N°. 3283
Maandag
A°. 1870.
24 October.
LËIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandenƒ3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PEIJ 8 DER ADVKETENTIKN.
Voor iederen regel/0.15.
Grootere lettere naar de plaatsruimte die zij beslaan.
LiClden, 22 October.
De Staals-Courant van heden behelst de Statuten
a de Koninklijke bewilliging van denaamlooze
renootschap „Leidsche Volkskeuken
Haar doel is de volksgezondheid te verbeteren,
Joor middel van aflevering tegen matigen prijs,
T8D gezonde voedzame spijzen, die zullen worden
afgehaald of gebruikt in de daartoe bestemde
localen.
De vennootschap wordt aangegaan voor den
tijd van negenentwintig jaren, aanvangende met
deD dag waarop de Iioninlijke goedkeuring der
Statuten in de Slaals-Courant zal worden bekend
gemaakt.
In het laatste jaar van het tijdperk van haren
duur wordt over eene verlenging op eene alge-
meene vergadering der deelhebbers beraadslaagd
en behoudens Koninklijke bewilliging met meer
derheid van stemmen beslist.
Eet kapitaal der vennootschap bedraagt acht
duizend gulden.
Eet bestuur der vennootschap bestaat uit zeven
leden, zijnde aanvankelijk de heeren W. F. Van
Hartrop, J. Scheltema, J. W. Filippo, J. Van Lith,
doctor J. A. Boogaard, Mr. T. B. Coninck Liefsting
en Mr. C. W. J. J. Pape.
De provinciale Staten van Zuid-Holland komen
den 1«« November a. s. bijeen tot het houden
der jaarlijksche herfstvergadering. Daarin zullen
o. a. aan de orde worden gesteld dc verzoeken
van de gemeenten Rijnsburg en Wateringen om
subsidie in de kosten van stichting van schoolge
bouwen en een voorstel van Gedep. Staten tot
rerhooging der huishoudelijke begrooting voor
1871, (havenwerken te Middelharnis.)
Volgens achterstaande advertentie zal de ver-
eeniging Harmonie Woensdag 26 October e. k. hare
wintervoorstellingen openen. Hoofdzakelijk door
de ongunstige tijdsomstandigheden, was hun wer
kend personeel niet sterk genoeg bezet, om een stuk
in studie te nemen. Het ijverige bestuur meende
de leden toch op den gewonen tijd eene voorstelling
inet bal te moeten aanbieden, en heeft niet te ver
geefs naar middelen uitgezien om hieraan te vol
doen. De Haagsche rederijkers-vereeniging Entre-
iioii» heeft zich welwillend aangeboden, geheel
belangloos voor de leden van Harmonie een voor
stelling te geven, de beide aangekondigde
stukken zijn zeer geestig en vooral het nastuk
wekt de lachspieren voortdurend op. Naar men
ons verzekert werkt het personeel der genoemde
rederijkers-vereeniging uitmuntend goed, en wij
zien dan ook geen bezwaar tot onze stadgenooten
die een genotrijken avond wenscheu, het verzoek
te richten van de gelegenheid tot introductie ge
bruik te maken.
Gedurende deze week zijn dagelijks in het
werkhuis alhier opgenomen van 136 tot 160
volwassen personen en van 51 tot 63 kinderen.
Naar aanleiding van den wensch van de|Ao/n.
Zeitung dat Luxemburg in plaats van gelijk thans
alleen economisch tot Duitschland te behooren,
weldra ook polilisch met Duitschland moge her-
eenigd worden, en zulks onder toestemming der
bevolking en met geldelijke schadeloosstelling
van den Groothertog, meent de heer P. Van Bem-
melen in een ingezonden stuk van het Vaderland
dat wij met dat verlaDgen kunnen instemmen,
echter niet zonder een belangrijk voorbehoud, de
schadeloosstelling van den Groothertog betreffende.
