N°. 3141.
Dinsdag
A°. 1870.
10 Mei.
LESDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandenƒ3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Voor iederen regel. .70.15.
Grootere letters naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Leiden, 9 Mei.
DE OPHEFFING VAN DE RECHTBANK
TE LEIDEN.
III.
Heeft, gelijk wij gezien hebben, de ontwerper
van het thans ingediende wetsontwerp op de
rechterlijke indeeling niet gelet op de sinds 1862
veranderde plaatselijke toestanden en is reeds
daarom, afgescheiden van andere redenen, de aan
neming er van, gelijk het thans luidt, niet te
verwachten, toch willen wij kortelijk nog onder
zoeken van welk gewicht de argumenten zijn,
die voor de opheffing van de rechtbank te Leiden,
aangevoerd zijn.
Het ontwerp stelt zich niet voor een radicale
verandering in den toestand te brengen. Plannen
als wij onlangs lazen in de Arnhemscke Courant,
om een groote vereenvoudiging te brengen in onze
rechterlijke organisatie, door de opheffing van alle
rechtbanken, komen hier niet in aanmerking, daar
hét wetsontwerp zich baseert op eene wet, de
wet op de rechterlijke inrichting van 1861;
maar zelfs heeft de regeering blijkens het ont
werp zich niet afgevraagd, welke plaatsen, met
de kaart van het land voor zich, de meest geschikste
plaatsen voor een rechtbank zouden zijn; zij heeft
eenvoudig zich deze vragen gesteld: welke recht
banken kunnen behouden, en welke kunnen op
geheven worden? Alleen voor de rechtbank te
Goes is een uitzoudering gemaakt. Deze zal blij-
ens het ontwerp verplaatst worden naar Axel,
waar tot nu toe geen rechtbank bestond.
Niet eene gelijke inkrimping van rechtbanken
ls van provinciale hoven, die van 11 tot 5 wor-
en gereduceerd, wordt er voorgesteld. Van de 34
echtbanken, worden er slechts 7 opgeheven. Er
estoud reden hiervoor, daar reeds nu de recht-
anken veel meer werkzaamheden hebben dan de
hoven, en in strafzaken haar werkkring belang
rijk uitgebreid, die van de hoven zeer vermin
derd wordt. Groote inkrimping van het aantal
rechtbanken zou bij de tegenwoordige wet slechts
gepaard kunnen gaan met uitbreiding van per
soneel van die rechtbanken, die behouden zouden
blijven.
Is uit dit oogpunt gezien, de opheffing der
echtbank te Leiden gerechtvaardigd?
Het is niet de vraag, of er geene argumenten
an te geven zijn voor de opheffing der recht-
ank alhier, het is niet de vraag hoe dicht het
tation Leiden bij het station 's Hage ligt; het is
e vraag of wanneer er 27 rechtbanken in het
aud bestaan, niet volgens mathematische bereke-
ingen op gelijke afstanden van elkander geves-
igd, maar zoo over 't land verspreid, dat men
'oor een district de meest bezochte plaats, een
entrum zoekt, of in dit geval Leiden, een ge-
emeente van 40,000 zielen, niet een rechtbank
ehoort te hebben?
Leiden toch neemt niet alleen, wat het aantal
arer inwoners betreft, de vijfde plaats in onder de
emeenten van ons land, het is in het bezit van een
cademie, waardoor niet alleen jaarlijks honderde
ongelieden hier heengaan, die bij de opheffiDg
er rechtbank alle gelegenheid zouden missen
m bij hunne rechtsgeleerde studiën zich met de
raktijk bekend te maken, maar waardoor liet
ok een middenpunt vormt, waar raad en hulp,
ïen denke bijv. aan zieken en gebrekkigen
vordt gehaald. Doch vooral is Leiden een cen-
rum door zijn marktnaar Leiden gaan de in-
ezetenen van alle naburige gemeenten om daar
e koopen en te verkoopen. De markt te Leiden
s een van de eersten van geheel ons land;
e opheffing van onze rechtbank zou daarom
verwegende bezwaren hebben. En geheel ver
eerd wordt dan ook door de regeering de vraag
esteld, hoever Leiden van 's-Hage ligt, als voor-
ame plaatsen van het district nog een belang-
ijk eind weegs van Leiden verwijderd zijn.
Doordat Leiden in het bezit is van een markt,
vaar zoovelen uit de omtrek komen, terwijl het
oor zijn omvang en zijn academie daarbij eene
laats is, waarmede alle gemeenten uit den om-
rek in verschillende betrekkingen bestaan, vormt
et Leidsche district een eenheid, zooals er wel-
icht weinigen bestaan. Al is de rechtbank dan
u twee of meer uren van de verste gemeente
n het district verwijderd, de belangen der jus-
iciabelen worden er weinig door gekrenkt, want
le bewoners van het district komen toch hier
aak.
