JV'. 2761
A°.
1869.
Dinsdag
9 Februari.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden, per 3 maandenf o.OO.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.10.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1-6 regels 0.75iedere regel meerf 0.12'"
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van
1-4 regels 0.00 iedere regel meer0.15
BINNENLAND.
LEIDEN, 8 Februari.
Hedeu heeft de aftredende rector magnificus
onzer Hoogeechool, de hoogleeraar R. P. A
Dozy, zijne waardigheid aau zijnen opvolger,
den hoogleeraar J. C. G. Evers, overgedragen
met het houden eener plechtige Latijnsche
redevoering in de groote gehoorzaal der Acade
mie de causis cur Mohammedan orum
cultura et humanitas, praeeaquae
Christianorum est, paullatim iuiini-
nuta et corrupta sit, d. i. over de oorzaken
waardoor de beschaving der Mohammedanen, in
tegenstelling van die der Christenen, allengs is
vervallen en verbasterd. De redenaar wees er op,
boe in het tniddeleeuwsche tijdperk de bescha
ving der Arabieren die der Christenen in de
meeste opzichten overtrof, en beantwoordde
daarop de vraag, waaraan het verval van die
eens zoo bloeiende beschaving is toe te schrij-
trijs. ven, terwijl daarentegen die der Christenen
allengs is vooruitgegaan en een hooger stand
punt bereikt heeft, zoodat diezelfde Mohamme-
danen, die eenmaal onze leermeesters waren,
ljlD, nu zelfs niet meer in staat zijn onze leerlingen
a3l te wezen. Behalve andere belangrijke oorzaken,
in. die dit merkwaardig verschijnsel verklaren,
lat stelde de spreker vooral in het liebt, dat het
poe yerval der Mohammedaansche beschaving inzon-
derheid is toe te schrijven aan de heerschappij,
die de geestelijkheid zich over het lager en
hooger onderwijs heeft weten aan te matigen,
en waardoor zij allengs den geest des volks
heeft verstikt en gedood terwijl bij de Chris
tenen de pogingen om eene dergelijke clericale
heerschappij over het onderwijs te vestigen,
telkens door eene sterke reactie werden
gevolgd, zoodat de geest zich meer en
meer van de boeien bevrijdde, waarin men
hem trachtte te bedwingen. Met het oog op
de woelingen der hedendaagscbe partijen in
kerk en staat, die weder met vernieuwden
ijver de vrijheid van het onderwijs bestrijden
en de wetenschap met kerkelijken dwang be-
dreigen, verhief de redenaar krachtig zijne stem,
om de leeraren en kweekelingen der hoogeschool
op te wekken tot moedige handhaving der vrij
heid op het gebied van onderwijs en wetenschap.
Moesten wij, zoo besloot hij zijne welsprekende
rede, in dien strijd eenmaal bezwijken, dan sta
g 0 het althans in de geschiedenis aangeteekend,
dat een aantal kloeke mannen tot het laatste
lag-u toe in dien strijd volhard en het palladium der
vrijheid tot het uiterste verdedigd hebben, en
dat die mannen de vertegenwoordigers geweest
lik ^er -köidsche hoogeschool.
Eene driewerf herhaalde uitbarsting van da-
9grü verende toejuichingen, zooals in het Academisch
Auditorium zelden gehoord wordt, getuigde luide,
hoezeer de spreker de tolk geweest was van de
gevoelens, die de kweekelingen onzer Hooge-
>ndex* 8ck°°l bezielen.
Aan het slot zijner redevoering vermeldde de
redenaar de lotgevallen der Academie in het af-
geloopen jaar, bij welke gelegenheid hij herdacht
aan de verdiensten van den overleden secretaris
van het College der curatoren, Mr. J. Luzac,
en eene warme hulde bracht aan den hoogleer
aar J. Yan der Hoeven, wiens afsterven de
hoogeschool in dit jaar te betreuren bad, maar
wiens naam in haar gedenkboek altijd met roem
zal blijven leven.
Uit eene goede bron vernemen wij, dat onze
stadgenoot de weleerw. heer B. P. Geijer,
sedert drie jaren ailsistent aan de Parochiekerk
van O.-L.-V.-Hemelvaart alhier, benoemd is
tot kapelaan der Parochiekerk te Hoorn, en
dat zijn eervv. reeds Yrijdag a.s. zijne nieuwe stand
plaats zal moeten betrekken.
I
Door de Hollandsche IJzeren-Spoorweg-
Maatschappij (lijn AmsterdamRotterdam
Helder) zijn gedurende de maand December
I 1868 119,759 reizigers vervoerd; opbrengst van
hen /'113,167.38; idem aan goederen 30.648.065;
totaal f 143,815.44s. Sedert primo Januari aantal
reizigers 1,7*24,453, en opórengst der reizigers
en goederen f 1,957,655 57.
