N°. 3158.
Dinsdag
A°. 1870.
31 Mei.
MShSdJ
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maanden3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIBN.
Voor iederen regel0.16.
Grootere lettert naar de plaats ruimte die zij beslaan.
belden, 30 Mei.
Uittreksel uit liet verslag van den toestand der
gemeente Leiden over 1869, gedaan door Burg. en
Weth. aan den gemeenteraad. Hoofdstuk I, bevol
king. De werkelijke bevolking bestond op 81 De
cember 1868 uit 18702 m., 20590 v.; totaal 39294.
Vermeerdering door geboorte 704 m., 769 v.; totaal
1473. Vermeerdering door vestiging in de gemeente
1123 m., 1011 v.; totaal 2134. Totaal 1827 m., 1780
v. totaal 3607.
Vermindering door sterfte 478 m., 509 v.; totaal
987. Vermindering door vertrek uit de gemeente
945 m., 942 v.; totaal 1887. Totaal 1423 m., 1451
v.; totaal 2874.
Bevolking op 31 December 1869:19108 m., 20919
v.; totaal 40027. Hieronder zijn begrepen: 721 be-
hoorende tot de landmacht, 11 gevangenen, 49
krankzinnigen en 149 bedelaars in de koloniën
der Maatschappij van Weldadigheid.
Het getal levend geborenen was 1473, dat der
levenloos aangegeveneu 79.
Het getal huwelijken bedroeg 309, waarbij
werden gewettigd 53 kinderen.
Het aantal tweelinggeboorten bedroeg20. Onder
de geborenen waren 1361 wettig en 149 onecht.
Wij missen in dit verslag de staten der sterfte
naar den ouderdom en den burgelijken staat,
waarom
Naar de godsdienstige gezindten was de bevol
king aldus verdeeld
Nederduitsche Hervormden 26016, Fransche of
Waalsch Hervormden 793, Anglikaansche Epis-
copalen 4, Evangelisch-Lutherschen 984, Hersteld
Evangelisch-Lutherschen 16, Doopsgezinden of
Mennonieten 205, Remonstranten 202, Christel ij k-
Afgescheidenen 1144, Roomsch-Katholieken 10112,
Oud-Roomscben of van de Bisschoppelijke clerezy
56, Nederduitsche Israëlieten 479, tot geene der ge
noemde gezindheden behoorende 16; totaal 40027.
Terwijl het vrouwelijk gedeelte der bevolking
in je/a/ sterkte het mannelijk overtreft, zoo volgt
uit den aard der zaak dat ook bij de verschillende
gezindten deze meerderheid der vrouwen zich
doet gevoelen. Alleen bij de Waalsch Hervorm
den, bij de Evang.-Lutherschen, bij de Afgeschei
denen, en bij de|laatste cathegorie overtreft het aan
tal mannen dat der vrouwen.
Hoofdstuk II. Verkiezingen. Bezwaren of recla
mes tegen de kiezerslijsten werden niet ingebracht.
Het getal kiezers bedroegvoor de Tweede Kamer
der Staten-Generaal 1029; voor de Provinciale
Staten 1026 en voor den Gemeenteraad 1479.
De gewone verkiezingen hebben dit jaar plaats
gehad voor de Tweede Kamer van de Staten-Ge
neraal en voor den Gemeenteraad. De buitenge
wone verkiezingen hadden plaats ten gevolge van
het door de heeren Dr. C. W. H. Van Kaathoven
en S. A. Meerburg genomen ontslag als leden van
den Gemeenteraad.
Hoofdstuk III. Gemeentebestuur. De Gemeen
teraad verloor .vijf leden, de HH. Dr. C. W. H.
Van Kaathoven en S. A. Meerburg, die hun ont
slag namen, en Mr. K. J. F. C. Kneppelhout van
Sterkenburg, P. L. Tichler en Prof. A. Rutgers,
die verlangden bij de periodieke aftreding niet
meer in aanmerking te komen. Zij werden ver
vangen door de H11. J. M. E. Dercksen, F. A.
Verster, A. H. Eigeman, Mr. R. Th. Bijleveld en
Mr. P. C. Lezwijn.
Een tabel vermeldt de namen van het tegen
woordig personeel, inet aanwijzing der jaartallen
van geboorte en van aftreding.
Archieven. De archivaris der gemeente, Jhr. W.
I. C. Rammelman Elsevier, is bij raadsbesluit van
22 April weder voor den tijd van twee jaren in
die betrekking gecontinueerd.
Het archief is verrijkt door den aankoop, ge
daan bij raadsbesluit van 22 Juli, eener verzame
ling van geschreven stukken enz., uit den boedel
van wijlen den gepensionneerdeD gemeente archi
tect den heer Salomon Van der Paauw.
