N°. BI 31.
Donderdag
Ao. 1870.
28 April.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COXJRANX.
Voor Leiden per 3 maandenf 3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVKRTKNTIKN.
Voor iederen regelO.iS.
Grootere lettors naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Lelden, 37 April.
Wij lezen in het Noorden:
„Dezer dagen heeft de gemeenteraad van Lei
den besloten om, met terzijdestelling van een plan
tot rioleering dier stad, opgemaakt door de hee-
ren Van Niftrik, stads-ingenieur te Amsterdam,
en Van der Waijen Pieterszen, gemeente-archi
tect te 's-Gravenhage, het rioolstelsel van den
heer Charles T. Liernur, op een gedeelte der stad
toe te passen.
Dit bericht is voor Amsterdammers belangrijk,
omdat sedert Febr. 1869, dat is dus gedurende
weldra li maanden, door burgemeester en wet
houders van Amsterdam gedacht wordt, wat zij
met dat stelsel van Liernur zullen beginnen.
Het schijnt dat de raadscommissie tot voorbe
reiding der publieke werken een zeer gunstig
rapport over dat plan heeft uitgebracht, en met
aandrang heeft geadviseerd om daarmede een
begin van toepassing te maken op de Looierssloot.
Waar het schijnt eveneens dat de regeering niet
voornemens is, dat rapport publiek te maken,
immers men hoort of ziet er nog niets van.
Waarom Amsterdam toch altijd zoo achter
blijft? Te Leiden is de zaak sedert kort aanhan
gig; te Amsterdam sedert 14 maanden. Het was
voor Amsterdam weggelegd om de baan te bre
ken. Nu gaat Leiden voor. Doch 't is billijk dat
de stad, die van ouds de zetel der wetenschap
was, den weg ter vooruitgang wijze. Amsterdam
blijve dan maar, dank zij onzen regeerders, stik
ken in den modder zooals onlangs een dier
regeerders heeft gezegd en innog wat
anders."
Te Berlijn heeft het gemeentebestuur besloten
een proef te nemen met het pneumatisch riool
stelsel op een groep woningen, en aan den heer
Liernur opgedragen de planueu daarvoor te ver
vaardigen. Vad.)
Wij kunnen thans met zekerheid mededeelen,
dat bij den zomerdienst van de Hollandsche IJze-
ren-Spoorweg-Waatschappij, die met 1 Mei aan
staande aanvangt, dagelijks retourbiljetten zullen
worden uitgegeven, die geldig zijn op den dag
der afgifte en den daarop volgenden dag. De vracht
vermindering voor kinderen is ook toepasselijk
op de retourbiljetten. Sneltreinen zullen rijden
voor alle klasten, zonder prijsverhooging.
Des Zondags avonds te kwartier voor elven rijdt
een buitengewone trein van den Haag naar Leiden.
Behalve het depot en het reserve-eskadron van
het 1ste regiment huzaren, dat Zaterdag a. s. van
Zutfen alhier verwacht wordt, zal dien dag ook
hier aankomen de 4de kompagnie van het 3de
bataljon vierde regiment infanterie, thans te
Gouda in garnizoen.
Voor het akten-examen in Zuid-Holland zijn
gisteren geëxamineerd 14 candidaat-hoofdonder-
wijzers; toegelaten 1, de heer Posthumus; afge
wezen 13.
In de wiskunde 9; toegelaten 1; afgewezen 8.
Tot het natuurkundig examen te Utrecht (9-23
April) werden toegelaten, na voldoend afgelegd
literarisch examen of vroeger verkregen vrijstel
ling, 40 adspiranten (13 burger en 27 militaire).
Hiervan trokken zich vóór of tijdens het examen
4 (1 burger en 3 militaire) adspiranten terug, ter
wijl van de 36 resteerende 10 (4 burger en 6
militaire) adspiranten aan liet geheele examen
wenschten deel te nemen, terwijl door de overige
26 (8 burger en 18 militaire) adspiranten alleen
voor de vakken a. h. c. d. van art. 4 der wet
van 1 Juni 65 voldoend examen is afgelegd; al
dus voor a. b. c. en d. door de heeren burger-
adspiranten F. J. Van den Berg, J. H. Geluk,
Ph. Kooperberg, N. Lansdorp Jzn., H. J. Man
schot, door de heeren militaire-adspiranten J. Van
Deventer, G. J. H. Furnée, N. L. Holwerda, G.