Als goede Nederlanders mogen wij de navol
gende wenschen formuleeren;
1°. Dat de Groothertog, onze Koning, oDder
wel geconstateerde instemming der bevolking de
kroon van Luxemburg moge afstaan aan den
Koning van Pruisen (welke Staat reeds een deel
van het voormalige Groothertogdom uuivat, langs
geheele oostelijke en langste grenslijn Luxem
burg begrenst, en bij afstand van Duitsch Lotha
ringen ook langs de geheele Zuidelijke lijn aan
Luxemburg zal grenzen);
2°. dat Z. M. dien afstand onverbiddelijk wei-
gere, zoo de Luxemburgers hun vereeniging met
Pruisen niet wenschen;
3'. dat Z. M. in dat geval de Luxemburgsche
kroon eenvoudig nederlegge, het aan de Luxem
burgers overlatende, of zij bij nadere overweging
in hun particularistische afzondering willen vol
harden, of wel zich met Duitschland of wellicht
■net België wenschen te vereeuigen;
4°. dat Z. M. ingeval van afstand geen geldelijke
schadeloosstelling geen koopsom van Pruisen
of den Duitschen Bond aanneme;
5°. dat Nederland uit eigen beweging aan Z. M.
een blijvende vergoeding voor het heuglijke ver
lies van Luxemburg aanbiede en dat de Tweede
Kamer der Staten-Generaal ten dien einde gebruik
make van haar recht van initiatief;
6°. dat bij afstand van Luxemburg aan Pruisen
de nieuwe Duitsche Bond tevens formeel verklare
af te zien van alle aanspraken op het voormalige
Duitsche hertogdom Limburg.
Gisteren heeft te's-Gravenhage aan het examen
voor de HoogDuitsche taal met gunstig gevolg
deelgenomen: Mej. M. A. S. C. S. DeGoeije, van
Woerden, en werd als hulponderwijzeres toege
laten, Mej. A. A. Taat van Katwijk.
De proeve door de moderne predikanten uit de
noordelijke provinciën genomen, om ook met ge
lijkgezinde gemeenteleden een samenkomst te
houden, mag allezins geslaagd worden genoemd.
Omstreeks 90 personen namen daaraan deel. Er
hearschte een aangename toon en aan de leven
dige discusie namen de gemeenteden in niet min
dere mate deel, dan de predikanten.
Met algemeene stemmen werd besloten, op een
volgend jaar wederom eene samenkomst te houden
en de leiding daarvan op te dragen aan eene
commissie, bestaande uit drie gemeenteleden en
twee predikanten. Tot leden dier commissie be
noemde de vergadering de heeren: A. G. Van
Hamel, en Mr. E. Attema te Leeuwarden, W. J.
Van Gorcum te Groningen, Mr. J. G. Blom te
Drachten, en Dr. A. Niemeijer te Sneek.
Men verneemt, dat het plan is gevormd en reeds
stappen gedaan zijn om te Nieuwe Diep een
entrepot te vestigen voor de Nederl. Stoomvaart-
Maatschappij, wier booten een geregelden dienst
zullen onderhouden tusschen ons vaderland en
Indië, langs het Suez-kanaal. (H. en N. D. Ct.)
In het Deventer Weekblad verklaart Dr. J. Van
Vloten dat hij geen medewerker van eenig Indisch
blad is.
De zesde spanning voor de Staatsspoorwegbrug
over het Hollandsche Diep is voltooid en voor-
loopig op de daarvoor bestemde noodpijlers ge
bracht om zoodra mogelijk op de pijlers te worden
overgebracht.
De heeren Mr. A. H. Philipse, Jhr. Mr. W. De
Stuers en Mr. J. J. Momma hebben zich bij adres
tot de Tweede Kamer gewend, met verzoek bij
de benoeming van een commies-griffier in aan
merking te komen.
Zr. Ms. scliroefstoomschip de Dommel, onder be
vel van den luitenant ter zee der eerste klasse
Jhr. A. C. Van Haeften, is in den voormiddag
van den 21sten dezer van den reede Texel naar
zee vertrokken, ter opvolging zijner bestemming
naar Suriname.
