N°. 2430. Maandag A°. 1868. 43 Januari. LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DEZER COURANT. Voor Leiden, per 3 maandenf 3.00. Franco per postn 3.85. Afzonderlijke Nommers0.10. Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen, uitgegeven. PRIJS DER ADVERTENTIEN. Van 1-6 regels ƒ0.75; iedere regel meer0.12* Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van 1-4 regels ƒ0.90; iedere regel meer0.15. BINNENLAND. LEIDEN, 11 Januari. Gisteren had alhier de derde vergadering plaats van do Yereeniging tot beoefening van Krijgs- en Staatswetenschappen. De spreekbeurt werd vervuld door den beer Mr. G. A. van Hamel, advocaat. Spr. stelde voorop dat bet hoofdbe ginsel der constitutioneele monarchie in niets anders kon of mocht bestaan, dan in het ge meen overleg tusschen den vorst en de volks vertegenwoordiging dat beginsel moest in de praktijk heerschen. Doch het was ook in de constitutioneele monarchie mogelijk, dat er strijd ontstond zóo dat het gemeen overleg onmogelijk werd. Yoor dat geval moest die strijd worden opgelost door eene toepassing öf van het mo narchale stelsel, öf van het parlementaire. De toepassing van het monarchale stelsel bestond öf in de oudgetlooze regeering öf in het wer ken van regeeringswege op de verkiezingen. Beide wijzen van toepassing keurde spr. in be ginsel af als verderfelijk voor de ontwikkeling van het volk, voor den geest van het parlement en niet het minst voor de onschendbaarheid van den vorst zelf. Spr. ontkende niet dat ook aan de toepassing van het parlementaire stelsel gevaren verbonden waren, doch meende dat te gen die gevaren, welke betrekking hadden op den vorst, de ministeriën en het parlement, voldoende waarborgen te vinden waren in de persoonlijkheid van den vorst zelf en in de sa menstelling der vertegenwoordiging. De op positie tegen de stellingen van den spr. is tot de volgende vergadering uitgesteld. Gedurende dezo week zijn dagelijks in het werkhuis alhier opgenomen van 228 tot 268 vol wassen personen en van 131 tot 155 kinderen. De kiesvereeniging//Burgerplicht" te Am sterdam heeft het navolgend manifest aan de kiezers van Nederland gericht: //Aan de kiezers! Yan de zoo spoedig herhaalde ontbinding der Tweede Kamer zij de verantwoording aan de ministers overgelaten. Ons, kiezers, opgeroepen om wederom onze wenschen aangaande regee- nngsrichting en beleid te doen blijken, voegt bet den blik bij voorkeur op de toekomst te vestigen. Ons betaamt het toe te zien dat de uitslag van den aanstaanden verkiezingsstrijd de geregelde werking onzer grondwettige instel lingen en de toekomst van het vaderland ver- zekere. Yervullen wij, als vrije mannen, onze bur gerplicht, zonder om te zien, eendrachtig, met kalmte, ernst en beradenheid. Dit is de beste wijze, waarop wij kunnen beantwoorden aan het vertrouwen van onzen geliefden vorst, die op onze overtuiging heeft beroep gedaan. De boven alle partijen verheven koning weet, dat alle Nederlanders, welke ook hunne staat kundige gevoelens mogen zijn, in trouw en ge hechtheid aan zijn persoon ea aan zijne dynastie met elkander wedijveren. Z. M. verlangt geene keuze in het belang van ministers, maar in het belang van het vaderland. Vaderlandsliefde zij daarom de eenige drijfveer het belang des lands het einddoel van alle burgers. De kiesvereeniging //Burgerplicht," getrouw aan haar beginsel van openbaarheid, wenscht openhartig mede te deelen, in welken geest zij meent dat die vaderlandsliefde en de ijver voor het algemeen belang zich thans behooren te uiten. Zij wil getuigenis en rekenschap geven van de beginselen, die zij door de toekomstige vertegenwoordigers wenscht gehuldigd te zien. Yoor de //buitenlandsche aangelegenheden" wenschen wij een beraden beleid, dat alleen op handhaving van Nederlands waardigheid en be- lang gericht is en ons achting en vrede verze kert. Met het oog op de toetreding tot het tractaat van Londen, waarbij op Nederland de verplichting -is gelegd om eventueel voor een ons geheel vreemd groothertogdom het zwaard te trekken, hechten wij thans in bijzondere mate aan vertegenwoordigers, die van oordeel zijn, dat onze strikte onzijdigheid nooit zonder nood zaak mag worden opgeofferd. Bij den hoogst bedenkelijken staat onzer //finan ciën" wenschen wij afgevaardigden, die den minis ter, wie hij ook zijn moge, nopen zoowel om, tot betere verdeeling der lasten, noodzakelijke hervormingen in ons belastingstelsel tot stand te brengen, alsook vooral om, door herstel van evenwicht in onze staatsbegrooting, ons, is