N°. 2124.
Dinsdag 15 Januari.
A0. 1 6>7.
Verliooging* van schoolgelden.
IISCII DAGB
Deze Courant verschijnt eiken dagbe
halve Zon- en Feestdagenen kost voor
Leiden 1.95, en franco per post ƒ2.80
(n de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
mer8 Vijf Cents.
Prijs der Advertentiën, 1-6 regels
Iedere regel meer 12j Cts. Geboorte-, hu
welijks-en doodberichten van l-4regels/"0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. -Zegelrecht 85 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 's-Gravenhage, Delft, Sohiedam en Botterdam: te 7 u. 55 m.; 10 u. 1 m.; 12 u 41 in.; 8 u. 37 in.;
6 u. 6 m.; y n. 6 m.; naar Haarlem en Amsterdam: te 8 u. 43 m.; 11 u. 43 m.; 2 u. 42 m.; 4 u. 45 m.; 9 >i.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtend 4 u., de overige da^eu 5 a.; van Amsterdam Beerebijt) naar
Leiden, dagelijks n./m. te 2 u. Des Zondags buiten dienst.
Poaibusiiohtingen aan de Lakenhal, Katoeufabriek en op de Nieuwstraat: 's morg. te 7 u. 50 ra. en te 10 u.50 ra.; 'a namidd. te 3 u. 35 m.;
'savonds te 7 u. 55 m. en op de Zondagen alleen te 10 u. 50 ra. en 3 u. 35 m. 'snamiddags. Ooet-ïudisobe Land pust. Over Southampton,
1 en 17 over Marseille, 9, 16 en 25 van elke maand.West-Iadisohe den 14 en voorlaatsten van elke maand.
RijLs-Telegraaf, Dagelijks geopend van 7 uren 's m. tot 9 uren 'a av. Spoorweg-ïeiegiraat' dagelijks vau 8 ti. 's m. tot 10 u. 30 m. 'a av.
Zittingen van bet Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijde i- Burgemeester en W et houdersMaandag en Uonderdagfe 1 1 in en.
Commissie van Fabricage, Woensdag te 12 uren. - BurgemeesterDinsdag, Woensdag, Vrgl-g en Zaterdag te 11 uren. - President der Commissie
van Fabricage des Zaterdags van 11-1 uren.-Bureau der Plaatselijke Secretari i open.da dyks vau l'l-turen.- Thesauriealle werkdagen, behalve
Zaterdag, van 9-2 uren; Zaterdag van 9-12 uren. -De Gemeente- Arehiies' is te spreker, op het Raadhuis, eiken werkdag van 'smurgeus iü-i u>en.
Kantoor dor in- on Uitgaande Ueuhten en Accijnzan iagelijks vau 9 luren su van 1 li aren; vaa's-Aijns Directe Belas
tingen, Maandag, Diusdag, Woensdag ea Donderdag van 92 uren. vaa Sagel, SAegisiratie dagelijks van 34 uren; van de
Hypotheken en bet Isdst'tr, van 94 uren.
i.
Nadat by de beraadslagingen over de plaatselijke begroo
ting voor 1867 de heer Scheitema in den Gemeenteraad in
vluchtige trekken zijne meening over den toestand der plaat
selijke geldmiddelen had openbaar gemaakt en meer bijzon
der de kosten van het openbaar onderwijs had vergeleken
met het bedrag der tegemoetkoming die daarvoor in school
gelden genoten werd, heeft hij een voorstel aangekondigd dat
de strekking hadom daarin door herziening van het ta
rief der schoolgelden verbetering te verkrijgen. Zonder be
kend te zijn met den inhoud van dat voorsteldat trou
wens zelfs aan de leden van den gemeenteraad nog niet ter
inzage was gegeven beantwoordde de Gemeentestem in hare
nommers van 3 en 10 December 11. op eene onpartijdige
wyze de vraagdie ook elders was gedaanvallen school
gelden onder de toepassing van art. 254 der gemeentewet?
