N°. 1512.
Zaturdag 21 Januarij.
A". 1865,#
Tliorbcckianlsme cn anti-Thorbeckianisme.
IV.
De heer Thorbecke gaf 2°. een antwoord op de vraag:
wat heeft dit Ministerie, wat hebt gij inzonderheidin zake
van wetgeving, tot bevordering van eenig intellectueel be
lang der natie gedaan? Hij wees op hetgeen een ieder ziet,
overal op zijn weg, //van die groote beweging op materieel
en intellectueel gebied, zoo groot als onze geschiedenis kent."
En bovendien nop de veelvuldige wetten, die er reed3 zijn,
en andere, die in aantogt zijn." Wij moeten rondborstig be
kennen, dat dit antwoord ons bevreemdt en evenzeer, dat er
geen repliek op kwam.
De greote beweging immers bestaat hoofdzakelijk op ma
terieel gebied in den aanleg der staatsspoorwegen, die een
krachtige» stoot heeft gegeven aan de particuliere onderne
mingen en plannen tot aansluiting van een menigte spoor-
weglijnen, en misschien ook aan de doorgraving van Holland
op zijn smalst en aan de verbetering der waterwegen van
Botterdam naar Zee. Maar dat is immers het werk van vo
rige Ministeriënwaarmede de heer Thorbecke zicb niet ver-
eenigde en dat veel eer door zijne partij werd bestreden En
de beweging op intellectueel gebied is ja gesproten uit de
wet tot regeling van het middelbaar onderwijs; maar bij
ons gelijk bij menigeen blijft nog twijfel heerschen of die
wet wel met beleid wordt uitgevoerd en bovendien in theorie
en practijk zoo doeltreffend zal werken.
En in waarheid, wat zien we tot nog toe op intellectueel
gebied anders dan het stichten van hoogere burgerscholen?
want hoe het met de lagere staat in gemeenten boven de
10000 zielen, schijnt minder belangstelling te verdienen;
men hoort er bijna niet vanofschoon zij toch de grondsla
gen zijn en de pepiniëres moeten worden voor de hoogere. -
En dan het stichten van die hoogere burgerscholen- aan
besteding van nieuwe gebouwen voor reel geld, benoeming
van docenten, wij zeggen niet met booge jaarweddenwant
dat behoort zóó, snaar welligt meer buiten verhouding tot
de behoefte of het getal leerlingen- voort» een azen op
subsidie uit 's Rijks schatkist of begunstiging door den Mi
nister met een rijks burgerschoolbuiten lasten der gemeente, -
een wedstrijd tot opleiding en vorming van ambtenarendoor
onderwijs in de Indische taal-, land- en volkenkunde. - En
waarop dat alles nog zal uitloopen wie zal het zeggen? Zeker
'tis een groote beweging, maar waarvan het goede eerst
later blijken kan. - Aan dat goede twijfelen wij niet, want
altijd zal die beweging goede vruchten achterlatenmaar of
men zich niet teleur gesteld of bedrogen zal vinden in de
grootsche verwachtingen, die men toch reeds nu volgens den
Minister zou moeten verwezenllijkt zien, 't zal niet door om
worden ontkend.
In beide opzigten heeft de Thorbeckiaansche partij zich to
Thorbeckiaansch gedragen en komt aan de anti-Thorbeckiaan-
schc partij schrale lof toe, dat zij den aanleg van staats
spoorwegen heeft doorgedrevenmisschien ook omdat de
daartoe betrekkelijke wet door een anti-Thorbeckiaansch^ Mi
nisterie was voorgedragen. Wel komt den Minister Thorbecke
den lof toe, dien aanleg met kracht en ijver te bevorderen,
maar van dien lof behoort een zeer groot deel aan de be
staande afdeeling voor de spoorwegen bij het departement,
door den Minister van Heemstra in het leven geroepen.
