N°. 2068. Woensdag 7 November. A°. 186^n^
Lessen uil de verkiezingen.
LEIDSCH DAGBLAD.
Deze Courant verschijnt eiken dagbe
halve Zon- en Feestdagenen kost voor
Leiden 1.95, en franco per post ƒ2.80
in de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
mers Vijf Cents.
Prijs der Advertentiën, 1-6 regels 0.75
Iedere regel meer 12| Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberichten van l-4regels/0.90.
Tedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 36 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 's-Gravenhage, Delft, Sehiedam en Rotterdam: te 10 u. 1 m.; 12 u. 41 m.; 3 n. 37 ra.; 6 u. 6 m.;
9 u. 6 m.; naar Haarlem en Amsterdam: te 8 u. 43 m.; 11 n. 43 m.; 2 u. 42 m.; 4 u. 46 m.; 9 u.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtend 4 u., de overige dagen 5 u.; van Amsterdam (Beerebijt) naar
Leiden, Maandag n./m. 2 u. 30 m. de overige dagen te 3 uren. Des Zondags buiten dienst.
Poatbusliohtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nienwstraat: 'srnorg. te 7 u. 50 m. en te 10 u.50 ra.; 's uaraidd. te 3 u. 35 m.j
'i avonds te 7 u. 65 m. en op de Zondagen alleen te 10 u. 50 ra. en 3 u. 35 m. 'snamiddags. Oost-Iadisohe Landpost. Over Southampton,
l en 17over Marseille, 9, 16 en 26 van elke maand.West-Indische den 14 en voorlaatsten van elke maand.
RyLs-Telegraaf, Dagelijks geopend van 7 uren 's m. tot 9 uren 's av. Spoorweg-Telegraaf dagelijks van 8 u. 's ra. tot 10 u. 30 m. 's av.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en WethoudersMaandagen Donderdagte 11 aten.
Commissie van Fabricage, Woensdag te 12 uren. •Burgemeester, Dinsdag, Woensdag, Vrijdag en Zaterdag te 11 uren. - President der Commissie
van Fabricage des Zaterdags van 111 uren. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 104 uren. - Thesaurie, dagelijks van 102
aren.-De Gemeente-Architect is te spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 's morgens 121 uten,
Kantoor der In- en Uitgaande Rechten en Aooijnzen dagelijks van 9luren en van 36 uren; van's-RijUs Directe Belas
tingen, Maandag, Dinsdag, Woensdag en Donderdag van 92 uren. van ZegelRegistratie dagelijks van 84 uren; van de
Hypotheken en bet Kadaster, van 94 uren.
ii.
De tegenstanders van het stelsel van rechtstreeksche ver
kiezingen hebben steeds tegen de kieswet ook deze grief
gehaddat de kiesdistricten te groot waren en elk kiesdis
trict uit hoogstens 45000 zielen moest bestaan. De plaat3
gehad hebbende verkiezingen doen blijkendat het recht
van de minderheid veel meer wordt geëerbiedigd in groote
dan in kleine districten. Maar meest opmerkelijk is hetdat
het aantal kiezers in de districten in geene vaste verhouding
staat tot het aantal zielenwaaruit het district bestaat
er is derhalve aanleiding om de census in nadere overwe
ging te nemen. Uit de volgende statistiek blijkt, dat het
aantal stemmenwaarmede de benoemden bij volstrekte meer
derheid zijn verkozen, zeer uiteen loopt:
Enkele districten-. Groningen 5 63. Zuidhorn 446. Steen-
wijk 506. Winschoten 426. Tiel 857. Zierikzee 725. Box
meer 697.
Dubbele districten: Appingadam 1256. Leeuwarden 1400.
