N°. 2980.
Woensdag
A°. 1869.
27 October.
LËIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maanden3.00
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Voor iederen regelf 0.45.
Grootere letter naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Lelden, 26 October.
In een doorwerkt stuk, voorkomende in de
Economist, geeft de lieer D. H. een overzicht van
de resultaten der Leidsche Broodfabriek.
Er komt daarin een antwoord voor op de raag:
wat zou te Leiden in 186 7 een kilo gebuild
brood gekost hebben, wanneer er geen brood
fabriek geweest was?
Op grond van de midden prijzen der 5 voor
gaande jaren (na aftrek der accijns) rekent sclir.
uit, dat terwijl in 1867 het kilo brood gemiddeld
kostte nog niet 2d cent, zonder broodfabriek de
prijs er van 30 cent zou geweest zijn.
En de rekening makende voor het geheele
broodverbruik in Leiden komt hij tot de slotsom
dat de verbruikers 213,181.80 in het jaar 1867
hebben bespaard; het broodverbruik op '/3 kilo
per hoofd berekenende.
Door de afschaffing der gemaalbelasting was
het mogelijk om de broodfabriek met goed gevolg
op te richten.
En zoo hebben wij door die afschaffing niet
alleen het bedrag der belasting, 214 cent per kilo,
minder te betalen, hare indirecte voordeelen zijn
nog veel grooter, en bedragen 7 cents per kilo
te zatnen 9ü> cent.
De cijfers zijn te welsprekend dan dat eenige
toelichting ze zou kunnen verduidelijken.
Maar de bakkers? vraagt men wellicht.
Wij laten den lieer D. II. zeiven spreken:
„De kleine door nood tot velerlei gedwongen
hakkers, beginnen in de broodfabriek, die zij als
een werk van satan beschouwden, de remedie voor
hun lijden te 1 geren kennen. Immers in die fa
briek is werk voor velen en daarbuiten zijn de
pothouders of slijters noodig. De uitkomst leert
reeds dat sommige de voorkeur geven aan een
eerlijke goed beloonde betrekking, boven een
-ambacht waarmede die eigenschappen niet ge
paard gaan."
Op het einde van het jaar 1S68 waren er zes
tien depothouders: de verdiensten varieerden van
ƒ440 tot ƒ1200. „Ook in dit vak werden de groot
ste verdiensten behaald door de ijverigste, terwijl
zij, die het traag opnemen, niet vooruit komen."
De tweede bijeenkomst der „Volksvoorlezingen"
liad gisterenavond in de Stads-Gehoorzaal plaats.
Dank zij de welwillende medewerking van liet.
dagelijksch bestuur der gemeente, en speciaal van
den wethouder Hubrecht, was de commissie niet
alleen in de gelegenheid gesteld om voor den
geheelen winter vaste plaatsen te doen bespreken,
maar tevens, door het gedeeltelijk wegnemen
van den vlonder voor het orkest en het aan
brengen van zooveel stoelen als de zaal maar
eenigszins bevatten kon, in staat om zooveel
movelijk de bezoekers goede plaatsen te bezor
gen Toch moesten er niet alleen nog velen
blijven staan, maar, daar de uitgifte van toegang
kaartjes door gebrek aan plaatsruimte is moeten
gestaakt worden, gingen velen die zich nog, maar
nu te laat, daartoe aanmeldden, ongetroost heen.
De gewone kapel, onder directie van den heer
Van Pijpen, voerde in liet vooruur weder een
met zorg gekozen programma van muziekstukken
uit, die telkens met welverdiende toejuichingen
werden begroet, waarna te negen uren de heer
Dr. W. N. Du Rieu de spreekbeurt vervulde
met eene leerrijke en onderhouden de improvisatie:
over hel Papier. Behalve een duidelijk overzicht
van de verschillende materialen, die van de
vroegste tijden af om op te schrijven waren gebe
zigd, en de wijze waarop men zich bij diverse
volken, ieder op zijne manier, daarvan had be
diend, toonde spreker een palmblad zooals dit
door de Indianen, en een leitje in den vorm
van een antiek wastafeltje, gelijk dit door de
ouden werd gebruikt.
Wij noemden deze voordracht leerrijk, omdat
wij meenen dat er niet genoeg werk van kan
worden gemaakt om, zelfs de eenvoudigste on
derwerpen, waaromtrent bij velen nog eene schro
melijke onkunde heerscht, op bevattelijke wijze
onder de aandacht des volks te brengen.
