Reactie.
N°. 2187.
Woensdag 80 Januari.
A0.1857.
iV-vj
■■je
DSCH DAGBLA
Deze Couraut verschijnt eiken dag be
halve Zon- en Feestdagen en kost voor
Leiden 1.95, en franco per post 2.80
In de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
mers Vijf Cents.
Prijs der Ad.vertentiën1-6 regels ƒ0.76,
Iedere regel meer 12{. Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberichten van l-4regels/0.90.
Iedere regel meer 16 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 6 Cts. Zegelreoht 86 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 's-Gravenhage, Delft, Schiedam en Rotterdam: te 7 u. 55 m.; 10 u. 1 m.; 12 ju. 41 m.; 3 u. 37 m.;
6 n. 6 m.; 9 n. 6 m.; naar Haarlem en Amsterdam: te 8 u. 43 m.; 11 u. 43 m.; 2 u. 42 m.; 4 u. 45 m.; 9 n.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtend 4 u., de overige dagen5 u.; van Amsterdam (Beerebijt) naar
Leidendagelijks n./m. te 2 u. Des Zondags buiten dienst.
Poslbusliohtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat: 'smorg. te 7 u. 50 m. en te 10 u.50 m.; 's namidd. te 3 u. 36 m.;
'savonds te 7 u. 55 m. en op de Zondagen alleen te 10 u. 50 m. en 3 u. 35 m.'snamiddags. Oost-Indisohe Landpost. Over Southampton,
1 en 17over Marseille, 9, 16 en 25 van elke-maand.West-Indisohe den 14 en voorlaatsten van elke maand.
Rijks-Telegraaf. Dagelijks geopend van 7 uren 's m. tot 9 uren 's av. 8poorweg-Telegraaf dagelijks van 8 u. 's m. tot 10 u. 30 m. 's av.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijde - Burgemeester en WethoudersMaandag en Donderdag te 11 uren,
Commissie van Fabricage, Woensdag te 12 uren. - BurgemeesterDinsdag, Woensdag, Vrijdag en Zaterdag te 11 uren. - President der Commiuie
van Fabricage des Zaterdags van 11-1 uren. - Bureau der Plaatselijke Secretari- 's open dagelijks vau 10- i uren.- Thesauriealle werkdagen, behalve
Zaterdag, van 9-2 uren; Zaterdag van 9-12 uren. - De Gemeente-Architect is te spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 's morgens 12-1 nren.
Kantoor der In- en Uitgaande Rechten en Aooijnzen dagelijks van 3luren en van 86 uren; -vau's-RijUs Directe Belas
tingen, Maandag, Dinsdag, Woensdag en Donderdag van 92 uren. van Zegel, Registratie dagelijks van 84 uren; van de
Hypotheken en het Kadaster, van 94 uren.
Bij deu Nederlaudachen Spectator van 26 Januari is gevoegd
eene plaat, voorstellende een beest, op wiens staart de woor
den: REACTIE voorkomen en waarvan het bijschrift luidt:
//Een ondier, dat, opgestooten door koude en vrees, in Hol
land schijnt rond te spooken."