Hoofdstuk IV. Geldmiddelen. De verschillende
heffingen hebben opgebracht in 1868 en 1869 als
volgt
1868. 1869.
Groentenmarktf 79.30 f 84.10
Wekelijksche markt 384.17 373.65
Bloem- en boommarkt. 64.95 60.30
Varkenmarkt175.36 191.00
Korenmarkt240.48 223.32
Voddenmarkt138.90 120.95
Kermia702.70 854.40
Ooftmarkt
Zeevischmarkt
Riviervischinarkt
Beestenmarkt
Liggeld van vaartuigen
Weegloonen
Leges ter plaats, secretarie
Belasting op de honden
>.40
56.70
170.42 176.66
46.80 47.70
8557.00 3752.90
747.00 696 50
1454.80 1406.25
809.20 998.35
2041.06 1583.75
Hoofdstuk V. Gemeente-eigendommen, werken
en inrichtingen. a. Eigendommen niet bestemd
voor den publieken dienst.
Het onderhoud dezer gebouwen is voor den
tijd van drie jaren aanbesteed.
Bij het Logement aan den Burg werd eene
stalling gebouwd voor ruim 40 paarden, waar
door aan eene werkelijke behoefte bij deze in
richting voorzien is.
Uit het verslag van de Commissie voor de be
waring van voorwerpen van waarde of belang
rijk voor de oudheidkunde en de geschiedenis
der kunst, over 1869, blijkt dat zij met de her
stelling en inordebreDging der verdere op het
raadhuis aanwezige schilderijen is voortgegaan
en zij hiermede weldra hoopt gereed te zijn, wan
neer deze alle bij eene geschikte plaatsing ter
algemeene bezichtiging zullen kunnen gesteld
worden.
Hoezeer de Commissie er wars van is, dat het
Gemeentebestuur schilderijen of andere oudheden
zoude aankoopen en alzoo in het algemeen een
kabinet van schilderijen of oudheden zoude aan
leggen, zoo gelooft zij toch dat ten aanzien van
stukken, op de geschiedenis dezer stad betrekking
hebbende, van dezen regel kan en moet afgewe
ken worden; als zoodanig raadde zij Burgemees
ter en Wethouders aan, den aankoop van
1°. een portret van den Spaanschen veldoverste
Franciscus Valdez, op koper geschilderd door
Basilio de Saiassar
2'. een koperen knop, waarop het wapen dezer
stad met dat van anderen voorkomt, waarover
zij voor alsnog in het onzekere is.
Om de bovengenoemde reden sloeg zij den aan
koop af van eene schilderij, voorstellende Johan
nes den Dooper in de woestijD, waarvan men den
aankoop meende te moeten aanbieden, omdat
deze het werk was van Octavius van Veen, schil
der, alhier geboortig.
b. Eigendommen bestemd voor deD publieken
dienst, en openbare gemeentewerken. Eene po
ging werd gedaan, om het gewoon onderhoud van
het Raadhuis met de aanhoorige localen, benevens
eenige buitengewone vernieuwingen, openbaar
aan te besteden; maar, doordien de laagste in
schrijver te hoog was, mislukte de poging.
Beter slaagde men in de aanbesteding van de
buitengewone werken, bestaande voornamelijk
in het verbeteren der zoogenaamde bruidskamer,
door eene nieuwe deur, nieuwe ramen, verven
en behangen; voorts, in het maken van eene
nieuwe voordeur aan het huis door den stadhuis
bewaarder bewoond, het verven van den gevel
met het gedeeltelijk vernieuwen der lijstgoot, het
verven en behangen der zoogenaamde kleine
bruidskamer en het nieuw overvloeren van de
secretarie.
Gedurende het jaar 1869 werd besteed
aan het Raadhuis f 1347.94
de overige gebouwen3620.3-3'
Onderhoud van straten en pleinen. Bij open
bare aanbesteding had er levering plaats van
150,000 stuks keien en 250,000 stuks klinker
steen, aan welk laatst getal uitbreiding noodig
bleek. Voorts werd aanbesteed het maken van
wagens en het leveren van bezems, terwijl het
leveren van duinzand, rivierzand enz. volgens
vroegere aanbesteding plaats had.
Met het geheel vernieuwen of verleggen van
straten werd onverpoosd voortgegaan. Tot de
grootste vernieuwingen behoorden: de Vischmarkt,
de Hooigracht, een groot gedeelte der Langegracht,
de Binnenvestgracht tegenover het plantsoen, de
Kruisstraat, de Marendorpsachtergracht, de Oost-
dwarsgracht, de Kalvermarkt, de St.-Joris- en
Koddestegen. Ook werd verstraat het grootste ge
deelte van den weg buiten de Zijlpoort.