Naar aanleiding van Zr. Ms. besluit van den
19den dezer, n°. 18, wordt de kapitein-luitenant
ter zee J. A. H. Hugenholtz, met den laatsten
dezer, eervol ontheven van het bevel over Zr. Ms.
monitor de Krokodil, en op non activiteit gesteld,
en dat bevel met den eersten November aan
staande opgedragen aan den luitenant ter zee
der 4ste klasse W. J. Scholten van Aschat.
Z. M. heeft aan Mr. M. M. Von Baumhauer,
referendaris bij het departement van binnenland-
sche zaken, te 's-Gravenhage, vergunning ver
leend tot het aannemen en dragen der versier
selen van commandeur der orde van St.-Anna,
hem door den Keizer aller Russen geschonken.
Z. M. heeft de benoeming van W. J. Klaar,
burgemeester van Maasdam, tot secretaris dier
gemeente, goedgekeurd.
Z. M. heeft de heer W. Henriquez erkend en
toegelaten als consul vau Spanje te Curasao.
Amsterdam, 21 October. Onder den titel Wat
wil de Algemeenc-Vrede Vereenigingf' zendt deze
vereeniging ons een artikel ter plaatsing welks
hoofdzakelijken inhoud hier volgt:
Velen, die op vredebonden en vredevereenigingen
slechts met een medelijdend schouderophalen, of
een grijnslach van spot neder zien, schijnen zich
geen recht helder denkbeeld te vormen, van het
geen een vredebond vermag, dat ernstig het doel
nastreeft, dat het zich voor cogen heeft gesteld.
Voorzeker indien men den weg opgaat, die vele
vredebonden schijnen in te slaan: den weg der
traktaatjes en der volksvoordrachten, zal men in
den eersten tijd althans, door vredevereenigingen
den wereldvrede niet zien stichten. De wereld
is reeds vredelievend gezind. Niemand heden ten
dage wil oorlog. Als bijmiddelen moge men popu
laire geschriften en volksvoordrachten bezigen
en dan werken zij uitstekend om den afschuw
voor het bloedvergieten gaande te houden zij
moeten niet de hoofdzaak zijn. De Algemeene- Vrede
Vereeniging wil zonder nogtans éen enkel ander
geoorloofd middel ongebruikt te laten haar doel
bereiken langs diplomatieken weg. Met andere
woorden zij wil den oorlog bestrijden door pressie
te oefenen op de diplomatie, want deze is het,
die de macht in handen heeft en over oorlog en
vrede beslist.
