N°. 3098,
Vrijdag
A°. 1870.
18 Maart.
Feuilleton van het „Leidsch
Dagblad".
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maanden...,ƒ3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER, ADVKRTKNTIKN.
Voor iederen regel.0.15.
Grootere letter naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Leiden, 17 Maart.
j Het Bijblad deelt heden de interpellatie ran
den Heer Van Kerkwijk mede over de Zeeuw-
sche visschers, die nadat zij gratie hadden ver
kregen, toch nog eenigen tijd gevangen zijn ge
houden.
Het blijkt dat 11 personen wederrechtelijk ge
vangen zijn gezet, en den Heer Van Kerkwijk
beweerde, wat door den Minister niet is weer
sproken, dat verscheidene 4 weken hebben ge
zeten.
Het feit heeft plaats gehad, niettegenstaande
de ambtenaar van het openbaar ministerie, die
met de uitvoering van het vonnis was belast,
mededeeling had gekregen van de verkregen
gratie.
Niet genoeg voorzeker kunnen dergelijke fei
ten openbaar gemaakt en gesignaleerd worden.
Waar van staatswege eene wederrechtelijke han-
delw ze gepleegd wordt van dien omvang, dat
daardoor 11 personen voor langen tijd, geheel
zonder reden, van hunne vrijheid worden be
roofd daar kan de staat, die de uitdruk
king behoort te zijn der hoogste rechtvaardig
heid, der meest nauwgezette wetsuitvoering, zijn
verloren prestige niet terugkrijgen, dan wanneer
de regeering zelve over eene dergelijke daad
hare afkeuring uitspreekt. Wij verheugen ons
dat dit is geschied, en dat de Minister van Jus
titie in de Tweede .Kamer het gepleegde feit een
onvergeefelijk verzuim heeft genoemd. Wij ver
heugen ons nog meer hierover dan over de me
dedeeling dat de schuldige ambtenaar aan de
betrokken persoon eene verlangde schadevergoe
ding heeft gegeven.
Wij zijn er toch niet mede te vreden, gelijk de
heer van Kerkwijk aan het einde zijner inter
pellatie scheen te meenen, dat wanneer ergens
in ons vaderland weder dergelijke schandelijke
handelingen plaats mochten grijpen, de bena
deelden weten dat de schade en schande hun
aangedaan, zoo goed mogelijk zal hersteld wor
den neen, niemand verlangen voor schadeloos
stelling eenigen tijd gevangen gehouden te wor
den. Dergelijke leiten en hier komt het op
aan moeten niet geschieden.
Wij zijn het met den heer Van Voorthuy-
sen eens, dat in zulke gevallen het ontslag van
den schuldigen ambtenaar verre te verkiezen
is, boven eene hem opgelegde verplichting om eene
schadeloosstelling aan de benadeelden te geven
Dat in dit geval de minister, die eene lofrede
op den schuldigen ambtenaar hield, gelijk gehad
heeft om geene verdere straf op hem toe te pas
sen achten wij zeer aannemelijk. Bedriegen wij
ons niet dan was hij commissaris van politie; niet
volgens zijne aanstelling is hij belast met de
waarneming van het Openbaar Ministerie bij de
kantongerechten; de burgemeester die volgens
de wet daarmede is beiast, kan deze werkzaam
heid aan de commissaris van politie opdragen.
De eenige straf, die de regeering nu hierbij op hem
kon toepassen, was hem het ontslag als commis
saris van politie te geven.
Reikte dan echter de straf niet te ver?
Dit alleen moge den leden der Kamer
hierdoor duidelijk wordendat het tijd wordt,
om aan deze gebrekkige inrichting van het
Openbaar Ministerie bij de kantongerechten een
einde te maken, en speciale ambtenaren met de
waarneming daarvan te belasten, gelijk de wet
van 1S61 doet.
zou nu wel aan de aandeelhouders van het Dag
blad deze dagelijkschc vuilnis opbrengen
Ten vervolge op de vroegere mededeeling be
treffende de algemeene nijverheids-tentoonstelling
op huishoudkundig gebied, welke den l,",n Juni
dezes jaars te Kassei zal worden geopend, wordt
ter algemeene kennis gebracht, dat voorwerpen
uit den vreemde voor die tentoonstelling inge
zonden, voor zoover zij den bouw en het ameu
blement der huizen betreffen, vrij van rechten
zullen worden toegelaten, onder voorwaarde van
weder-uitvoer, en bij den invoer zullen behandeld
worden in overeenstemming met de reglementen
welke van kracht zijn voor de Staten, die deel
uitmaken van het Duitsche Tolverbond. (St. Ct.)