Wat het aantal zaken betreft, die jaarlijks
behandeld worden, neemt Leiden de 18" plaats
in van de 34 rechtbanken.
Waarom dan van de 7 rechtbanken die opgehe
ven worden juist die genomen, die niet alleen voor
de inwoners zelve, maar voor het geheele dis
trict, de aangewezen plaats is?
Maar daarbij schijnt in het ontwerp voorbij
gezien te zijn dat door de opheffing der Leidsche
rechtbank de rechtbank te 's-Gravenhage een
werkkring krijgt, die zooveelomvattend is, dat
uitbreiding van personeel bepaald noodzakelijk
zal zijn.
Het is uit de tabellen bij het wetsontwerp|ge-
voegd duidelijk te zien, dat, wordt het grootste
deel van het district Leiden bij dat van 's-Hage ge
voegd, jaarlijks het aantal daar te behandelen
zaken dat van alle rechtbanken Rotterdam
en Amsterdam uitgezonderd zal overtreffen.
Had de ontwerper van de wet dit alles over
wogen, er is geen twijfel aan, of hij had inge
zien dat zoolang er nog 27 rechtbanken in ons
vaderland blijven bestaan, de Leidsche recht
bank niet opgeheven mag worden.
Op 4 Mei zou te 's-Hage de jaarvergadering
gehouden worden van de algemeene (conserva
tieve) kiesvereeniging, dezelfde die in het vorige
jaar werd opgericht met het bepaalde doel om
bij de toen gehouden verkiezingen aan de con
servatieve partij eene meerderheid te verschaffen.
Of werkelijk de vergadering gehouden is, we
ten wij niet.
Het Dagblad heeft op zeer pompeuse wijze aan
gekondigd dat de vergadering zou plaats hebben,
en met vervaarlijk geraas de „welgezinde" opge
trommeld om tot de vereeniging toe te treden.
De toekomst van het land hing er van af.
Er was geen ander redmiddel meer voor Ne
derland, dan toetreding lot deze algemeene kies
vereeniging.
Die bezat het politieke Malz-extract en de po
litieke Urbanus-pillen en de politieke Revalenta
en het politieke Bullrichs-zout en de politieke
Holloway-zalf.
Zij kou dus alle politieke kwalen genezen,
waaraan Nederland lijdt.
Men betaalde maar vijf gulden. Gebruiksaan
wijzingen gratis.
Nu is de 4d' Mei de groote dag voorbij
gegaan, en de conservatieve bladen hebben ge
zwegen over de vergadering der algemeene kies
vereeniging. Het Dagblad heeft zelfs niet gemeld,
dat de vergadering heeft plaats gehad, nog veel
minder meegedeeld wat er was verhandeld.
Geen woord over deze zoo gewichtige verga
dering, nadat zij had plaats gehad.
Vanwaar dat stilzwijgen?
Schuilt er iets achter?
Is het er niet naar wensch gegaan?
Heeft het optrommelen van het Dagblad geen
effect gehad?
Is het doel mislukt?
Heeft men weer een échec geleden?
Het zwijgen van het Dagblad zou nog hieruit
kunnen voortvloeien, dat de voorname heeren,
die aan het hoofd der vereeniging staan, ook dit
maal evenals in het vorig jaar het Dagblad
bij een diner of zoo iets hebben gepasseerd. Maar
dan zou toch wel eenig ander conservatief blad
melding hebben gemaakt van het gebeurde op
de vergadering.
Vanwaar dan toch dat totale stilzwijgen?
Er is nog éene verklaring mogelijkdeze name
lijk, dat de oningewijden, de niet-welgezinden,
niet mogen weten wat er in deze gewichtige
vergadering verhandeld en besloten is.
Zou het dit zijn
Zouden de conservatieve heeren openbaarheid
schuwen
Zouden er zaken verhandeld zijn, die het dag
licht niet kunnen velen
Hoogst opmerkelijk is in elk geval de geheim
zinnigheid, waarin deze vergadering der opge-
rommelde „welgezinden," die f 5 contribueeren
om Nederland te redden, gehuld werd.! Zbld
Bij de Eerste Kamer der Staten-Generaal zijn
aanhangig gebleven de volgende wetsontwer
pen: 1°. op de grondbelasting; 2°. regeling van
het onderwijs van Rijkswege in de beeldende
kunsten3°. aanvulling en verhooging van hoofd
stuk V der Staatsbegrootiug voor 1870 (Haven te
Harlingen); 4°. wijziging der wet van 28 Juni
1854 (Staatsblad N°. 100), tot regeling van het
armbestuur5°. verhooging van hoofdstuk VI
(Marine) der staatsbegrooting voor 1870 (aan
schaffing van gebogen torenplaten), en 6°. ver
booging van hoofdstuk VIII (Oorlog) der Staats
begrooting voor 1870 (buitengewone aanschaffing
van nieuwe vuurwapenen).