Waar we wel eens klagen over de afwezig
heid van een talrijk publiek in den Schouwburg,
en met recht, gelukkig, dikwijls op de afwezi
gen het les absents avaient tori kunnen toepassen,
moeten we omtrent de voorstelling van gisteren
avond volmondig bekennen, dat de afwezigen
gelijk hadden. We velleu slechts noode een af
keurend oordeel, en weten maar al te goed, dat.
de directie van een tooneelgezelschap niet altijd
verantwoordelijk kan gesteld worden voor hare
opvoering van slechte stukken, waar liet publiek,
door eene talrijke opkomst bij zulke producten
der wansmaak, ze toont op prijs te stellen, maar,
geen eerlijk receneent, die het waarlijk goed
met de kunst, meent, kan een gunstig getuigenis
alleggen van de. voorstelling van De misdaad inde
straat de la Paix op gisterenavond, én wat het
stuk zelf, én wat de uitvoering betreft. Het stuk
zelf mist totaal elke strekking, want. het denk
beeld is tedwaasdat het doel, waarmede deschr. het
stuk schreef, zou geweest zijn om aan te tooneu de
kwade gevolgen van gemis aan moederlijke lei
ding van Albert Savari; om dat thema uit te
werken, waren werkelijk die vijf bedrijven niet
noodig, en dan nog, is die aanleiding tot het
stuk, een moord, zij het dan ook in drift gepleegd,
wel noodig, om tot dat doel te geraken
En dan, om niet meer te noemen, de rol van
Vibertin de eerste plaats zou 't misschien wél
zoo natuurlijk zijn, als die Vibert een lage intri
gant was geweest, die den misdadiger zocht te
ontdekken uit geldzucht, thans hoe edel het zoe
ken naar de waarheid om der waarheid wille
moge zijn, achten we. die rol zeker, op zijn minst
genomen, onwaarschijnlijk, vooral in de Parijsche
wereld dezer dagen; maar in de tweede plaats
breekt die rol ook herhaaldelijk het gunstig ef
fect van twee tamelijk goede tooneelen. We ach
ten een en ander voldoende, om bovengemeld
ongunstig oordeel over het stuk te motiveeren.
Eveneens keurden we de uitvoering in het al
gemeen af, maar we achten ons gelukkig op twee
lichtpunten te kunnen wijzen, die ontegenzegge
lijk de eer van den avond ophielden.
De heer Spoor had toch in de rol van Albert
Savari uitstekende oogenblikken, en vooral geldt
dit van het laatste bedrijf; en dan ten tweede
de heer D. Haspels als Dumotiche, eene rol, die
wél in het stuk, niet in den roman voorkomt.
Hoewel die rol niet tot zijn emplooi behoorde,
vervulde Haspels haar onverbeterlijk en genoot
hij dan ook, nevens herhaald applaus, de eer der
terugroeping.
De opvatting van de rol van Vibert door den
heer Kiehl achten we geheel onjuist; misschien
was ook zijne welgedane persoonlijkheid er min
der toe geschikt; er zijn ons slechts twee artisten
bekend die in ons land een dusdanige röle de
caraclère weten te vervullen.
Het dames-personeel gaan we voor dien avond
met stilzwijgen voorbij; men herinnere zich, dat
we de geheele opvoering afkeurden; alleen geven
we mevr. Ruffa in bedenking het leelijke bezatten
achterwege te laten, waar bezaten bedoeld wordt;
in Leiden ten minste hoort men die dichterlijke
vrijheden zeer ongaarne.
Het nastukje was aardig en vooral het spel
van Faassen uitstekend.
En daarmede eindigen we deze beschouwin
gen; mogen ze een volgende keer gunstiger kun
nen zijn; we wenscheu dit én om den wille
van Leiden's publiek, én om de eer van het too
neelgezelschap van den heer Valois, en om den
wille van de directie van den Leidschen Schouw
burg, wier streven het steeds is, men moet het
erkennen, Leiden's burgerij genotrijke avonden
te verschaffen.
Te Rotterdam zal eerlang een nieuw Theolo
gisch Tijdschrift het licht zien, onder den titel
Protestanlsch Tijdschrift ter bevordering van Christe
lijk leven en Christelijke wetenschap, uitgaande van
de Ethische richting.
Ie Parijs is door het in 1838 aldaar opgericht
Instilut d'Afriquc (Société internationale pour l'abo-
lition de la traite et de l'esclavage) tot honorair
lid benoemd de heer F. .1. J. A. Junius, theol.
dr. en pred. te Tiel.
Weder ontving de Vereeniging tot voortdurende
ondersteuning der nagelaten betrekkingen van
verongelukte, visschers der Reederijen te Katwijk
aan Zee en Noordw ij k aan Zee een treurige tij
ding uit Noordwijk dat de bomschuit Victor Jacob,
stuurman J. Vink, met. de bemanning bestaande
uit 6 personen is vergaan; 6 weduwen en 13
weezen betreuren het verlies van hun man, va
der en kostwinner.
