N°. 3097.
Donderdag
A°. 1870.
17 Maart.
Feuilleton van het „Leidsch
Dagblad".
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maanden3.00.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Voor iederen regel...0.15.
Grootere lettor naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Leiden, 16 Maart.
BUITENLAN DSCH OVERZICHT.
Er is sedert ons vorig overzicht op politiek
gebied in Europa niets voorgevallen dat groot
nieuws kan heeten.
De regeering van Frankrijk blijft als het ware
roorthollen om de baan van het despotisme te
verlaten. De parlementaire hervormingen worden
ondanks de concilie-aangelegenheden niet uit het
og verloren. Er wordt door het ministerie zelfs
noeite gedaan om aan de eiscben van de linker
zijde, de echte constitutioneele partij van het jaar
1818, al meer en meer tegemoet te komen. De
artijen in de Kamer reiken elkander de hand
er verzoening en wat sedert 1852 nog nimmer
ebeurd is ziet men thans plaats grijpen: een
ules Simon wordt benoemd tot president en een
ambetta tot secretaris van een der afdeelingen,
waarin de Kamer deze week verschillende inge
diende wetsontwerpen onderzoekt.
De Senaat is echter nog een groot struikel
blok voor deze wedergeboorte van Frankrijk.
Dit Lichaam kan alle wijzigingen in de consti-
utie, die het ministerie zou noodig achten, tegen
houden, en geeft reeds blijk zoo te zullen han
delen, maar het is de vraag of de sterke stroom
an de openbare meening het niet tot andere
gedachten zal brengen.
Immers van den geest van da constitutie van
1852 is men thans geheel afgewekenwelke was
die anders dan eene aaneenschakeling van maat
regelen waardoor een man, alleenheer6cher over
de natie, met haar naar zijn fantasie kon doen
en laten wat hij wilde?
Zou men dus mogen verwachten, dat, waar het
autocratisch keizerrijk wijselijk heeft ingezien,
dat het zich als zoodanig niet meer kan staande
houden, en zich dus in liet kleed van het parle
mentair keizerrijk heeft gestoken, de Senaat, of
heter de uitvoerder van den vroegeren wil van
dien eenen man, zijn nieuw regeeringstelsel zou
te lijf willen? Het zou o. i. een raadsel zijn, en
wij staan eerder de meening voor, dat, hoe on-
geloofelijk 't ook in den beginne was dat Na
poleon den tegenwoordigen stap zou doen, het
nu op den weg van den Senaat ligt hem hierin
de voetsporen te drukken.
Den 7d"° dezer werd bij het Concilie te Rome
het voorstel aangeboden, dat de onfeilbaarheids
verklaring van den Paus inhield, en waarvan de
tekst door de Kölnische Zeilung het eerst is open
baar gemaakt. Tevergeefs heeft Frankrijks
Minister van Buitenlandsche Zaken, graaf Daru,
vertoogen bij den Heiligen Stoel ingediend om den
Paus en de curie van dit zijn lievelings-idee af te
doen zien; tevergeefs zou hij zelfs volgens de be
kende brieven van de Times verklaard hebben,
dat, werd de onfeilbaarheid leerstellig gemaakt,
de Fransche troepen uit Rome zouden worden
teruggeroepen. De Jezuïeten-partij stoort zich daar
niet aan en gaat recht op haar doel af, zonder
een oogenblik er aan te denken, waarheen die weg
zal leiden. De Fransche regeering moet dan ook
reeds besloten hebben een buitengewoon gevol
machtigde naar Rome te zenden, om te waken
dat de besluiten van het Concilie niet in strijd
zullen geraken met de belangen van Frankrijk
en de bepaliDgen van het concordaat. Het wordt
met iederen dag zoo duidelijk dat hetgeen in
Rome voorbereid wordt, bij het gansch beschaafd
en ontwikkeld Europa afkeer verwekt, dat de
protesten, zelfs van hooge geestelijken, wier eer
lijke godsdienstzin en heilige liefdesvuur voorde
kerk door niemand verdacht worden, als paddestoe
len uit den grond verrijzen. Ja wat ste.rker is, hef
tige voorstanders van Paus Pius en zijn wereld
lijke macht, schromen niet openlijk in verzet te
komen, getuige de plotselinge afval van den heer
Falloux en den thans overleden heer De Honta-
lembert, welke laatste de eeuwigheid is ingegaan
als verklaard tegenstander van den Paus en zijn
drijvers. Ten bewijze dat beide heeren hechte
zuilen van het ultramontanisme waren, halen
wij de volgende zinsneden aan uit den open brief
van den bisschop van Orleans in 1861 geschreven
aan den burggraaf De la Guéronnière, in antwoord
op diens brochure: La France, Rome et Tllalie:
„Parmi les Catholiques laiques, il y enaquel-
ques-uns de plus dévoués, de plus connus; la re
connaissance de l'Église et le respect de l'opinion
unissent leurs voix pour en nommerdcux: M. en
Montalembert, M. de Falloux.