Twee opengevallen straatmakersplaatsen niet
aangevuld zijnde, had zulks eenigen invloed op
het aantal vierkante meters welke in het geheel
verstraat werden.
Het besproeien der straten had volgens behoefte
plaats; een groot gedeelte der kosten daarvan
ging aan het Ruïne-plein verloren, zonder veel
effect te doen.
Op onderscheidene punten werden nieuwe aan
plakborden geplaatst.
Onderhoud van waudelplaatsen en plant
soenen. Bij den nieuwen aanleg van het voor
gaande jaar werden, ter beveiliging van de gras
kanten, omstreeks 150 meters gegoten ijzeren
padhekjes geplaatst. Eene nieuwe boogvormige
zitbank werd gemaakt en veel vervallen hees
tergewas door nieuw vervangen en tevens als
vroeger van bloemen voorzien, terwijl evenzeer
voor nieuwe begrintingen werd zorg gedragen.
Eene doode fazant-hen werd door eene levende
vervangen; wijders had men het geluk niet, om
twee uitgebroeide zwanen in het leven te be
houden.
Onderhoud van bruggen enz. Tot de voornaam
ste werken onder dit artikel begrepen, behoorde
het vervangen van de Touwersbrug aan de Wa-
tersteeg door eene eukele ijzeren ophaalbrug, het
vernieuwen van de brug over de Heerengracht
bij den Rijn en van de brug over de Volmolen
gracht bij de LaDgegracht, beide in ijzercon
structie.
Onderhoud van pompen en riolen. Naar aan
leiding der hiertoe beschikbaar gestelde som,
werden vele proeven genomen om, door toepas
sing van het Nortonsche pijpwel-systeem, het
verkrijgen van goed drinkwater te beproeven,
hetwelk tot weinig gunstig resultaat leidde.
Onderhoud van havens, kaaimuren, sluizen enz.-
Het herstellen, vernieuwen enz. van de gemet
selde wallen had plaats bij aanbesteding.
Overige eigendommen. De schietbaan op het
raamland onder de gemeente Leiderdorp aange
legd, werd weder op bekomen klachten over de
onveiligheid buiten gebruik gesteld en inmiddels
met de daarbij betrokken autoriteiten overlegd
ten aanzien der te neinen voorzorgen.
Gedurende 1869 is besteed aan
Straten en pleinen13745.43'
Wegen en voetpaden1732.33
Wandelplaatsen en plantsoenen 1459.78
Bruggen12206,87'
Pompen en riolen3909.91'
Havens en kaaimuren3507.17
Spuit- en bonhuizen884.93
Scholen3787.18'
Daggeiden der werklieden 15110.08'
ons, algemeen als fraai erkend plantsoen te be
vorderen.
Dezer dagen is de redactie van het Handelsblad
in de gelegenheid geweest het groote model te
zien voor het standbeeld van Boerhaave, dat hier
ter stede zal worden opgericht. Ofschoon daaraan
door den heer Stracké nog de laatste hand moet
worden gelegd, is zijn arbeid reeds ver genoeg
gevorderd, om eene beoordeeling toe te laten.
Wij kunnen ons met voorstellen, zegt het blad,
dat die anders dan gunstig kan zijn. In rustig
voortschrijdende houding, gedrapeerd in de pro
fessorale toga, iu de rechterhand een boek hou
dend, een peinzende uitdrukking op het gelaat,
staat daar de groote man, als bevond hij zich
op weg naar de gehoorzaal. Alles is even kloek
en breed opgevat en ofschoon het costuum zich
niet in alle opzichten even gewillig leende tot hot
voortbrengen van llinke, aangename lijnen, ge-
looven wij, dat daarvan door den kunstenaar de
meest mogelijke partij is getrokken. Vooral van
voren en van ter zijde maakt het model een zeer
goeden iudruk. De achterzijde kon natuurlijk,
wegens de recht neerhangende toga, niet even
gelukkig zijn.
Aan de N. Rolt. Cl. wordt uit Gent geschreven
„Een mijner vrienden toonde mij verleden week
zijn diploma, hem toegezonden door het bestuur
der Tentoonstelling van Volksvlijt te Amsterdam
Dit diploma was in het Fransch opgesteld. Het
doet op ons Zuid-Nederlanders al een wonderlijk
uitwerksel te zien, hoe weinig men in Noord-
Nederland fier is op een taal, voor welker gebruik
wij hier ten onzent dag aan dag moeten strijden.
Ik heb diploma's gezien van alle landen, nergens
heb ik gezien dat men eene vreemde taal ook
voor vreemde exposanten gebruikte. Uit Rusland
zelfs zendt men brieven, waarvan men zelfs de
letters niet spellen kan. In Nederland zendt men
aan Nederlanders officieele stukken in eene
vreemde taal. Terwijl elk ander volk uitkomt
voor en met zijne taal, niet duldt dat iemand
ze krenkt, stoppen wij de onze weg en krenken
ze zelve. Terwijl elders het Fransch gedurig in
aanzien afneemt, houden wij er op aan, dat do
eerbied voor die taal ten minste bij ons voortleve.
