N°. 3312.
A0. 1870.
Zaterdag
26 November.
Feuilleton van het „Leidsch
Dagblad".
Nog iets over Straatsburg.
LEIDSC
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maanden.
Franco per post
A-fzonderlyke Nommers
3.00.
3.85.
0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DKR ADVBRTKNTIKN.
Voor iederen regelj 0.15.
Grootere lettere naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Lelden, 25 November.
let algemeen college van toezicht op het be-
der kerkelijke goederen en Hervormde ge-
lenten in Nederland is gisteren te 's-Graveuhage
nengekomen tot het houden der bij het regle-
;nt bepaalde algemeene vergadering,
laar de heer Mr. A. Van der Laan vóór eeni-
tijd het voorzitterschap heeft nedergelegd, is
ergadering geopend door den tijde lijken voor
Ier, den heer Mr. J. Loke.
Gisterennacht is te 's-Gravenhage overleden de
er A. M. Van de Laar, inspecteur voor de re-
ilratie en domeinen bij het departement van
ancien. Hij mocht slechts den ouderdom van
jaren hereiken en had zich door ijver en ken
de betrekking waardig gemaakt, waartoe hij
roepen was. Ook was hij secretaris der alge-
lene commissie van liquidatie der zaken betref-
ïde de voormalige wees- en moinboirkamer.
I. K. H. de Prins stedehouder eu HDs. gemalin
inses Hendrik zullen, naar men verneemt, tot
Februari a. s. in Luxemburg resideeren.
)p de voordracht voor procureur bij de recht-
ïk te Almelo, in de plaats van wijlen den
:r Mr. A. B. Van Marle, zijn geplaatst de hee-
Mr. W. Ten Bruggencate en Mr. J. Van
ulflten Palthe, advocaten aldaar.
De Minister van Koloniën gezien het verslag
bij de beschikking van 20 Mei 1870, litt. Apz.,
24, benoemde commissie, belast met het in
t jaar 1S70 in Nederland afnemen van het
amen, bedoeld bij art. 4 van het Koninklijk
sluit van 10 September 1S64 Staatsblad N°. 93),
ludende vaststelling der verordening op het be
amen van ambtenaren bij de burgerlijke dienst
Nederlandsch Indië; heeft goedgevonden die
imissie bij deze te ontbinden, onder daukbe-
liging voor de wijze waarop zij zich van hare
heeft gekweten.
den Nederlandscken consul-generaal in
Jrazilie is de heer K. Valais aangesteld tot zijnen
Ece-consul te Rio de Janeiro.
Z. M. heeft aan Mr. F. L. Rambonnet eervol
ilslag verleend als lid van het college van re
nten over het huis van arrest te Tiel.
Amsterdam, 24 November. Het provinciaal ge-
chtshof te Amsterdam beeft uitspraak gedaan
de bekende zaak van een minderjarigen, die
»r de rechtbank aldaar wegens desertie was
iroordeeld geworden, daar hij, op bevel zijns
uiers, ter bestemder tijd niet aan boord van het
:hip is gekomen, waarvoor hij zich buiten weten
jns vaders, had laten aanmonsteren. Het hof
teft den beklaagden vrijgesproken.
Amsterdam, 25 November. Z. K. H. prins Hen-
rik der Nederlanden bevindt zich heden alhier
i stede, om deel te nemen aan eene vergade-
ug van commissarissen der stoombootmaatschappij
tderland.
's-Hage, 25 Nov. Naar aanleiding der op 30 dezer
te Utrecht te houden vergadering van Nederland-
sche kunstenaren en induslrieelen (aangekondigd
door de commissiën benoemd bij Koninklijk besluit
van 22 October 11.,) zijn de kunstenaars-leden van
Pulchri Studio, zoomede alle overige hier wonende
personen, die de beoefening der beeldende kunst
tot hun maatschappelijke loopbaan hebben geko
zen, uitgenoodigd tot een algemeene vergadering
op Maandag 28 dezer, des avonds te S uren
in het gewone lokaal, hofje van Nieuwkoop al
hier, ten einde de vraag te behandelen der moge
lijkheid voor de Nederlandsche kunstenaren om,
zonder subsidie van 's Rijkswege, deel te kunnen
nemen aan de Londensshe Internationale tentoon
stelling in 1S71 of aan eventueel volgende ten
toonstellingen in het buitenland.
Delft, 24 November. Men verneemt, dat de
leden van het scherpschutterscollege Dilelto ed
Arme alhier, op aanstaanden Zondag, een wed
strijd om prijzen zullen houden, op de baan aan
den stads Doelen. Z. K. H. de prins van Oranje,
lid en eerevoorzitter van dat collegie, is voorne
mens aan dien wedstrijd deel te nemen.
