N°. 2152.
Zaterdag 16 Februari.
A0.1
Het belang der Nijverheid bij het Onderwijs.
IISCH It A I. It
Deze Courant verschijnt eiken dagbe
halve Zon- en Feestdagenen kost voor
Leiden 1.95, en franco per post ƒ2.80
In de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
caer8 Vijf Cents.
Prijs der Advertentiën, 1-6 regels/0.75.
Iedere regel meer 12J. Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberichten van l-4regel«/0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 36 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 's-Gravenhage, Delft, Schiedam en Rotterdam: te 7 u. 55 m.; 10 u. 1 m.; 12 lu. 41 m.; 3 u. 37 m.;
6 u. 6 m.; 9 u. 6 m.; naar Haarlem en Amsterdam: te 8 u. 43 m.; 11 u. 43 m.; 2 u. 42 m.; 4 u. 45 m.; 9 u.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtend 4 u., da overige dagen5 u.j van Amsterdam (Beerebijt) naar
Leidendagelijks n./m. te 2 u. Des Zondags buiten dienst.
Postbusliohtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat: 'smorg. te 7 u. 50 m. en te 10 u.50 m.; 'snamidd. te 3 u. 35 m.;
's avonds te 7 u. 55 m. en op de Zondagen alleen te 10 u. 50 m. en 3 u. 35 m.'s namiddags. Oost-Iodisobo Landpost. Over Southampton
1 en 17over Marseille, 9, 16 en 25 van elke maand. West«Indisohe den 14 en voorlaatsten van elke maand.
RijUs-Telegraaf. Dagelijks geopend van 7 uren 's m. tot 9 uren 's av. Spoorweg-Telegraaf dagelijks van 8 u. 's m. tot 10 u. 30 m. 's av.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en tPetkoudersMaandag en Donderdag te 11 uren.
Commissie van Fabricage, Woensdag te 12 uren. -Burgemeester, Dinsdag, Woensdag, Vrijdag en Zaterdag te 11 uren. - President der Commissie
van Fabricage des Zaterdags van 11-1 uren. - Bureau der Plaatselijke Secretarie 3 open dagelijks van 10-4 uren.- Thesaurie, alle werkdagen, behalve
Zaterdag, van 9-2 uren; Zaterdag van 9-12 uren. Be Gemeente-Architect ie te spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 'smorgens 12-1 uren.
Kantoor der In- en Uitgaande Rechten en Accijnzen dagelijks van 9luren en van 3—6 uren; van's-RijUs Directe Belas
tingen, Maandag Diusdag, Woensdag en Donderdag van 92 uren, van Xegel, Registratie dagelijks van 84 uren; van de
Hypotheken en het Kadaster, van 94 uren.
IV.
Wat eischt het belang van de Nijverheid ten aanzien der
regeling van het bedrag der schoolgelden? De Kamer van
Koophandel en Fabrieken te Leiden heeft uit het voorstel
van den heer Scheltema, voor zoover de inhoud en strek
king daarvan bij geruchte bekend geworden zijn aanleiding
genomeD om op eene bescheidene wijze hare stem te doen
hooren tegen elk besluit, dat tot verhooging van het school
geld voor het middelbaar onderwijs moet leiden. Die stem
heeft niets van een marktgeschreeuw, maar toch wel van
een protectionistisch geluid. Is dat niet zeer opmerkelijk?
Steeds waar zij kon of mocht was de meerderheid harer le
den in eene hoogst liberale richting, waar het betrof afschaf
fing van alle in- en uitvoerrechten of verlaging van het ta
rief, zelfs tegenover de meening van eene Overijselsche Ka
mer bij eene herziening van het Indische tarief, wat het be
lasten van katoenen stoffen betrof. De hoogere burgerschool
hier en elders kan niet bestaan zonder subsidie uit de open
bare kassenoveral waar zij zijn opgericht heeft 's Eijks
schatkist of de gemeentekas daartoe aanzienlijk bijgedragen
en zij kunnen ook zonder zulke subsidiën niet worden on
derhouden. Dat protectionistisch beginsel staaft op nieuw onze
meening dat menig staathuishoudkundig beginsel niet altijd
en voor eiken toestand toepassing vinden kan en in zoover
derhalve doet het ons genoegen op nieuw een bewijs te heb
ben dat de theorie met de practijk hand aan hand moet
gaan of gelijken tred houden.
