20 Mei.
N°. 2231.
Maandag
A". 1867.
Prijs dezer Courant.
Deze Courant wordt dagelijksniet uit
zondering van Zon- en Feestdagen,
uitgegeven.
Prijs der Advertentiën.
Spoortreinen van Leiden naar 's-GravenhageDelft, Schiedam en Rotterdam: te 8 30 ra 10 u. 17 m.; 1 u. 55 m.; 3 u. 52 m.,
Nieuwe Stoombootdienst, langs de Haarlemmermeer, van Leiden (Haven) naar Arasterdam: Maandag ochtend te 4 u., overige dagen te 5 u.,
's nam. te 3 u.; van Amsterdam (Overtoom) naar Leiden: Zaterdag ochtend te 4 u., overige dagen te 5 u., 'snam. te 3 u. Zondags buiten dien9t.
Liberaal of conservatief?
I.
Bijna drie jaren geleden werd in onze Tweede Kamer
dagen achtereen eene levendige discussie gevoerd over de
vraag naar het kenmerkend onderscheid tusschen liberaal
en conservatief. Men beproefde allerlei definitiën maar
zonder eenig succes. Niet dat men groote moeite had om
in het algemeen het onderscheid tusschen deze twee
eeuwen-oude politieke richtingen aan te duiden, maar zoo
dra het er om te doen was de gevonden verklaring op Neder
land toe te passen en aan te wijzen waarom de geachte
afgevaardigde uit A. liberaal en het niet minder geachte
lid uit B. conservatief heette, werd men het spoor bijster.
Meerdere leden, die jaren lang hunne plaats in de Kamer
hadden ingenomen, gaven dan ook gulweg te kennen, dat
zij niet geloofden aan het onderscheider mochten coteriën
bestaan in ons parlement, eigenlijk gezegde staatkundige
partijen met duidelijk omschreven programma's vond men
er niet. Hoogstens wilden zij eene uitzondering toelaten
voor de anti-revolutionairen.
Hoe zou het oordeel uitvallen wanneer dezelfde quaestie
in deze dagen op nieuw in de Staten-G-eneraal ter tafel
mocht worden gebracht? Wij gelooven anders dan in 1864.
Een werkelijk verschil van richting tusschen zoogenaamde
liberalen en conservatieven valt moeilijk meer te loochenen,
althans in sommige materieënmet name op koloniaal ge
bied en in de onderwijs-quaestie. Wie eenige maanden ge
leden kennis nam van het fameuze koloniaal programma,
toen door den heer Foreest ontwikkeld, zal wel willen toe
geven dat al wie dat programma teekenen met de liberale
partij niets te maken hebbenen evenmin zal iemand loo
chenen, dat er in zake van onderwijs eene onoverkomelijke
kloof bestaat tusschen diezelfde liberalen en den heer Saay-
mans Vader bijv.
Wij zijn alzoo bereid toe te geven, dat er op dit oogen-
blik in onze Tweede Kamer werkelijk verschil van politieke
richting bestaat en hebben er hoegenaamd niet tegendat
men dit onderscheid door de woorden conservatief en li
beraal aanduidt. Kunnen wij de tegenpartij genoegen doen
door in plaats van liberaal te stellen radicaal, dan
zijn wij niet ongenegen haar door de aanneming van dit
amendement een bewijs te geven van onze inschikkelijkheid
en van onze groote begeerte om haar zooveel mogelijk van
dienst te zijn.