Echt passend voor een volk van edel bloed en
van gezond oordeel 1"
Het ware te wenschen dat alle Nederlandscho
maatschappijen en tentoonstellings-commissiën
het voorbeeld volgden van de Maatsoh. der Nederl.
Letterkunde. Deze staat in betrekking met een
tal van buitenlandsche geleerden en wetenschap
pelijke genootschappen. Zij gebruikt echter in
hare brieven, diploma's en andere stukken nooit
anders dan onze moedertaai.
Men zal zicb herinneren, dat eenige weken ge
leden, in de nabijheid van de gemeente Delft,
op een erf aan den Rotterdamschen weg, ter
diepte van p. iu. 1.30 mèter beneden den beganen
grond, het geraamte van een mensch werd ge
vonden. Het onderzoek op beenderen, daarvan
afkomstig, door professor Zaaijer alhier in
gesteld, heeft er niet toe kunnen leiden omtrent
den tijd dien het geraamte in den grond zou
hebben doorgebracht iets met zekerheid te bepa
len. Het voorkomen er van maakt het evenwel
waarschijnlijk (maar vooral niet meer), dat de
beenderen op verre na niet zoo oud zijn als men
aanvankelijk meende. Uit de aanwezigheid van
wortels van planten in sommige deeieu van den
schedel valt op te maken, dat het geraamte niet
altijd op een aanzienlijke diepte onder den be
ganen grond heeft gelegen. Van de beenderen
kan men met zekerheid zeggen, dat zij van een
krachtig man afkomstig zijn, van eene lengte
van 1.7 a 1.8 meter en van p. m. veertigjarigen
leeftijd. De schedel is bij het opgraven door de
spade zeer beschadigd, zoodat het onmogelijk is
om te bepalen van welk volk of ras hij afkom
stig is, iets dat bij geheel onbeschadigde schedels,
wanneer men slechts over éen exemplaar te be
schikken heeft, reeds hoogst bezwaarlijk is.
Er heeft zich alhier eene voorloopige commissie
gevormd om in het plantsoen nabij de tegen
woordige muziektent een gebouw voor de op te
richten vereeniging Musis-Sacrum te stichten, tot het
houden van concerten en muziekuitvoeringen.
De voorloopige commissie is samengesteld uit de
heeren: Bakker, Bertrand, Van Binkhorst tot den
Binckhorst, praeses van het Leidsch Studenten
korps, Blanken, Cockuyt, Coebergh, Van Does-
burgh, Fischer, Hartevelt, Hoog, Klaverwijden,
Reimeringer, Brutel de la Rivière, Rutgers, Sala,
Sanders, Seelig, Sijthoff en Veefkind.
Het schets-ontwerp voor het gebouw is gereed
en op steen gebracht ter steendrukkerij van den
heer P. W. M. Trap. Wij zijn in de gelegenheid
geweest dit heden iu oogenschouw te nemen.
Daaruit bleek ons, dat, mocht dit gebouw tot
stand komen, het onze stad tot sieraad zou zijn
en zekerlijk zal bijdragen om het bezoek van
De markies De Sayve, 1ste secretaris van le
gatie bij het gezantschap van Frankrijk bij ods
hof, is benoemd tot ridder van den Nederlaudschen
Leeuw.
Het gemeentebestuur te Staphorst heeft bij de
opheffing zijner school, aan den onderwijzer Lute
Courtz een wachtgeld toegekend van tien gul
den jaarlijks. Hij was meer dan 30 jaren voor
de gemeente werkzaam geweest.
Aanstaanden Dinsdag wordt Z. K. H. de prins
van Oranje te Breda gewacht om het garnizoen
aldaar te inspecteeren.
De Minister van Financiën maakt bekend dat
bij hem ontvangen is een bankbiljet van ƒ25,
door een onbekende, onder het postmerk Leiden
van 27 dezer ten behoeve van 's Rijks schatkist
ingezonden, met de bijgevoegde woorden„Bi;
twijfel liever le veel dan te weinig."
De luit. ter zee der 1ste kl. A. G. M. Van Einde
en de luit. ter zee der 2de kl.. H. J. Van der
Mandele, thans nog behoorende tot de rol van
Zr. Ms. wachtschip te Amsterdam, worden, onder
afvoering uit de rol van dien bodem en onder
intrekking van hunne op non-activiteitstelling, met
den 6den Juni aanstaande gedetacheerd te Am
sterdam, om vooreerst nog werkzaam te blijven
bij den dienst der torpedo's.
