N°. 2698.
Woensdag
V
A°. 1868. m
25 November.
LEIDSCH
AGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden, per 3 maandenf o.OO.
Franco per post3.85.
Afzonderlijke Nommers0.10.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagenuitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1-6 regels f 0.75; iedere regel meerf 0.12*
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van
1-4 regels 0.90iedere regel meern 0.15
IET INTERNATIONAAL CONGRES VAN
STATISTIEK YAN 1869.
In 1852 ontwierpen twee geleerde Belgen, de
ieeren Quetelet en Visschers, met hunne vrien-
en in Engeland het plan voor een internatio
nal congres van statistiek, voornamelijk met
et doel om eenheid te brengen in de ver-
chillende statistieke opgaven nopens beschaafde
ntiën, de beste methoden voor de samenstel-
iug in het licht te stellen, en daardoor eene
toeer juiste vergelijking van den toestand der
levolliing, weivaart, zedelijkheid, verstandelijke
mtwikkeling, voortbrenging, handelsbeweging
nz. mogelijk te maken zoomede de kennis
an een en ander te bevorderen en te versprei-
ien. Schier alle regeeringen van Europa en van
en deel van Amerika ondersteunden dat nut-
ige denkbeeld. Zij vaardigden gedelegeerden af,
tonden gelden toe voor de uitgebreide werken
ier congressen, en behartigden voor een deel
e nuttige wenken, op die congressen gegfeven
r samenstelling van eene doelmatige statistiek,
xot vermijding van minder nuttige opgaven,
a 1853 werd het eerste Statistiek Congres te
irusael gehouden. Eet telde 236 leden. De vol-
;ende hadden plaats te Parijs in 1855te Wee-
leii in 1S57, te Londen in 1860, te Berlijn in
863 en te Florence in 1867, tellende respec-
ievelijk 264, 541, 595, 477 en 741 leden. De
egeeringen wedijverden in het verschaffen van
okalen en voorkomendheden jegens de buiten-
andsche gasten.
Voor het einde van ieder congres wordt ge-
iproken over de plaats van een volgend congres,
raarvan de aanwijzing geschiedt //in overleg
met de regeering van het betrokken land" door
regelings-commissie van het land waar het
:ongres wordt gehouden, en lettende op de
wenschen in het congres geuit.
In dien zin is ook een besluit genomen door
iet zesde congres, in de hoofdstad van Italic,
op den 5den October 1867, en het is niet on-
•elangrijk de discussiën te kennen, die aan dat
•ealuit zijn voorafgegaan, waarvan de uitslag
s geweest, dat het zevende congres zal worden
;ehouden in 1869 te 's-Gravenhage.
Nadat de vice-president, de baron Von Czoer-
tig, geheimraad, gedelegeerde der Oostenrijksche
•egeering, de antecedenten van vorige congres-
en nopens de bepaling der plaats voor een
'olgend congres had herinnerd, en Nederland
'ad genoemd als aanbeveling verdienende, be-
prak Dr. W. Farr, gedelegeerde van Groot-
frittanje en van de vereeniging van statistiek
Londen, chef van het Registrar General
Office aldaar, de quaestie van uitvoering en
noemde de volgende landen op, die in aanmer
king konden komen: Spanje, Rusland, Zweden,
Denemarken, Nederland, in vele opzichten een
*oo merkwaardig land, en Zwitserland.
Be heer Yon Baumhauer, gedelegeerde van
Nederland, berichtte vervolgens, dat hij, ont
warende, dat verscheiden leden wenschten,
dat het volgend congres in Nederland werd
phouden, eene telegraphische dépêche aan den
®uiister van binnenlandsche zaken had gezonden,
ten gevolge waarvan hij kon verzekeren, dat
de regeering de leden van het volgend congres
met genoegen zal ontvangen.
Reeds vroeger (na het tweede congres van Parijs)
was Nederland genoemd gewordende ligging
in het midden van Europa is gunstig voor de
bijeenkomst van een congres. In een dag kan
men uit Parijs, Londen en Berlijn en in twee
dagen uit Weenen te 's-Gravenhage zijn. Ne
derland, reeds in de 16de en 17de eeuw strij
dende gedurende 80 jaren voor zijne onafhan
kelijkheid, tegen de verdrukkiug van het toen
overmachtige Spanje toen reeds de vlag van
het vrije geweten, van den vrijen handel, van
het mare liberum door de hand van Grotius,
omhoog houdende was destijds een toevluchts
oord voor ieder verheven geest en een heilig
dom voor kunsten en wetenschappen. Yan het
verlichte Nederlandsche volk laat zich een har
telijk en broederlijk onthaal, eene eenvoudige
doch gulle gastvrijheid verwachten.
//Wij hebben," aldus vervolgde de heer Yon
Baumhauer, eene vereeniging voor statistiek,
die sedert 19 jaren bestaat en 250 leden telt.