Wij hebben er ook altijd voor gestreden dat het beginsel
van vrijen handel immers niet zonder het belang der Nijver
heid mag worden gehuldigd. En als men wil opheffing van
plaatselijke- en rijkstolliniën, zoodat alle banden worden ge
slaakt, die de ontwikkeling der Nijverheid belemmeren,
't is ook noodig, dat de kwalen waaraan de Nijverheid lijdt,
worden genezen. Onder die kwalen telden we niet enkel de
plaatselijke accijnzenden accijns op de brandstoffen en op de
eerste levensbehoeftendie ook tot de grondstoffen der Nij
verheid behooren maar ook het gemis aan de intellectueele
ontwikkeling van het fabriekspersoneel. En nu wachten we
van het middelbaar onderwijs daarvoor ook veel goeds, maar
alleen als het oordeelkundig zoowel practisch als theoretisch
ingericht is en werkt.
Zou de Kamer van Koophandel, zouden de Leidsche in-
dustrieelen nu in waarheid meenendat de bestaande inrich
ting van het openbaar onderwijs voldoet aan de billijke
eischen die men stellen kan om voor de toekomst het heil
der Leidsche fabrieksnijverheid te kunnen hopen Bij ons
bestaat die overtuiging niet. In een tijddie van dag tot
dag ons meer en meer de overtuiging schonk dat de werk
tuiglijke arbeid de gelegenheid tot handenarbeid in fabrie
ken verdringt en de vrees doet ontstaan dat, wat ook de
staathuishoudkundige wetenschappen mogen leeren de vraag
zal verminderen en het aanbod overvloediger worden ach
ten wij voor huisgezinnen van fabriekarbeiders de vooruit
zichten dan eerst helderals de gelegenheid tot meer intel
lectueele ontwikkeling en de verbetering van den zedelijken
toestand meer overvloediger en gunstiger wordt.
Wij lazen heden eene opmerkelijk motto voor eene staat
kundige beschouwing, 't Waren eenige zinsneden uit de ge
denkschriften van een beroemd Fransch dagbladschrijverdie
ook voor Leiden en in onze dagen vooral zeer behartigings-
waardig zijn ude mensch leeft niet enkel bij brooddit is
waar; maar hij leeft ook niet enkel van de lessen der ge
leerden. Men twistte over godgeleerde vragenterwijl het
volk van ellende verging. - Dat moet ons tot leering zijn.
Men moet daarop lettende vrijzinnigheid zal vertrouwen
verliezenals zij niet is dan een oorzaak van verwarring
en van noodlottige handelingen. Het oogenblik zal komen
waarop het volk zich zal afvragenwat voordeel gaf ons de
heerschappij van staatkundige beginselen waarop gij u ver
heft?"
Steeds konden wij het eens worden met practische man
nen maar meestal verschillen wij met geleerden over de
toepassing van beginselen die ook wij beamen. De dagen
die wij beleven leveren overvloedige stof op tot ernstige be
schouwingen als men let op den toestand der arbeiders-klassen
binnen- en buitenslands.
Wij herhalen het: uitgaven op de plaatselijke en rijksbe
grotingen voor het onderwijs zijn altijd nuttig en het is
voor Leiden eene belangrijke aanwinst, dat vele kosten voor
de burgerlijke armenzorg zijn vervangen door die voor het
onderwijs. Maar nu bestaat er bij ons twijfel, of de aan
zienlijke som voor het openbaar onderwijs bestemd, die, na
aftrek van een betrekkelijk gering deel dat uit de opbrengst