Hoe zal de Algemeene-Vrede Vereeniging dit trach
ten te bewerkstelligen Zij heeft geene moeielijke
taak meer, want een andere vrede-vereeniging,
de Engelsche Peace Society, is haar reeds voorge
gaan, en heeft haar den weg aangetoond, dien
zij moet bewandelen. Toen in 1856 het Europeesch
congres te Parijs bijeenkwam, om ddar de nala
tenschap te regelen van den oorlog in de Krim,
vervoegde zich een deputatie der Peace Society bij
den Foreign Secretary, ontwikkelde hem de begin
selen der vereeniging en drong bij hem aan, den
Engelschen afgevaardigde op het congres te mach
tigen die beginselen uit te spreken en voor te
staan. Dit geschiedde. De Engelsche Peace Society
mag met zekeren trots wijzen op haar werk,
want door haar pressie op den Britschen minister
werd in het Protocol N°. 23 van 14 April 1856,
toegevoegd aan het Parijzer vredestractaat van
1S56, voor het eerst hel gewichtig beginsel opge
nomen van een internationale rechtbank, die in
alle geschillen tusschen mogendheden uitspraak
doet. En dat de mogendheden reeds veel waarde
hechten aan dat beginsel, wordt bewezen door
de omstandigheid, dat lord Lyons zich in Juli
daarop beriep, dat Pruisen zich met het denkbeeld
van een congres geheel vereenigde, en dat de
heer De Gramont enkel door een spitsvondigheid
door namelijk te zeggen, dat het bewuste pro
tocol enkel van toepassing was op geschillen met
of over Turkije zich daaraan onttrok, waar
door de oorlogsverklaring toch nog vier dagen
werd vertraagd. De weg, dien de Peace Society
opging zal ook de onze zijn. Wordt eerlang God
geve het! de vrede gesloten, dan zal er onge
twijfeld een nieuw congres bijeen komen om te
trachten den vrede duurzamer te vestigen, dan
tot dus ver geschiedde. Wordt ook Nederland op
dat aanstaande congres vertegenwoordigd, dan
zullen wij ons bij den Minister van Buitenland-
sche Zaken vervoegen, geheel op dezelfde wijze
als de Peace Society zulks deed. Is de Minister met
onze plannen en beginselen ingenomen, dan zal
hij voorzeker den afgevaardigde der Regeering
op het congres machtigen, ja zelfs gelasten, onze
denkbeelden geformuleerd in ons Manifest van
13 Sept. 1870 uit te spreken en voor te staan.
In ieder geval kunnen wij ons öf rechtstreeks
tot den Koning, öf tot de Staten-Generaal wen
den, opdat dezen indien zij het noodig ach
ten hun invloed doen gelden bij den Minister.
Den weg, dien wij, in navolging der Peace
Society, willen bewandelen is dus zuiver practisch.
De bemiddeling der mogendheden indien ercon-
ilict ontstaat, dat allergewichtigst beginsel van
een internationale rechtbank, aan wier uitspraak
de gansche wereld zich te onderwerpen heeft,
wordt door de Algemeene-Vrede Vereeniging ter sprake
gebracht en verdedigd in den kring der diplo
maten zeil', terwijl dezen onkundig zouden blijven
van onze wenschen en bedoelingen, indien wij
ons bepaalden tot het uitgeven van volksgeschrif-
ten, en het houden van volksvoordrachten.
Wij verwarren bovendien geen sociale quaestie
met de vredesquaestie. Het lot van den werkman,
zijn aanspraken op het kiesrecht en andere rech
ten wij stellen in die zaken belang en groot
belang, maar plaatsen ze niet op den voorgrond
in ons programma, omdat wij niet willen worden
wat het vredescongres vaD Genève geworden is:
een mislukte zaak en een bespotting voor gansch
Europa. Wij houden ons bij den vrede, daardoor
houden wij vrede, en treden wij tegen geen enkele
partij, op staatkundig of godsdienstig gebied, vij
andig op. Conservatieven, Liberalen, Orthodoxen,
Modernen, Protestanten, Katholieken, Israëlie
ten allen nemen wij in onze vereeniging op,
mits zij maar vrede willenallen zijn ods welkom,
mits zij maar onze middelen goedkeuren en ons
streven willen schragen.
Velen zijn er, die ons niet krachtig, niet radi
caal genoeg vinden. Er zijn er, die eischen, dat
wij zullen medewerken om alle legers af te schaf
fen, en die ons vragen de verdere oprichting van
scherpschutterskorpsen te beletten Anderen ver
langen, dat wij in ons programma zullen zetten,
dat wij den Koning zijn grondwettig recht om
oorlog te verklaren, wenschen te ontnemen, enz.
enz. Deze lieden zijn echter niet practisch. De
Algemeene Wereld-Vrede, die ecu wig duurt, is „voor
het tegenwoordige" nog een onmogelijkheid, een
utopie; de totale afschaffing der staande legers
evenzeer. Wat nu betreft het recht van den Ko
ning tot oorlogsverklaring, ook wij erkennen, dat
het gevaarlijk zijn kan, dat dit recht beruste in
éene hand, maar wij vonden het onnoodig dit
speciaal in onze Statuten aan te duiden. Niets
belet ons toch deel te nemen aan een beweging,
ten doel hebbende, langs grondwelligen weg hieri»
verandering te brengen.
