N°. 2430.
Maandag
A°. 1868.
43 Januari.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden, per 3 maandenf 3.00.
Franco per postn 3.85.
Afzonderlijke Nommers0.10.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Van 1-6 regels ƒ0.75; iedere regel meer0.12*
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van
1-4 regels ƒ0.90; iedere regel meer0.15.
BINNENLAND.
LEIDEN, 11 Januari.
Gisteren had alhier de derde vergadering plaats
van do Yereeniging tot beoefening van Krijgs-
en Staatswetenschappen. De spreekbeurt werd
vervuld door den beer Mr. G. A. van Hamel,
advocaat. Spr. stelde voorop dat bet hoofdbe
ginsel der constitutioneele monarchie in niets
anders kon of mocht bestaan, dan in het ge
meen overleg tusschen den vorst en de volks
vertegenwoordiging dat beginsel moest in de
praktijk heerschen. Doch het was ook in de
constitutioneele monarchie mogelijk, dat er strijd
ontstond zóo dat het gemeen overleg onmogelijk
werd. Yoor dat geval moest die strijd worden
opgelost door eene toepassing öf van het mo
narchale stelsel, öf van het parlementaire. De
toepassing van het monarchale stelsel bestond
öf in de oudgetlooze regeering öf in het wer
ken van regeeringswege op de verkiezingen.
Beide wijzen van toepassing keurde spr. in be
ginsel af als verderfelijk voor de ontwikkeling
van het volk, voor den geest van het parlement
en niet het minst voor de onschendbaarheid
van den vorst zelf. Spr. ontkende niet dat ook
aan de toepassing van het parlementaire stelsel
gevaren verbonden waren, doch meende dat te
gen die gevaren, welke betrekking hadden op
den vorst, de ministeriën en het parlement,
voldoende waarborgen te vinden waren in de
persoonlijkheid van den vorst zelf en in de sa
menstelling der vertegenwoordiging. De op
positie tegen de stellingen van den spr. is tot
de volgende vergadering uitgesteld.
Gedurende dezo week zijn dagelijks in het
werkhuis alhier opgenomen van 228 tot 268 vol
wassen personen en van 131 tot 155 kinderen.
De kiesvereeniging//Burgerplicht" te Am
sterdam heeft het navolgend manifest aan de
kiezers van Nederland gericht:
//Aan de kiezers!
Yan de zoo spoedig herhaalde ontbinding der
Tweede Kamer zij de verantwoording aan de
ministers overgelaten. Ons, kiezers, opgeroepen
om wederom onze wenschen aangaande regee-
nngsrichting en beleid te doen blijken, voegt
bet den blik bij voorkeur op de toekomst te
vestigen. Ons betaamt het toe te zien dat de
uitslag van den aanstaanden verkiezingsstrijd
de geregelde werking onzer grondwettige instel
lingen en de toekomst van het vaderland ver-
zekere.
Yervullen wij, als vrije mannen, onze bur
gerplicht, zonder om te zien, eendrachtig, met
kalmte, ernst en beradenheid. Dit is de beste
wijze, waarop wij kunnen beantwoorden aan het
vertrouwen van onzen geliefden vorst, die op
onze overtuiging heeft beroep gedaan.
De boven alle partijen verheven koning weet,
dat alle Nederlanders, welke ook hunne staat
kundige gevoelens mogen zijn, in trouw en ge
hechtheid aan zijn persoon ea aan zijne dynastie
met elkander wedijveren. Z. M. verlangt geene
keuze in het belang van ministers, maar in het
belang van het vaderland. Vaderlandsliefde zij
daarom de eenige drijfveer het belang des
lands het einddoel van alle burgers.
De kiesvereeniging //Burgerplicht," getrouw
aan haar beginsel van openbaarheid, wenscht
openhartig mede te deelen, in welken geest zij
meent dat die vaderlandsliefde en de ijver voor
het algemeen belang zich thans behooren te
uiten. Zij wil getuigenis en rekenschap geven
van de beginselen, die zij door de toekomstige
vertegenwoordigers wenscht gehuldigd te zien.
Yoor de //buitenlandsche aangelegenheden"
wenschen wij een beraden beleid, dat alleen op
handhaving van Nederlands waardigheid en be-
lang gericht is en ons achting en vrede verze
kert. Met het oog op de toetreding tot het
tractaat van Londen, waarbij op Nederland de
verplichting -is gelegd om eventueel voor een
ons geheel vreemd groothertogdom het zwaard
te trekken, hechten wij thans in bijzondere mate
aan vertegenwoordigers, die van oordeel zijn,
dat onze strikte onzijdigheid nooit zonder nood
zaak mag worden opgeofferd.
Bij den hoogst bedenkelijken staat onzer //finan
ciën" wenschen wij afgevaardigden, die den minis
ter, wie hij ook zijn moge, nopen zoowel om,
tot betere verdeeling der lasten, noodzakelijke
hervormingen in ons belastingstelsel tot stand
te brengen, alsook vooral om, door herstel
van evenwicht in onze staatsbegrooting, ons, is
het nog tijd, voor toenemend verval van het
staatskrediet, Yoor terugkeer tot den jammer
lijken toestand van 1840 te bewaren.
