Dinsdag
BINNENLAND.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden, per 3 maandenf 3.00.
Franco per post3.85.
\fzonderlijke Nomraers0/10.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon-en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER^ADVERTENTIEN
Van 1-6 regels 0.75; iedere regel meerf 0.12.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van
1-4 regels 0.90 iedere regel meer0.15.
i\°. 2847.
LEIDSCH
LEIDEN, 23 Mei.
In de te Utrecht gehouden jaarvergadering
van de vereeniging voor christelijk nationaal
schoolonderwijs is met algemeene stemmein het
besluit genomen dat aan eiken meer afdoenden
waarborg van gewetensvrijheid wijziging van
art. 194 der grondwet zal moeten voorafgaan,
krachtens welke het bijzonder onderwijs regel, het
openbaar aanvulling worde.
De voorgestelde wijzigingen in schoolwet en
grondwet welke tot dit doel moeten leiden,
luiden aldus:
Schoolwet. Art. 1. In art. 23 valt (uit de
woorden opleiding tot alle christelijke en maat
schappelijke deugden) het woord christelijke
weg. De bediening van het ambt van openbaar
onderwijzer is onvereenigbaar met kerkelijke
bedieningen.
Artikel 3. De eerste alinea in art. 33 (//Ter
tegemoetkoming in deze kosten kan eene bij
drage voor ieder schoolgaand kind worden ge
heven") wordt aldus vervangen //Ter tegemoet
koming in deze kosten wordt eene billijke bij
drage geheven van ieder schoolgaand kind. Aan
minvermogenden kan van deze bijdrage vrij
stelling worden verleend."
Grondwet. Artikel 4. In art. 194, alinea 1
(//Het openbaar onderwijs is een voorwerp van
de aanhoudende zorg der regeering") valt het
woord //openbaar" weg.
Artikel 5. In alinea 3 van hetzelfde artikel
(//Er wordt overal in het rijk van overheidswege
voldoend openbaar lager onderwijs gegeven,")
vallen de woorden, //voldoend openbaar" weg;
terwijl bij diezelfde alinea wordt gevoegd //voor
zooverre het bijzonder onderwijs te kort schiet."
Uit 's-Hage wordt gemeld, dat aan alle mili
ciens der lichting van 1868 op 1°. Juli onbe
paald verlof zal worden verleend. H
Door de liberale kiesvergadering //Koog en
Zaandijk" is met algemeene stemmen de heer Mr.
C. J. F. Mirandolle tot candidaat benoemd.
In eene Donderdag-avond door de //Vereeni
ging tot bevordering van ontwikkeling van po
litiek leven", in het Beursgebouw te Almelo
gehouden vergadering, is tot candidaat gesteld
voor het lidmaatschap der Tweede Kamer het
aftredend lid, Mr. G. M. Van der Linden.
Op eene te Hoorn gehouden meetiDg is Jhr.
Mr. D. Van Akerlaken, candidaat gesteld voor
dat district.
De onderafdeeling Nieuwesluis en omstreken
van de voorloopige liberale kiesvereeniging //Ko
ning en Vaderland" te Brielle, heeft den heer
K. A. Rombach als candidaat gesteld.
De zevenentwintigste vergadering in Zuid-
Holland, van het Nederlandsch Onderwij
zers-genootschap, werd Zaterdag te 's-Hage
gehouden.
De heer J. P. Goedhart, voorzitter van het
gewestelijk bestuur, opeude haar met een kort
woord, waarbij hij krachtig de behoefte uitdrukte
van den onderwijzersstand, om zich in deze
dagen van spanning en strijd, ja van beleedi-
ging van den openbaren onderwijzer te vereeni
gen tot kalme bespreking van de belangen van
het onderwijs en den onderwijzer.
Zeven afdeelingen waren ter vergadering ver
tegenwoordigd.
Het verslag van het gewestelijk bestuur aan
gaande den toestand van het genootschap in
Zuid-Holland, wee9 aan dat dit 21 afdeelingen
telde met 193 stemmen, 111 gewone leden, 30
algemeene leden, 17 honoraire en 12 donateurs.
Tot afgevaardigden ter algemeene vergadering
te 's-Gravenhage, werden benoemd de heeren
Goedhart en Lalleman, van Moordrecht.
Op voorstel van laatstgenoemden heer werd
na eenige discussie besloten, de punten van be-
schrijving voor de aanstaande algemeene ver
gadering niet te behandelen voor die vergade
ring, met uitzondering vqn de mededeeling van
het hoofdbestuur, waarbij de goedkeuring van
het genootschap wordt verzocht omtrent zijne
handeling tegenover de schoolwet-agitatie. Na
eene belangrijke discussie werd de aangevraagde
adhaesie verleend.
's-Gravenhage werd vervolgens gekozen als
afdeeling, waaruit de uitvoerende commissie van
hel gewestelijk bestuur, voor de volgende 3
jaren zal worden benoemd; en de afdeelingen
Dordrecht, Delft, Alblasserdam en Gouda om
een lid af te vaardigen voor het gewestelijk be
stuur, terwijl Alblasserdam is aangewezen als
afdeeling, waar de jaarlijkscho vergadering in
1S70 zal worden gehouden.