Maar een andere vraag is dezewanneer de Tweede Ka
mer is samengesteld uit radicalen en conservatieven, tot
welke van die twee richtingen behoort dan het ministerie
dat nu bijna een jaar lang met de behartiging van 's lands
zaken is belast geweest? Huiverend stellen wij de vraag,
beducht als wij zijn voor een nieuwen uitval van het Dag
blad; van 's-Q-ravenhagedat dezer dagen bezig is met uit
den inhoud van ons blaadje inderdaad zeer vleiend voor
de redactie te bewijzen dat het tegenwoordig aan de
Leidsche hoogeschool allerjammerlijkst gesteld moet zijn met
het onderwijs in de rechtswetenschap Hoe is het mo
gelijk" zal het Dagblad zeggen n dat menschen cou
ranten schrijvendie zelfs niet weten welke de politieke
richting is van het tegenwoordig kabinet! Hebben wij in
het laatste jaar niet honderdhebben wij niet tweehonderd
maal betoogd, dat thans in Nederland het conservatisme,
het zuivere onvervalschte conservatisme heerschappij voert 1"
Men vergunne ons echter eene poging om voor de naïeve
vraag die wij stelden althans eene verontschuldiging te wa
gen. Met de meeste inspanning kunnen wij er niet in
slagen andere groote quaestiën te vinden, welke tegen
woordig de staatkundige partijen in Nederland verdeeld
houden, dan juist de twee quaestiën welke wij zoo even
noemden: de koloniale en die van het onderwijs. Wat do
laatste betreft is de tegenwoordige minister van binnen-
landsche zaken bij uitstek radicaal; niemand heeft de wet
van 1857 ooit warmer verdedigd dan hij, niemand duide
lijker gezegd dat hij als minister met het beginsel van die
wet zou staan of vallen. En wat de koloniën aangaat, de
heer Trakranen is zeker niet het alter ego van Fransen
van de Putte, maar dat deze laatste op zijne beurt niet
de uitdrukking was van de geheele liberale wij bedoe
len radicale partij is ten vorigen jare overtuigend ge
bleken. Thorbeckehet hoofd van de radicalenverklaarde
onlangs, dat hij zeer geneigd was den minister van koloniën
op den weg van voorzichtigen vooruitgang te volgen,
en die verklaring zou zeker niet zijn afgelegd als men bij
het ministerie eenige ingenomenheid met het programma
Foreest had kunnen veronderstellen. De minister Trakra
nen staat althans even ver van laatstgenoemde als van
den heer Fransen van de Putte.
Een van beiden dusöf het ministerie is radicaalöf
blijft men hechten aan den titel conservatief, er is nog
iets erger dan conservatief, namelijk de richting door de
heeren De BrauwForeest c. s. voorgestaan. In dit laatste
geval krijgt men in de kamer drie staatkundige partijen,
welke men gevoeglijk zou kunnen noemen: de radicale,
de conservatieve of ministerieeleen de erg-conservatieve.
Het verschil tusschen de eerste en laatste is ons zeer dui
delijk; maar welk onderscheid blijft er eigenlijk over tus
schen de eerste en tweede richting? Ziedaar de moeilijke
vraag bij uitnemendheidwaarbij wij in ons volgend nom-
mer nog een oogenblik wenschen stil te staan.
LEIIISCII
Voor Leiden, per 3 maanden1.95.
Franco per posti2.80.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Van 1-6 regels f 0.75; iedere regel meer f 0.126.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten van
1-4 regels f 0.90; iedere regel meer f 0.15.
6 u. 9 ra.; 8 u. 55 m.; 9 n. 42 ra.; naar Haarlem en Amsterdamte 8 u. 35 m.; 10 n. 26 m.; 11 u. 55 ra.; 3 u. 1 ra.; 4 u. 57 m.; 7 u. 45 m.; 9 u. 56 ra.
Stoomboot Volharding van Leiden (Haven) naar Amsterdam: Maandag ochtend te 4 n., overige dagen te 5 u.; van Arasterdam (Binnen-
Amstel) naar Leiden: Maandag nam. te 2 u. 30 ra. overige dagen nam te 3 n. Zondags buiten dienst. Van Leiden naar Gouda Zondag 7 u.,
overige dagen 5 n. 30 m. Van Gouda naar Leiden: Zondag 4 u. 45 ra, overige dagen 5 u. 30.
Het Dagblad kwam tot deze conclusie met behulp van het volgend
syllogisme, dat om zijne groote oorspronkelijkheid inderdaad alle aanbeve
ling verdientHet Dagblad van Leiden verkondigt eene meening op
volkenrecht betrekkelijk, welke ons (Dagblad van 's-Gravenhage) onjuist
toeschijnt; het Dagblad van Leiden neemt soms bijdragen op van profes
soren der rechtsgeleerde faculteit; ergo is de bewuste meening van een
dier professoren afkomstig; ergo hebben wij volle reden om aan te nemen
dat het onderwijs van die professoren allertreurigst is." «Ergo is het Dag
blad van 's-Gravenhage aan het doorslaan" hebben wij ons veroorloofd er
al lezende en als derde conclusie bij te voegen. Het geheele artikel was
juist ongerijmd genoeg om de dadelijke reproductie in het Nieuwe Leidsche
Dagblad te waarborgen.