De minister van binnenl. zaken heeft thans
een wetsontwerp ingediend, tot vermeerdering
van lijn hoofdstuk op de begrooting voor dit jaar
met 100,000 voor de verbetering der haven te Har-
lingen. De minister zegt in zijn toelichtende me
morie, dat hij, ofschoon blijvende bij zijn gevoe
len, dat de verbetering der haven als een com
plement van de spoorweglijn Harlingen-Hanover
is te beschouwen, echter om een quaestie van
vorm de zaak niet wil uitstellen, en daarom
het eerste gedeelte der kosten voor 1870 op het
budget van binnenl. zaken wil brengen, waar
voor de middelen beschikbaar zijn.
Men leest in de Zaanl. Courant
Wil men ware dagblad-logens lezen, men geve
zich de moeite het Dagblad van Zuid-Holland op te
slaan. Evenals de dief gewoon is anderen te
waarschuwen voor den gewaanden dief, zoo
is het hier de lasteraar, die anderen waarschuwt
voor de logens. Kent gij de Echo's van het Bin
nenhof? Het is een samenraapsel van logen on
bedrog; er is geen het minste geloof aan te hech
ten. Al de bepeinzingen, al de gissingen, al de
mistastingen Tan den redacteur worden daar als
logens en «boerenbedriegerijen" opgedischt. Het
was gelogen, dat de heeren Moens en De Roo
door den heer Van de Putte zijn weerhouden
om amendementen op de agrarische wet voor te
sle+lenhet was gelogen, dat de magen geteld wa
ren voor het diner tot feestviering der agrarische
wet; al de laster, tegen den heer Van der Lin
den uitgebracht, was gelogen de zóo nauwe ver
houding tusscheu den heer De Waal en de warme
voorstanders der wetgelogen. En zulk een blad
durft op schamperen toon uitvaren tegen mede
deeling van niet volkomen juiste berichten inde
dagbladen. Ik heb in de couranten gelezen, dat
de opbrengst der vuilnis in éen jaar te Gronin
gen meer dan f80,000 heeft bedragenhoeveel
In de vergadering op 14 Maart van de Ko
ninklijke Academie van Wetenschappen, afdee-
ling letterkunde, waren tegenwoordig de heeren
C. W. Opzoomer, voorzitter, W. Moll, G. H. M.
Dclprat, J. A. C. Van Heusde, G. Leemans, C.
M. Francken, W. G. Brill, H. J. Koenen, N.
B«ets, A. Ifuenen, M. De Vries, W. C. Mees, M.
J. De Goeje, R. Van Boneval Faure, J. E. Goud-
stnit, G. De Vries Az., Th. Borret, J. H. Schol
ten, J. P. Six, L. Ph. C. Van den Bergh, B. J.
Lintelo de Geer, G. Mees Az., S. A. Naber, B.
D H. Teilegen en J. G. C. Boot, secretaris.
De heer Moll leverde eene bijdrage tot de ken
nis van het bijgeloof in de middeleeuwen, naar
annleiding van een handschrift uit het begin
der vijftiende eeuw, welke bijdrage aanleiding
geeft tot eenige opmerkingen aan de heeren
Beets, M. De Vries, Goudsmit, Boot en Leemans.
Bij de Commissie voor de overblijfselen der
oude vaderlandsche kunst zijn sedert de laatste
opgaaf ingekomenvan het ministerie van bin-
nenl8ndsche zaken, photographieën van poorten
en bruggen te Breda en Bergen-op-Zoom, en
mededeeling van stukken over maatregelen tot
behoud der Hunebedden in Drenthe; van den
heer J. P. Bruinvis te Alkmaar, zijne Beschrij
ving der schilderijen in het burgerweeshuis al
daar, met eene gravure van het nieuwe burger
weeshuis en eene photographie van twee gebou
wen van het in 1S67 gesloopte oude weeshuis;
van den hoofdingenieur van den waterstaat te
Leeuwarden, mededeelingen over de kerk te
Oldetrijne en hare slooping; van de directie der
Overijselsche vereeniging tot ontwikkeling van
provinciale welvaart te Zwolle, twee photogram-
men van een beenen heft met dierenfiguren en
ingesneden runen, te Zwolle opgegraven, en een
voorstel tot uitgave van oude voorwerpen hier
te lande gevonden en in verzamelingen of bij
bijzondere personen bewaard.
De vergadering ging vervolgens over in eene
buitengewone zitting.
waren losse bijdragen, vooral geschikt om de zaak
aanschouwelijk voor te stellen.