De Thorbeckiaansche partij en de liberale beginselen zui
len er bij winnen, in innerlijke kracht en uiterlijke» invloed
toenemen als zij onpartijdig open en rond het regerings
beleid beoordeelt, controleert, streng controleert, en gaarne
scharen wy ons onder de vrienden van het Ministeriedie
het zijn feilen toont.
Er is nog meer. Wat zegt de Minister Thorbecke in de
zitting der Eerste Kamerbetreffende de aanvrage der hee-
ren Schretlen en Maxwils om concessie tot den aanleg van
een spoorweglijn 's Gravenhage-Gouda De plannen waren
onvolledig, zoodat zij niet in aanmerking konden komen. Maar
waarom dan zulk een twijfelachtige houding bij de behan
deling van het wetsontwerp door een vorig Ministerie in
gediend waarbij aan de Hollandsche Spoorweg-Maatschappij
concessie werd verleend tot den aanleg van de lijn Leiden-
-«-«v.
Deze Courant verschijnt eiken Hagbe
halve Zon- en Feestdagenen kost voor
Leiden 1.95, ea franco per po9t ƒ9.80
in de drie maanden. Afzonderlijke Nam -
tners Vyf Cents.
Prya der Advertentiën1-6 regels 0.75.
Iedere regel meer 12J. Ct9. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten van 1-4 regeU/0.90.
Iedere regel meer 15 Cts. Bekendmakingen van
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 35 Cts.
8-ooortreinen van Leiden naar s GravenhageDelft Schiedam en Rotterdam te 10 u. 1 ra.; 13 u. 51 m.; 8 u. 46 m.; 6 u. 6 m.,
9 ii. 5 m. naar Haar.era en Amsterdam te S u. 44 ra.; 11 u. 43 ra.; 2 u. 56 ra.; 4 u. 49 ra.; 9 u.
SlooiuLoot vau Leiden (Ligplaats Huvou; naar Amsterdam, Maaudag ochtends 4 u.( de overige dagen, uitgezonderd des Zondags, 5 u.; van
Amsterdam Heerelijt; naar Leiden, dagelijks ten 2 u. 's namiddags, des Zondags buiten dienst.
Postbusligtingeu aan de Lakenhal, Ksteenfabriek en op de Nicnwstra&t: 's morgeus te 8 u. en te 10 u. 50 ra.; 's namiddags te 8 u. 45 m,
'aavonds te 8 n. en op de Zondagen alleen ten 10 n. 50 m. en 3 u. 45 ra. 'snamiddag9. Oost-Indische Laodpost. Over Southampton
en 17; over Triest, en 23; over Marseille, 9 16 en 25 van elke maand.West-Indische den 14 en voorlaat9ten van elke maand
R ij L «-Telegraaf. Dagelijks geopend van 8 uur 's ra. tot 9 uur 's av. Spoorweg-Telegroaf dagelijks vau 7 u. 30 ra. 's m. tot 10 u. 30 m. av.
Zittingen van Let Gemeen tebei tuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en IVet houder t, Maandag en Dou derdag te 11 uur.
Commissie van b'abiicayeWoensdag te 12 uur. - Burgemeesterdagelijks te 10 uur. - President der Commissie van Fabricage des Zaturdaga va*
11— 1 uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks vau 10 4 uur. - Thesauriedagelijks van 102 uur, - De Gemeente-Architect
is li tpiukeu op het Raadhuis, eiken werkdag van 'sraorgens 121 uur.
Kantuor der Plaatselijke Accijuseu, uagelijks van 8 2 uur en van 4 7 uur; der In- eu Uitgaande Rechten eu Acoijosen
dageiykt van 9—1 uur en vau 3--6 uur; ran 'sRijUs Directe Belastingen, Maandag, Diugsdag, Woensdag en Donderdag van 92
uur. vnn ZegelRegistratie dagelijks van 8 4; vau de Hypotheken en het Kadaster, van 94 uur.