Wij hebben van dat ondier nog niets bespeurd, maar be-
hooren ook niet tot de vreesachtigendie op het minste
geritsel zich beangstigen. Toch zou het waar kunnen zijn;
maar wij gelooven het niet, want het is ons ondenkbaar,
dat men op staatkundig gebied kan meenendat poging tot
reactie kans heeft tot slagen. In April 1853, toen een nieuw
ministerie optrad met een programma, dat eene critiek be
helsde van de kortelings ingevoerde organieke staatswetten
uitvloeisel van de grondwetsherziening van 1848 -ja toen
was er grond voor de vrees, dat men zou willen terug-
keeren tot een toestand van vóór 1848. Al de ministeriën
die sedert aan het Bewind kwamen hebben in meerdere of
mindere mate de heerschende liberale of grondwettige rich
ting gevolgd; en het tegenwoordig Bewind? Zou dat een
reactionaire tint hebben
Als we letten op de geopenbaarde beginselen ten aanzien
der zaak van het lager onderwijsis reeds de houding bij
de eerste aanleiding zoo veelbeteekenend en duidelijk ge
weest, dat er voor herziening van onderwijswet en grond
wet zeker geene vrees voor reactie kan bestaan. - Als men
acht geeft op de wetsontwerpen, die ingediend zijn, is er
immers beweerd, dat ze, nog van het vorig ministerie af
komstig grootendeels als een werk van dat Bewind te be
schouwen zijndat slechts door het tegenwoordige wordt
afgedaan. Als men, zelfs met eene scherpe critiek, ziet be-
oordeelen welke maatregelen als zelfstandig van dat Bewind
zijn aan te merkendan ontdekt men schijn of schaduw van
eenig verwijt omtrent reactionaire bedoelingen.
Benoemingen, ja, deze zouden aanleiding kunnen geven
tot eene vrees van partijdigheid jegens personendie een
vroeger Bewind waren toegedaan als men eene scherpe lijn wil
makendie aan de eene zijde conservatief en aan de andere
zijde liberaal gebied van elkander scheidt; - maar wie is
in staat zulk eene onderscheiding zelfs te makendie wat
meer is dan een partijnaam of leuze Wy hebben nog niets
ontdekt van een zwart boek, of het moest zijnwat geruch
ten aan den invloed van een hooggeplaatst persoon toeschre
ven Hoe is het mogelyk dat men vrees koestert voor reactie,
of het moet zijn dat een ontrust geweten daaromtrent visioenen
maakt
Als er pogingen zijn om reactie te bevorderen, dan ligt
de schuld aan de richting, die van 1848 tot 1866 aan het
roer van zaken was en die voorgespiegelde beloften heeft
onvervuld, billijke wenschen of verwachtingen onbevredigd
gelaten.
Het is zooniet altijd is vereenvoudigden daardoor be
zuinigd - niet al de wetten die beloofd waren zijn inge
diend - niet altijd hebben de ingevoerde nieuwe staats
wetten het voorgestelde doel uitgewerkt. Maar toch de pro
vinciale-, de gemeente-, de kieswet, - de wettelijke regeling
van het recht van vereeniging en van het lager- en mid
delbaar onderwijs, de geneeskundige wetgeving en wat niet al
worden door het tegenwoordig ministerie als eene erfenis van de
vroegeren met zorg, met getrouwheid uitgevoerd. Scheiding
van Kerk en Staat komt meer en meer tot haar recht, hoe
gebrekkig en onvoldoende zij ook jaren achtereen is toege
past; maar ook dit Bewind heeft daaraan geen schuld.
Of zou het ook kunnen zijn dat men hier of daar meer
vrijheid begeerde voor het bijzonder onderwijs, dat men
voor reactie zou vreezen Welk eene dwaasheidwant de
grondwetsherziening heeft in zake van onderwijs nooit ge
huldigd het Staatsalvermogen of het monopolie van den Staat
in zake van het openbaar onderwijs. Op den liberalen weg
ligt wel opheffing der theologische faculteiten by de Staats
zorg voor hooger onderwijs; eerbiediging van het recht der
godsdienstige gezindhedenhandhaving der vrijheid van ge
weten en van het ouderlijk gezag.
En wat nu 's Rijks geldmiddelen en het belastingstelsel
betreft, wie erkent niet, dat ook op dit gebied geen schijn
of schaduw van zucht tot reactie bestaat, al ziet men de
zaken niet zoo gunstig voorgesteld of al legt men de optische
bril ter zijde.
Neenwij vreezen voor geene reactiemaar verwachten
integendeel van een veerkrachtig Bewind dat het zal letten
op den geest der Natie en op de belangen des Vaderlands
dat het met vasten tred zal voortgaan op den ingeslagen