Twee vragen werden daarop besproken. De
eerste vraag, in hoeverre door proeven ook
in kleine gemeenten kon aangetoond worden,
hoeveel er overblijft van de kennis, die in de
school is opgedaaD, werd ingeleid door den heer
Straub, onderwijzer te 's-Hage. Hij deelde de ver
gadering mede, dat door de afdeeling van 's-Gra-
venhage besloten was om eenige leerlingen van
drie scholen bij het verlaten der school te exami-
ueeren in het lezen, schrijven en rekenen, om
dit onderzoek na verloop van twee jaren met
dezelfde personen te herbalen, om dan te kun
nen beoordeelen, in hoeverre het genoten on
derwijs vruchten heeft gedragen, en de afdeeling
wenscbte nu van de vergadering te vernemen,
in hoeverre dit goedkeuring verdiende en of
het ook in kleinere gemeenten kon toegepast
worden. Belangrijke discussiën werden hierover
gevoerd; vrij algemeen was men echter om ver
schillende redenen tegen het plan van do Haag-
sche afdeeling, dat naar het gevoelen van eenige
sprekers geen gewenschte resultaten zal ople
veren, eD op veel plaatsen onuitvoerbaar is.
De tweede vraag luiddezijn middelen aan
te wenden om de avondschool op het platte
land aan het doel te doen beantwoorden De
heer Labberton, onderwijzer te Alblasserdam,
deze vraag inleidende, wees op het voorrecht,
dat de meeste steden boven het platteland
genieten door de oprichting der burger-avond
scholen, inrichtingen die voor het platteland te
kostbaar zijnmaar tevens haalde hij de ge
meente Nieuw-Lekkerland als voorbeeld aan,
om te doen zien, dat ook met geringe hulp
middelen wel iets goeds tot stand te brengen
is. Voortzetting van het op de dagschool ge
leerde moet toch het doel der avondschool zijn.
Om dus de avondscholen op het platteland
aan dit doel te doen beantwoorden, zeide de
spreker, moeten daarvan allen verwijderd wor
den, die geen voldoend lager onderwijs genoten
hebben, dan kan het onderwijs op de avond
school meer professioneel zijn in landbouwende
streken moet het onderwijs in den landbouw
enz., in fabrieksteden daarentegen moeten de
beginselen van wis- en werktuigkunde en vooral
teekenen hoofdzaak zijn. Dit onderwijs kan onder
het bestuur van den hoofdonderwijzer door een
daartoe speciaal aangestelden hulponderwijzer
gegeven worden; de kosten zouden dan niet
boven de krachten der meeste gemeenten gaan.
Ook hierover werden discussiën gevoerd.
Daar de tijd te ver verloopen was, werden
de overige punten tot eene volgende vergadering
uitgesteld.
Daarna werd de vergadering door den voor
zitter gesloten.
Na langdurige ziekte is Zaterdag te 's - H a g e
overleden de heer Schroder, secretaris-generaal
bij het departement van binnenlandsche zaken.
Zaterdag-namiddag te 1 uur heeft de heer
Dr. "VV. Kübne, reeds sinds eenigen tijd als
hoogleeraar in de geneeskunde aan het Athe
naeum Ulustre te Amsterdam gefungeerd,
hebbende, zijn hoogleeraarsambt openlijk aan
vaard door het uitspreken eener redevoering
over den invloed der physiologie op de ver
schillende takken der geneeskunde. De spreker
bezigde daarbij de Hoogduitsche taal en bracht
aan het slot zijner met gloed uitgesproken rede
een woord van hulde aan het stedelijk bestuur
van curatoren voor hetgeen zij voor de phy
siologie en het physiologisch laboratorium te
dier stede gedaan hadden.
Men schrijft uit W orkum: Van de zijde
der clericalen van tweederlei richting wordt niet
weinig uitgevaren tegen het openbaar onderwijs,
en uit de redeneeringen der pers van de cleri
calen zou men lichtelijk tot de gevolgtrekking
komen, dat de openbare onderwijzers ware troe
telkinderen van plaatselijke, gewestelijke en
landsautoriteiten zijn, terwijl het, met het oog op
de traktementen van de meesten hunner ten
plattelande, te verwonderen is, dat ze geen
grève maken, aangezien die traktementen sta-
tionnair blijven of ingekort worden, terwijl de
levensbehoeften in prijs stijgen. In het Heiden
schap, tot deze gemeente behoorende, had vóór
40 jaar de schoolmeester f 400 traktement en
een beetje, boven vrije woning, nu is het
nog f 400 en een beetje, benevens vrije woning.
//Maar," zegt de schoolmeester, die voor 40 jaar
de betrekking bekleedde, //als ik toen voor de
vrouw naar de stad ging om boter te halen,
gaf ze mij twee zesthalven mee, waarvoor ik
twee (oude) ponden boter thuis bracht, en dan