N°. '2719. Zaterdag A°. 4868. 19 December. BINNENLAND. LEIDSCH DAGBLAD. PRIJS DEZER COURANT. Voor Leiden, per 3 maandenf «j.OO. Franco per post3.85. Afzonderlijke Nommcrs0.10. Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen uitgegeven. PRIJS DER ADVERTENTIEN Van 1-6 regels 0.75iedere regel meerf 0.126 Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van 1-4 regels ƒ0.90 iedere regel meer0.15 Leiden, 18 llecembcr. //De regeering blijft vasthouden aan het denk beeld ooi van harentwege geene wijziging in de wet voor te stellen". Dit waren bijna de laatste woorden, door den minister van binnenlandsche zaken gesproken in de avondzitting van heden voor acht dagen, aan het slot van de uitvoe rige discussiën over de onderwys-quaestie. Die minister had geene gemakkelijke taak ge had welsprekende en niet-welsprekende rede naars waren opgestaan en hadden uiet tal van argumenten de noodzakelijkheid eeuer verande ring in de onderwijswet aangetoondwaren ook de honderden en duizenden, di.e gemoedsbezwa ren hadden, thans minder op den voorgrond ge steld dan vroeger de wenschen der verschil lende sprekers waren duidelijker uitgesproken; veel bleef nog duister, maar in 't algemeen was het debat meer geaccentueerd. De brochure van Pierson had uitstekende diensten gedaan evenmin als Busken Huët heeft hij zich over zijne nieuwe vrienden te beklagen. Werd vroe ger en in Juni van dit jaar bepaalde zich nog daartoe de oppositie liet openbaar on derwijs alleen bestreden om datgene wat het niet gaf, wat het miste, thans zijn er van verschillende zijden meestal met citaten uit die brochure, bedenkingen gemaakt tegen dat wat het geeft, tegen het karakter van dat on derwijs, tegen het niet-neutraal zijn van dat on derwijs. Wat echter bij deze discussie merkwaar dig wa3, was de verdeeldheid der oppositie. Nog nooit, gelooven wij, is deze zoo duidelijk aan het licht gekomen als thans. Toen men nog alleen kracht van argumentatie zocht in de honder den en duizenden, die gemoedsbezwaren heb ben, was de eenstemmigheid groot, en Van Nispen en Van Wassenaer, De Bra uw en Heij- denrijk kwamen in gesloten gelederen tegen de vesting aanrennen. Maar nauwelijks gingen zij iets verder, of men bespeurde hoe verdeeld zij werkelijk zijn! En vraagt men naar het prak tische resultaat der laatst gevoerde discussiën, dan vinden wij die in de gebleken onmogelijkheid, waarin de oppositie zich bevindt, om een geza- menlijken aanval op de wet te doen want altijd zal slechts eene kleine minderheid tevreden wor den gesteld. Het kan zijn, dat, mocht het ontwerp, dat, evenals de appel op de bruiloft van Peleus en Thetis, door den minister Heemskerk, tot af scheid, aan de Kamer is toegeworpen, een maal weder door den een of ander worden in gediend, de oppositie zich daarmede zou vereeni gen maar de wijzigingen in die enkele onder geschikte punten, zooals de heer Verheijen zeide, die niet veel beteekenden, volgens den heer Gef- ken, zouden toch voor velen slechts zijn eene eerste schrede, gelijk de heer Saaymans Vader ze noemde, of een vast uitgangspunt voor amen dementen vatbaar, zooals de heer Heijdenrijk het uitdrukte. Neen, deze leden met de HH. Van Nispen, Van der Does, Van Foreest, De Brauw en anderen verlangen meer. Zij keuren de wet in haar be ginsel af: dat er overal gemengde staatsscholen bestaan, dat is hun grief. De heer De Brauw wil met den heer Van der Does gezindheids- scholen; zij willen wat zij in 1857 niet gekre gen hebben. En leest men de redevoeringen van enkele leden, die bij de behandeling der onder wijswet ook reeds leden waren, van de HH. Van Nispen, Van Foreest en De Brauw, dan blijkt bet duidelijk, dat het niet is de uitvoering van de wet, niet de moderne theologie, niet iets, waaraan de wet van 1857 de schuld heeft, maar dat dezelfde bezwaren, tegen het ontwerp aan gevoerd, weder thans door de oppositie worden ontwikkeld. En zoo geldt de strijd in waarheid de open bare school. De heer De Brauw moge er zich over ergeren, dat men beweert dat hij godsdienst onderwijs op de openbare scholen wil invoeren en een lange philippica houden tegen allen, die hem dat tegenwerpen dat is begrijpelijk, want dit is bet ook niet wat hij verlangt; maar zegt hij: niemand wil sectescholen, dan vragen wij dien afgevaardigde, of hij sinds 11 Maart 1867 zoo veranderd is. Toen wist hij geen ander mid del om aan de bezwaren te gemoet te komen, dan gelegenheid te geven