N". 1764.
Donderdag 16 November.
A°. 1865:
LËlDSCn DAGBLAD.
Deze Courant verschijnt eiken dagbe
halve Zon- en Feestdagenen kost voor
Leiden f 1.95, en franco per post f 2.80
'n de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
mer9 Vijf Cents.
Prijs der Advertentiën1-6 regels/0.76.
Iedere regel mrer 12 J Cts. Geboorte-, hu
welijks- eQ dooJberigten van 1-4 regels/0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 35 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 's Graveuhage, Delft, Schiedam en Rotterdam te 10 u. 1 in.; 12 u. 41 m.; 3 u. 37 in.; 6 u. 6 m.;
9 u. 5 m. naar Haariem en Amsterdam te 8 u. 43 m.; 11 u. 43 m.; 2 u. 42 ra.; 4 u. 45 m.; 9 u.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maaudag ochtends 3 u., de overige dagrn, uitgezonderd des Zondags, 5 u.; van
Amsterdam (Beerebijt) naar Leiden, Maandags ten 2} u. 's nam. de overiga dagen 's namiddags ten 3 ure, des Zondags buiten dienst.
Postbusligtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat's morgeus te 8 u. en te 10 u. 50 ut.; a namiddag* te 8 u. 85 m.
javonds te 7 u. 55 m. en op de Zondagen alleen ten 10 u. 50 m. en 3 u. 35 m. 's namiddags. Oost-Iodisobe Landpost. Over Southampton
1 en 17; over Triest, 7 en 23; over Marseille, 9, 16 en 25 van elke maaud.West-Indische den 14 en voorlaatsten van elke maand.
RijLs-Telegraaf. Dagelijks geopend van 8 uur 's m. tot 9 uur 's av. Spoorweg -Telegraaf dagelijks vau 7 u. 'siu. tot 10 u. 30 iu. tv.
Zittingen van Let Gemeentebestuur. Gemeenteraad op ou bepaalde tijden. - Burgems'tter en WethoudersMaandagen Donderdag te 11 uur.
Cotemtstie van FabricageWoensdag te 12 uur. - Burgemeesterdagelyks te 10 uur. - President der Commissie van Fabricage des Zaturdags van
111 uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 104 uur. - Thesauriedagelijks van 102 uur. - De Gemeente'Architect
is te spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 'smorgens 121 uur.
Kantoor der Plaatselijke Aooijusen, dagelijks van 82 uur en vau 4—'7 uur; der In- en Uitgaande Rechten en Aooijnsen
dagelijks van 91 uur eu van 36 uur; wan 's Rijks Direote Belastingen, Maandag, Diogsdag, vVoensdag en Donderdag van 9—1
uar. van Zegel, Registratie dagelyks van 84; van de Hypotheken en bet Radaster van 94 uur.
Iets over de Rijnsburgsche poort, als
bouwstuk.
I.
De Rijnsburgsche poort, in haar hoofdaauleg en bijzon
derheden beschouwende, blijft er weinig twijfel over om
trent de soort vau bouwstukkenwaaronder zij behoort ge
rangschikt te worden, namelijk: onder de dusgenaamde
walpoortenwaarvan het eenvoudigste begrip eene in den
vestingmuur uitgespaarde opening is. Deze poorten sloten
zich bij de wallen of verdedigingswerken der versterkte ste
den aandienden tot wachthuizen en de verhoogde op
bouw had met den wal gemeenschapde gewelfde boog
of doorgang ontving geen meerdere breedte dan de vol
strekte behoefte gebood en alles was op een spoedige en
duchtige afsluiting ingerigt. Naarmate het punt der verde
diging of de plaats van gemeenschap naar buiten gewigtiger
en de daaraan uitloopende straat aanzienlijker was, ontving
de poort grootere uitbreiding krachtvoller gedaante en meer
dere versiering.
De Rijnsburgsche poort behoort tot het laatste tydperk
waaruil zoodauig doel, uit vroegere tijden gewoonte gewor
denhet bouwplan beheerschte. Regtstaande, torenvormige
met uurwerken voorziene poorten volgden onmiddelijk op
de hier bedpelde soort, toen het idee van algemeene ver
sterking der steden langzamerhand verlaten werd en de toe
nemende welvaart zich in het stichten van meer sierlijke,
soms prachtige en kostbare stads toe- en uitgangen openbaarde,
die het aanzien en den bloei der stad verkondigdeneen
begrip volkomen verklaarbaar uit den tijd van overgang in
den staat van vrijheid en ontwikkeling, waarin men ver
keerde.
Dat de Rijnsburgsche poort eertijds tusschen aarden met
vestingmuren bekleedde wallen inslootgetuigen oorspronke
lijke afbeeldingen terwijl nog heden de lagere uitspringende
zij- of buitenvleugels met hunne borstweringen enz. onwe-
dersprekelijk aanduiden, dat, bij het ontwerp van den bouw,
iet systeem van verdediging iurigting en vorm aangaf.
De meermalen zoo hoog geprezen schuine stand der poort
is dus niet toeteschrijven aau een opzettelijk strevaa naar
bouwkundige voortreffelijkheid, maar eenig en alleen een
gevolg der situatie. Immers de geringste ontwikkeling van
het aangeboren schoonheidsbegrip kan zich niet, door het
scheeve en het daarmede gepaard gaande onregelmatige bo
ven het regthoekige en het daaruit volgende evenredige aan
getrokken gevoelen, - veel minder nog dit najagen, -
tenzij dat gemis aan kunde en smaak de zwarigheden aan
de bearbeiding van scheefhoutige en afwisselend verdraaide
stukken verhouden ondanks het daaruit ouistaande wanstal
tige, hoog verdienstelijk mogten doen achten.
Wij meenendat de eer onzer voorgangers verbiedt zoo
danig gebrekkig begrip bij hen te veronderstellen en veeleer
vordert, aau de noodzakelijkheid te denken, die een schui
nen bouw noodzakelijk deed zijn want de buiten-voorzijde
der poort tusschen walmuren liggendebepaalden deze er
de rigting vanterwijl evenzeer van een' regten doorgang
naar buiten niet afgeweken mogt worden; beide rigtingen
nu elkauder onder schuine hoeken snijdende, moester nood
wendig een daarin deelenden aanleg ontstaan, waarin de ziens
wijze dier dagen (misschien teregi) alle onderdeelen opnam.
Hetzelfde doel, verbinding met de vestingwalleneischte
een daarbij voegenden bouw, die alleen te verkrijgen was
door een krachtvol karakter; bet massive was dus onmis
baar eu alle vormen hetzij van coustructieven of versieren-
den aard waren ondergeschikt aan het ontzag en de duur
zaamheid die uitgedrukt moest worden. Vandaar de aan
wending, hoe onredegevend ook uit het oogpunt van
aesthetiek en constructie, van zoogenaamde kubiekblokken
bij de kolommen van afsnijding der toppen van de frontis-
picen van lobvormig afhangende kantstrooken enz., om het
verlangde robuste te verkrijgen.
Te beweren dat van het scheeve der situatie op navol
genswaardige wijze gebruik gemaakt is, om een hoog ver
dienstelijk bouwstuk daar te stellen, zou, ons bedunkens,
van overdreven voorliefde getuigen en geeusints by alle be-