Men verneemt dat deze wetsontwerpen voor-
loopig bij de Eerste Kamer aanhangig zullen
blijven en zij daarvoor, immers voor het oogen-
blik, niet opzettelijk zal worden bijeengeroepen,
maar dat, zoodra de Tweede Kamer, die Dins
dag aanstaande hare werkzaamheden hervat,
eenig gewichtig wetsontwerp zal hebben aan
genomen, de Eerste Kamer zal bijeenkomen, om
ook de bovengemelde wetsontwerpen af te doen.
Men verwacht dat dit nog vóo'r het einde dezer
maand het geval zal kunnen zijn.
Naar men met zekerheid verneemt is thans
bij den Raad van State ingekomen het wetsont
werp tot afschaffing der artt. 414—416 Code Pénal
betrekkelijk de arbeiderscoalitiën.
De naamdag van H. K. H. Prinses Marianne
werd heden alhier herdacht door het uitsteken
der driekleur van alle openbare gebouwen.
Het college van Zetters voor de directe belas
tingen alhier brengt ter kennis van belangheb
benden, dat tot de aangifte van patent enz. da
gelijks zal worden gevaceerd in een der vertrek
ken van het raadhuis, Zon- en Feestdagen uit
gezonderd, en wel van des voormiddags lien tot
des namiddags twee uren.
Naar wij vernemen, heeft ook te Nijmegen een
onbekende gever aan de Nederlandsche Gustaaf-
Adolf-Vereeniging een gift van 100 geschonken.
In de maand April zijn binnen deze gemeente
geboren 151 kinderen, als 74 zoons en 77 doch
ters overleden 244 personen, als 25 mannen, 19
vrouwen, 88 zonen en 112 dochters, daarenboven
als levenloos aangegeven 8; gehuwd 21 paren.
Te Dordrecht is Donderdag overleden de heer
P. J. De Raadt van Hendrik Ido Ambacht, lid
der Provinciale Staten "van Zuid-Holland.
Men schrijft ons uit Noordwijk-Binnen van 8
Mei: Woensdag 11 Mei des (namiddags te 5 uren
zal de heer J. J. De Beucker in het Hof van Hol
land alhier een voordracht over land- en tuin
bouw houden.
Met zekerheid verneemt men, dat door de Re-
géering de beide reglementen, dat van de Con-
stitueerende Vergadering en dat van de Portu-
geesche kerkeraden, gelijkelijk zijn behandelddat
beide op grond der wet van 10 September 1853,
Staatsblad n°. 102, door de Regeering voor ken
nisgeving zijn aangenomen, en dat omtrent de
plaats "van vestiging der zetels van de centrale
commissie en van de Portugeesche Iloofd-com-
missie, het advies van den Raad van State is
gevraagd en deswege nader zal worden beslist.
Van de 60 candidaten voor den rang van hoofd
onderwijzer bij het voor de provincie Noord-Hol
land te Haarlem gehouden examen, zijn er 10 ge
slaagd.
De gemeenteraad te Groningen heeft besloten,
f 1000 te besteden voor het reinigen der wonin
gen van onvermogenden.
De luit. Guyot, bekend door het gebeurde in
de Herv. kerk te Vlissingen, bericht dat hem niet
verzocht is den hoed af te nemen. Als fatsoenlijk
man zou hij aan zulk een verzoek voldaan heb
ben. Toen hij op den schouder werd getikt, en
met dreigend gebaar hem werd gezegd: „Geef
geen aanstoot," meende hij te kunnen volstaan
met te zeggen: „Neen mijnheer". Hij raadt den
redacteurs van den Koerier en van 't D v. Z.-Ii.,
die zijn gedrag hoogelijk afkeurden, niet aan,
„door het vroolijke lenteweder zich te laten ver
leiden, persoonlijk dé zaak in loco te komen
onderzoeken."
Naar men verneemt, hebben de 1ste officieren
van gezondheid der 1ste klasse, Dr. A. W. M.
Van Hasselt, kolonel te Amsterdam, en Dr. J.