N'appartenant pas au même parti, tous deux
out en I'honneur d'etre placés par la Providence
de manière servir, dans des occassions écla-
tantes, leur pays et les intéréts religieux."
En wat is thans hun deel? Zij zijn of zullen
verdoemd worden evenals de aht Gratry, die op
zoo uitstekende wijze het dogma der onfeilbaarheid
heeft wederlegd.
De aangelegenheden van Ierland voeren in
Engeland nog steeds den boventoon.
De Iersche landwet werd na de algemeene
beschouwingen niet door het Huis met onbepaald
verlof teruggezonden, zooals een der leden had
voorgesteld, maar met 444 tegen 11 stemmen werd
het in beraadslaging nemen van hare onderdeelen
goedgekeurd. De minderheid bestond uit acht
Ierlanders, de zoogenoemde „onverzoenlijken"
en drie Engelschen van de conservatieve partij.
Van de 102 Iersche parlementsleden waren 24
afwezig. Het Huis was ook geenszins voltallig,
daar het getal leden 655 bedraagt.
Met eene zekere spanning worden overigens
de maatregelen tegemoet gezien, door Gladstone
toegezegd nopens de vergrijpen tegen het eigen
domsrecht en het leven, die zoo in Ierland als in En
geland velen1 met groote bezorgdheid vervullen
en het vertrouwen in de toekomst ernstig schokken.
Het duel op leven en dood tusschen den hertog
van Montpensier en zijn reefden Infant Enriko de
Bourbon in Spanje, geeft aan vele buitenland
sche bladen aanleiding om het terrein van de
hooge politiek te betreden. Enkele zijn van
meening, dat de hertog van Montpensier door
deze bloedige daad in de schatting van de Span
jaarden meer zal rijzen dan ooit te voren. De
meeste daarentegen en berichten uit Madrid
komen daarin overeen spreken van groote mis
noegdheid hierover onder het volk, en zijn van
oordeel dat niet alleen het magneet zich voor
goed van de candidatuur van den, hertog zal
afwenden, maar dat hij door dit tweegevecht
alle hoop op den Spaanschen troon voor zich en
zijn kinderen verwoest heeft, eii eigenlijk een
politiekeu zelfmoord begaan heeft.
Zonderlinge samenloop van omstandigheden:
na een Bonaparte moest zich ook een Orleans,
nauw aan de Bourbous vermaagschapt, schuldig
makeu om zijn evenmensch als een hond neder
te schieten.
Ongelukkige Bourbous! Niet genoeg dat men
ze van alle tronen heeft verjaagd, dat Nopoleon
aan Isabella en haar man door een generaal
laat waarsohuwen, dat de gastvrijheid welke zij
genieten wel eens ingetrokken zou kunnen wor
den, als zij zich niet zedelijker gedragen, be
ginnen zij zich thans onderling te verdelgen.
De toestand van Spanje blijft overigens als altijd.
Wat heeft het geholpen dat de omwenteling
daar is losgebarsten, die de sympathie van bijna
allen in den lande, verwierf; dat eene regeering
is omvergeworpen, die alleen haar steun vond in
hofkabalen en kuiperijen; die slechts kon blij
ven bestaan door dagelijksche verkrachting der
vrijheden bij de constitutie gewaarborgd; die
's lands geldmiddelen verspilde; en die in éen
woord geen begrip scheen te hebben van de
eischen van onzen tijd en zelfs van de zedelijk
heid?
Het eenmaal zoo machtige vaderland van den
cid zinkt ondanks dit, ondanks vrijere instellin
gen hoe langer zoo dieper door rampzalige twee
spalt. „C'est pour changer, toujours la même
chose."
Italië is in abstracte finantieele quaestién ver
diept en het parlement is sedert den 7den Maart
bijeen, maar heeft tot dusver niet veel belang
rijks uitgevoerd; het is in afwachting der finan
tieele plannen der regeering, waaromtrent de
verschillende partijen eene zeer afwachtende
houding aannemen, ofschoon hunne verdeeldheden
eerder dreigen te verergeren dan te verminderen.
Overigens is het zeer rustig. Er wordt vermoed
dat Italië met welgevallen de onfeilbaarheid zou
zien verklaren, al was het maar alleen om de
terugroeping der Fransche troepen.
