N°. 3054.
A0» 4870.
25 Januari.
alle.'J»1*
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT
1 UfO b V°or Leiden per 3 maanden
Franco per post
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
tuki
fV
tmeli
Afzonderlijke Nommers
PRIJS DER ADVERTÏÏNTIEN.
Voor iederen regel0.15.
Grootere letter naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Leiden, 24 Januari.
°t°*{ Volgaarne voldoen wij aan het ons gedaan
58 oo^erzoek, om het onderstaande belangrijk verslag
iterjan eene zoo bij uitstek nuttige inrichting, in ons
blad op te nemen
'°21 KWEEKSCHOOL
BEWAARSCHOOL-HOUDKRESSEN.
IN VERBAND MET
«H
NENE Bc WAUrSChooI VOOR JONGE KINDEREN,
:u«3I te Leiden Rapenburg VV. I, N'. 41.
De commissie, die zich de stichting van deze
-kweekschool tot taak gesteld had, heeft thans het
"genoegen ter algemeene kennis te mogen brengen,
-dat zij haar doel nagenoeg geheel bereikt heeft.
De eigenaardige bezwaren, aan zoodanige onder-
-heming verbonden, zijn in zoover overwonnen,
"dat men gerust zeggen kaner bestaat in ons
-land voor jonge dochters weer eene gelegenheid
-meer, om bepaaldelijk voor de leiding en opvoeding
van kinderen op bewaarscholen onderwezen en
gevormd te worden.
Voor oprichters en bestuurders van zulke scho
len, hetzij openbare, hetzij bijzondere, is hierdoor
tevens de weg geopend om mettertijd in het bezit
-te geraken van bekwame onderwijzeressen en
-helpsters. En die weg zal steeds ruimer en ge
makkelijker worden, wanneer gelijk Wij hopen,
de proef te dezer stede genomen, door gunstige
-resultaten bekroond, ook elders navolging mag
"vinden en velen in Nederland hunne krachten
zullen willen vereenigingen om in de bestaande
- algemeene en reeds te lang en te diep gevoelde
-behoefte te helpen voorzien. Moge daartoe dit
eenvoudig verslag van den staat en de aanvanke
lijke werking dezer Leidsche stichting menigen
-lezer uitlokken en tevens aan de ouders voor
'wier kinderen de aan deze kweekschool verbonden
bewaarschool bestemd is, de overtuiging geven dat
- de opoffering die zij zich rechtstreeks voor hunne
kleinen getroosten, tevens eene weldadige strek-
king heeft ten behoeve van duizenden andere
- kinderen van ons volk.
Het .heerenhuis en erf, voor twee jaren door
de commissie op eigen risico aangekocht, is sedert
- door doelmatige vertimmering, zooveel mogetijk
naar den eisch zijner tegenwoordige bestemming
"ingericht. In eene fatsoenlijke buurt, in de onmid
dellijke nabijheid van het groote Ruïne-plein
gelegen, staat het bovendien geheel op zich zelf,
-zoodat er van alle zijden overvloedig licht in al
"de vertrekken valt. Voor gas- en verwarmings-
toestellen is op voldoende en veilige wijze gezorgd,
- en aan behoorlijke luchtverversching ontbreekt
het niet. De bovenverdieping bevat de apparte-
menten van de directrice en hare secondante,
- alsmede de woning van den confierge en zijne
vrouw. Het geheele benedenhuis is voor de school
- bestemd. Het spreekvertrek dient tevens voor
bestuurskamer en daaraan sluiten zich aehtereen-
- volgens drie ruime schoollokalen, waarin des
daags de bewaarschool gehouden en des avonds
l86i de lessen gegeven worden voor de leerlingen der
Bet kweekschool. De groote speelzaal heeft hare uit-
!n 5 gangen in den tuiu, die geheel voor speelplaats
is aangelegd en beplant. De inrichting van tafels
fl® en banken en de verzameling van voorwerpen
voor kamergymnastiek, Fröbeloefening en verdere
j. sehoolbenoodigdheden is volledig en op de hoogte
des tijds.
f m,l De commissie mag zich verheugen dat de ex-
e" ploitatie-kosten gedekt zijn door eene geldleening
;u^' van tienduizend gulden renteloos voorschot, af te
l. o. lossen bij uitloting met premiën, en gewaarborgd
6'" door hypothecair verband op huis en erf. Door
_J. de' gezamenlijke actiehouders wordt, met nog
R" eenige andere donateurs, eene Vereeniging gevormd,
aan wie jaarlijks op eene algemeene Vergade-
ring rekening en verantwoording, benevens ver-
slag van den toestand en de werking der inrichting
5t,i: gedaan, en in geval van vacature de voordracht
^van nieuwe commissarissen zal worden aange-
boden.