Schoonhoven, 24 November. Van de 23 jonge
lieden die opgeroepen waren om eene plaatsing
te erlangen aan de art. instr. school alhier, zijn
er gisteren en heden 20 opgekomen die allen
goedgekeurd en in dienst gesteld.
Haaftin, 24 Nov. Hebben de suikerfabrieken
nog al door het ontijdige hooge water veel schade
aan de suikerbiet gehad, toch worden ze niet
afgeschrikt in den Tielerwaard te komen verbou
wen. Tot heden betaalden ze den landbouwers
t 10 per 1000 kilo, thans willen ze gaarne /'12
besteden. De landbouwers zijn er goed mede, maar
hun land zal er niet op verbeteren. De teelt van
dat gewas is zeer tot nadeel der mindere klasse.
Vroeger konden de menschen uit die klasse goed
een stukje land huren om voorraad voor den
winter te hebben, maar nu de prijzen der lan
derijen door den bouw der suikerbieten stijgen,
kunnen zij niet huren, hebben geen voorraad en
zullen zoo, hoe langer hoe meer achteruitgaan.
Harderwijk, 24 November. De 2de luitenant
der genie en sappeurs J. H. Bik, zal den 30sten
dezer te Rotterdam embarqueren aan boord van
het aldaar liggend schip Noach I, gezagvoerder
J. Van Scheiven om met dien bodem naar Java
te vertrekken.
Zwolle, 24 November. Gisterennamiddag circa
halfvijf, passeerden aan het einde der Molenstraat
nabij den Deventerweg, alhier, twee met paarden
bespannen rijtuigen elkander. Op dat oogenblik
kwamen twee jongens daar ter plaatse aanloopen
en betwistten elkander het recht op twee op de
straat liggende wortelen, met dat gevolg, dat zij
al vechtende over elkander vielen, juist voor het
paard van een dier rijtuigen, waardoor dit paard
verschrikt begon te steigeren eD met de voorpoo-
ten op de jongens trapte. Daardoor werd de een,
H. J. S. genaamd, oud 10 jaren, aan de linker
wang verwond, terwijl de tweede, met name
G. J. V., oud 11 jaren, ook, doch ligter aan het
hoofd verwond werd.
Omtrent de ziekte onder het vee, op den
stal van de Wed. Elsbroek onder Borne, wordt
van goederhaud medegedeeld, dat blijkens een
onderzoek door meer dan éeh deskundige, waar
onder ook de rijksveearts Alers uit 's-Hage, die
ziekte niet is de zoo gevreesde veepest, doch de
zoogenaamde spiDaal typhus, die niet onder de
algemeene bekende contagieuse ziekte is te bren
gen. Zij is waarschijnlijk ontstaan uit hygiënische
invloeden aan de plaats zelve gebonden, als cryp-
togamen op het stroo, dat bier, ofschoon niet tot
voeder, maar wel tot ligging werd gebezigd.
De voorloopig door bet gemeentebestuur geno
men maatregelen van voorzorg, zijn thans opge
heven.
Deventer, 24 Nov. Uit het aanzienlijk getal
van 28 hoofdonderwijzers, dingende naar de be
trekking van den lsten hulponderwijzer aan de
opeDbare school van den heer J. D. R. Moll alhier,
en ter vervanging van den heer G. Hueuder, die
tot hoofdonderwijzer te Nijbroek benoemd is, heeft
de plaatselijke schoolcommissie een vijftal ontbo
den, om bewijzen van praktische geschiktheid te
geven, uit welk vijftal met algemeene stemmen
benoemd werd de heer D. Laméres, te Vollen-
hove. Tevens stonden op de voordracht nog de
heereu A. H. Hofkamp te Nues in Groningen, eu
W. J. Nijveld te Oosterbeek.
De raad heeft een zeer belangrijk besluit
genomen. Overeenkomstig het rapport eener com
missie is besloten, de directie over het St.-Geer-
truiden-gasthuis of ziekenhuis met 1 Januari 1871
eervol te ontslaan, onder dankbetuiging voor de
vele en gewichtige diensten in die betrekking aan
de gemeente bewezen, en het bestuur daarvan op
te dragen aan het burgerlijk armbestuur. Dit be
sluit werd met 10 tegen 7 stemmen genomen.
Mrpi'bl, 24 Nov. Wegens het toenemend getal
leerlingen, die deelnemen aan de wiskundige
lessen op de ambachtsschool alhier, is een derde
onderwijzer, de hoofdonderwijzer H. Mulder aan
gesteld.
Groningen, 24 November. Zondag is alhier een
brief ontvangen, waarvan de enveloppe van bin
nen groen gekleurd was. Deze kleur bleek, bij
ouderzoek in het scheikundig laboratorium der
hoogeschool, te bevatten eene zeer aanzienlijke
hoeveelheid arsenicum. Het publiek wordt ge
waarschuwd tegen het gebruik van dergelijke
vergiftige enveloppen.