Uit Katwijk bericht men dat men, bevreesd is
dat een aldaar thuis behoorende bomschuit van
den reeder W. Dubbeldam met de bemanning is
vergaan. Wij hopen dat de liefdadigheid van stad
en landgenooten moge helpen voorzien in de be
hoefte van 30 weduwen, 60 weezen en 3 bejaarden,
welke van de Vereeniging onderstand verlangen.
Onder het rectoraat van den hoogleeraar Evers
zijn aan de Hoogeschool alhiervan den 8"™ Febr.
tot den 233t011 Oct. ingeschreven 161 studenten, name
lijk in de geneeskunde 21, in de rechtsgeleerdheid
83, in de godgeleerdheid 15, in de wis-en natuur
kunde 23, in de letteren 16. Hiervan zijn 36 alleen
ingeschreven wegens examen of promotie, name
lijk: in de geneeskunde 6, in de rechtsgeleerd
heid 16, in de godgeleerdheid 9, in de wis- en
natuurkunde 1, in de letteren 1.
In ons verslag van het prijsschieten te Katwijk
op gisteren zijn een paar fouten ingeslopen. Wij
verzuimden onwillekeurig bij de aanwezige offi
cieren te noemenden kapit. Wijnstroom, den luit.-
kwartierm. Bakker en den luit. Du Moulin. Op
het terrein aangekomen werden eenige verver-
schingen gebruikt; de dag werd verder in ge
paste vroolijkheid doorgebracht.
De derde prijs op 150 pas, welke op 39 punten
door korp. H. Duiverman werd behaald, bestaat
in een hangklok.
Waarin de tweede prijs, behaald door serg.
W. F. Wijting, bestaat, is nog niet bekend. Na
met serg. L. C. Van der lvlugt tweemaal kaïnp-
geschoten te hebben, werd bij lot bepaald dat
laatstgenoemde den eersten prijs kreeg.
Hedenmorgen is uit de Haarlemmervaart nabij
de geamoveerde Marepoort een pasgeboren kind
opgehaald van het mannelijk geslacht. Het was
gewikkeld in een kussensloop, gemerkt V. S. N°. 12,
waarin zich twee steenen bevonden.
De persoon van Steenwijk, waarvan wij in
ons nummer van Maandag melding maakten, is
hedenmorgen te vijf uren overleden.
Door den Nederl. consul-generaal in Canada is
de lieer A. Falkenberg aangesteld tot zijn vice-
consul te (Quebec.
Door den Nederl. consul te Roustcliouk is de
heer II Wright aangesteld tot zijn vice consul Ie
Sulina.
Z. M. heeft vergunning verleend aan den heer
J. M. Hennequin, lid der Prov. Staten van Zee
land, te Sluis, tot het aannemen en dragen der
versierselen van ridder der Leopoldsorde, hem
door Z. M. den Koning der Belgen geschonken;
aan B. II. Thape, te Schiedam, van het. kruis
Videi et Virluti, hem door den Paus geschonken;
aan den heer A. Steijaard, gepens. landmeter der
lste kl. van het kadaster, te Middelburg, der ver
sierselen van ridder der Leopolds-orde, hem door
Z. M. den Koning der Belgen geschonkenaan
C. Snaterse, op zijn verzoek, eervol ontslag ver
leend als burgem. van Wormerveer, en tot burgem.
dier gem. benoemd O. P. Metelerkamp, secretaris
dier gem.; aan W. Götte, op zijn verzoek, eervol
ontslag verleend als burgemeester der gemeente
Goor, onder dankbetuiging voor de vele en lang
durige goede diensten, in die betrekking aan den
lande bewezen.
De 2de luit. J. A. Oudemans van het 3de reg.
vest.-art. te Nijmegen is overgeplaatst bij het lste
reg. van dat wapen te Delft.
Voorschoten, 25 October. Hedenavond had al
hier de eerste vergadering met dames plaats van
het departement Voorschoten der Maatschappij
Tot Nut van 't Algemeen. De plaats der bijeen
komst was geene zaal zooals men verwacht zou
hebben. Daar er alhier bepaald gebrek is aan een
ferm ruim lokaal, verzocht het bestuur van het
Departement aan den gemeenteraad om, tegen
behoorlijke vergoeding, gebruik te mogen maken
van een der schoollocalen. Door de vriendelijke
medewerking van de raadsleden Dr. W. E. II.
Van der Horn, Van den Bos (tevens lid van het
Nut), J. Duivenvoorde, wethouder, en A. J. Straat-
lioff, kon dit verzoek niet worden ingewilligd.
Dientengevolge werd in eene algemeene verga-_
dering der leden van het departement besloten
den raad mede te deelen dat men eindelijk eene
plaats voor de bijeenkomst had gevonden. Men
heeft \an den nood eene deugd gemaakt en den
zolder van het logement „het Wapen van Voor
schoten" op zeer doelmatige wijze door drape
rieën als zaal ingericht.