A. Von Leeuwen, J. G. J. Van Oppenraay; en
in vakken a. b. c. d. e. f. door de heeren burger-
adspiranten K. J. Lette en H. E. J. Lührs, door
de heeren militaire-adspiranten J. M. Huizinga,
P. Schijff.
Het arbeiderscongres, dat te Antwerpen gehou
den is, heeft, naar men mededeelt, boven ver
wachting de algemeene belangstelling gewekt.
Uit Nederland was de opkomst van afgevaar-
digden van vereenigingen zeer talrijk. Tot leden
van het bureau werden gekozen de HH. Post
uit Amsterdam, als voorz., Scheepers uit Arnhem,
als secr., Coenen en Buurmans uit Antwerpen,
Delplancke uit Brussel, Heindrick uit Luik en
een afgevaardigde uit Gent. Het debat werd met
de meeste kalmte gevoerd, in tegenstelling van
hetgeen gewoonlijk op dergelijke congressen plaats
heeft. Het voorstel van den gezel Herreboudt,
om een manifest te richten aan de 1100 werklieden
van de vlas-fabriek nabij St.-Gilles te Brussel,
omtrent hunne aansluiting aan de Internationale
Arbeidersvereeniging, werd door het congres aan
genomen. Zooals men weet, zijn door het sprin
gen van een der stoomketels aan genoemde fa
briek, onderscheidene personen gedoodvolgens
op het congres gedane mededeelingen was de
ketel slechts voor 6 paardekrachten gemaakt,
terwijl er tot 8 paardekrachten gestookt werd.
Tevens werd er mededeeling gedaan, dat de
centrale raad der Belgische afdeeliDg besloten
had, tegen den fabrikant bij de rechtbank een
eisch tot schadeloosstelling aan de nagelatene be
trekking der slachtoffers in te dienen. Ten slotte
nam het congres, met algemeene stemmen op
éen na, het volgende besluit„Het congres is
van meening, dat het eenige middel, omtoteene
spoedige oplossing der sociale quaestie te gera
ken, daarin bestaat, dat alle werklieden en werk-
mansvereenigingen zich aansluiten bij de Inter
nationale."
Liefhebbers van pret wordt Zaterdag, Zondag
en Maandag te Assen en Meppel ruimschoots de
gelegenheid aangeboden om zich te vermaken.
Het is de opening van de spoorweglijn Meppel
Assen—Groningen, die den Achterhoek feest doet
vieren. Muziek, volksspelen, optochten, matinées,
diners, soirees, illuminatiën, vuurwerken, kin
derfeesten, enz. enz., alles op een groote schaal
aangelegd, is zeker wel geschikt om velen Daar
het Noorden te lokken.
De Kóln. Zeitung zegt, dat de geruchten alsof
de Luxemburgers wenschen geannexeerd te wor
den, geheel ongegrond zijn. Zoo is op eene in-
teekenlijst tót oprichting van een gedenkteeken
voor Gendebien, die indertijd er zich tegen aan
kantte dat Luxemburg van België gescheiden
werd, voor£slechts 388 fr. geteekend.
Omtrent de /^.öO-stukken waarvan sprake is
in deze courant dd. 15 April, n°. 5002, vernemen
wij van ofiicieele zijde, dat een drietal dier munt
stukken, door den heer Keppel Hesselink ver
dacht van vervalscht te zijn, door de justitie ter
'fine van onderzoek aan het muntcollege te Utrecht
zijn opgezonden, en dat door dit college thans is
verklaard, dat alle drie rijksdaalders zijn echt
en niet geschonden. ArnhCt.)
