A0. 1869.
24 Mei.
BINNENLAND.
DAGBLAD
prijs dezer courant.
Foor Leiden, per 3 maandenf d.00.
franco per post3.85.
Ifzonderlijke Nomraers9.10.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon-en Feestdagen, uitgegeven.
prijs der:advertentien.
Van 1-6 regels 0.75; iedere regel meer f 0.12.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van
1-4 regels/0.90 ;iedereregel meer0.15.
DE VERKIEZINGEN.
III.
De beginselloosheid der conservatieve partij
komt dezer dagen weder duidelijk aan het
|ht.
'at bij deze verkiezingen de onderwijsquaestie
hoofdvraag is wordt door allen erkend in
Tweede Kamer is in deze zitting meermalen
rop gewezen. Het wordt ook tijd, ja hoog
[d, dat men eindelijk zuivere toestanden krijge,
,t eindelijk duidelijk blijke wie van beide par-
jen gelijk heeft: zij die zich beroepen op de
imoedsbezwaren van honderden en duizenden
;en die wet, of zij die beweren, dat de neu-
,1e volksschool waarlijk nationaal is.
En wat zien wij nu gebeuren
De groote conservatieve kiesvereeniging, die
izen winter is opgericht, beveelt als candi-
,ten bij de aanstaande verkiezingen aan, man
die beweren, dat zij de neutrale openbare
ooi willen handhaven: Heemskerk, Pijnap
pel, en naast hen, erkende tegenstanders van
de neutrale school; wij behoeven slechts te
noemen Jhr. Mr. Van Poreest en jJhr. Mr.
j. W. Van Loon.
Een van beiden dusöf het is den conser-
tieven, die zeggen dat zij de openbare neu-
ale school willen behouden, geen ernst met
(eze bewering, öf zij spelen het meest onver-
eflijk spel met de teederste belangen van ons
aderland.
Want men bedenke het wel, dat, zoo men aan-
leemt dat zij de neutrale school willen behouden,
ij op de meest onverklaarbare en meeat roekelooze
ïjze datgene wat zij zelve beweren te willen
landhaven, in gevaar brengen. Zij stellen als
lunne candidaten anti-revolutionairen, verklaarde
zanders der neutrale school, en wat doen
[e anti-revolutionairen? Zij zijn verstandiger,
ij weten wat zij willen, en op die plaatsen,
'aar de candidaat der conservatieven hun niet
•evalfc, stellen zij hunnen eigenen candidaat, zoo
hier te Leiden, Mr. J. J. Teding van
Berkhout.
Ongelijke kansen aldus, geheel ten voordeele
van die richting, die zich ten doel stelt om ons
j onderwijs onder de heerschappij der kerk te
j brengen, die sinds eeuwen, met eene ongeloovige
angstvalligheid, de ontwikkeling der maatschappij
gadeslaat, en niet erkennen wil het licht wat
|de nieuwere tijd ons heeft gebracht.
Kan men met deze feiten voor oogen, er nog
aan twijfelen, dat de tegenwoordige strijd in
naarheid de quaestie geldt of men onze volks
chool wil behouden dan of men ze wil af
breken
Aan de eene zijde staan zij, die meenen dat
geen onderwijs aan kinderen mag gegeven wor
den, dat niet doorweefd is met een dogmatisch
christendom, - die op dezen grond de staatsscho
len godsdienstlooze scholen noemen, en ver-
langeu dat wet en grondwet zoodanig gewijzigd
worden, dat de staatsscholen moeten wijken
voor scholen, waar onder toezicht van de ver
schillende kerkgenootschappen, de kinderen (zeer
waarschijnlijk minder deugdelijk maar stellig)
een met godsdienst doortrokken onderwijs zul
len ontvangen, en waar die wetenschappen, die in
strijd zijn met het geloof, zullen geweerd
worden.
En aau de andere zijde staan zij, die van
oordeel zijn, dat de toekomst van Nederland
van het behoud onzer staatsschool afhankelijk is;
die meenen dat de staat aan zijne roeping vol
doet, door zorg te dragen dat alom goed on
derwijs wordt gegeven; en oordeelen dat de
maatschappelijke toestanden, welke dikwijls nog
zulke treurige verschijnselen opleveren, uitslui
tend kunnen verbeterd worden door goed on
derricht, vrij van kerkelijke inmenging. Met
al de kracht, waarover zij kunnen beschikken,
strijden zij daarom voor het behoud der be
staande school.
Tusschen deze beiden wordt de strijd ge
streden.