Die vereeniging onderneemt op eigen kosten
een werk van groot gewicht, eene algemeene
statistiek des lands in vier uitvoerige deelen,
gedurende de jaren 18611865 geschoeid naar
die van België over de jaren 1840—1860. In
die vereeniging zullen de bestanddeelen voor
eene regelings-commissie zijn te vinden. Wij
kunnen verder aanbieden onderscheiden statis
tieke opgaven de 5e tienjarige volkstelling heeft
reeds plaats gehad in 1859. Op het eiland Java
heeft eene driehoeksmeting plaats op ruime
schaal. Al die wenken kunnen voor het volgend
congres worden benuttigd. Ook is het verblijf
te 's-Gravenhage in de maanden Augustus en
September zeer aangenaam, door de nabijheid
der zee en een zeer schoon bosch. Mij voegende
naar de geuite wenschen en de eventueele be
slissing der organiseerende junta, heb ik in wei
nige woorden de welwillende gezindheid van
mijn gouvernement en mijne persoonlijke mee
ning willen kenbaar maken." (Levendige toe
juiching.)
De heer L. Wolowski (gedelegeerde van Frank
rijk en van het Eransche Instituut) ondersteunde
met warmte het denkbeeld, om naar Holland
te gaan. //Het komt mij voor," zeide die gedele
geerde, //dat, wanneer een land als Holland, dat
aller sympathie verdient, niet door de uitge
strektheid van zijn grondgebied, maar door zijnen
zin voor onafhankelijkheid, zijne geestkracht en
zija arbeidszin, ons welkom zal toeroepen, alsdan
allen die de vrijheid liefhebben, geen oogenblik
mogen aarzelen om aan die roepstem gehoor te
geven. Nederland is groot door zijnen geest en
zijne overleveringen. Ieder weet, dat dit land
aan de wereld het eerste voorbeeld heeft gege
ven van hetgeen volharding vermag, zoo in liefde
tot vrijheid, als in de talrijke offers, welke die
liefde inboezemt en doet brengen en dragen."
(Dat is de waarheid. Zeer goed).
//Niemand heeft vergeten, dat Holland de
groote vrachtvaarder ter zee is geweest, en de
beginselen van vrijheid van den handel en
van den arbeid het eerst heeft ingewijd. Bij ge
volg: Nederland verdient in verschillende op
zichten, dat het de voorkeur boven andere sta
ten erlange, door zijne hoofdstad" te kiezen als
de plaats van bijeenkomst van het volgend con
gres. Nederland noodigt ons uit, om te midden
van zijne arbeidzame en bedachtzame bevolking
ons werk te vervolgen: Ik stem met mijnege-
heele ziel, dat het congres zijne eerste zittingen
hervatte te 's-Gravenhage. (Zeer goed. Bravo).
De hoogleeraar Pierantoni van Modena her
innerde nogmaals den grooten strijd voor de
vrijheid van geweten, door Nederland gestreden,
en noodigde alle Italianen uit, hunne bewon
dering voor dat Nederduitsche volk te 's-Gra-
venhage te gaan betuigen.
De heer Engel, geheimraad, directeur van het
algemeen bureau voor statistiek en gedelegeerde
van Pruisen, gaf vervolgens de redenen op
waarom hij liefst naar Zwitserland zou gaan.
Ten slotte werd het volgende voorstel aan
de goedkeuring der vergadering onderworpen
//Het congres machtigt de (Italiaansche) rege-
lings-junta om de stad aan te wijzen, alwaar
het eerstvolgend congres zal worden gehouden,
daarbij lettende op de wenschen in het tegen
woordig congres geuit" mits geamendeerd in
dezen zin: //dat de junta tevens gelieve te raad
plegen de gedelegeerden van de onderscheidene
gouvernementen."
Na eenige discussie eu wijziging van redactie,
welke gewijzigde redactie echter denzelfden zin
wedergeeft, werd dat voorstel met eenparige
stemmen aangenomen.
In het tijdschrift //de Gids" van 1854, bladz.
42, en van 1856, bladz. 145, vindt men overi
gens een overzicht van de werkzaamheden der
beide eerste statistische congressen te Brussel
en te Parijs, terwijl dezer dagen ter landsdruk
kerij verkrijgbaar is gesteld een beredeneerd
ontwerp van een programma voor het aanstaande
congres. Naar dat ontwerp zou het congres
zich in vijf sectiën verdeelen. De eerste sectie
zal behandelende wijze van samenstelling en
inrichting der statistiek in het algemeen en de
practische toepassing barer gegevensde tweede
sectie: de statistiek der burgerlijke- en handels
rechtspleging en die betreffende de burgerlijke
en bandels-wetgevingende derde sectiede
statistiek der geldmiddelen en die betreffende
de finantieele instellingen, wetgevingen en regle
menten; de vierde sectie: de statistiek der vis-
scherijenen de vijfde sectie: de grondslagen
eener statistiek van de Overzeesche bezittingen
van Europeesche staten.
Het schijnt niet overbodig, de algemeene
aandacht op den omvang en het belang van
de aanstaande zevende bijeenkomst van het
Internationaal Statistisch Congres te vestigen,
waartoe veler medewerking in Nederland zal
worden vereischt, om ook dat congres aan het
doel te doen beantwoorden in gelijke mate als
zijne voorgangers. Iedere nationaliteit, die de
eer had het congres in haar midden te ontvan-