In de berichten van de Yereeniging voor
Nederlandsche Muziek-geschiedenis leest men
o. a. het volgende//De heer H. A. Yiotta heeft
op zich genomen, de door het hoofdbestuur
aangewezen werken onzer oude meesters, die
door de vereeniging zullen worden uitgegeven,
in uieuweren partituur-vorm te brengen en voor
i de pers gereed te maken. De eerste dier uit-
gaven zal vermoedelijk eenRegina coeli ziju
van onzen beroemdon Jan Pieters Swelinck,
naar een handschrift, door ons indertijd uit
j de Parij8che bibliotheek verkregen, door tus-
j schenkomst van ons eerelid wijlen George Kast-
ner. Het is 5- en 3-stemmig, en maakt een
I n°. uit van de Cantiones-sacrae, in 1619
te Antwerpen verschenen. Aan het éenig ons
I bekende exemplaar van dit werk (in de konink
lijke Berlijnsche bibliotheek) ontbreekt de vijfde
stem. Ons handschrift is compleeten wij kun
nen dus althans dit n°. van het inderdaad voor
treffelijk werk, in den oorspronkelijken vorm,
in partitie (met uitgewerkten becijferden bas)
en in stemmen het licht doen zien. Bezit iemand
hier te lande de quinqua vox der Cantiones
Hij zou der kunst en ons een grooten dienst
bewijzen, door haar ter onzer beschikking te
stellen. Bovendien houden wij ons voor alle
geschenken in de richting van ons streven
ten zeerste aanbevolen, en zullen dankbaar de
namen der milde gevers vermelden. Sedert 10
December verwierven wij 229 beschermers
(met eene jaarlijkscho bijdrage van f 10 tot /*3)
en 67 leden (met eene jaarlijksche] bijdrage
van f 2.50 tot f 1.25). Aan het hoofd der eerst-
genoemden zien wij erkentelijk Z. M. den Ko
ning, H. M. de Koningin en Z. K. H. prins
Frederik voor waarlijk vorstelijke jaarlijksche
bijdrage, of geschenk in eens."
De kiesvereeniging //Eendragt" te Haar
lem heeft tot haren candidaat voor de Tweed©
Kamer gekozen den heer Mr. C. J. F. Miran-
dolle, lid van den gemeenteraad aldaar; de
kiesvereeniging //Met God voor Nederland en
Oranje" aldaar den heer Mr. C. Th. baron
Van Lynden van Sandenburg.
De //Burgerkiesvereeniging" te Gronin
gen heeft thans tot haren candidaat gekozen
den heer Mr. S. Van Houten (de candidaat
van //Eendragt"), in plaats van Prof. B. D. H.
Teilegen, die voor de candidatuur bedankt heeft
In het magazijn der heeren R S. Stok
vis en Zonen, aan de Delftsche vaart te Rot
terdam, kan men thans de verbeterde Ame-
rikaansche breimachine van Lamb in werking
zien. Het is maar een klein werktuig, dat men
aan den rand eener tafel zet, zoodat het nage
noeg geene ruimte inneemt. Daarbij ziet heter
netjes en zeer eenvoudig uit, terwijl het zoo
licht en gemakkelijk gaat. om er mede te wer
ken, dat men bet des noods gerust aan een kind
kan toevertrouwen. Zoodra men de machine beeft
toegesteld. dat ook bijna geen tijd of moeite
kost, heeft men slechts aan een slinger te draaien
zoodat er geene langdurige oefening vereischt
wordt, om er den slag van te krijgen. Op eene
lengte van 2% palm ziet men twee rijen brei
naalden, elk van 48 stuks, die met eene vlie
gende snelheid in beweging zijn, zoodat iemand
die vlug den slinger kan doen werken, binnen
een schier ongeloofelijk korten tijd een paar
kousen fabriceert, waaraan men dan nog alleen
de hielen heeft vast te maken. Het zoogenaamde
meerderen en minderen kan men daarbij zoo
nauwkeurig regelen als men wil, terwijl men
alle mogelijke maten van grof en fijn, van los
en dicht werk in acht kan nemen. Mocht bij
ongeluk het garen breken, dat hindert niet
men knoopt het eenvoudig vast en draait maar
weer voort. Evenals kousen worden ook alle
andere breiwerken, zooals borstrokken, onder
broeken enz. er mede vervaardigd. De construc
tie is dus eene nuttige uitvinding, ten dienste
van fabrikanten, winkeliers in gemaakte goede
ren, werk-inrichtingen en zoo al meer. Doch
vooral is zij ook zeer geschikt voor huiselijk
gebruik, omdat men daarmede allerlei fantasie-
werken kan maken, die met de hand niet altoos
goed uitvoerbaar zijn. Onder de laatste ver
beterde uitvindingen op dat gebied bekleedt
het werktuig ongetwijfeld eene eervolle plaats.
Uit Rotterdam wordt dd. 6 Febr. ge
meld Eene jonge dochter, hier ter stede in de
Keizersstraat als winkeljufvrouw in betrekking,
hedenmorgen hot raam der derde verdieping
openende, waarschijnlijk om te vernemen hoe
laat het was, had het ongoluk naar beneden
te storten, waardoor de ongelukkige op de straat
dood bleef.
De minister van binnenlandscbe zaken maakt
bekend, dat de examens voor het verkrijgen
van akten van bekwaamheid tot het geven van
school- en van huisonderwijs voor de eerste
maal in het loopende jaar zullen worden ge-