Saeek 1234. Dokkum 989, Zwolle 1309. Deventer 1013,
Zutfen 1193. Arnhem 1262. Nijmegen 1388. Amersfoort
1740. Utrecht 1279. Hoorn 1326. Alkmaar 1387. Leiden
1073. Gouda 1554. 's-Gravenhage 1254. Gorkum 1429,
Middelburg 13 27. Eindhoven 1275. Breda 1822. Tilburg
1221. Maastricht 990. Roermond 944. 's-Hertogenbosch 874.
Rotterdam (driedubbel district) 1426.
Amsterdam (zesdubbel district) 3032.
Zou nu uit deze statistiek niet voldoende blijkendat er
aanleiding en grond bestaan, om de kiesdistricten van 45000
zielen te vereenigen met andereopdat aan het recht der
minderheden zooveel mogelijk in billijkheid wordt te gemoet
gekomenmaar ook om de census in elk kiesdistrict na
verloop van 17 a 18 jaren te herzien?
De laatste verkiezingen hebben ons toch geleerddat de
verhouding zeer onregelmatig is, en dat kan ook niet an
ders, wanneer men bedenkt dat ten platten lande de wet
°P de personeele belasting ongelijk werkt, de landbouwers
"iet worden aangeslagen in het patentrecht en de eigen
dommen in de laatste jaren meer in handen zijn geko-
men van particulierenwaarmede de aanslagen voor het
kiesrecht en het aantal kiezers in zeer nauw verband staan.
Bovendien zijn er onder de kiezers, die alleen gerechtigd
zijn tot de verkiezing van leden voor den Gemeenteraadve
len wien meu de bevoegdheid niet kan ontzeggenom ook
het kiesrecht uit te oefenen voor leden der provinciale Sta
ten en van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
En wat nu de uitgebrachte stemmen betreft, het blijkt
dat in de meeste kiesdistricten de volstrekte meerderheid be
staat uit kiezers, die de constitutioneele richting zijn toege
daan en dat overal, wat men noemt, ofschoon ten onrechte, de
anti-revolutionaire partij de minderheid uitmaaktdie alleen
daar de zegepraal behalen als zij zich vereenigen met de
Catholieken en met de conservatieve partij.
Wij komen hier op een gebieddat wij ongaarne betre
denomdat daarop voetangels en klemmen liggen, waar
voor men zich niet wachten kan. De godsdienst speelt in de
staatkunde en vooral bij de verkiezingen een hoofdrol. Er
was een tijd, dat de orthodoxe Protestanten en de Catho
lieken met de liberalen één lijn trokken; 't was in den strijd
voor vrijheid van onderwijs en van vereeniging. In 18 53
werd die lijn verbroken, toen liberalen de vrijheid van gods
dienst voor de Catholieken wilden verzekerd zien. In de laat
ste jaren is weder een ander verbond ontstaan, dat een
samenwerking van orthodoxe Protestanten, Catholieken en
conservatieve Protestanten ten doel hadom een dam op
te werpen tegen het liberalisme dat men vereenzelvigde
met de moderne leerbegrippen in zake van den godsdienst. Op
die wijze moet er een grenzenlooze verwarring ontstaanom
dat de strijd op staatkundig gebied niet zuiver politiek ge
blevenmaar ook de godsdienst daarin betrokken is. Wij
nemen niet aan dat liberaal is rr modern evenmin dat kerke
lijk conservatief is anti-liberaalwant naar onze overtuiging
strookt het geheel met de liberale beginselen op staatkun
dig gebied dat het recht van het gemeentelid of den leek
wordt gehandhaafd tegen de heerschzucht der clericalen.
Daar nu het beginsel van het Protestantisme is democra
tisch en geen kerkelijke overheidmaar wel een vertegen
woordiging bij vrije verkiezing op dat gebied te huis be
hoort, kan de Protestant, bij alle gehechtheid uit innige
overtuiging aan zijn kerkgenootschap, tevens zijn een warm
en ijverig liberaal. De Catholiek is dat alleen voor zooverre
hij op staatkundig gebied voor 's volks rechten en vrijhe
den ijvert. Volstrekte scheiding van Kerk eu Staat is een