//Openbare werken" worden in het jongste
ministerieel rapport in herinnering gebracht.
Wij meenen dat aan hunne totstandbrenging
door de thans ontbonden Tweede Kamer nooit
de minste hinderpaal is in den weg gelegd en
dat zelfs ten aanzien van sommige werken een
prikkel in de nieuwe vertegenwoordiging moet
gezocht worden.
De oplossing van het //koloniale vraagstuk"
werd, reeds in Juni 1866, door het tegenwoor
dig ministerie, welks hoofdtaak zij heette, aan
gekondigd. Meer en meer vestigt zich eene open
bare meening, waarop door regeering en vertegen
woordiging worde gelet. De voordeelen voor het
moederland zullen des te grooter zijn, naarmate
meer rechtvaardigheid jegens onzen Javaanschen
broeder betracht worde. Voorzichtige hervor
ming, bedachtzame vooruitgang, kortom beleid
volle uitvoering van art. 56 van het regeerings-
reglement ziedaar wat wij, tot heil van Neder
land en Java beiden wenschelijk achten. De door
dit bewind gevolgde politiok van weifeling, afwis
seling en onzekerheid kan //niemand" bevredigen.
De tegenwoordige toestand, waarbij zoowel het
prestige van ons gezag als de voordeelen voor
het moederland verminderen, is volgens //aller"
getuigenis onhoudbaar. Zal Nederland niet de
belangrijkste zijner bezittingen eerlang verlie
zen, dan is het onvermijdelijk ter Tweede Ka
mer af te vaardigen mannen, die, van harmonie
tusschen recht en belang overtuigd, het ware
behoud in geleidelijken en bezadigden vooruit
gang zoeken.
Scheiding van kerk en staat." Een staat,
die alle godsdiensten beschermt, maar tevens
eene regeering vrij van allen kerkelijken in
vloed, is in Nederland grondwettig en natio
naal. Wij vreezen maar al te zeer en het
herstel der departementen voor de eerediensten
heeft die bezorgdheid vermeerderd dat, deels
in overeenstemming, deels in strijd met de an
tecedenten van 1853, in een verbond met
kerkelijke partijen levenskracht gezocht wordt.
Zien wij toe, dat wij in dit opzicht niet der
reactie worden prijsgegeven. Yaardigen wij
mannen af, verdraagzaam in het godsdienstige
en die allen kerkelijken invloed op de staats
zaken zullen weten te keeren.
Boven alles is ons dierbaar de bestaande
wetgeving op het lager onderwijs," waarbij de
echt nationale openbare school gehandhaafd en
tevens hun, die daarvan geen gebruik meenen
te mogen maken, alle vrijheid verzekerd is.
Ieder die de vroegere en latere verklaringen
van onderscheidene leden van dit kabinet heeft
gevolgd, zal tot de slotsom moeten komen, dat
het verborgen houden van den weg, welken het
bewind ten dezen aanzien zal inslaan, de toekomst
voor alle partijen bedenkelijk maakt. Overwegen
wij de beteekenis van de jongste aanvulling van
het kabinet, in verband met de homogeniteit
in de sluitingsrede aangekondigd, dan duchten
wij voor de openbare school dadelijk gevaar.
Daarom wenschen wij het getal onwrikbare
voorstanders der bestaande onderwijswetgeving
in de Kamer zooveel mogelijk te versterken.
Kiezers, de naaste toekomst van het vader
land is in uwe handen. Yraagt bij de keuze van
afgevaardigden nietzal hij het ministerie
steunen of bestrijden Maar vraagt u af, of de
candidaat, die u wordt voorgesteld, waarborgen
aanbiedt van belangelooze vaderlandsliefde, onbe
sproken moraliteit, onkreukbare trouw aan onze
grondwettige instellingen.
Yoorts: of hij kennis en doorzicht bezit, om
het vaderland voor het verderf zijner financiën
en het verlies van zijne onafhankelijkheid of
van zijne koloniën te helpen bewaren En ook
vooral vraagt u af, of hij bekwaam en bereid
is de wetgeving op het lager en middelbaar
onderwijs, in hare weldadige werking op de
algemeene volksbeschaving, te handhaven en ons
voor de zegepraal eener kerkelijke politiek te
behoeden
Dusdoende zult gij eene Kamer samenstellen,
waarmede geregeerd kan worden door een be
wind, dat, juist omdat het //nationaal" zal zijn,
tot levensbehoud geene voeding van agitatie,
geene opwekking van onophoudelijke crises be
hoeven en gewenschte stabiliteit bezitten zal.
Amsterdam, 9 Januari 1868.
De commissie van bestuur: J. Domela Nie-
wenüuis, R. J. Kelderman, D. E. Tersteeo,
P. Smidt van Gelder, J. L. de Leao Laguna,
A. E. J. Modderman, N. Redeker Bisdom,
J. Regtdoorzee, W. Marten Westerman.
De kiesvereeniging Zalt-Bommel", te
Zalt-Bommel, in het hoofd-kiesdistrict Gor-
cum, heeft tot candidaten voor het lidmaat-