Maandag 14 November. Feuilleton vau liet „Leidsch Dagblad". Uit Straatsburg. ie? pai >gi'- Tr VOfi zul ZV erii eri ui kii in» Ti N°. 3301. 1870. PRIJS DEZER COURANT. Voor Leiden per 3 maanden. Franco per post...... Afzonderlijke Nommers 3.00. 3.85. 0-05. Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen, uitgegeven. PRIJS DEK ADVKRTKNT1KN. Voor iedereD regelj 0.15. Grootere letter, naar de plaatsruimte die zij beslaan. Lelden, 12 November. Gisterenavond zijn in de Debaling-Socielg der lidsclie Hoogeschool door den hoogleeraar, Mr. T. Buijs de volgeude stellingen verdedigd: 1». „Voor zoover het vredeverbond er naar streeft i langs den weg van internationale regeling "eraken tot afschaffing van den oorlog, ver- int zijn streven afkeuring, omdat langs dien eg het beoogde doel slechts te bereiken is on- voorwaarden, welke men niet moet wen- ten dal zich |in Europa verwezenlijken." 2». „Zijn streven om het oorlogsgevaar te he rken door het recht van oorlogsverklaring, den jning bij artikel 56 der grondwet toegekend, aan d wetgever over te dragen, behoort eveneens, wel als doelloos, te worden gewraakt, omdat overdracht in het wezen der zaak geen ver- IderiDg kan brengen en het gevaar, zoover het itaat, werkelijk laat bestaan." S°. „Aanbeveling zou het daarentegen ver- pen bij eventueele herziening van de grond- ;t te bepalen, dat alle vredestractaten, ook die waarbij geen afstand van grondgebied bedongen ih wettelijke regelen gesteld worden, aan de dkeuring van de volksvertegenwoordiging wor- n onderworpen." De uitslag der stemming was dat de eerste I Hing werd aangenomen met 52 tegen 6 stem- snde tweede met 32 tegen 20de derde met tegen 2, terwijl de stellingen en bloc bij ac- matle werden goedgekeurd. te Groningen, eene betrekking aangeboden is aaü eene medische school te Japan. Tot leeraar in de Staathuishoudkunde en in het boekhouden aan de burger dag- en avond school te Leeuwarden is benoemd, de heer S. J. Cohen, leeaar aan 's Rijks Hoogere Burgerschool. B. Ws. alhier, brengen bij deze ter kennis van ingezetenen, dat door hen aan rooimeesters 17,er gemeente is gelast om dezer dagen eene ouw te houden in de branderijen, distilleerde- ,en, mouterijen en hare zolders, ten einde na jaan of de vuringen, distilleerketels helmen, ptleu, rollagen en alle werktuigen en gereed- appen, in die werkplaatsen voorhauden, in r voege zijn ingericht dat alle gevaar voor brand veel mogelijk vermeden wordt. [Gedurende deze week zijn dagelijks in het erkhuis alhier opgenomen van 145 tot 162 Dlwassen personen en van 48 tot 61 kinderen. Gisterennamiddag te 2 uren is bij het afrijden r brug aan den Ouden Singel, bij ongeluk de Irsoon van W. H. door een steenkolenwagen, spannen met een paard, omvergereden, waardoor j twee ribben heeft gebroken; de ongelukkige nadat bij door den heer chirurgijn Roetering neeskundig werd behandeld, naar zijne woning bracht. Tijdens de benoeming van het nieuwe be stuur der O. I. maatschappij van Administratie en Lijfrenten, werd door eenige bladen verzekerd, dat de aandeelhouders zich eenstemmig bereid verklaard hadden de stortingen te bewerkstel ligen. Volgens het Amsl. Effectenblad blijkt echter thans, dat velen, en daaronder ook het Rot- terd. comité, dat niet minder dan 125 aandeelen vertegenwoordigd, daartoe ongeneigd zijn. De nieuwe directie heeft dadelijk de noodige maat regelen genomen, om dit geschil te beslissen, en vleit zich spoedig een uitspraak te bekomen en als dan een accoord te ontwerpen, dat zoo mo gelijk nog vóór de bijeenkomst van scliuldeischers voor den Hoogen Raad zal kunnen worden aan geboden. Vad.) In de eergisteren gehouden vergadering der Prov. Staten van Friesland waarin 42 leden te genwoordig waren, heeft de benoeming plaats gehad vap een lid in het college van Gedep. Staten, in de plaats van wijlen Mr. S. Van Wei deren baron Rengers. Bij de eerste stemming niemand de volstrekte meerderheid erlangd heb bende, had eene tweede stemming plaats, waar van de uitslag was, dat werden uitgebracht op Mr. J. H. Alberda 