Uit Utrecht wordt geschreven, dat op aanstaan
den Zaterdag 30 April, des avonds te 6 uren,
bij de heeren Kemink en Zoon te Utrecht, eene
allerbelangrijkste en fraaie verzameling schilde
rijen zal verkocht worden, waaronder van Nico
laas Maas, W. Van Mieris, Paulus Moreelse,
Vereist, Jan Kobell, M. A. Koekkoek, enz., ter
wijl zich daaronder verscheidene zeer interes
sante historische portretten bevinden, als o. a.
een levensgroot portret van Johan De Wit, door
P. Vereist, een portret van Prins Maurits, van
Maarten Harpertszoon Tromp, van Reinoud III
van Brederode, te paard, van Jhr. Willem Ploos
van Amstel, A°. 1578, van een Jhr. van Borse-
len, 1569, enz., een gezicht op Amsterdam, 17de
eeuw, gezien uit het IJ, geteekend P. C. (Coopse
Wijders nog een zeer rijke en fraaie verzame
ling geschilderde glazen, met geschilderde wa
pens van Teylingen, Strik van Linschoten, Ploos
van Amstel, Westrheene, Beerninck, VaD Muyde
van Dijck, enz.
De audiëntie van den minister van marine zal
op aanstaanden Vrijdag den 29,,<l° dezer, en die
van den minister van binnenl. zaken op Zater
dag den 30"eu April niet plaats hebben.
Amsterdam, 26 April. De Koning, Koningin,
Prins van Oranje en gevolg arriveerden gisteren
te 3 min. over halfdrie aan de Willemspoort en
kwamen te kwartier voor drieën op den Dam
aan, waar zij door de talrijke menigte met hoezees
werden ontvangen. Naar ouder gewoonte ver
toonden HH. Majesteiten en Zijne Hoogheid zich op
het balkon van het paleis. Vijf vrouwen en twee
mannen boden den Koning verzoekschriften aan.
Het gevolg van den Koning en den Kroonprins
bestaat uit de heeren baronnen Van Aylva van
Pallandt, Jhr. Clifford, luit.-gen. De Stuers, baron
Van Doorn van West-Capelle, kolonel Mansfeldt,
baron Snouckart van Schauenburg, kapit.-luit. ter
zee Van Heerdt, luit. Jhr. De Pesters; van de
Koningin, de dames baronessen Van der Ouder-
meulen, Van Pallandt van Keppel en Van Zuylen
van Nyevelt en de heeren graaf Van Randwijck
en baron Van Harden broek.
Men verneemt dat Prins Alexander a. s. Vrijdag
hier zal komen.
Bijzonder trekt hier de aandacht een door
den heer Dr. E. Laurillard, predikant alhier, uit
gegeven geschrift onder den titel: De afschaffing
van de doodstraf verdedigd tegen L. J. Van Rhijn. De
door gemelden predikant te Wassenaar ontwik
kelde stellingen tot behoud der doodstraf worden
achtereenvolgens door den schrijver wederlegd.
In het bijzonder staat hij stil bij de argumenten,
door den heer Van Rhijn aan het Oude en
Nieuwe Testament voor zijne stellingen ontleend.
De heer Laurillard ontwikkelt daarbij de ziens
wijze, dat, zelfs uit het streng zoogenaamd recht
zinnig stelsel van dien predikant, het behoud
der doodstraf uiet noodzakelijk behoeft voort te
vloeien.
Gouda, 26 April. Gisterenmorgen getuigden reeds
vroegtijdig vele ingezetenen door het uitsteken
der nationale vlag van hunne ingenomenheid
met het feest van den dag. Want ofschoon de
opening van den spoorweg 's-Hage-Gouda voor
de residentie van groot en overwegend belang
is als aansluiting van 's-Gravenhage aan de Euro-
peesche lijnen, zoo miskennen wij geenszins al het
goede, dat deze gebeurtenis aan de stad onzer
inwoning belooft. Ook wij gaan eene toekomst
van stoffelijke ontwikkeling te gemoet, die wel-
dadigen invloed oefeDen moet op verlichting, be
schaving en waarachtig welzijn.