's-Gravenhage, 21 October. De najaars examens
in Zuid-Holland zijn heden voortgezet en ten einde
gebracht.
Voor de Hoogduitsche taal werden twee da
mes afgewezen en de volgende dames toege
laten: J. M. Engelman van Lier, en B. N. C.
Gerlings, van Gouda, en G. E. Opzoomer uit
Rotterdam.
Aan het examen voor hulponderwijzeressen
namen 25 dames deel, waarvan 3 niet konden
worden toegelaten. De toegelatene dames zijn
A. M. Doorman, C. S. C. Walther, E. 11. Zaalberg,
J. H. M. J. Heppeler en H. N. Guichard, van hier;
T. C. F. Abresch, en A. J. W. Van Eek, van
Vianen; E. M. Arlaud en M. J. Bertling, vau
Gorcum; M. E. D. Van Bruggen, H. M. Dumas,
J. C. Lamnans, M. F. A. Merz, A .J. Van Nierop,
J. M. Van Os, M. Rodewalt, W. C. Van Ameijden
van Duyn en P. M. P. Croissart, van Rotterdam
J. E. Hooijland, en A. G. S. Van Krieken, van Schie
dam, en P. F. Tielens van Gouda.
De resultaten der examina die 15 dagen duur
den, zijn de volgende:
Van de 286 adspiranten, die zich aanmeldden,
namen 6 om verschillende redenen er geen deel
aan, terwijl van de resteerende 2S0, 87 dames en 193
heeren onder de geëxamineerden waren, verdeeld
als volgt: Dames-, toegelaten 72 afgewezen 15, of
17 pCt. Heeren: toegelaten 101 en afgewezen 92,
of 47 pCt. Totaal: toegelaten 173 en afgewezen
107, of 38 pCt. De verhouding tusschen dames
en heeren is alzoo nagenoeg 3 inaal gunstiger
voor de eersten dan voor de laatstgenoemden.
Utrecht, 21 October. Hedenmorgen zijn weder
40 zieke militairen uit Amsterdam alhier aan
gekomen om in 's Rijks hospitaal verpleegd te
worden. Het evacueeren van zieken uit het gar
Dizoen te Amsterdam naar hier blijft tot half
Maart 1871 voortgaan, daar alsdan het nieuw
gebouwde hospitaal aldaar, eerst in gebruik zal
worden gesteld, terwijl nu slechts een 7Olal
zieken in de lokalen van de kazerne Oranje
Nassau verpleegd kunnen worden.
De toevoer van aardappelen in deze ge
meente is de laatste dagen zeer groot. Tot nog
toe is nog geen enkel Duitsch schip met aardap
pelen aangekomen. De prijzen blijven dan ook
hoog, 2,50 tot 3,50 per hectoliter. Vele aardap
pelvelden staan nog onder water zoodat ze niet
gerooid kunnen worden.
Arnhem, 21 October. De burgerij heeft eene
eerewacht gevormd om Z. M. den Koning bij HD.
bezoek aan deze stad op heden te odtvangen en
bij zijn vertrek uitgeleide te doen. De eere-
wachten wachten den Koning bij de Apoldoorn-
sche straat op, waardoor Z.| M. de stad zal binnen
komen, na eene inspectie van de troepen op de
vlakte van den Galgenberg.
Hedennamiddag inspecteert Z. M. de schutterij
en het Arnhemsche weerbaarheids-korps.
Aanstaanden Dinsdag zullen de Provinciale
Staten Z. M. een diner aanbieden, hetgeen de ge
meente den volgenden dag zal doen. Na alloop
daarvan groot vuurwerk op het Velperpiein en
verlichting van den toren der groote kerk met
electrisch en bengaalsch vuur.
Dinsdag uitvoering van het muziekkorps van
het regement grenadiers en jagers in Musis Sacrum.
Zondag woont de Koning de godsdienstoe
fening in de Groote Kerk bij.
De handelsfirma, Jacobs Archenhold Co.
eigenaren van den Bazar van Galanteriën, te