Weteling, luit.-kolonel te Utrecht, Donderdag de
opdracht bekomen, zich in commissie naar Nij
megen te begeven, en wel in het belang van
's Rijks dienst. Beide hoofdofficieren zijn onmid
dellijk derwaarts vertrokken. Deze zending, zoo
vermoedt men, staat in verband met den dood
van een militair, die, ofschoon ongeschikt voor
den dienst, niet uit de gelederen zou zijn ont«
De luitenant ter zee der 2de klasse E. Simon
Van der Aa wordt belast met het bevel overliet
detachement onderofficieren en mindere schepe
lingen, dat ter overvoer naar Oost-Indië den
25,t,Q dezer te Rotterdam zal inschepen op het
koopvaardijschip Korienaer, gezagvoerder F. Pot,
met last om zich bij aankomst in Oost-Indië Ier
beschikking te stellen van den kommandaut der
zeemacht en chef van het departement van ma
rine aldaar.
Zr. Ms. schroefstoomschip de Amstel, onder bevel
van den luitenant ter zee der 1ste klasse K. C.
Bnnnik, is, volgens een bij het departement van
marine ingekomen telegram, op zijne terugreis
van de Kust van Guinea, den Td" dezer te Fal
mouth aangekomen.
Aan boord was alles wel.
Z. M. heeft benoemd tot predikant bij de Pro-
testantsche gemeente in Nedertandsch Indië de
heeren C. W. Schoorel, predikant te Axel (Zee
land), en J. Van der Ven, predikant te Heems
kerk (Noord-Holland).
Z. M. heeft aan den Oost-Indischen ambtenaar
R. L. W. H. De Roy van Zuidewijn, laatstelijk
leerling-telegraphist in Nederlandsch Indië, thans
met verlof hier te lande, op zijn verzoek, eervol
ontslag verleend uit 's lands dienst in genoemde
gewesten.
Katwijk aan Zee. Sedert verleden Vrijdag zijn 18
schuiten aangekomen, welke besomden van (130
tot (300 in acht dagen reis. Vier daarvan hebben
er op de kust gevischt, die van f 80 tot f 250 in
vier dagen besomden. Door den noordwesten
wind staan 33 schuiten aan wal, welke niet in
zee kunnen komen.
Noordwijk aan Zee. Volgens de vorige opgave
zijn al de schuiten op éen na aangebleven en
staan nog aan duin, door de noordwestenwinden
en daardoor ontstane hooge zee; welke schuit ver
leden week weer is aangekomen, die in den korten
tijd van 4 of 5 dagen nog f 140 beschouwde, zoo
dat nu hier de geheele vloot aan strand is, dat
te bejammeren is daar er eenige schuiten (van
andere plaatsen) hier in de Lek zulke heerlijke
visch hebben gevangen.
Egmond a/Z. Wegens stormweder is alhier
sedert verleden week zeer weinig omgegaan; er
is jl. Maandag wel gewacht om in zee te komen,
maar door den storm zijn alle schuiten weder hoog
op strand geslagen.
Het is voor de booten ook nog niet mogelijk
geweest om zee te kiezen.
Er waren van onze vloot nog vijf schuiten af
wezig die om de Noord vischten. Drie daarvan
zijn deze week teruggekomen; zij hadden 16 en
17 dagen reis.
De twee eerste schuiten kwamen Dinsdag-mor
gen aan, met 19 en 20 snees schol, 10 manden
klein schol en braad, waaraan zij van f 160 tot
170 besomden. De derde schuit de Egmond's Hoop,
stuurman Job De Groot, kwam Woensdag-avond
terug met goede vangst, Lestaande in 51 snees
schol, 32 manden klein schol en braad, 7 man
den schelvisch, benevens voor f 60 omvisch. De
totale besomming bedroeg f 470.
Zandvoort. Zondag (1 Mei) kwamen twee schui
ten aan, van 8 dagen reis, die f 90 en 124 be
somden en een van 3 dagen reis, f 40. In den
loop der week kwamen alle schuiten aan die op
de binnen-visscherij waren gegaan, hetwelk hun
goed gelukt wasvan twee en drie dagen reis
besomden er eenige f 120 en ook f 135. De visch
blijft prijshoudend. Door het aanhoudende ruwe
weder zijn de schuiten naar den wal gevlucht.
Amsterdam, 7 Mei. Hedenmorgen heeft de heer
J. J. L. Ten Kate, predikant bij de Nederduitsch
Hervormde gemeente alhier, de gedachtenis ge
vierd van zijn 25jarige evangeliebediening, ver
vuld in de gemeenten Marken, Almkerk, Mid
delburg en sinds 10 jaren te dezer stede. Hij
sprak, daarbij voor een zeer talrijk gehoor naar
aanleiding van Johannes XXI vers 1517.
Hoorn, 7 Mei. Gisteren na den middag wierp
de Ternate, de oefeningsbrik voor jonge zeelie-
den, onder kommando van den lsten luit. ter zee
Mac Leod, voor onze reede het anker, om als
gewoonlijk eenige dagen hier te vertoeven en zich
van mondbehoefte te voorzien.
's-Gravenhage, 8 Mei. Gisterenavond had onder
