Woensdag
A0. 1867.
28 October.
io
Prijs dezer Courant.
Deze Courant wordt dagelijksmet uit
zondering van Zon- en^Feestdagen
uitgegeven.
Prijs der Advertentiën.
Spoortreinen van Leiden; naar 's-GravenhageDelft, Schiedam en Rotterdam: te 8 u. 10 m.; 10 u. 10 m.; 12 u. 42 m.; 3 u. 35 m.;
Postbuslichtingen: (Lakenhal, Katoenfabriek en Nieuwstraat) 7 u. 45 ra., 10 u. 45 m.; 3 u. 35 m.; 7 u. 35 ra. en op Zondag 10 u.
Rijkstelegraaf van 8 uren 'sra. tot 9 uren 'sav. Spoorwegtelegraaf van 8 u. 'sm. tot 10 u. 30 m. 'sav.
Gemeentebestuur. Burgemeester en WethoudersMaandag en Donderdag te 11 uren. Commissie van Fabricage, Woensdag te 12.
BurgemeesterDinsdag, Woensdag, Vrijdag en Zaterdag te 11. Presid. der Comm. van Fabricage Zaterdag van 111. Plaatselijke Secre
tarie, van 10—4. Thesaurie, van 9—2; Zaterdag van 912. De Gemeente-architect is te spreken op het Raadhuis, van 121.
Kantoor der In- en TJitg. Rechten en Accijnzen van 9—1 en van 36 uren; van's Rijks Dir. Belastingen, Maandag,
Dinsdag, Woensdag en Donderdag van 9—2; van Zegel en Registratie van 84; van de Hypoth. en het Kadaster van 9 4.
In een onlangs bij de Tweede Kamer ingekomen wets
ontwerp betreffende de maten, gewichten en
weegwerktuigen zijn o. a. ook maatregelen voorgesteld
om het gebruik van het zoogenaamde //metrieke stelsel"
onder de burgerij te bevorderen. Dit stelsel, nu vijftig
jaren geleden (in 1816) hier te lande ingevoerd, heeft wer
kelijk, in weerwil van zijne onbetwistbare innerlijke deug
delijkheid, nog maar zeer weinig ingang in ons dagelijksch
verkeer gevonden. De oude volksbegrippen en gewoonten
zijn te sterk geweest. Elke plaats heeft in vele opzichten
nog hare lokale maten behouden. De groenvrouw gaat voort
u hare aardappelen, doperwten en snijboonen bij het spint
te verkoopende melkboer rekent bij pint en maatjede
hoer spreekt van morgengemeten en pondematen de tim
merman meet met voet en duimenin de winkels is de el
nog altijd de oude el, en onze dames vooral, die op dit
stuk zeer conservatief zijn, protesteeren er tegen om hare
berekeningen in die onhandelbare Neder 1 andsche ellen
te maken.
Dat de regeering bij gelegenheid eener nieuwe regeling
van het gelieele onderwerp ook naar middelen omziet om
het stelsel, dat nog altijd het nieuwe heet, in het dage
lijksch gebruik te doen indringen, is prijselijk. Maar het
mag nog altijd twijfelachtig heeten, of het haar gelukken
zal de diepgewortelde volksgewoonten uit te roeien; en
vooral is het te vreezen, dat het middel, dat zij daartoe
voorstelt, ten eenemale ongeschikt zal blijken.
Dit middel is om de vreemde kunsttermen, die de Fran-
schen bij de invoering van het metrieke stelsel hebben uit
gevonden, voortaan hier te lande verplichtend te maken
in de plaats van de oud-Nederlandsche namen, die bij de
invoering der wet van 1816 aan de nieuwe maten en ge
wichten waren gegeven. Men zal voortaan niet meer mo
gen spreken van een bunder, maar van een h e k t a r e
een palm wordt een decimeter, een wisse een stere,
een ons een hektogram, enz.
Is dit niet wat men noemt de paarden achter den wagen
spannen Is het wel menschkundig F Zoo het al mogelijk
geweest is, het volk te winnen voor het gebruik der nieuwe
matenzal het niet nog veel meer onmogelijk blijken (men
vergeve ons deze onlogische uitdrukking) het volk aan
nieuwe namen te gewennen F En dan nog, welke namen F
Zulke, die met ons taaleigen in lijnrechten strijd zijn, die
voor de menigte onverstaanbare klanken blijven, waaraan
zij geen begrip weet te hechten, die, hoe fraai systematisch
ook in hunne samenstellingen, veel te lang zijn om door
het volk te worden overgenomen. Stel dat gij uwe dienst
meid naar den winkelier zendt om anderhalf decigram
koffie te halen, of haar last geeft, van den melkboer zeven
deciliters melk te nemen. Goede hemel! als zij zich
eens versprak en zeven decaliters vroeg!
