i\°. 2071.
Zaterdag 10 November.
A", i
De plaatselijke begrooting voor 1867.
VI.
De heer Scheltema heeft gewezen op de geldelijkede heer
Tieleman op de gemoedsbezwaren die tegen de aanzienlijke
kosten der inrichting van het openbaar onderwijs bestaan -
beiden stemmen overeen in het beginseldat de last wordt
legd op de gansche burgerij, ten gerieve van een gedeelte,
terwijl toch ook zoovelen niet met het onderwijs instem
men, //gelijke rechten, gelijke lasten; recht voor allen." Wij
beginnen met de gemoedsbezwaren.
De heeren Van Heukelom en Tieleman hebben, toen er
sprake was van het verleenen van subsidiën uit de ge
meentekas aan godshuizen en armenhulde gedaan aan het
beginsel van volstrekte scheiding van Kerk en Staat. //De
kerkelijke gemeenten zijn helaas zoodanig verwend, om te
tasten in eens anders beurs, en-dat kwaad heeft zooveel tien
tallen jaren bestaan en is ingeworteld, dat slechts dit mid
del genezing kan aanbrengen; geen cent te geven uit de
gemeentekas. Het is de plicht der kerk daarin te voorzien
en zij zal er zich niet slechter bij vindenwanneer zij zich
daarvan kwijt. Het zal getuigen van herleefde belangstel
ling;" - zoo sprak de heer Van Heukelom. De heer Tiele
man liet er op volgen: //die subsidiën zullen, op de be
staande wijze, als ze niet geweigerd worden, wel niet op
houden; men blijft er te zeer op steunen. De subsidiën zijn
zeer in het Dadeel der gemeenten omdat de Christelijke
liefdadigheid er onder wegsterft. Het is ook eene onrecht
vaardigheid. Waarom moet de eene gemeente voor de andere
betalen De Christelijk Afgescheiden gemeente moet aan al
les betalen en zelve ontvangt zy niets. Hoe houdt zij zich
staande niet alleen, maar breidt zij zich uit!? Het zijn nog-
tans niet vele rijken, niet vele machtigen, maar meestal
slechts eenvoudige en geringe burgers. Moet zulk eene on
rechtvaardigheid niet ophouden?"
Datzelfde beginsel is ook toepasselijk op het onderwijs,
wanneer men eischt, dat de openbare school ingericht zij
voor de verschillende godsdienstige gezindheden. Het is de
plicht der kerk om te zorgen voor godsdienstig onderwijs in
den geest bijv. of in de richting door den heer T. ontwikkeld;
maar nimmer mag de Staat op dat gebied treden't zij
door het stichten van gezindheidsscholen't zij door het
subsidiëeren van kerkelyke scholen. De verschillende kerkge
nootschappen of godsdienstige gezindten kunnen en mogen
aan den Staat niet overlaten het stichten van zulke scho
lenzonder daarop invloed uit te oefenen. In onzen tegen-
woordigen tijd van grenzenlooze verwarring zou die Staats
zorg worden een bron van jammer en ellende, omdat geene
bevrediging van rechtmatige eischen mogelijk is. Het sub
sidiëeren van allerlei scholen van verschillende godsdienstige
richtingen zou evenzeer onrechtvaardig zijn, en voor menige
gezindheidsschool zou dezelfde waarborg geëischt worden die
thans in art. 23 der wet, regelende het lager onderwijs,
gegeven wordt. Aan de overige kerkgenootschappen moet
derhalve de zorg worden overgelaten voor een schoolonder
wijs, dat opleidt tot maatschappelijke deugden en den gods
dienst tot grondslag heeft. En dewijl nu de Christelijk Af
gescheidenen de Roomsch Catholieken en de Israëlieten in
den regel zich met die zorg belasten en de daaraan ver
bondene kosten dragen, zoo is het onvermijdelijk, dat de
overige kerkgenootschappen die last evenzeer dragen, gelyk
met het beginsel van volstrekte scheiding van Kerk en
Staat geheel strookt; dat de Staat niet subsidiëert of bekos
tigt wat vereischt wordt voor de armenzorg, de opleiding
tot het leeraarambtde bezoldiging van leeraars en geeste
lijkenhet onderhoud van den eeredienst enz. Uit bloote
gunst en in het algemeen belang der Natie reikt de Staat
de hand waar de kerk zich onttrekt of te kort schiet, maar
dan ook alleen naar de voorschriften van het Staatsbelang.