oui de bijzondere scholen, ook die met een speciale richting, te subsidieeren uit de gemeentekas. Of verkrijgt men daardoor geene sectescholen Al de wenschen, die bij de behandeling der onderwijswet werden uitgesproken, komen op die wijze weder te voorschijn. De heer Van Fo reest ging nog verder, en is de meest consequente van allen: hij vroeg wijziging van de grondwet. De een wil dit, en de ander daten alleen zij, die erkenden voor zich zeiven de gemoeds bezwaren niet te deelen, drongen aan op de wijzigingen uit het ontwerp-Heemskerk. Het komt ons voor, dat de liberale partij werkelijk bij deze discussiën veel gewonnen heeft: toen nog de klachten als het ware in de lucht zweefden mocht men zich nu en dan ernstig afvragenblijkt ook wellicht de wet bij hare uitvoering niet dat te zijn wat wij van haar verwacht hebben hoe meer de wenschen door de tegenstanders geformuleerd worden, des te meer wordt het duidelijk, dat zij, die deze klach ten uitspraken, niets anders wenschen dan eene reactie; dat het eene hervatting geldt van den ouden strijd, die bij de behandeling der wet uitvoerig en grondig is gestreden, en met eene groote meerderheid toen is beslist; van een strijd, die onder verschillende vormen op ver schillend gebied wordt gevoerd, maar waarbij op onzen bodem, zoolang het Nederlandsche volk zijn verleden niet verloochent, de zege zal zijn aan de zijde van hen, die vooruitgang wil len en die in onze volksschool den eenigen waar borg zien voor eeDe krachtige volksontwikke ling, vrij van eenzijdigheid en onverdraagzaam heid. LEIDEN, 18 December. Van een bekende hand ontvingen wij de vol gende mededeeling omtrent hetgeen onze stadge noot, de heer Wolters, gisterenavond heeft ge sproken in onze afdeeling van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, dat wij gaarne in ons blad opnemen. //We hebben in lang het voorrecht niet gehad zulk een welsprekend redenaar te hooren. Dit maal werd ons geene novelle medegedeeld, wer den ons geene aardigheden opgedischt, die be rekend waren om op de lachspieren der hoorders te werken het was een hoog ernstige behan deling van het groote vraagstuk, dat tegenwoor dig aan de orde isde gemengde school. In gespierde volzinnen, vol gloed en leven, uitge sproken met de geestdrift eener heilige overtui ging, verdedigde de heer Wolters onze openbare school tegen alle grieven harer tegenstanders, zoo flink en afdoende, als wij dit tot dusverre niet hebben gehoord. Hulde doende aan de bedenkin gen der geuioedelijk-vromen, die echter gemak kelijk werden opgelost, trok hij met nadruk te velde tegen zekere partij, die onmeedoogend werd tentoongesteld. Het onderscheid tusschen op- voediug en onderwijs werd helder in 't licht gesteld, het belang van het behoud der gemengde school inzonderheid vaders en moeders na aan 't hart gelegd, terwijl de spreker besloot met eenige dichtregelen, die verdienen gekend te worden door allen, die begrijpen dat onze na- tiouale roem, misschien onze nationaliteit staat of valt met het behoud of het verlies van ons vrije onderwijs. //Met daverende en herhaalde bijvalsbetui gingen werd deze rede beantwoord. Maar het zegt nog meer, dat er voorstanders der bijzon dere school aanwezig waren, die met het ge sprokene in hooge mate hunne ingenomenheid betuigden. Tot mijn leedwezen werden er velen gemist, mannen ook van naam en invloed, die anders de nutslezingen wel met hunne tegen woordigheid plegen te vereeren. Ik hoop dat het gesprokene in ruimer kring bekend zal worden en allereerst zou ik wenschen, dat de heer Wolters uitgenoodigd werd ook in andere afdeelingen onzer Maatschappij deze rede uit te spreken." Tot ons leedwezen moeten wij mededeelen, zegt de Winsch. Courant, dat de heer Z'ylker door ziekte van huisgenooten verhinderd wordt de zittingen der Tweede Kamer bij te wonen. Zij vindt zich te meer gedrongen hiervan mel ding te maken, doordien dit wel door het bij blad der Staats-Courant is vermeld, doch niet, zoover zij heeft kunnen nagaan, door de ver schillende andere dagbladen. Vanwege het ministerie van koloniën wordt bekend gemaakt, dat in het jaar 1868 van de op Java aan het gouvernement geleverd wor dende producten, aldaar in het openbaar zullen worden verkocht 300,000 (driehonderd duizend) pikols suiker en 50,000 (vijftig duizend) pikols koffie. Men verneemt uit goede bron, dat het mee-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1868 | | pagina 1