In waarheid, de //spraakmakende gemeente" heeft het
beter geweten dan de geleerde heeren, welke die kunstige
namen hebben uitgevonden. Het gezond verstand leerde dat
zulke namen kort, krachtig en pittig moeten zijn, dat zij
zich scherp van elkander moeten onderscheiden en dat zij
een begrip van maat moeten uitdrukken. Al de onder het
volk gebruikelijke namen hebben maar éen lettergreep
pond, ons, lood, el, palm, duim, voet, kan, vat, kop, of zij
schilderen met het woordeen vaam, een wichtje, een vin
gerhoed, of zij hebben hun beteekenis in hun oorsprong.
Nu moge het den wetgever gelukken, die natuurlijke
uitdrukkingen door zijne kunstmatige uit de openbare
akten te verdringen en, door bedreiging met boete en rechts
weigering, de kooplieden te ,dwingen deze laatsten in hunn6
boeken en schrifturen tusschen twee haakjes achter de an
deren te schrijven, geen dwang zal hier iets tegen het
volksgebruik vermogen. En de verplichting om den vreem
den naam te gebruiken zal nog zooveel meer afschrikken
om de zaak, met dien vreemden naam bestempeld, zich
eigen te maken.
Eindelijk, al gelukte de toeleg, om aan die voor ons ge
hoor barbaarsch klinkende namen ingang te verschaften,
zou het wenschelijk zijn F Moet de wetgever zelf op die
wijze de moedertaal met leelijke bastaardwoorden beder
ven F Maar nog eens, het zal niet gelukken. Wel zal
men kunnen bewerken, dat de kinderen op de school nog
wat meer geplaagd worden met het van buiten leeren van
die barbaarsche termen, waarin voor hen geenerlei gedachte
ligt opgesloten; maar zoodra de knaap de school verlaat,
zal hij die klanken vergeten en tot de huiselijke namen,
die hij verstaat en begrijpt, terugkeeren.
BINNENLAND.
LEIDEN, 22 October.
Gisterenavond heeft in het gebouw van de Maatsch.
tot ?Nut van 't Algemeen de tweede volksvoorlezing plaats
gehad. De heer Dr. W. N. du Eieu onderhield zijne aan
dachtige hoorders over de tentoonstelling te Parijs. En
wie kon hierover beter spreken dan hij, die eenige weken
in de hoofdstad van Frankrijk had doorgebracht, en die,
getuige het laatste nummer van de Gids", van de expositie
eene bepaalde studie had gemaakt. Dr. Du Eieu had v<
dezen avond juist dat gedeelte gekozen, wat zijne ■-
ders wel het meest interesseeren moest. Hij leidde ze
in de zalen en daarbuiten; gaf eene beschrijving v^n'cliq;
kerk, die in zoo korten tijd was opgetrokken alleeft -omf
LEIDSCH
DAGBLAD
Voor Leiden, per 3 maandenƒ1.95.
Franco per post 2.80.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Van 1-6 regels 0.75iedere regel meer ƒ0.125.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van
1-4 regels ƒ0.90; iedere regel meer 0.15.
6 u. 9 m.; 8 u, 35 ra.; 9 u. 27 m.; naar Haarlemeu Amsterdam: te8 u. 45 m.; 11 u. 45 ra.; 2 u. 41 m.; 4 u. 56 m.; 7 u. 35 m.; 9 u. 34 m.
Stoomboot Volharding van Leiden (Haven) naar Amsterdam: Maandag ochtend te 4 u., overige dagen te 5 u.; van Amsterdam (Binnen-
Amstel) naar Leiden: Maandag-nam. te 1 u., overige dagen 'snam. te 2 u. Zondags buiten dienst. Van Leiden naar Gouda: dagelijks voorm.
7 u. 15 m. Donderdag voorm. 6 u. 15 ra. Van Gouda naar Leiden: Dagelijks nam. te 3 u. Zondags buiten dienst.
35 m. en 3 u. 35 ra. O.-I. Landpost. 9, 16 en 25. W.-I. Mail 14 en voorlaatsten van elke maand.