Ons gemeentebestuur althans begrijpt het be
lang der zaak en bewees dit in zijn medewer
king tot de feestviering. De directie der Rijn
spoorweg-Maatschappij isin onze gemeente waardig
en hartelijk ontvangen en tegen twee uren zijn
de van hier genoodigden met den versierden
feesttrein naar 's-Hage vertrokken.
Delft, 26 April. De alhier (nieuw gebouwde
Nederlandsche gist- en spiritusfabriek werd dezer
dagen in werking gesteld. Met genoegen verne
men wij, dat de eerste resultaten zeer gunstig
zijn en vertrouwen dat de zaakkundige directeur,
de heer J. C. Van Marken, door de toepassing
van een hier te lande nieuw systeem, waardoor
het fabrikaat veel zuiverder en duurzamer wordt
dan de gewone brandersgist, aan de industrie
een goeden dienst zal bewijzen.
De geheele inrichting, op ruime schaal aange
legd, wordt ook om den uiterlijken vorm en de
soliditeit van de werktuigen, door een ieder die
het genoegen had de fabriek te bezichtigen, zeer
geroemd en strekt tot eer, zoowel van de ontwer
pers als van de uitvoerders van het plan.
Nieuw-Helvoet, 26 April. Voorheteerst is hier
op het land van den heer G. Spoon een paarden-
houweel of wiedmachine gebruikt, die boven
verwachting voldeed. Naar gissing zal deze
machine, die zeven voren gelijk afzet, drie a vier
bunders daags kunnen wieden. Als men in aan
merking neemt, hoe hier en in den omtrek meestal
zooveel land onder het onkruid staat te verstik
ken door gebrek aan een voldoend aaDtal arbei
ders, dan moet men erkennen dat deze machine
in een dringende behoefte voorziet.
Arnhem, 26 April. Waar het onderwijs van
de schoone sekse betreft, staan Haarlem en onze
stad in de voorste gelederen, ja men kan beide
steden veilig de baan breek ster s op dit gebied
noemen. De hoofdstad en de residentie mogen
zich in den slakkengang voor het geven van
onderwijs aan meisjes op hun plaats gevoelen,
Arnhem snelt steeds voorwaarts. Mag men met
genoegen het besluit van den gemeenteraad aan
halen waarbij tot een middelbare school voor
meisjes besloten is, met niet minder welgevallen
mag men neerzien op den steeds toenemenden
bloei van onze kweekschool voor onderwijzeres
sen, eeDe instelling van het Arnhemsche depar
tement van de maatschappij tot Nut van 't Alge
meen, gesubsidieerd door genoemd departement,
het rijk en de gemeente. Door bijbouwing daar
toe in staat gesteld, kan bij het openen van den
nieuwen cursus, op 1 Mei a. s-, het aantal inwo
nende kweekelingen, dat thans 50 bedraagt, met
"7 vermeerderd worden. De vierjarige cursus is
in een zesjarigen veranderd en in verband hier
mede de tot opneming vereischte leeftijd van 16
jaar op 14 jaar gebracht. De directrice, mej. H.
H. Brem, wordt ten gevolge van een haar op
verzoek verleend eervol ontslag met Aug. a. s.
vervangen door de adjunct-directrice mej. C.
Mallinckrodt en een directeur. In plaats van wij
len Mr. J. M. De Kempenaer is tot voorzitter
de heer J. P. De Keyser, en in diens plaats tot
secretaris de heer J. C. Vet hake gekozen.
Deventer, 25 April. De hier bestaande zooge
naamde instellingen tot het voorkomen van ar
moede verkeerden, volgens de daarvan bekend
geworden opgaven, in het afgeloopen dienstjaar
meest alle in een gewenschten bloei. De spaar
bank, die aan de deelhebbers 3 pCt. en aan
eenige instellingen en gemeente-ambtenaren
4 pCt. rente betaalt, ontving wegens inlagen
f 96810.S9 en betaalde aan de deelhebbers terug
97119.38. Het getal deelhebbers bedroeg 1729. Het
zuiver bedrag van het reservefonds klom tot
/"16650.50s.
