Donderdag
A». 1867.
23 Mei
Prijs dezer Courant.
Prijs der Advertentiën.
Spoortreinen van Leiden naar 's-GravenhageDelft, Schiedam en Rotterdam: te 8 u. 30 m 10 u. 17 ra.; 1 u. 55 m.; 3 u. 52 m.,
6 u. 9 m.; 8 n 55 m.; 9 n. 42 ra.; naar Haarlem en Amsterdam: te 8 ii. 35 m.; 10 u. 26 m.; 11 u. 55 ra.; 3 u. 1 m.; 4 u. 57 m.; 7 u. 45 m.; 9 u. 60 m.
Stoomboot Volharding van Leiden (Haven) naar Amsterdam: Maandag ochtend te 4 u., overige dagen te 5 u.; van Amsterdam (Binnen-
Amstel) naar Leiden: Maandag nam. te 2 u. 30 m. overige dagen nam te 3 u. Zondags buiten dienst. Van Leiden naar Gouda Zondag 7 u.,
overige dagen 5 u. 30 m. Van Gouda naar Leiden: Zondag 4 u. 45 m., overige dagen 5 u. 30.
Nieuwe Stoombootdieost, langs de Haarlemmermeer, van Leiden (Haven) naar Arasterdam: Maandag ochtend te 4 u., overige dagen te 5 u.,
'snam. te 3 u.; van Amsterdam (Overtoom) naar Leiden: Zaterdag ochtend te 4 u., overige dagen te 5 u., 's nam. te 3 u. Zondag9 buiten dienst.
Postbuslichtingen: (Lakenhal, Katoenfabriek en Nieuwstraat) 7 u. 30 ra., 10 u. 55 ra.; 3 a. 35 m.; 7 u. 55 m. en op Zondag 10 u.
55 m. en 3 n. 35 m. O.-I. Landpost. 9, 16 en 25. W.-I. Mail 14 en voorlaatsten van elke maand.
Gemeentebestuur. Burgemeester en WethoudersMaandag en Donderdag te 11 uren. Commissie van Fabricage, Woensdag te 12.
BurgemeesterDinsdag, Woensdag, Vrijdag en Zaterdag te 11. Presid. der Comm. van Fabricage Zaterdags van 111. Plaatselijke Secre
tarie, van 10—4. Thesaurie, van 9—2; Zaterdag van 912. Be Gemeente-architect is te spreken op het Raadhuis, van 121.
Kantoor der In- en Uitg. Rechten en Accijnzen van 9—1 en van 46 uren; van's Rijks Dir. BelastingenMaandag
Dinsdag, Woensdag en Donderdag van 9—2; van Zegel en Registratie van 84; van de Hypoth. en het Kadaster van 9—4.
O
LEIDSCH
DAGBLAD.
Voor Leiden, per 3 maanden1.95.
Franco per post2.80.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijksmet uit
zondering van Zon- en Feestdagen
uitgegeven.
Van 1-6 regels f 0.75; iedere regel meer f Q.124.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten
vaa
1-4 regels f 0.90; iedere regel meer f 0.16.
Rijkstelegraaf van 7 uren 'sm. tot 9 uren 'sav. Spoorwegtelegraaf van 8 u. 'sm. tot 10 u. 30 m. 'sav.
In de Haarlemsche Courant van den 18den dezer leest
men onder de rubriek van Engeland het volgende
Dezer dagen heeft de voorzitter van het Instituut van
civiele ingenieursbij gelegenheid van een maaltijd dier in
stelling, de volgende voor de Engelsche werktuigkundigen
niet zeer vleiende verklaring afgelegd: //Ik moet, tot mijn
leedwezenerkennendat in het vak van werktuigkunde
in de laatste jaren bij buitenlanders grooter streven naar
vooruitgang en een grooter aantal nieuwe en doelmatige
uitvindingen worden waargenomen dan bij het volk van
dit land."
De Haarlemsche Courant voegt hierbij dat de corres
pondent van den Times bij de Parijsche tentoonstelling
omtrent de tentoongestelde ijzerwerken eene soortgelijke
verklaring heeft afgelegd.