Eu dat doet de Nederlandsche Staat ten opzichte van het
onderwijsomdat //goed en deugdelijk onderwijs zeer is të
waardeeren en tot geen nuttiger en heilzamer eindeter be
vordering van het welzijn der Natie, die openbare kas kan
gebruikt worden."
Maar, - is het niet veeleer de taak der ouders, in plaats
van de kerk, om te zorgen voor de opvoeding, waarvan
het- onderwijs een deel uitmaakt, dat aan anderen wordt
toevertrouwdomdat in zooverre de ouders voor die taak
niet berekend zijn? Gewis, - het is een plicht, maar daar
om ook het recht, een uitsluitend recht der ouders, omdat zij
verantwoordelijk zijn voor de opvoeding hunner kinderen.
Indien dat zóó is, gelijk het ontwijfelbaar is, d»rr""tT5tTrK£t
elk ouder zoowel toe te zien op het godsdienstig alsjpp lï&fN
maatschappelijk onderwijs en dan zien wij njët.-inwaa^fjta
LEIDSCH DAGE LAD.
Deze Courant verschijnt eiken dagbe
halve Zon- en Feestdagenen kost voor
Leiden 1.95, en franco per post ƒ2.80
in de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
raers Vijf Cents.
Prijs der Advertentiën, 1-6 regels ƒ0.76.
Iedere regel meer 12J. Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberichten van l-4regels/0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelreoht 35 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 's-Graveuhage, Delft, Sohiedam en Rotterdam: te 10 u. 1 m.; 12 u. 41 m.; 3 n. 37 m.; 6 u. 6 m.;
9 u. 6 in naar Haarlem en Amsterdam: te 8 u. 43 m.; 11 n. 43 m.; 2 u. 42 m.; 4 u. 45 m.; 9 u.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Havon) naar Amsterdam, Maandag ochtead 4 u., de overige dagen5 u.; van Amsterdam Beerebijt) naar
LeidenMaandag n./m. 2 u. 30 m. de overige dagen te 3 uren. Des Zondags buiten dienst.
Postbusliohtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en on de Nieuwstraat: 's morg. te 7 u. 50 m. en te 10 u.50 m.; 's namidd. te 3 u. 35 m.;
'savonds te 7 u. 55 m. en op de Zondagen alleen te 10 u. 50 ra. en 3 n. 35 in. 's namiddags. Oost-ïndisohe Landpoat. Over Southampton,
l en 17 over Marseille, 9, 16 en 25 van elke maand.West-Indisohe den 14 en voorlaatsten van elke maand.
RyUs-Tolegraaf, Dagelijks geopend van 7 uren 's m. tot 9 uren 's av. Spoorweg-Telegraaf dagelijks vaD 8 u. 's m. tot 10 u. 80 m.'s av.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Bu. jtruees.tr IFeth^ndersMaandag eu Donderdag toll uien.
Oommistic van Fabricage, Woensdag te 12 uren. -BurgemeesterDinsdag, Woensdag, Vrijdog en Zaterdag te 11 uren. - President der Commissie
ven Fabricage des Zaterdags var. 111 uren. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open da relijks van 10i uren. - Thesauriedagelijks van 102
aien.-Dr Gemeente-Architect is te spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 's morgens 121 uren.
Kantoor der In- en Uitgaande Rechten en Accijnzen dagelijks van 9luren en van 36 uren; van's-Rijks Directe Belas
tingen, Maandag, Diusdag, Woensdag en Donderdasr van 99 uren. van Zegel, Registratie dagelijks van 84 uren; van de
Hypotheken en het Kadaster, van 94 uren.