In Oostenrijk kan het Ministerie Hasner niet
er op bogen op vasten grond te staan. De tot
vervelens toe op het tapijt gebrachte quaestiën
met de Czechen en Galliciërs zijn nog ver er van
af om in staat van wijzen te worden gebracht.
De staat van beleg in Cattaro is opgeheven,
d aar de bergbewoners thans rustig zijn.
De rustverstoringen aan de Montenegrijnsclie
grenzen hebben geen verdere gevolgen gehad.
De Keizer heeft voor Hongarije het wetsont
werp bekrachtigd, dat de verplichting van bur
gerlijke huwelijks-inzegening invoert en de echt
verbintenis tusschen Christenen en Joden toestaat.
In Rnmcnlë is een poging van der Israëlieten
kwaadgezinde partij, om hen van eenige belang
rijke burgerschapsrechten nopens het in bezit of
in pacht bekomen van landerijen uit te sluiten
verijdeld.
Het Ministerie verdedigde het daartoe strek
kend wetsontwerp krachtig eu vond daarin steun
hij de overgroote meerderheid der Kamer.
Door liet Ministerie van Koloniën wordt de
aandacht van belanghebbenden gevestigd op de
volgende bekendmaking, voorkomende in de Ja-
vasche Courant vau den 21"6° Januari jl., N°. 6.
De directeur van binnenlandsch bestuur brengt
ter ieders kennisse dat, verdeeld in de Davolgende
hoeveelheden, op nader te bepalen dagen van de
maanden April, Juli, Augustus, September, Oc
tober en December 1870, des voormiddags te 10
uren, in een nader aan te wijzen locaal te Ba
tavia, in het openbaar zullen worden verkocht
450,000 pikols suiker, afkomstig uit den oogst
van 1S70, en 50,000 pikols koffie waarvan 25,000
uit den oogst van 1S69 en 25,000 uit die van
1870.
Burgemeester en Wethouders van Leiden heb
ben bekend gemaakt, dat de lijsten der perso
nen, die tot het verkiezen van leden der Tweede
Kamer van de Staten-Generaal, der Provinciale
Staten en van den Gemeenteraad bevoegd zijn,
weder vastgesteld en gedurende de eerste veer
tien dagen voor een ieder ter inzage zijn ne-
dergelegd op de plaatselijke Secretarie, terwijl
een exemplaar van ieder is aangeplakt op de
kleine pers van het Raadhuisvoorts dat van
die lijsten zijn afgelaten de personen, die een
of meer der voor het kiesrecht gevorderde ver-
eischten verloren hebben of overleden zijn.
In de openbare vergadering der Maatschappij
van Fraaie Kunsten en Wetenschappen trad giste
renavond als spreker op de heer H C. Rogge, alhier.
Tot onderwerp had hij gekozen onze nationaliteit.
In een gesprek van verschillende personen, on
derscheiden richtingen toegedaan, werden de
meest uiteenloopende gevoelens ontwikkeld, vooral
over de radicale hervorming op koloniaal gebied.
Tot menige practische opmerking gaf deze be
schouwing aanleiding.
Met belangstelling werd deze rede aangehoord.
Na de pauze droeg hij eenige gedichten voor van
de Haarlemsche dichteres Elisabeth Hoofinan,
gehuwd met Kolaart. Het was ons recht aange
naam deze kennis te vernieuwen met eene dich
teres die, reeds anderhalve eeuw geleden, door
zangerigheid en eenvoudigheid uitmuntte.
Het niet talrijk opgekomen publiek gaf dan
ook aan 't slot doqr warme toejuiching zijne in
genomenheid te kennen.
In de eergisteren gehouden zitting van de Letter
kundige afdeeling der Koninklijke Academie van
Wetenschappen, las de heer Boot het verslag der
beoordeelaars over negen ingezonden Latijnsche
dichtstukken. De gouden medaille werd toege
kend aan een gedicht over den sterrenhemel, ge
titeld: Urania. Bij de opening van het naambriefje
TELEGRAPHIE.
POPULAIR VOORGEDRAGEN DOOR EEN
NEDERLANDSCH DESKUNDIGE.
(Vervolg).
V.
Het is bekend, dat men reeds vóór de geboorte
van Christus mededeelingen op meer of minder
grooten afstand wist over te brengen. De onder
ling vooraf aangenomen teekens, het alphabet of
wat men daartoe aanwendde, bestonden uit een
zeker aantal vuren, op verschillende verheven
heden naar gelang van omstandigheden ontstoken
en weder uitgedoofd.