>ir. Of aan de finantiëele verplichtingen telken
IyP: jare zal kunnen worden voldaan, is eene vraag
die niet stellig kan worden beantwoord. Maar
zij' baart weinig zorg, wanneer men uit de
levensvatbaarheid, welke de school nu reeds toont
te bezitten besluiten mag tot haren toekomstigen
bloei. Gedurende den korten tijd van haar bestaan
heeft er eene geregelde vermeerdering van in
komsten plaats gehad ten gevolge vao de toene
mende aanvraag tot admissie, zoowel van kweeke-
lingen op de beide klassen van de kweekschool tegen
eene jaarlijksche contributie van twaalf gulden,
als van kinderen uit den meergegoeden stand op
de bewaarschool tegen betaling van acht gulden
per kwartaal, met eenige vermindering voor twee
of meer kinderen uit hetzelfde huisgezin. Onze
berekening is, dat zoodra op elk dezer scholen het
getal leerlingen tot vijjlig zal geklommen zijn,
de uitgaven, met inbegrip der uitloting, door de
inkomsten geregeld zullen kunnen bestreden wor
den. Aan het genoemde cijfer ontbreekt nog maar
een vierde gedeelte en zonder overdreven voorstel
ling durven wij verwachten, dat van de kweekschool
voor bewaarschoolhouderessen steeds meer gebruik
zal gemaakt worden, naarmate de begeerte om
voor deze betrekking opgeleid tp worden, gaande
weg bij onze Nederlandsche meisjes moet worden
opgewekt door de bestaande behoefte zoowel in
steden als ten platten lande, waar men zich tot dus
ver nog heeft trachten te behelpen met een ge
brekkig personeel, maar hiervan ook de schade
lijke gevolgen hoe langer zoo meer begint in te
zien. Het ligt immers voor de handeene be
waarschool, dia niet aan haar doel beantwoordt,
doet schade. Het geldt hier eene teedere zaak:
namelijk de eerste ontwikkeling van het verstand
en de vorming van het hart der prille jeugd.
Hoe zal die gewichtige en moeielijke taak, waar
van voor het aankomend geslacht in hoogeren
en lageren stand zoo onbegrijpelijk veel afhangt,
op waardige en doeltreffende wijze vervuld wor
den, wanneer 't den vrouwen en meisjes, aan
wie zij wordt toevertrouwd, nog te zeer ontbreekt
aan een warm hart, een helder hoofd, een vro
men, zedelijken zin, gepaard met een fijnen en
beschaafden tact in den omgang met de kinder
wereld? Maar hoe zullen deze immer daartoe ge
raken, anders dan onder de leiding van personen,
die zelfs theoretisch en praktisch getoond hebben al
die vereischten te bezitten en ze door voorbeeld en
onderricht te kuunen mededeelen? In de keuze
van de vrouw die thans aan 't hoofd staat der beide
scholen acht de commissie zich bij uitstek geluk
kig geslaagd te zijn, en ook van hare Secondante
bestaat de beste verwachting.
De leercursus loopt van 1 September tot SI
Juli. De toelating van nieuwe leerlingen, die
ook tusschentijds kan plaats hebben, geschiedt
door de commissie na een vooraf door de directrice
ingesteld onderzoek naar den aanleg en de ge
schiktheid der sollicitanten. Niemand zal kun
nen worden toegelaten, die geen genoegzame
blijken geeft dat zij de lagere school met vrucht
bezocht heeft. Het langer of korter tijdperk der
opleiding regelt zich naar de applicatie en de
vorderingen in verband met den leeftijd der
kweekelingen. Een voorloopig examen met het
oog op de maandelijksche staten van gedrag en
vorderingen, ten overstaan van de commissie af
genomen, beslist over de vergunning tot het
examen als bewaarschoolhouderes.
De tijd schijnt ons niet ver meer af dat zulke
examens door onze kweekelingen zullen kunnen
afgelegd worden. Maar tot dusver kon er nog
geen sprake zijn van rijpe vruchten, die nu
reeds door de jeugdige inrichting zouden zijn
afgeworpen. Over 't geheel zullen tijd en er
varing moeten leeren of, en in hoever het
voorgestelde doel al dan niet gestaan hebbe boven
het beleid en de kracht der commissie. Zij zelve
maakt zich geen illusies, maar poogt zooveel mo
gelijk met onpartijdigen blik den gang van zaken
gade te slaan, ten einde nog veel gebrekkigs te
verbeteren en veel wat ontbreekt aan te vullen.
Overigens laat zij de inrichting zooals zij nu reilt
en zeilt, voor zich zelve spreken. Van ons Ge
meentebestuur ontvangen wij veel blijken van
belangstelling, gelijk wij die ook nog blijven ver
wachten van de Staten dezer Provincie en de Hooge
RegeeriDg. Maar ook durven wij staat makepop
de medewerking van menschenvrienden, wien het
waarachtige heil van ons volk ter harte gaat.