22 en Dr. D. D. Breuning 20 stemmen, zoodat de heer Alberda, wonende te Leeuwarden, is gekozen. Met ingang van den 14den dezer zal het Rijks telegraafkantoor te Culemborg op werkdagen open zijn: van 8 tot 12 uren voor- en van 2 tot 4 en 6 tot 8 uren namiddags. De diensttijd op Zon-en daarmede gelijkstaande feestdagen blijft onveranderd. Hedenmorgen omstreeks kwartier over zessen itstond er brand in de woning van de wed. M. de Oude Vest alhier, door spoedig aangebrachte tip en de werking van twee spuiten was men in brand reeds te 7 uren volkomen meester, oorzaak van den brand is nog onbekend. Men deelt mede, dat aan Dr. VV. H. Midden- )rp, docent in de anatonie aan de Hoogeschool Z. M. heeft op hun verzoek, eervol ontslag ver leend aan M. C. Breesnee, als gezworen van den polder Klinkerland onder Nieuwe Tonge, Her- kingen en Melissant, provincie Zuid-Holland aan Jhr. J. F. Van Vredenburch, als hoogheemraad van Delfland, provincie Zuid-Holland. Z. M. heeft benoemd tot burgemeester van Schoondijke J. M. De Smidt, secretaris dier ge meente. Z. M. heeft benoemd tot notaris binnen het arrondissement Amsterdam, ter standplaats Am sterdam, J. D. Martens, candidaat-notaris aldaar. Amsterdam, 11 November. De kiesvereeuiging Burgerplicht hield gisterenavond in Diligentia eene vergadering ter voortzetting van de beraadslagin gen over het nieuwe ontwerp-reglement. Zij werd door ruim 80 leden bijgewoond. Eerst werd overgegaan tot het kiezen van eau- didaten voor de vacaturen in de Kamer van Koop handel, ontstaan door de periodieke aftreding van 9 leden en het bedankeD van 2 anderen. Het is thans de eerste keer, dat de Vereeniging zich in de verkiezingen voor dat lichaam mengt en de voorzitter sprak, dit herinnerende, als zijne mee ning uit, dat Burgerplicht candidaten behoorde te slellen, die een liberale handelspolitiek voorstaan. Als candidaten waren aanbevolen de HH. A. Van Assen, L. A. Bienfait, J. G. Bunge, E. Fuld, A. Gildemeester, P. Goedkoop, Jhr. P. Hartsen, G. A. Heineken, A. M. G. Hendrichs, A. Holtz- man, A. C. Joosten, E. A. Van Kempen, G. H. Matthes, E. Mohr, en A. C. Wertheim. De heeren Van Assen, Bunge, Gildemeester, Heineken en Werthem wenschten niet in aanmerking te komen. Na een korte bespreking van enkelen der voorgestelde candidaten, werden door de 28 stemgerechtigden voor de kamer van koophandel, die toen ter vergadering aanwezig waren, ge kozen de heeren L. A. Bienfait (22 stemmen), E. Fuld (25), P. Goedkoop (26), Jhr. P. Hartsen, (24), A. M. G. Hendrichs (24), A. Holtzman (25), A. C. Joosten (25), E. H. Van Kempen (26), G. H. Matthes (22) en E. Mohr (16). De vergadering besloot dat de negen eerstgenoemden zouden zijn de candidaten voor de 9 vacaturen, door de pe riodieke aftreding ontstaan. Voor een der beide tusschentijds opengevallen plaatsen is geen can did aat gesteld. Bij de candidatuur van den heer Mohr werd voorlezing gedaan van een brief, door dien heer aan de Vereeniging gericht, waarin hij te ken nen geeft, de beginselen van Burgerplicht op kolo niaal gebied niet te deeleu. De heer Marten Wes terman zag daarin, ook met het oog op de „rid derlijkheid'' dezer erkentenis, geen reden, om den heer Mohr van de candidatenlijst te weren, waartegen Mr. Domela Nieuwenhuis opkwam, met de bewering, dat al was de Kamer van Koophandel geen deciseerend, maar slechts een adviseerend lichaam, niet op de „ridderlijkheid," maar op de beginselen der candidaten moest ge let worden. De vergadering koos echter, gelijk reeds gezegd is, den heer Mohr tot candidaat. Haarlem, 11 November. In eene gisteren ge houden Vergadering, in de afdeeling Haarlemen Omstreken, van het Schoolverbond, is o. a. een be langrijk verslag uitgebracht over den stand van een ingesteld onderzoek naar den omvang en de oorzaken van het schoolverzuim te Haarlem. Daar uit bleek dat van de 3791 kinderen, die op de nominatieve staten vermeld stonden, 415 niet ter school gingen. Een voorloopig onderzoek omtrent die 415 kinderen, leverde de volgende uitkomsten. Sedert