Uit dat antwoord nemen wij als inleiding tot verdere ont
wikkeling onzer beschouwingen het volgende over, dat het
opgeworpen onderwijsgeschil reeds beslist op eene wijze, ge
heel strookende met de staathuishoudkunde van onzen tijd
naar de handboeken van onze hooggeleerde staathuishoud
kundigen
//De staathuishoudkundigen zijn van gevoelen, dat het
algemeen belang als politiemaatregel vordert, dat men kos
teloos onderwijs geve aan hen, die geen schoolgeld kun
nen betalen evenzeer als zij liet redelijk vinden de arbeidende
klasse niet in eene directe belasting te betrekken.
Dat beginsel nu achten wij gehuldigdwanneer geen
schoolgeld geheven wordt of des noods eene kleine tege
moetkoming voor het gewoon lager onderwijs, dat krach
tens art. 16 der wet van Aug. 1857 in elke gemeente
van overheidswege wordt gegeven en de vakken omvat,
vermeld onder a-i van art. 1. Waar behoefte aan uitbrei
ding bestaat komt te pas, wat Mr. J. L. de Bruyn Kops
zegt: //De waarborgen voor goed onderwijs zijn juist veel
groolerwanneer men het laat bekostigen door iiem die het
geniet; daar is de natuurlijke controle van den verbruiker,
die wil dat men hem goede waar in ruiling geve. - Die
zoude bestaan waar het stedelijk bestuur zijne bemoeiing van
dat onderwijs aftrokof ten minste er geene bijdrage toe
leverde. De vrije werking der concurrentie bestaat niet,
waar een gedeelte der kosten door aile ingezetenen wordt
gedragen. Want alsdan is er een sterke prikkel voor den
consommateurom zich daar te blijven voorzien, door het
geldelijk voordeel hen hierdoor versehaft, - alzoo is het
eene beschermende premie voor die inrichting, ten koste
van al de ingezetenen. Het is alsof het stedelijk bestuur
zeide: kom bij onze inrichting u van onderwijs vooizien,
wij betalen een gedeelte van den natuurlijken koopprijs."
In overeenstemming met dat gevoelen is ook wat door
de Regeeriug tot toelichting van art. 33 werd gezegd: //Alle
ingezetenen eener gemeente hebben er belang bijdat de
jeugd goed onderwijs ontvange, maar het belang van ben,
die zelf kinderen hebben of aan wie de zorg voor kinde
ren is opgedragen is grooler dan dat der overige ingezete
nen. De billijkheid vordert alzoo, dat de ouders en voog
den in de eerste plaats de kosten van het gemeente-onderwijs
helpen dragen eerst daarna kan in aanmerking komen ook
de overige ingezetenen aan te spreken. Bovendien is het
openstellen der gelegenheid om lager onderwijs te ontvan
gen een dienst door de gemeente bewezen, en de billijk
heid vordert, dat zij, die voor hunne kinderen of pupillen
van die gelegenheid gebruik maken voor den dienst betalen.
Op den algemeenen regel, dat steeds schoolgeld moet wor
den betaaldziju nogtaus twee uitzonderingen toe te laten.
Vooreerst ten opzichte van hen die tot deze betaling niet
bij machte zijn. Ten andere wanneer de kosten vau het
gemeente onderwijs zonder schoolgeld bestreden kunnen wor
den. Hoewel dit vermoedelijk zeldzaam voorkomen, is toch
het geval denkbaar, dat eene gemeente vermogend is of
wordt orazonder aan de ingezeteuen nieuwe lasten op te
leggenal de kosten van het openbaar onderwijs te bestrij
den hetzij die middelen afkomstig zijn van stichtingen le
gaten giften of bijdragen voor het onderwijs, hetzij van
een anderen oorsprong. Alsdan vervalt de aanleiding om
schoolgeld te vorderen of te blijven vorderen en kan het
onderwijs aan allen kosteloos worden verstrekt."
Wordt derhalve hier en daar door raadsleden voorgesteld
het schoolgeld te verhoogen dan strookt dit, naar wij mee-
nengeheel met de heerscliende staathuishoudkundige be
grippen van onzen tijd. Het Rotterdamsch raadslid Van
Casteel wilde dit ten aanzien van het minerval aan het