Bovendien hebben wij groote aanmoediging in
het gunstige getuigenis door sommige deskundigen
nopens den aard van het onderwijs op beiderlei
school, en de methode die gevolgd wordt; ter
wijl wij, wat de bewaarschool betreft, somwijlen
eene bijzonder aangename voldoening mogen
smaken in de goedkeuring van zoodanige ouders,
die juist betgeen wij beoogen, voor hunne klei
nen verlangen, namelijk niets minder maar ook
niets meer dan eene geleidelijke oefening en
gezonde ontwikkeling hunner lichaams- en geest
vermogens op de meest eenvoudige ongedwon-
gene wijze, zonder eenige kunstmatige vertoo
ning en werktuigelijke africhting. Immers door
dit haar natuurlijk ontwikkelend vormend en
voorbereidend karakter meenen wij dat de be
waarschool aan hare schoone en eenige bestem
ming best zal beantwoorden, namelijk om een
degelijken grondslag te leggen voor de latere
vorming van het kind op meer gevorderden
leeftijd. Maar zóo vertrouwen wij ook dat zij van
lieverlede tot eene Model-bewaarschool zal kunnen
gevormd worden, waarop wij onze leerlingen
der Kweekschool met vrijmoedigheid zullen mogen
wijzen als op een toonbeeld van gezonde praktijk
op paedagogisch gebied. Van dit laatste hangt
voor een groot deel de nuttige invloed af, dien de
kinderschool op de kweekelingen der andere
school zal belmoren uit te oefeneu. En dit recht
vaardigt reeds ten volle de combinatie dezer twee
instellingen, al hebben ze dan overigens ook geene
andere gemeenschap dan dat ze, staande onder
éen en hetzelfde administratief beheer, eikanderen
finantiëel zullen moeten handhaven.
Wat nu nog verder het onderwijs op de kweek-
sbhool betreft, dat door de directrice en twee
hoofdonderwijzers gegeven wordt, we zouden over
de beginselen en de richting, den inhoud en de
grenzen er van in 't breede kunnen en gaarne
ook willen uitweidenmaar dit zou misschien
de perken van een verslag te buiten gaau.
Daarom bepalen we ons tot eene eenvoudige
mededeeling vau het door onze cummissie vast
gestelde navolgende
PROGRAMMA DER LESSEN.
Laagste klasse.
1. Leien. a. Proza en Poëzie. b. Verklaring van
woorden en zinnen.
2. Kennis der Natuur, a. Natuurlijke Historie van
dieren en planten. b. Technologie. c. Spij
zen en dranken.
•3. Vormleer, a. Beschouwing van lichamen, vlak
ke lijnen, hoeken en punten. b. Toepassing
van het geleerde op voorwerpen uit het dage
lijkse!) leven.
4. Methode van Fröbel. Het werken met de ver
schillende leermiddelen van Fröbel.
5. Zingen, a. Practische oefeningen. b. Theorie
voor zoover die bij de practische oefeningen
noodig is.
6. Teekenen. a. doorsneden van voorwerpen uit het
dagelijksch leven. b. eenvoudige voorwerpen
met eenige schaduw. c. meten als voorbe
reiding tot het teekenen naar de natuur.
7. Taalkunde, a. Ontleding van den enkelvoudige»
volzin. b. De rededeelen en hunne vormen.
c. Eenvoudigste spelregels. d. Stijloefeningen.
3. Gymnastiek, a. Practische oefeningen uit de ka
mergymnastiek. b. Theorie over het geraamte.
Hoogste klasse.
1. Leien. 1. Proza en Poëzie. 2. Verklaring
van woorden en zinnen. 3. Kinderpoëzie in
het bijzonder, en het aan leeren van versjes voor
de bewaarschool.
2. Kennis der Natuur. 1. Natuurlijke Historie van
dieren, planten en delfstoffen. (Algemeen over
zicht.) 2. Uitbreiding van liet gedeelte, dat
meer bijzonder voor de bewaarschool geschikt
is. 3. Technologie.
3. Vormleer. 1. Netwerken van grondvormen.
2. Oefeningen in het behandelen van de een
voudigste vormen met kinderen. 3. Behan
deling der methematische figuren in verband
met de bouwdoozen, mozaïek, latten, stokjes
en vouwbladen van Fröbel.
4. Opvoedkunde. 1. Lichamelijke opvoeding, wenken
op het gebied der gezondheidsleer. 2 Begin
selen der zielkunde. 3. Hoe kinderdeugden
aan te kweeken en gebreken te bestrijden.
5. Aanschouwingsoefeningen, i. Oefeningen in het
spreken met kinderen over a. Natuur- en
kunstvoortbrengselen. b. Ambachten en naaste
omgeving. c. Maten, munten enz. 2. Ge-
talleer. 3. Vertellen.