De H. C. beweert, dat de afgelegde verklaringen niet
vleiend zijn voor de Engelsche industrieelen. Oppervlakkiger
oordeel kon wellicht niet worden uitgesproken. Niet de Engel
sche industrieelenmaar de regeeringhet parlementhet En.
gelsche volk zijn de schuldigen. In Duitschland, Frankrijk
België en Zwitserland heeft men in deze eeuw, door mid
del van het openbaar onderwijs, kennis der natuur- en
werktuigkundige wetenschappen onder schier elks bereik
gebracht. Is het wonder dat daardoor tot zelfbewustzijn is
gekomen zoo menige intellectueele krachtdie anders wer
keloos ware gebleven? In Engeland daarentegen heeft
men stil gezeten; aan het bijzonder onderwijs moest al
les worden overgelaten. De gevolgen zijn niet achter
gebleven, en wat men voor onmogelijk hield, is eindelijk
gebeurd: Engeland verklaart zich overwonnen op een ge
bied, waar het nog in het begin dezer eeuw geen mede
dingers kende.
Doch wat te zeggen van een industrieeldie in den Leid-
schen Raad komt verklaren, dat hij in eene instelling, die
dienen moet om kennis der natuur- en werktuigkundige
wetenschappen onder onze burgerij te verspreidenniets
anders ziet dan eene voorbereidende inrichting voor de
Polytechnische school en de militaire academiën, en dat
hij daarom geen bezwaar maakt voor te stellen haar door
eene buitensporige verhooging van schoolgeld voor diezelfde
burgerij geheel ontoegankelijk te maken! Gelukkig voor de eer
onzer stad dat andere industrieelen uit den Raad, zooals
de HH. Krantz, Driessen, Yan Heukelom en Yan Wen
sen, zich zoo krachtig in tegenovergestelden zin hebben
doen gelden.
We zijn mogelijk wel wat dom en onbegrijpelijk. Mis
schien wil iemand ons klein verstand te gemoet komen.
We hebben ten minste tot heden de diepe wijsheid niet
kunnen vatten, nedergelegd in een prachtigen volzin, uit
gesproken door den heer Yan Wassenaer Catwyck bij de
algemeene beraadslagingen over de wet tot regeling der schut
terijen. Hij zeide dat //elke neutraliteit, die geene kracht
in zich zelve heeftstrekken zal om eene natie tot de speel
bal te maken van oorlogvoerende mogendheden." Daar
kunnen we bij. Doch er volgde//Heeft men eene krachtige
houding ontwikkeld en toont men zich zijne zelfstandig
heid waardig, dan zal (positief) zoodanige neutraliteit worden
geëerbiedigd door de oorlogvoerende mogendhedenomdat
het dan kan zijn (facultatief) dat, als men die neutraliteit
verbreekt, zulks in de balans eenig gewicht legt, door aan
deze of gene zijde zijne krachten te verleenen."
We zijn door dat nieuwerwetsche onderwijs zoo gewoon
geraakt aan zuiverheid en duidelijkheid van taal en stijl,
dat we sommige redevoeringen helaas niet meer kunnen
volgen.
De heer De Brauw verlangt, dat in de wet van 1857
de bepaling zal worden opgenomen: //Wanneer tengevolge
van het ontstaan van bijzondere scholen in eenige ge
meente de openbare school door geene of door een zeer
gering getal leerlingen wordt bezocht, kan de gemeente
raad de bestaande gemeenteschool sluiten." Als ooit deze
maatregel in toepassing kon worden gebracht, dan zou
het schreeuwendst onrecht worden gepleegd aan duizenden
in den lande. Wel staat in de memorie van toelichting,
dat het grondwettig voorschrift gehandhaafd moet worden,
waarbij voor elke gemeente het genot van het onderwijs
op de openbare school is gewaarborgd; dat diensvolgens,
in geval van opheffing der openbare schooltwee of meer
gemeenten gemeenschappelijk scholen kunnen bezitten
nogtans zullen ontelbare kinderen op deze wijze vau alle
onderwijs beroofd worden. Het geval zal slechts bij uitzon
dering voorkomen, zegt de heer De Brauw. Integendeel, ten
plattelande zal 't zich tot in 't oneindige herhalen. Eén
voorbeeld slechts: Werd deze bepaling aangenomen, dan
zou aanstonds in het visschersdorp Huizen, in 't Gooi, eene
bijzondere school verrijzen. Het is bekend genoeg dat men
daar zeer kerkelijk-rechtzinnig is. Maar er wonen ook
twee Israëlietische huisgezinnen wij spreken uit
herinnering van voor weinige jaren en eene D^psgev-i
zinde familie. Nu lijdt het geen twijfel of de openbar|
int'