Op den 3den December zal alhier het ver
gelijkend examen worden afgenomen aan hen, die
wenschen in aanmerking te komen voor eene
rijkstoelage bij de normaallessen te Beerta, tot
opleiding voor onderwijzers.
Door de commissie uit het Groninger depar
tement van de Maatschappij tot nut van 't Alge
meen, ter bestrijding van het schoolverzuim, is
dezer dagen bekend gemaakt, dat daar ter stede
slechts 200 kinderen de school verzuimen, en onder
deze nog velen, die daarin door wettige redenen
verhinderd zijn.
In de tweede helft der volgende maand zal
alhier door 8 leerlingen der burgeravondschool
het eindexamen worden afgelegd, bedoeld bij
art. 56 der wet op het middelbaar onderwijs. Dit
is de eerste maal, dat dergelijk eindexamen Ier
verkrijging van liet verlangde diploma alhier
wordt afgelegd.
Maastricht, 23 November. Tot candidaat-nola-
rissen zijn door de commissie uit het provinciaal
gerechtshof in Limburg toegelaten de hcerenU.
A. H. Buien te Went, en R. H. J. De Cleijn
Brem, te Heerssen.
Middelburg, 24 November. Door de Commissie
int het Prov. gerechtshof in Zeeland zijn heden
uiet goed gevolg als cand.-nolaris geëxamineerd
de heerenW. A. M. Kalkman, landmeter van
het kadaster te Zierikzee; A. Pateer, secretaris
en ontvanger van en wonende in de gemeente
Hoofdplaat; Jhr. Mr. W. Rembrand Boddaert,
advocaat te Middelburg, en C. Warnsinck, wo
nende te Medemblik.
De vordering der werken voor den Staats
spoorweg alhier gaat geregeld voort. Reeds spoe
dig zal de aanbesteding van den bovenbouw van
den weg op en in de nabijheid van het stations
terrein alhier plaats hebben.
KOLONIËN.
BATAVIA, 13 October.
In het Mail-overzicht van het Dataviaasch Han
delsblad leest men
De Fransche oorlogschepen Marcean en La
ilegêre, die in de vorige week ter reede van Ba
tavia kwamen, en een paar dagen later naar
Siam vertrokken, hadden gedurende hunne reis
van Nieuw Caledonie naar Java, geene be
richten uit Europa ontvangen en werd hun het
uitbreken van den oorlog tusschen Frankrijk en
Pruisen het eerst medegedeeld door een eenvou-
digen inlauder, die bij hen te Pasoeroean aan
boord kwam. Deze inlander, onbekend met de
Fransche en de Maleische taal, maakte het hun
begrijpelijk, dat keizer Napoleon in krijgsgevan
genschap was, door zijne armen uit te strekken
en na vooraf de beide vuisten te hebben bijeen
gebracht, de beweging te maken van iemand,
die bezig is ze met een koord te omwinden.
De kommandanten dier oorlogsvaartuigen moe
ten moeiten gehad hebben hun étabmajor te
overtuigen, dat de schepen, in weerwil van den
oorlog, verplicht waren de hun aangewezene be
stemming te volgen. De officieren verlangden
integendeel ten spoedigste naar Frankrijk terug
te keereu, ten einde aldaar ter verdediging van
den vaderlandschen grond te kunnen werkzaam
zijn.
In de weersgesteldheid kwam sedert ons laat
ste mail-overzicht eenige verbeteriug, echter ge
paard met eene afmattende warmte. De officieele
verslagen maken intusschen gewag van de na
deden, door de veelvuldige regens aan den te
velde staanden rijst-oogst berokkend, en van liet
tegenvallen van den suikeroogst.
De firma Overzee C°. te PadaDg staakte hare
betalingen met een passief van ongeveer 1,500,000.
Ook hier hebben wij weder het failleeren van
(De Bibliotheken.)
(Slot).
Onder den Daam van de „Grijze Bibliotheek"
n de „Colleclio Wenckeriana" bezat liet semina-
iUui ten slotte nog twee verzamelingen van bro-
huren, meestal van theologischen en politieken
ihoud, in de 16de en 17de eeuw gedrukt en die
el nergens meer te vinden zijn. Deze verza
kingen die ODgeveer van 400500 boekdeelen
Wen, (ieder band van ongeveer 30 Dummers,)
ouden zich gerust meten met alle dergelijke
ollectiën, die zich op Duitsche bibliotheken be
laden, en hun verlies is onherstelbaar.