6. Methode van Fröbel. 1. De methode in verband
met de andere oefeningen der bewaarschool.
2. Het doel en den aard van elk deel in het
bijzonder. 3. Hoe de leermiddelen van Fröbel
op de bewaarschool aangewend moeten worden.
7. Zingen. 1. Practische oefeningen, (voortzetting
van de oefening der le klasse). 2. Theorie.
8. Taalkunde. 1. Ontleding van den samengestelden
volzin. 2. Eenvoudige mededeelingen uit de
Etymologie en Syntaxis. 8. Spelling (voort
zetting van het geleerde in de eerste klasse.)
4. Stijloefeningen.
9. Teekenen. 1. Nateekenen van een voorwerp, op
liet. bord voorgeteekend en geschaduwd. 2.
Lichamen behoorende tot de groep der vorrn-
Ieervoorwerpen klassikaal beschouwen, de lij
nen meten, den vorm teekenen en opschadu-
wen. 3. Nateekenen van voorbeelden.
10. Gymnastiek. 1. Theorie: spieren, bloedsomloop,
spijsvertering enz. 2. Invloed der gymnas
tiek. 3. Inrichting der gymnastiek op de be
waarschool. 4. Practische oefeningen en spe
len, met en zonder zang. 5. Practische oefenin
gen uit de kamergymnastiek.
De lessen volgens dit progamma worden ver
deeld over twaalf avonduren der week en trouw
bezocht, gelijk uit de schoollijsten blijken kau.
Zullen ze evenwel met succes worden bijgewoond
en het dagelijksch pensum van schriftelijk huis
werk behoorlijk kunnen worden afgedaan, dan
spreekt het van zelf, dat de leeftijd der leerlingen,
die voor de toelating vatbaar kunnen gekeurd wor
den, op 15—19 jaar dient te worden vastgesteld.
Wij hebben echter dezen regel nog niet willen
toepassen, omdat wij het wat hard vonden de school
te openen met afwijzing van sommige sollicitanten
boven dien leeftijd, die bier ter stede zich reeds
gedurende geruimen tijd aan het vak hadden
gewijd en er nog dringende behoefte aan gevoelden
om van de lessen der kweekschool gebruik te
maken. Ook spreekt het van zelf, dat aanvanke
lijk verreweg het meeredeel der kweekelingen,
nu nog bestaat uit zulken, die te Leiden bij eigen
familie gehuisvest en op weinge uitzonderingen
na reeds in hoogeren of lageren rang eene be
trekking hebben verkregen op de openbare of
bijzondere bewaarscholen alhier. Nogtans kun
nen wij de verklaring, die wij reeds meermalen
hebben afgelegd, niet nadrukkelijk genoeg her
halen, dat de kweekschool voor bewaarschoolhoude
ressen niet voor Leiden en hare naaste omstreken alleen
bestemd is, maar evenzeer openstaai voor meisjes uit
ganscli Nederland.
Jammer maar, dat onze commissie bij deze
hare vrijgevige intentie gedurig stuit op eene
zwarigheid, die zij zonder krachtdadige tegemoet
koming onmogelijk zal kunnen opheffen. Vele
ouders namelijk die, elders woonachtig, wel zou
den wenschen hunne dochters den cursus gedu
rende een of twee jaren te laten bijwonen, zien
zich gedwongen hun plan op te geven om de
moeilijkheid, die gelegen is in het zoeken en
vinden van een geschikt kosthuis. Wij kunnen
zeiven de moeite en de verantwoordelijkheid hier
van kwalijk op ons nemen; maar wat wij zouden
kunnen is dit: onverwijld pogingen aanwenden
om aan de Inrichting zelve een kosthuis te verbinden
waarin op de meest billijke voorwaarden zeker
aantal meisjes van elders tijdelijk opgenomen en
verpleegd konden worden, en tegelijk onder be
hoorlijk toezicht in huiselijke vereeniging de ge
legenheid zouden hebben om de overige uren van
den dag te besteden tot de voorbereiding voor de
avondlessen der kweekschool en daarenboven
nog tot andere nuttige oefeningen en werkzaam
heden. Het tijdige en gepaste, ja de volstrekte
noodzakelijkheid van zoodanigen maatregel, die
ook geheel met het oorspronkelijke doel der on
derneming overeenkomt, zal elk moeten erkennen.
En de vaste overtuiging, dat er vele meisjes door ge
baat en vele ouders gerustgesteld kunnen worden,
en de vruchten der kweekschool in veel wijde-
ren kring en overvloedige mate zullen wor
den genoten, geeft, dunkt ons, recht en vrijheid
om nogmaals een beroep te doen op de mede
werking van 't publiek. Terugziende op de door
slaande proeven van onbekrompeue edelmoedig-
