den November in d:
Messages Officiel, en den 17den behelsde hetzelfd: iee:
blad een besluit tot hervorming van ons militie
stelsel op den grondslag van algemeene diensi
plicht en tot vorming van een reserve-leger ge
heel geschoeid op de leest van de Pruisisch:
landweer.
Ik kan u moeilijk de algemeene vreugde be 'eze
schrijven welke deze maatregel uitwerkte. Een «rasi
ieder beschouwde hem als een van de geluk ie d
kigste gebeurtenissen, en de begunstigde stande» kon
die voortaan aan deze verplichting, waarvan zi
tot dusver ontheven waren, zullen onderworpen
zijn, zullen zeker niet de laatsten zijn om me
die algemeene goedkeuring in te stemmen.
Meen echter niet dat dit ons er toe leidt oc
den oorlog te wenschen met de mogendhedet
die het tractaat van 1856 onderteekend hebbes.
Men is integendeel zeer gestemd voor het behouJ
ud
di
aai
trje
C
1
:rla
op
va
akt
lijk
ht
hel
iyai
v
1
l pl
Pri
or<
rite
hui
iog
ersc
ie 1
epai
ie a
«ÜC
akot
Mi
prol
ling