het nog tijd, voor toenemend verval van het staatskrediet, Yoor terugkeer tot den jammer lijken toestand van 1840 te bewaren. //Openbare werken" worden in het jongste ministerieel rapport in herinnering gebracht. Wij meenen dat aan hunne totstandbrenging door de thans ontbonden Tweede Kamer nooit de minste hinderpaal is in den weg gelegd en dat zelfs ten aanzien van sommige werken een prikkel in de nieuwe vertegenwoordiging moet gezocht worden. De oplossing van het //koloniale vraagstuk" werd, reeds in Juni 1866, door het tegenwoor dig ministerie, welks hoofdtaak zij heette, aan gekondigd. Meer en meer vestigt zich eene open bare meening, waarop door regeering en vertegen woordiging worde gelet. De voordeelen voor het moederland zullen des te grooter zijn, naarmate meer rechtvaardigheid jegens onzen Javaanschen broeder betracht worde. Voorzichtige hervor ming, bedachtzame vooruitgang, kortom beleid volle uitvoering van art. 56 van het regeerings- reglement ziedaar wat wij, tot heil van Neder land en Java beiden wenschelijk achten. De door dit bewind gevolgde politiok van weifeling, afwis seling en onzekerheid kan //niemand" bevredigen. De tegenwoordige toestand, waarbij zoowel het prestige van ons gezag als de voordeelen voor het moederland verminderen, is volgens //aller" getuigenis onhoudbaar. Zal Nederland niet de belangrijkste zijner bezittingen eerlang verlie zen, dan is het onvermijdelijk ter Tweede Ka mer af te vaardigen mannen, die, van harmonie tusschen recht en belang overtuigd, het ware behoud in geleidelijken en bezadigden vooruit gang zoeken. Scheiding van kerk en staat." Een staat, die alle godsdiensten beschermt, maar tevens eene regeering vrij van allen kerkelijken in vloed, is in Nederland grondwettig en natio naal. Wij vreezen maar al te zeer en het herstel der departementen voor de eerediensten heeft die bezorgdheid vermeerderd dat, deels in overeenstemming, deels in strijd met de an tecedenten van 1853, in een verbond met kerkelijke partijen levenskracht gezocht wordt. Zien wij toe, dat wij in dit opzicht niet der reactie worden prijsgegeven. Yaardigen wij mannen af, verdraagzaam in het godsdienstige en die allen kerkelijken invloed op de staats zaken zullen weten te keeren. Boven alles is ons dierbaar de bestaande wetgeving op het lager onderwijs," waarbij de echt nationale openbare school gehandhaafd en tevens hun, die daarvan geen gebruik meenen te mogen maken, alle vrijheid verzekerd is. Ieder die de vroegere en latere verklaringen van onderscheidene leden van dit kabinet heeft gevolgd, zal tot de slotsom moeten komen, dat het verborgen houden van den weg, welken het bewind ten dezen aanzien zal inslaan, de toekomst voor alle partijen bedenkelijk maakt. Overwegen wij de beteekenis van de jongste aanvulling van het kabinet, in verband met de homogeniteit in de sluitingsrede aangekondigd, dan duchten wij voor de openbare school dadelijk gevaar. Daarom wenschen wij het getal onwrikbare voorstanders der bestaande onderwijswetgeving in de Kamer zooveel mogelijk te versterken. Kiezers, de naaste toekomst van het vader land is in uwe handen. Yraagt bij de keuze van afgevaardigden nietzal hij het ministerie steunen of bestrijden Maar vraagt u af, of de candidaat, die u wordt voorgesteld, waarborgen aanbiedt van belangelooze vaderlandsliefde, onbe sproken moraliteit, onkreukbare trouw aan onze grondwettige instellingen. Yoorts: of hij kennis en doorzicht bezit, om het vaderland voor het verderf zijner financiën en het verlies van zijne onafhankelijkheid of van zijne koloniën te helpen bewaren En ook vooral vraagt u af, of hij bekwaam en bereid is de wetgeving op het lager en middelbaar onderwijs, in hare weldadige werking op de algemeene volksbeschaving, te handhaven en ons voor de zegepraal eener kerkelijke politiek te behoeden Dusdoende zult gij eene Kamer samenstellen, waarmede geregeerd kan worden door een be wind, dat, juist omdat het //nationaal" zal zijn, tot levensbehoud geene voeding van agitatie, geene opwekking van onophoudelijke crises be hoeven en gewenschte stabiliteit bezitten zal. Amsterdam, 9 Januari 1868. De commissie van bestuur: J. Domela Nie- wenüuis, R. J. Kelderman, D. E. Tersteeo, P. Smidt van Gelder, J. L. de Leao Laguna, A. E. J. Modderman, N. Redeker Bisdom, J. Regtdoorzee, W. Marten Westerman. De kiesvereeniging Zalt-Bommel", te Zalt-Bommel, in het hoofd-kiesdistrict Gor- cum, heeft tot candidaten voor het lidmaat-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1868 | | pagina 1