N°. 1766. Zaturdag 18 November. A°. 18
Iets over de Rijnsburgsche poort, als
bouwstuk.
LKIIISni II IL A I).
Deze Courant verschijnt eiken dag, be
halve Zon- en Feestdagen, en kost voor
Leiden 1.95, en franco per post ƒ2.80
in de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
mers Vijf Cents.
Prijs der Advertentiën, 1-6 regels fO.75.
Iedere regel meer 12}- Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten van 1-4 regels/"0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 35 Cts.
Üpoortreinen van Leiden naar 's Graveuhage, Delft, Schiedam eu itotterdam le 10 tl. 1 in.; 12 u. 41 ra.; 3 u. 37 m.; 6 u. 6 ra.;
9 u. 5 m. naar Haar em en Arasterdam te 8 u. 43 ra.; 11 u. 43 ra.; 2 u. 42 ra.; 4 u. 45 ra.; 9 u. T
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Havennaar Amsterdam, Maandaï ochtends 3 u., de overige Uzru, uitgezonderd des Zondn/s.B u.; van
Amsterdam (Beerebijt) naar Leiden, Maandags ten 2} u. 's nam. de overige dagen 's namiddags ten 3 ure, des Zondags buiten dienst.
Postbusligtingen aan de Lakeubal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat's morgeus te 8 u. eu te 10 u. 50 ra.; s uaraiddxes te 3 ii. 35 ra.
3avonds te 7 n. 55 m. en op de Zondagen aileen ten 10 u. 50 ra. en 3 u. 35 ra. 's namiddags. Oo*t-Io<lisohe Laudpost. Over Southarapion
I en 17 over Triest, 7 en 23; over Marseille, 9, 16 eu 25 van elke maand. - West-Indische den 14 en voorlaatsten van elke maand.
RijLa-Telegraaf. Dagelijks geopend vau 8 uur 's ra. tot 9 uur's av. 8poorv*eg-Telegrual dagelijks van 7 u. 'ara. tot 10 u. 30 m. av.
Zittingen van bet Gemeentebestuur. Gemeenteraad op on bepaalde tijden. - Buryemr'iter en tf elhoudertMaandagen Donderdag fe II uur.
Commissie van Fabricage, Woensdag te 12 uur. - Burgemeesterdagelgks te 10 uur. - President der Commissie van Fabricage des Zaturdags van
II 1 uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is opeu dagelijks vau 104 uur. - Thesauriedagelgks van 102 uur.* De Gemeente- Arehiteei
is te spreken op het Raadhui*, eiken werkdag van 's morgeus 12 1 uur.
Kantoor der Plaatselijke Aocijuseu, dagelijks vau 8—2 uur eu vau 4—7 uur; der ïo- eu Oitgaaude Keohteu eu Aooijnsen
dagelgks van 9 1 uur en van 36 uur; van 's Rijks Directe Sslaitiugeu, M anlag l)i tgs lag. W mnsdtg eu Dondert,tg van 9—2
uur. van Zegel, Registratie dagelijks van 84; van de Jfcïypotb eteo en bet Kadaster, van 94 uur.
II.
Hij die het ontwerp, in den jare 1631, in de vergade
ring van den Gerechte dezer stede inleverdewaarna in
het volgende jaar de bouw ondernomen werd, - Jan Jaco-
buszn. van Banchen, overigens als bouwkunstenaar onbekend,
was, naar met grond verondersteld mag worden een meester
steenhouwer van in dit vak onbetwistbare bekwaamheid,
zonder daarom een gelukkig beoefenaar der bouwkunst te
kunnen heeten.
Immers, waar miskenning der eenvoudigste begrippen eener
natuurlijke zamenstelling en groepering gepaard gaat met
opstapeling van logge vormenzoo dat er een plomp ge
heel ontstaatdaar kunnen geen genoegzame motiven tot
toekenning van dien titel aanwezig zijn, zij 'took, dat aan
de uitvoering hoogen lof toekomt, en de dwaze meeniug
ia haar recht was, dat de tegenwoordige bekwaamheid van
den ambachtsstand hierby te kort zou schieten. Niettemin al
kan er bij dit bouwstuk geen sprake zijn van waarachtig
schoon- veel blijft er te prijzen zoowel wegens bedre
venheid in de ontwikkeling van hoeken, vlakken en bogen,
naar welke de gevorderde mallen en profiels uitgelegen en
overgebragt moesten wordenals by de werklieden die bij
dit bouwstuk toonden hun vak volledig te verstaan.
Als van Mieris zegt; de poort is naar de Dorische-orde
gebouwd, dan schijnt deze verdienstelijke schrijver hierin
het advies van een uiterst oppervlakkig deskundige gevolgd
te hebben tenzy dat het meest verminkte met den naam
pronken mag van de onvolprezen type waaruit het ontsproot.
Ondertusschen werd dezelfde van onkunde getuigende val-
sche benaming nog korten tijd geleden in een onzer dag
bladen der goede gemeente als den bouwstyl der Zijlpoort
verkondigd.
In tegengestelden zin heeft de voornoemde geschiedschrij
ver volkomen gelyk in de uitdrukkingen «de poort is scheel
hoeks en wonderbaarlijk te zamen gezet."
Dat deze poort, zoo als genoemde schrijver verder op
merkt, het grootste kunstwerk is dat te Leiden gevonden
wordt, kon ten tijde van deu bouw beweerd worden;
want alleen de oude Wiltepooit (Doriscb-Romeinscbe stijl)
tusschen twee middeleeuwsclie vestingtorens besloten was
aanwezig; de Hoogewoerdspoortnocli de Zijl- of een der
overige poorten bestonden toenevenmin als de Lakenhal
de Waag en de Mare-kerk, zoo dal er met dusdanige meer
verdienstelijke bouwwerken geen vergelijking kon plaats heb
ben; het spreekwoord «in het land der blinden is éénoog
Kuning" kan hier gelden.
Maar bovendien: de hooge ingenomenheid met deze poort,
door van Mieris verkondigd en sedert naverteld, is allezu ts
verklaarbaar uit den tyd van hare stichting, toen de heer
lijkste gewrochten van voorgaande eeuwendoor den bene
velden kunstzin der toenmalige bouwmeesters, met waar wan*
dalisme verknoeid werden, - één enkelen blik op den top
van het prachtige gevelfrontaal van het zuidelijke transcept
der Hoogelandsche-kerk is genoegzaam om deze uitspraak te
rechtvaardigen. Inderdaad bij zoodanigen toestand der bouw
kunst, kon de Rijnsburgsche-poort ligtelijk voor een achtste
wereldwonder doorgaan.
Met het voorgaande is niets te kort gedaan aan het
eigenaardige dat deze poort als bouwstuk bezit, mits men
haar beschouwe naar het doel met den bouw beoogd, en
de rigting, die de beoefening der bouwkunst in dien tyd
had aangenomen. Een doel en eene rigting, die verre achter
ons ligt, nu de tijd van het wonderbaarlijke vervangen is
door beoefening van het eenvoudige en begrijpelijkewaar
door betreffende het gebied der bouwkunst het redegevende
verstand over konstructie en versiering gebied voert, met
verlating van alle daartegen strijdende toevoegselenwier
regt van bestaan tot de geschiedenis behoort, en als zoo
danig tot afspiegeling kunnen strekken, van hetgeen ver
werping verdient.
November 1865. (Ingezonden).