//Wie niet voor ons is, is tegen ons:"
die woorden gelden thans meer dan ooit!
LEIDEN, 22 Mei.
Gelijk men hierachter onder Spanje vindt, is
gisteren in de Cortes eindelijk een besluit ge
nomen, waarop men sinds maanden wachtende
was, het besluit welke de regeeringsvorm van
Spanje zal zijn.
Met eene belangrijke meerderheid is het arti
kel van het ontwerp der constitutie, dat den mo
narchalen regeeringsvorm voorschrijft, aangeno
men.
Prim heeft eenmaal gezegd, dat wanneer slechts
de Cortes het besluit hadden genomen dat de
regeeringsvorm monarchaal was, de koning
spoedig zou gevonden zijn. Thans moet blij
ken, of werkelijk het voorloopig bewind een
aannemelijken candidaat gevonden heeft. Voor
den geregelden voortgang van het opgevatte
werk der hervorming in Spanje is dit zeer te
hopen.
Men verneemt dat het provinciaal college,
alsnog belast met het toezicht op het kerkelijk
beheer bij de Hervormden in Zuid-Holland,
naar aanleiding van een niet gering aantal pro
testen, ingeleverd tegen de alhier ,op den 19den
Maart jl. gehouden stemming over het al of
niet opvolgen van het bekend besluit van het
algemeen college, geoordeeld heeft, dat het ver
kregen resultaat niet slechts betwistbaar, maar
zelfs, althans tot op zekere hoogte, meer of
min onzeker is, en, op grond daarvan, de ge
meente-commissie heeft uitgenoodigd, de be
doelde stemming te verklaren voor onvol
doende, gelijk zij werkelijk is, het voorts aan
haar overlatende, om in de gegeven omstandig
heden zoo te handelen als zij vermeenen zal te
behooren, met dien verstande echter, dat de
gemeente in geen geval onkundig mag gelaten
worden van de goede gronden, die voor de
naleving van het bedoelde besluit pleiten, zooals
deze zijn uiteengezet in de circulaire van het
algemeen college d.d. 22 April jl.
Yan de vijf adspiranten voor de betrek
king van candidaat-notaris, die gisteren voor
de commissie uit het provinciaal gerechtshof in
Zuid-Holland werden geëxamineerd, zijn toe
gelaten de heeren: M. Boll te Gorcum; J. A.
Yan Bergen te Wassenaar; P. J. Landry te
's-Gravenhnge, en A. A. Hoos te Leiden.
De mail uit Java en China is den 21sten
Mei te Suez aangekomen.
Gedurende deze week zijn dagelijks in het
werkhuis alhier opgenomen van 105 tot 124
volwassen personen en van 49 tot 61 kinderen.
In de zwem- en badinrichting Rhynzigt zijn
gedurende deze week 50 baden gebruikt.
Men verneemt dat het Z. M. den Koning,
op voordracht van den minister, heeft behaagd,
om den werklieden bij 's rijks marinewerven in
het vervolg ook hun gewoon daggeld op alge-
meene Christelijke feestdagen en op Nieuwjaars
dag toe te kennen, wanneer die op werkdagen
mochten invallenen hen dus in dat opzicht
met de mindere geëmployeerden gelijk te stellen,
die steeds dat voorrecht genoten.
Tot leden van het Provinciaal College van
Toezicht op de Kerkel. Administratie in de
provincie Zuid-Holland, zijn benoemd de H.H.:
E. A. baron Rengers van Warmenhuyzen, Y.
A. Just de la Paisières, Mr. R. J. C. Meteler-
kamp, Dr. J. J. Prins en Mr. L. G. Greeve,
allen oud-leden.
Prof. Yreede is tot buitengewoon lid der
Koninklijke Belgische A kademie van Weten
schappen benoemd.
Door den minister van binnenlandsche za
ken is thans eene circulaire uitgevaardigd, waarin
hij waarschuwt tegen de opvatting yan sommigen
der circulaire van 8 April jl., alsof het daarbij in
's ministers bedoeling gelegen had een verbindend
voorschrift tot het bezigen der systematische
benamingen voor de maten en gewichten te ge
ven. Zoodanig voorschrift kon nimmer de strek
king der gemelde circulaire zijn.
Naar men verneemt, zal den 8sten Juni
aanstaande voor den Hoogen Raad, kamer van
strafzaken, worden behandeld het beroep in
cassatie van P. J. Bosman c. s., tegen het ar
rest van het provinciaal gerechtshof in Zuid-
Holland van 20 April jl., waarbij zij, ter zake