Aan het slot van den avond werd hij door
den voorzitter van den geneeskundigen kring met
een kort woord bedankt voor het houden van
deze voordrachten.
Wij spreken uit naam van velen de hoop uit,
dat Prof. Heynsius het volgend jaar deze reeks
wetenschappelijke voordrachten zal voortzetten.
Door de Kamer van Koophandel en Fabrieken
te Zuilen is aan de Tweede Kamer een adres
verzonden, tegen het voorstel der regeering tot
opheffing der rechtbank te Zutfen.
De Raad der gemeente Lexmond heeft zich
bij adres gewend tot de Tweede Kamer der
Staten-Generaal, met bezwaren tegen het wets
ontwerp omtrent de nieuwe rechterlijke indee
ling en wel speciaal tegen de opheffing van de
rechtbank te Gorcum en het kantongerecht te
Vianen.
Woensdag-avond hield Prof. Heynsius alhier
zijn laatste voordracht over experimenteele phy-
siologie voor dezen winter. Getrouw werden deze
voordrachten bijgewoond door de geneeskundi
gen hier ter stede en nu en dan door genees
kundigen van buiten de stad. Zijne voordrachten
Morgen herdenkt de heer Dr. J. Baert, stads
doctor alhier, zijn veertigjarige ambtsvervulling.
Bedenkt men alleen reeds hoe binnen dit tijd
perk alle cholera-epidemiën vallen, dan begrijpt
men welk een tal van herinneringen aan dit
40jarig tijdvak voor dezen geachten geneesheer
zijn verbonden.
Hedenvoormiddag viel het eenige kind van
den kieederbleeker Nijssen, wonende buiten de
geamoveerde Koepoort alhier, in een aan de
bleek van zijn vader grenzende sloot, waaruit
het door de ouders als lijk werd opgehaald.
Bij beschikking van den minister van financiën
van den 15llsn Maart 1870, n°. 1237, afdeeling
Telegraphie, is R. L. W. H. De Roy van Zuide
wijn, te Zwolle, als leerling voor de telegraphie
herplaatst.
Hii.leqkrsberg, 15 Maart. In eene openbare
raadsvergadering hebben Burgemeester en Wet
houders dezer gemeente, uitmakende de plaatse
lijke schoolcommissie alhier, den Raad verslag
aangeboden betreffende liet onderwijs gedurende
het jaar 1869. Daaruit blijkt, dat door hen een
middel om het schoolverzuim tegen te gaan is
beproefd, waarvan aanvankelijk goede resultaten
worden gezien. Den hoofdonderwijzer der open
bare school werd namelijk opgedragen om weke
lijks aan elk kind, dat geen enkelen schooltijd
willekeurig heeft verzuimd, een kaartje te geven.
Zes zulke kaartjes worden verwisseld tegen éen
grooter, terwijl vier grootere aanspraak geven
op een prijsje, door de schoolcommissie op een
bepaalden tijd in het openbaar uit te reiken. De
gepaste eerzucht, die hierdoor bij de kinderen
wordt opgewekt, spoort hen aan getrouw de school
te bezoeken. De hoofdonderwijzer zelfs getuigt,
dat zij, die vroeger menigmalen om elke klei
nigheid de school verzuimden, deze nu reeds sedert
maanden bezoeken, zonder éen schooltijd over te
slaan.
Boskoop, 14 Maart. Dezer dagen trof onze ge
meente een verlies door het overlijden van een
onzer voornaamste boomkweekers en handelaren,
de heer G. J. Alberts, die veel heeft bijgedragen
tot den bloei dezer plaats, en om de hoedanig
heden van zijn karakter de algemeene achting
genoot. Hedenmorgen is zijn stoffelijk overschot
ter aarde besteld. De lijkstoet werd, behalve door
een groote familieschaar, gevolgd door deputation
uit gemeente- en kerkeraden en uit het bestuur
der Pomologische Vereeniging.
TELEGRAPHIE.
POPULAIR VOORGEDRAGEN DOOR EEN
NEDERLANDSCH DESKUNDIGE.
(Vervolg).
Wij zullen ons dan ook bezig houden met de
behandeling der telegraphie, gegrond op het stelsel
van Morse, om later ook met een enkel woord
'e gewagen van het Ilughes-systeem.
De door Morse bekend gemaakte toestellen
werden later gewijzigd en verbeterd, voorname
lijk in de fabrieken van de firma Simens en
Halske te Berlijn en van Digney frères te Parijs.
De thans in gebruik zijnde Morse-toestellen on
derscheiden zich dan ook zoowel door netheid
als door doelmatigheid en nauwkeurigheid van
bewerking.