De spaarkas, die van hare bij de spaarbank be
legde gelden eene rente van 4 pCt. geniet en deze
onder hare deelhebbers verdeelt, ontving aan in
lagen van 10 cent tot 1 gulden f 7036.87, terwijl
zij terugbetaalde f 6969.41. Er namen in dat jaar
deel 497 personen. De bijdragen der beschermhee-
ren bedroegen f 226.75. Het reservefonds klom tot
f 3072.80. Het ziekenfonds voor den arbeidenden
stand ontving aan iDleggelden 83.63, aan contrib.
der leden ƒ3164.50 en wegens bijdragen van be-
schermheeren ƒ597.04. Het fonds betaalde daarente
gen wegens geneesmiddelen, enz., ziekengelden en
begrafeniskosten ƒ4660.231. Het getal deelnemers
klom tot 2072, waarvan aan 202 uitkeeringen en
onderstand werden verleend. De hulpbank ver
leende aan 268 personen 295 voorschotten tot een
bedrag van 35990 en ontving terug ƒ36150.60. De
winst bedroeg 270.60. De bank betaalde in ont
vangst eene interest van 4 pCt. De bank van
leening beleende 40869 panden. Er werden ge
lost 39170 en verkocht 1220 panden. De belee
ningen bedroegen ƒ93887.85. Voor geloste panden
werd terug ontvangen ƒ90337. De interest tegen
welke de bank beleende bedroeg 10 pCt. De
winst beliep ƒ177.60'.
Deventer, 26 April. In de laatst gehouden zit
ting van den gemeenteraad zijn zeer belangrijke
besluiten genomen. Vooreerst zal een gedeelte
van het stadhuis geheel verbouwd, en de politie,
welke dit gedeelte thans in gebruik heeft, over
gebracht worden naar de benedenzalen van het
zoogenaamde landshuis, Daast het stadhuis gelegen,
en waarin sedert vele jaren het gymnasium ge
vestigd was. Vanouds heette dit gebouw de
Bruinenberg. Onder dien naam kocht de gemeente
het volgens overdracht, nog in het archief aan
wezig, in het jaar 1364, voor 400 Brabantsche
schilden (elk van ongeveer 2% grammen fijn
goud). Het diende vroeger voor openbare ver
pachtingen, verkoopingen en dergelijke, later
voor de vergaderingen der Staten en Gedeputeerde
Staten van de provincie, welke vroeger alhier
hunne bijeenkomsten hieldeü. Daarna is het
lang verhuurd geweest, en sedert was het voor
het gymnasium ingericht. De sierlijke gevel,
blijkbaar van lateren tijd, dateert wellicht van
de 17de eeuw en is uitstekend goed onderhouden.
Het gymnasium zelf zal, in afwachting van de
wet op het hooger onderwijs, voorloopig in het on
gebruikt staande athenaeumgebouw overgeplaatst
worden. Voorts zullen de benedenvertrekken van
het classieke waaggebouw op den Brink beschik
baar gesteld worden voor het telegraafkantoor,
mits het Rijk de kosten van inrichting voor zijne
rekening nemeterwijl verder in het zoogenaamde
klooster de soepkokerij en twee daarbij behoo-
1 rende magazijnen, de muziekschool, een groote
I zaal voor de exercitiën van de schutterij en de
vereenigingen tot vrijwillige oefening in den wa-
penhandel, de instrumentale muziek-klasse en de
leesbibliotheek van 't Nut hunne vaste plaats
terug zullen vinden, welke zij door het verbou
wen der aloude fraterschool tot eene hoogere
i burgerschool tijdelijk verloren hadden.
1 Breda, 26 April. Den 24"°° dezer is alhier over
leden Mr. AKerstens, burgemeester dezer gemeente.
Ofschoon hij die betrekking slechts korten tijd
mocht bekieeden, zijn door zijn toedoen vele nut
tige zaken vooral op het gebied van onderwijs,
waar hij zich tegen clericale bekrompenheid
onverbiddelijk verzette, tot stand gekomen en
zijn dood wordt dus door de ingezetenen zeer
betreurd.