het opmaken waren 48 vertrokkeu en 9 overleden, 100 hadden de school verlaten en waren in eenig beroep werkzaamwat de meis jes betreft op bet naaien, 31 kinderen werden door lichaamsgebreken verhinderd eene school te bezoeken, 25 andere (meest kinderen van schip pers) werden niet teruggevonden. Van het eerste cijfer van 415 bleven er dus nog slechts 202 over, waaromtrent een nader onderzoek moest worden ingesteld, waarvoor in elke wijk der gemeente een der leden van het bestuur werd aangewe zen. Hoewel het resultaat van dat onderzoek nog niet volledig bekend is, meende men bet er voor te mogen houden, dat de toestand te Haarlem ver van ongunstig mag worden genoemd. Bijzonder werd er op gewezen, dat de heereu, met het bezoek der gezinnen belast, overal met welwillendheid waren ontvangen, en dat hunne belangstelling en hunne bemoeiingen in het be lang der kinderen, zeer werden gewaardeerd Van bepaalden onwil om de kinderen school te zenden was geen voorbeeld ontmoet. Den Helder, 12 November. Tot lid van den gemeenteraad alhier is, bij herstemming gekozen de heer W. C. M. Van Bruggen, met S9 stem men tegen 44 op den heer v. Veen. Texel, 12 November. De lading hout uit het oulangs gestrande Noordsche schip Ceres is door schulpenvisschers geheel geborgen. Heu is thans druk bezig de lading te kavelen, zoodat eerlang de verkoop verwacht wordt. Loosdrecht, 12 November. Tot lid v an deD ge meenteraad alhier, in plaats van wijlen den lieer Gerrit de Bree Jz., is gekozen de heer Jan Streef kerk Az. Utrecht, 12 November. De jachtpartij die eer gisteren op de landgoederen van den baron v. Boetzelaer v. Dubbeldam onder de Bilt gege ven is, ter eere van den Prins van Oranje, is zeer schitterend geweest; het gezelschap bestond voor het meerendeel uit de heeren die den vori- gen dag bij den heer Twiss gejaagd hadden; er is ongeveer 150 stuks wild geschoten. Na afloop vereenigde zich het gezelschap op het buitenver blijf Zandwijk aan een prachtig dejeuner. In de dezer dagen gehouden vergadering van de Utrechtsche afdeeling der Neder landsclie Vereeniging ter bevordering van Fabrieks- en Handwerksnijverbeid werden met eene gepaste en waardige toespraak van den voorzitter de ver- eerende getuigschriften voor trouwen en langdu; rigen dienst uitgereikt aan J. Van Soest, draaiers baas, voor 30 jarigen dienst en F. Poussenouw, vormersbaas, v. 27 j. d. beiden werkzaam bij de Utrechtsche Ijzergieterij; C. Vreeswijk, straat maker, v. 43 j. d. werkzaam bij J. F. Kok; Cl. E. Mulder, timmerman, v. 53 j. d. en A. Borreinau, v. 37 j. d., beiden werkzaam bij E. M. Frijliük; A. Van Schaik, v. 48 j. d.; A. Van Doorn, v. 43 j. d.; W. Roelofs, v. 36 j. d.; A. Markus, v. 34 j. d. en A. Rutgers, v. 28 j. d'., allen werkzaam aan de beenzwart-fabriek van de firma de wed. P. Smits en Zoon. Daarna hield de heer L. Arisz, directeur der rijkstelegrafie alhier, eene hoogst belangrijke voor dracht over de verschillende stelsels van telegrafie zoowel vroeger als tot heden in gebruik, welke voordracht door duidelijkheid en bondigheid uit muntte. Met de meeste bereidwilligheid beant woordde spr. de vele en van groote belangstel ling getuigende vragen, hem door de talrijk opgekomen leden gedaan, en verklaarde op eene even eenvoudige als duidelijke wijze de werking der verschillende toestellen, bij de telegrafie in gebruik. 1* Bc eten ƒ20 Portï§ OOR EEN STRAATSBURGER PROTESTANT. (Uit de Kirchenzeilting ters p« sbar^ fl. a rt, 6' li 82,5 laptjf e at. «jt» i et Bv Dir. Hïf De gioote gebeurtenis der laatste weken, :t vreeselijke bombardement en de capitulatie n Straatsburg, die alle politieke bladen ver- Ide, mag in de Protest. Kirchenzeitung ook wel r sprake komen, te tneer, daar die gebeurtenis iet alleen in het belang der menschheid in 't 'gemeen, maar tevens door de onvermijdelijke gewichtige gevolgen, die deze gebeurtenis wel- Icht hebben zal, ook met betrekking tot de ker- ielijke aangelegenheden en de wetenschap. Het mij dus vergund mijne lezers in korte trekken n toestand der zoo zwaar