VII.
b a t t e r ij.
Het overbrengen van telegraphische teekens ge
schiedt door middel van het galvanismus, ook
wel galvanische electriciteit genoemd, en niet
door de zoogenoemde wrijvings-electriciteit. Deze
ontstaat, gelijk het woord reeds aanduidt, door
wrijving. Glas gewreven geeft -+- (positieve), harst
of lak negatieveelectriciteit.
Voor het telegraphisch gebruik is de wrijvings-
electriciteit ongeschikt. Zij heeft de eigenschap,
dat zij, na aanhoudende wrijving eene genoeg
zame spanning of sterkte verkregen te hebben,
zich bij de eerste gelegenheid geheel ontlaadt,
zoodat eerst na herhaalde wijze opnieuw de
vereischle spanning verkregen wordt. Ook heb
ben vochtig weder of vochtige lucht op de wrij
vings-electriciteit zulk een nadeeligen invloed,
dat de proeven hiermede bij regen of mist in de
opene lucht meestal mislukken.
Geheel anders i3 het met de galvanische elec
triciteit. De door eene batterij opgewekte elec
triciteit of stroom verliest de kracht niet door
ontladingen, maar behoudt de spanning totdat
de batterij is uitgewerkt. Ook oefenen regen of
vochtige lucht op het opwekken van den elec-
trischen stroom geen merkbaren invloed uit,
zoodat deze electriciteit onder allerlei omstan
digheden kan opgewekt en aangewend worden.
Gelijk reeds gezegd is, wordt het galvanismus
opgewekt door de onderlinge aanraking van twee
verschillende metalen: de op deze wijze verkre
gen electriciteit wordt ectfier niet dan met zeer
gevoelige instrumenten waargenomen. Door de
bijvoeging van zuren kan men de sterkte van
het galvanismus zeer vermeerderen.
Al spoedig kwam men dan ook op het denk
beeld, de metalen in zuren te dompelen.
Bij de telegraphie maakt men ook gebruik van
metalen en zuren om galvanismus of galvanische
electriciteit op te wekken. Bij verschillende me
talen heeft de werking op verschillende wijze
plaats. Kortheids- en duidelijkheidshalve zullen wij
ons bepalen tot het stelsel van Daniëll, dat soms
met geringe wijzigingen zeer veel gebruikt werd,
doch in den lateren tijd vervangen is door dat
van Leclanché.
Vooraf zij hier opgemerkt, dat het van het
grootste belang is, galvanismus te hebben, dat
onophoudelijk dezelfde kracht of spanning behoudt,
totdat de zuren, bij de metalen gevoegd, zijn uit
gewerkt. Den stroom, die deze eigenschap bezit,
noemt men constant, in tegenstelling van galva
nische electriciteit, die bij goeden toestand der
zuren en metalen, nu sterker dan weder zwakker,
derhalve niet constant is.
De inrichting van Daniëll levert een constanten
stroomwij zullen hier eene korte beschrijving
van de door hem bekend gemaakte batterij laten
volgen.
Een goed verglaasde pot of bierglas wordt voor
de helft met een verzadigde oplossing van zwavel
zuur koper (sulphas cupri) gevuld hierin zet inen
een poreuzen pot, waardoor de sutphas-cupri
oplossing tot bijna aan den rand van het glas
stijgt. Deze poreuze pot, die in den handel ook
onder dien naam voorkomt, is uit eene bijzondere
soort leem vervaardigd en verder onverglaasd. De
pot nu wordt ter halverwegon gevuld met verdund
zwavelzuur (1 deel zwavelzuur op 100 deelen
water ongeveer), in plaats van welke vloeistof
men ook zeewater of pekel zou kunnen gebruiken.
In de sulphas-cupri-oplossing (in den handel ook
onder dien naam bekend), plaatst men eene ko
peren plaat, liefst van tamelijk groote oppervlakte,
doende de meerdere of mindere dikte hier weinig
of niets tot de zaak, terwijl men in het poreuze
potje, met zwavelzuur of zeewater gevuld, eene
staaf of cylinder van zink zet, insgelijks eene
groote oppervlakte met het vocht in aanraking
hebbende. Dit zink en koper staan in verband
door middel der zuren, die door de poriën van
het potje, in geringe mate, op elkander werken.
Zoodra nu de uitstekende deelen der koperplaat
en van den zink-cylinder buiten om door een
metalen, koperen draad, verbonden zijn, onver
schillig van welke lengte, dan vertoont zich ter
stond de electrische werking, spanning of stroom