Als spreker trad op onze predikant de heer J.
J. Sluiter, die tot onderwerp had gekozen
„Staathuishoudkunde"; terwijl de bijdragen ge
leverd werden door de lieeren D. J. Braakenburg,
Aalbertsberg en J. H. Kramers.
Dezeeerste vergadering heeft zeer veel bijval
gevonden; het is te hopen dat men bij volgende
gelegenheden even voldaan huiswaarts mag keeren
's-Gkavenhage, 23 October. Is door de conventie
van den 1 ld™ Maart 1861 tusscben Nederland en
Pruisen gesloten, betrekkelijk de aansluiting van
den spoorweg Venlo naar Vierssen en Kempen,
de Maatschappij tot exploitatie van staatsspoor
wegen ontheven van de verplichting, welke art.
11 van de wet van den 21"™ Augustus 1859
houdende bepalingen omtrent liet gebruik der
spoorwegen beveelt?
Deze quaestie hield heden het Hof in Zuid-
Holland (Kamer van corr. app.) bezig, ten gevolge
van het appèl door den officier van justitie bij
de arrondissements-rechtbank alhier aangeteekend
tegen een vonnis van dit college, waarbij de heer
F. De Brouwer Hogendorp c. s. is vrijgesproken
van overtreding op de wet houdende bepalingen
omtrent het gebruik der spoorwegen.
Deze overtreding bestond hierin, dat genoemde
heer en anderen, uitmakende de directie van de
Maatschappij tot exploitatie van staatsspoorwegen,
bij herhaling weigerden te voldoen aan de tot
hen gerichte vragen door den raad van toezicht
op de spoorwegdiensten, om inlichtingen betref-
fenden de spoorwegdienst op de lijn VenloPrui
sische grenzen en wel op grond, dat de hoeda
nigheid van art. 8 van meergenoemde wet door
de conventie op de Duitsche maatschappijen, die
deze lijn exploiteerden, was overgegaan.
De rechtbank nam dan ook aan dat er voor
de beklaagden geen werkelijke verplichting meer
bestond om de gevraagde inlichtingen te beant
woorden en verklaarde, dat, hoewel iri rechten
wettig en overtuigend bewezen was dat de be
klaagden niet hebben voldaan aan de aanvragen
van den raad van toezicht omtrent de uitoefe
ningen van spoorwegdiensten, dit. feit noch mis
daad, noch wanbedrijf, noch overtreding oplevert
en zij mitsdien van rechtsvervolging behoorden
ontslagen te worden, de kosten te dragen dooi
den Staat.
Ofschoon uit bescheiden van B. en VVs. te
Amsterdam der gezondheidcommissie en der com
missie van fabricage aldaar, voldoende blijkt dat te
Amsterdam de proeven met de desinfectie-methode
van den heer Verstraet niet gelukten, behoeft dit
naar de meening van B. en Ws. niet te beletten
den heer Verstraet, zoo hij blijft verlangen, ook
hier eene proefneming ten zijnen koste toe te laten.
B. en Ws. hebben bovenstaande bescheiden lei-
kennis van den raad gebracht.
Gouda, 22 October. In de sociëteit aan de Boe
lekade is men ijverig bezig eene verandering in
de localiteit te maken, om in de gelegenheid te
zijn, daar tooneelvoorstellingen te kunnen doen
geven. Men hoopt in dezen winter nog gereed
te zijn en alsdan Hoogduitsche opera-voorstellin
gen onder leiding van den heer Saai- uit Rotter
dam te doen plaats hebben.
Kinderdijk, 25 October. Een pleiziervaartuig
van vreemdsoortige constructie en liggende voor
een der werven te Alblasserdam, trekt zeer de
aandacht van heeren scheepsbouwmeesters, ree-
ders en varenslieden.
Het is een zoogenaamde two-boals, vervaardigd
volgens plannen en onder toezicht van den lieer
Meursing, gewezen scheepsbouwmeester te Hoo-
gezand
De beide booten hebben ieder een lengte van
65 Amsterdamsche voeten, een breedte van 3 en
een holte van 2 voet en 2 centim., met een tus-
schenruimte van S voeten en een draagvermogen
van 22,000 kilogrammen.
De vorm van voren en van achteren is onge
veer als die van Groninger turfschepen (zooge
naamde snijboonen).
In het midden verheft zich een soort van ka
juit of hut ter hoogte van 5% voet en ter lengte
van plus minus 40 voeten. Volgens zeggen van
den bouwmeester zal die hut 3 salons bevatten.
Als deze proeve van scheepsbouworde gelukt,
dan is wellicht liet middel gevonden om een
kolossale vereenvoudiging en bezuiniging te breu-
geu in de tuigage en de bemanning onzer koop
vaardij vloot.