beproefde stad en verliezen die de protestantsche gemeenten en je wetenschappelijke inrichtingen van Straats burg vooral te lijden hadden, mede te deelen, en ^gelijkertijd de stemming, aldaar in verschillende kringen heerschende, evenals de vooruitzichten, die men voor de toekomst heeft. Het is genoegzaam bekend, dat Straatsburg van de vroegste tijden af, uit een godsdienstig, wetenschappelijk, dichterlijk oogpunt, ja zelfs met betrekking tot de kunst, steeds een zeer gewichtige plaats ouder de steden aan den Rijn innam. Wel is waar, heeft de stad sedert zij ophield eene vrije Rijksstad te zijn, veel van zijn vroegeren luister verloreu, maar toch bleef zij door hare geografische ligging, de natuurlijke be middelaarster tusschen Frankrijk en Duitschland, terwijl zij tevens als zoodanig tot een schoonen en uitgebreiden werkkring, voornamelijk met betrekking tot de wetenschap geroepen was. Se dert een aantal jaren heeft Straatsburg dan ook werkelijk een nieuwe en hooge vlucht genomen. Handel en nijverheid bloeiden er, de stad werd door nieuwe en smaakvolle gehouwen zeer ver fraaid. De Hoogeschool, naast die te Parijs de èenige volledige van geheel Frankrijk, had een tijd perk van hoogen bloei bereikt; hare uitmuntende leeraars en hére heerlijke bibliotheek, hare kost bare natuurkundige en physiologische verzame lingen, lokten een aantal studeerenden uit alle oorden. De protestantsche inrichtingen, het Evangelisch Seminarium, het, sedert den brand van 1860 nieuw opgebouwde en gereorganiseerde gymnasium, mochten zich in een groot getal leerlingen ver heugen, en de theologische faculteit, sedert lang eeu bolwerk voor de vrije .wetenschap, een lichtpunt voor het protestantsche leven en streven, zou juist haren gezegenden werkkring uitbreiden door de toelating van Duitsche stu denten. Zoo Was Straatsburg voor drie maanden; eene schoone en gewichtige stad. Daar ontstond den oorlog, hel beleg, het bombardement en de over gave volgden, en wat heeft Straatsburg heden niet verloren van hetgeen vroeger haar trots en haar roem uitmaakte, en nimmer zal die stad wellicht tót haar vroegeren bloei en gewicht Wëer geraken. Geheele wijken zijn in puin hopen veranderd, duizeDde huisgezinnen zijn van de hoogte van welvaart in de diepste ellende gedompeld, de wetenschappelijke instellingen ge deeltelijk verwoest, gedeeltelijk ontbonden, de schatten vau letterkunde en dë gedenkteekenen der kunst, waarop Straatsburg zich vroeger kon verheffen, zijn of zeer beschadigd of geheel en al vernield. Hët is wellicht niet ongepast, om hier in eenigé bijzonderheden te treden'en nadere mededeelin- gen te doen, aangaande deze treurige gebeurte- Reeds gedurende den nacht van den IS""" en vervolgens in die van den 18d,n Augustus werd de stad hevig beschoten, en vele huizen platgeschoten, andere raakten in brand, en ook de Domkerk werd beschadigd. Het bombardement begon eigen lijk eerst op den 23""° Augustus, om vervolgens 5 weken lang tot de capitulatie onafgebroken te worden voortgezet,waardoor deongelukkigestad np de vreeselijkste wijze geteisterd werd. Dooreen wonderlijk noodlot brachten nagenoeg de eerste Pruisische kogels juist de Protestantsche gemeente en Wetenschappelijke inrichtingen, zware, onher stelbare verliezen toe. Het was in den tweeden nacht der voor Straats burg altijd gedenkwaardige periode, in den nacht van den 24""n op den 25""" Augustus, toen een onbeilspellenden gloed plotseling het nachtelijk duister in een helder daglicht veranderde en alle vaderlandslievende harten met het voorgevoel van een vreeselijk ongeluk vervulde. De Nieuwe Kerk, de vroegere Dominikaner en sedert 1681 de Protes tantsche böoldkerk van Straatsburg, was door vijandelijke granaten in brand geschoten en met donderend geraas stortten die oude, eerwaardige muren in die vreeselijke vuurzee. De plaats waar eens Tauler de geestelijke ar moede en het afsterven van de wereld predikte, waar Hedio het vernieuwde evangelie verkon-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1870 | | pagina 1