In de stads-bibliotheek bevond zich ook een
Eer zeldzame verzameling van Keltische, Griek-
the en vooral RomeiDsche oudheden van de
neest verschillende soort, zooals altaren, monu
menten, reliefs, opschriften, urnen, vazen, wape-
ien, munten, gesneden sleenen enz., die, met slechts
weinig uitzonderingen, allen in den Elzas gevon.
den waren. Daaronder waren vooral verscheidene
zeer belangrijke gedenkteekenen uit de middel
eeuwen, eene uitgezochte verzameling van keu
rige schilderwerken op glas, oude portretten van
Gutenberg, Mathias Corvinus, Maria van Bour-
gondië, haar zoon Philip en zijne ongeluk
kige gemalin Johanna en eindelijk een rijke ver
zameling van curiositeiten uit den Elzas en vooral
van Straatsburg.
Al deze kunstschatten zijn verwoest, vernield;
van al de onmetelijke schatten die hier opgesta
peld waren, en waarvan een ieder ongehinderd
genieten kon en zich die ten nutte mocht maken,
waarvan vooral door de geleerden van Duitsch-
land tot in den laatsten tijd een vlijtig gebruik
gemaakt werd, is niets overgebleven, dan hoog
stens enkele uitgeleende boekdeelen eD eeDige
munten die men uit de puinlioopen heeft opge
graven. Straatsburg kan zich dus nooit troosten
over dit in alle opzichten onherstelbaar verlies.
Voorzeker zal men er op bedacht zijn, eene
nieuwe bibibliótheek aau té leggen. Naar men
verneemt, wil het Seminarium daartoe een op
roeping aan alle universiteiten, academiën, ge
leerde vereenigingen eu uitgevers richteu. Wij
twijfelen ook niet, dat zulk eene oproeping ge
hoor zal vinden. Allen die beschaving en de
wetenschap ter harte gaat zullen het voorzeker
als een heilige plicht beschouwen, tot dat doel
iets bij te dragen. Duizende werken zullen ons
voorzeker toegezonden, belangrijke werken en
grootere verzamelingen ons aangeboden wordeD
maar wie zal ons onze handschriften terug geven p
Neen, Straatsburg mag zich spoedig weder in 't
bezit van eene rijke boekerij verheugen, eene
bibliotheek zooals zij bezat, zal de stad nimmer
meer terugkrijgen. In dit opzicht is hare heer
lijkheid voorbij en zij keert nimmer weer.
Tot de wederoprichting der stadsbibliotheek
zijn door de municipale commissie reeds zeer
vele aanbiedingen gedaan, maar de commissie
kan bij gebrek aan een geschikt locaal nog geene
toezendingen ontvangen." (Th. G.)
TECHNOLOGIE.
Nieuwe constructie van locomotieven. Zooals bekend
is, bebben de rails veel te lijden van de enorme
zwaarte der locomotieven, waarmede tevens de
meerdere duurte van het vervoer in nauw ver
band staat. Den Britschen ingenieur Fairlie is
het gelukt, door een nieuwe uitvinding, die loco
motieven zoo te vervaardigen, dat dit nadeel op
geheven wordt. Zijne locomotieven nemen zeiven
hun kolenvoorraad mee eD spaien dus den tender
uit. Bij gelijke of geriuge radbelasting zijn zij
sterker, dan de tot nu vervaardigde locomotieven;
eu door middel van dit stelsel schijnt het moge
lijk, een dagelijks toenemend goederenvervoer te
verkrijgen, zonder een derde rail te moeten leggen,
hetgeen altijd kostbaar is.
Zopissa-papier. Dit is de naam van een papier
soort, door Szerelmey te Londen het eerst ver
vaardigd, en dat, met een harsachtig kleefmiddel,
zopissa, verhouden, de hardheid en het soortelijk
gewicht van eikenhout verkrijgt, en dit, zoomede
ook steen en ijzer, in vele gevallen vervangen
kaD. In EugelaDd en Noord-Amerika zou het reeds
met het beste gevolg bij bouwwerken van allerlei
soort in plaats van hout zijn aangewendver-
voerbare boerenhuizen zouden daaruit gebouwd,
ja, schepen daarmee gepantserd geworden zijn,
en aan de Withworthkanonnen van 't zwaarste
kaliber zou het weerstand geboden hebbeD.
Wagens en spoorweg-wagons, die men van deze
nieuwe, veerkrachtige stof vervaardigd heeft, heb
ben hunDe duurzaamheid bewezen en bleken bij
een botsing geen gevaarlijke splinters los te laten.
Water-reservoirs en leidingsbuizen, die een druk
king van 250 pond per vierk. voet weerstaan,
zijn wegens de eigenschap dezer stof, dat zij de
warmte slecht geleidt, gevrijwaard voor bevrie
zing van het daarin bevatte water. Uok doodkis-