De. ontwikkeling en volmaking van deze wijze,
om tijdingen met spoed naar andere plaatsen
over te brengen, ging uiterst langzaam. In den
laatsten tijd werd echter door de invoering van
de optische telegraaf eene belangrijke schrede
voorwaarts gedaandoor middel van deze nieuwe
vinding konden de tijdingen betrekkelijk vrij
snel en onder vele omstandigheden overgebracht
worden.
Ontegenzeglijk heeft de optische telegraaf ge
wichtige diensten bewezen: in alle landen, zelfs
in China, werd daarvan dan ook gebruik ge
maakt.
Evenwel stuitte men gedurig op hinderpalen:
vermits de teekens altijd op aanzienlijke afstanden
moesten waargenomen, opgeteekend en meesten
tijds verder overgebracht worden, gebruikte men
over dag hoog geplaatste balken, des nachts lan
tarens. Bij mistig weder was het echter meer
malen onmogelijk, zelfs met behulp van verre
kijkers, de gemaakte teekens waar te nemen.
Behalve de telegraaf had men nog een ander
middel van gedachtenwisseling: ik bedoel de
duivenpost. Hoezeer men hierdoor in den regel
zijn doel bereikte, ondervond men echter ook
meermalen teleurstelling. Nu ontmoetten de dui
ven op groote afstanden tegenwind of ongunstig
weder, dan weder vlogen zij terug naar de plaats
van waar zij het laatst gekomen waren, een an
deren keer verloren zij den onder de vleugelen
gehechten brief, eindelijk werden zij onder weg
gelokt of doodgeschoten, enz.
Men moest zich echter behelpen met de mid
delen, waarover men kon beschikken, en ver
beeldde zich reeds het in het spoedig overbrengen
van tijdingen tot eene aanzienlijk hoogte gebracht
te hebben.
Door den graad van volmaaktheid, dien de
electro-magnetische telegraaf in onze. dagen heeft
bereikt, kunnen wij die hulpmiddelen uit den
ouden tijd derven en beschouwen ze als van
geene waarde, in vergelijking niet het ons thans
bekende middel van snelle gemeenschap.
Geene bergen of zeeën, nacht of dag, regen of
zonneschijn, koude of hitte, zelfs geene afstanden
hoe groot ook zijn bij machte te beletten, dat de
belangrijkste tijdingen in een oogwenk door de
telegraaf worden overgebracht.
Een dief, op het punt het vasteland te verla
ten, wordt door de hem nagezonden telegraphi-
sche tijding ingehaald, aan de bevoegde overheid
overgeleverd en in boeien geklonken terugge
zonden, om voor zijne euveldaad te boeten.
De moordenaar, den eenen voet reeds op eene
stoomboot, die hem naar een ander werelddeel
zou brengen, wordt naar aanleiding van een tele-
graphisch bericht gearresteerd en naar den ker
ker gevoerd, en zoodoende voor de maatschappij
onschadelijk gemaakt.
De booswicht, reeds in een vreemden staat
aangekonjen, waar hij zich veilig waant, valt
daar plotseling in de handen der op telegraphisch
bevel opsporende politie, of wordt uit zijne wo
ning gesleurd, waar hij in vrede dacht te rusten.
Eene moeder ligt op sterven, en verlangt haren
zoon te zien, vóór dat zij deze wereld verlaten
moet: de telegraaf biedt hare diensten aan en
na verloop van korten tijd zit de zoozeer ver
wachte zoon aan de sponde zijner stervende
moeder.
Een zoon bevindt zich in een vreemd land in
kommervolle omstandigheden, en zal bezwijken
zoo niet spoedig hulp voor hem komt opdagen.
Zijne laatste penningen besteedt hij, om dit aan
zijne verwijderde familie en betrekkingen bekend
te maken, en' al spoedig ontvangt hij de gerust
stellende tijding dat reeds ondersteuning is afge
zonden.
Een koopman, die op het punt staat zich fail
liet te verklaren, ontvangt tijding, dat zekere
artikelen op eene andere plaats of in een ander
land veel aftrek hebben; hij laat naar zijne cor
respondenten seinen en alras heeft hij het bericht,
dat aanzienlijke partijen tot zeer lage prijzen
voor hem zijn gekocht; zijn fortuin is weer ge
maakt en zijn naam als man van eer blijft onge
schonden.
Doch waartoe meer voorbeelden aangehaald
Waar zouden wij eindigen, zoo ,wij de personen
wilden opnoemen, die niet van tijd tot tijd, ja
voor wie het om zoo te zeggen niet eene da^e-
