N°. 1761. Maandag 13 November. A0.
IIDSCII DAGBLAD.
Deze Courant verschijnt eiken dagbe-
halve Zon- en Feestdagenen kost voor
Leiden 1.95, en franco per post ƒ2.80
in de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
raers Vijf Cents
Prijs der Advertentiën, 1-6 regels 0.76.
Iedere regel meer 12$. Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten van 1-4 regels/0.90.
Tedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 35 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 's Gravenhage, Delft, Schiedam en Rotterdam te 10 u. 1 m.; 12 u. 41 m.; 3 u. 37 m.; 6 u. 6 m.;
9 u. 5 m. naar Haarlem en Amsterdam te 8 u. 43 m.; 11 u. 43 m.; 2 u. 42 m.; 4 u. 45 m.; 9 u.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtends 3 u., de overige dmcen, uitgezonderd des Zondags, 6 u.; van
Amsterdam (Beerebijt) naar Leiden, Maandags ten 2$. n. 's nam. de overige dagen 's namiddags ten 3 ure, des Zondags buiten dienst.
Postbusligtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat: 's morgens te 8 u. en te 10 u. 50 m.j's namiddags te 3 u. 35 m.
savonds te 7 u. 55 m. en op de Zondagen alleen ten 10 u. 50 m. en 3 u. 35 m. 's namiddags.Oost-Indisohe Laadpost. Over Southampton,
l en 17 over Triest, 7 en 23; over Marseille, 9, 16 en 25 van elke maand.West-Iadisohe den 14 en voorlaatgten van elke maand.
Rijks-Telegraaf, Dagelijks geopend van 8 uur 's m. tot 9 uur 's av.Spoorweg-Telegt-aaf dagelijks vaD 7 u. 's ra. tot 10 u. 30 m. av,
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad, op on Gepaalde tijden - Bur gem "eter en Wethouders, Maandag en Donderdag te 11 uur.
Commissie van Fabricage, Woensdag te 12 uur. •Burgemeester, dagelijks te 10 uur. - Brestdent der Commissie van Fabrtcage des Zaturdags van
111 uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 104 uur. - Thesaurie, dagelijks van 102 uur. - De Gemeente^ Arahtteet
is te spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 'smorgens 12 1 uur.
Kantoor der Plaatselijke Aocijnsen, dagelijks van 8^2 uur en van 4—7 uur; der In- en Uitgaande Hechten en Acoijnsea
dagelijks van 91 uur en van 36 uur; van 's Rijks Directe Balastiugen, Maandag, Diugsdag, Woensdag en Donderdag van 92
uur. van Zegel, Registratie dagelijks van 84; van de Hypotheken en het Kadaster van 94 nar.
Een Christendom boven geloofsverdeeldheid.
II.
Dat denkbéeld schijnt Dr. P. voor deü geest te zweven
eu in het diepst zyner ziel een overtuiging te hebben ge
vonden, die door hooger licht bestraald en verwarmd tot
het ware, edele, reine en schoone, tot het heilige en ver
hevene begrip van Christendom leiden zal. Hoogstopmerkelijk
i3 het toch, dat het woord van Pierson aan zijn laatste ge-
ineen te ernstige bestrijding ontmoet bij mannen van alle
richtingen, zooals Prof. Scholten, Dr. Réville Ds. Brouwer,
de Redactie der Kerkelijke Courant enz.; terwijl het van zelf
spreekt, dat de orthodoxe richting niet minder dan de R. C.
geestelijkheid zich daartegen verklaren moeten. En wanneer
we nu de theologische gevoelens van Dr. P. onbesproken
laten eu aan de Christelyke kerk denkenzoo als zij in
een tal van kerkgenootschappen niet alleenmaar in een
ontelbare verscheidenheid van secten zich onder allerlei vor
men openbaart, dan behoeft men zich niet altezeer te ver
bazen wanneer men de verklaring van Dr. P. leest: «de
Christelijke kerk heeft geen objectieven grond of recht meer
van bestaan." En nu bijna iedere richting denkt aan en
spreekt van een kerk der toekomst, is er toch zeer veel
grond voor het beweren van een twijfelachtig bestaan of een
wankelend gebouw der zigtbare Christelijke kerk Mr I. Ca-
padose gaat van een geheel ander standpunt uit, als waarop
Dr. P. staat; en toch is ook zijn oog gerigt op de toe
komst, wanneer hij in zijn redevoering over de hoop der
uitredding zegt: «Het is een zeer opmerkelijk en niet te
miskennen teeken in deze eeuw dat der Christenen aan
dacht veel meer dan vroeger wordt bepaald bij de toekomst,
bij hetgeen men de leer der laatste dingen pleegt te noe
men. Maar even opmerkelijk is hethoe uiteenloopend de
verschillende beschouwingen zijn hoeveel tasten en zoeken
hoe weinig zekerheid tot dusver bestaat. Sommigen peinzens-
moede staken het onderzoek eD bevelen een lijdelijk afwach
ten aan."
«Hoe verschillend het doel moge zijn, dat velen tot een
genootschap bijeenbrengt; zoodra zij als Christenen in den
Geest des Christendoms zamenkomen, is nevens het doel,
een hooger, meer 0eestelijkeheiliger ba d aanwezigwelke
de ledeu omvat en hen onmerkbaar als een kracht der ziel,
die in hen werkt, van een gewoon genootschap lot een in
nerlijke levende corporatie vormt." Deze woorden van den
R. C. bisschop van Mainz, von Ketteler, werden van toe
passing gemaakt op vroegere tijden, zij gelden ook nog,
al is het ookdat Dr. P. van den bestaandeu crisis één
van beide uitkomsten wacht; «Of de godsdienst zal in een
nieuwe gedaante, met nieuw leven en nieuwe kracht, door
een nieuwen godsdienstigen heros vertegenwoordigd zich
openbarenof zij zal voortaan door het denkend gedeelte der
menschheid aangemerkt worden, als de schoonste poësiedie
ooit het arme menschenhart verruktemaar toch als louter
poësie." Tegen zulke fantaisiën staat de werkelijkheid over
al ziet men daarin de magt der traditie.
Ds. Brouwer sluit Dr. Pierson van het Christendom niet
uit, maar is ook niet helder in de onderscheiding van kerk
en kerkgenootschap. Zijn geheele betoog is daarvan vol en
daarom achten wij op kerkgenootschap alleen toepasselijk wat
hij zegt: «Die zich bezwaard gevoelt door aangegane ver-
bindteuissen op voorwaarde waarvan hij in eenige gemeen
schap is opgenomendie trede er vrij uit, hetzij staat of
kerk. Maar aan de banden der beschaafde maatschappy
waarin hij leeft, aan haar wettelyke orde moet hij zich nu
eenmaal onderwerpen 1"
Zoodra men het eens is, dat er verschil bestaat tusschen
kerk en kerkgenootschap, behoeft niet te worden getwij
feld, of de Christelijke kerk nog een objectieven grond
of recht van bestaan heeft, maar is er meer grond, om dit
bestaan voor het kerkgenootschap twijfelachtig te stellen.
«Onze leeftijd wordt gezegd een bondgenoot van Pilatus
te zijn en steeds te vragen; wat is waarheid! Aan die twij
felzucht, die indien men wil het grootste gebrek is van onze
eeuw, paart deze eene goede eigenschap. Zij bezit historisch
gevoel. Met geoefenden takt weet zij te ouderscheiden tus-
