N°. 1023.
Woensdag 24 Junij.
Orthodoxie.
LEIDSCH DACBL
Doie Courant verschijnt eiken dag, be
halve Zon- en Feestdagen, en kost voor
Leiden 1.95 en franco per post 2.80
in de drie maanden. Afzonderlijke Nom-
mers Vijf Cents.
Prijs dor Advertentiën1-6 regels 0.76.
iedere regel meer 12j Cts. Geboorte-, hu
welijks- en doodberigten vau 1-4 regeb /"0.90.
Iedere regel meer 15 G'ts. Bekendmakingen vau
genootschappen 5 Cts. Zegelrecht 85 Cts.
Spoortreinen van Leiden naar 's GravenhageDelft, Schiedam en Rotterdam te 8 u 41 m.; 10 u. 17 m.; 1 u. 17 m.; 2 u. 49 m.;
6 u. 9 m.; 9 u. 19 m.; en op Zon- en Feestdagen 11 u. 25 m.; naar Haarlem en Amsterdam te 8 u. 36 m.; 10 u. 20 ra.;
11 u. 59 m.; 2 u. 54 m.; 4 u. 54 m.; 9 u. 14 m.; en op Zon- en Feestdagen 11 u. 5 m.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtends 4 u., de overige dagen uitgezonderd de Zondag 5 n.; van
Arasterdam (Beerebijt) naar Leiden, dagelijks uitgezonderd de Zondag 3 u.
Postbusiigtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat: 's morgeus te 7 u. 45 m. en te 11 u. 10 ra., 's namiddags te 3 u.
45 m. 'savonds te 8 u. 10 m. Oost-Inditohe Laadpost. Over Southampton, 1 en 17; over Triest, 7 en 23; over Marseille,
9, 16 en 25 van elke maand.
RijUs-Telegraaf. Dagelijks geopend van 7 uur 's m. tot 9 uur 's av. Spoorvreg-Telegraaf dagelijks van 7J- uur '9 m. tot 9 11. 30 ra. av.
Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad, op onbepaalde tijden. - Burgemeester en Wethouders, Maandag en Donderdag te 11 uur.
Commissie van FabricageWoensdag te 12 uur. - Burgemeesterdagelijks te 10 uur.- President der Commissie van Fabricage des Zaturdags vau
111 uur. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 104 uur. - Thesauriedagelijks van 102 uur. - De Gemeente- Architect is te
spreken op het Raadhuis, eiken werkdag van 's morgens 12 1 uur.
Kantoor der Plaatselijke Acoijusen, dagelijks van 81 uur en van 36 uur; der In- en Uitgaande Rechten en Acotjosea
dagelijks van 91 uur en van 36 uur; van 'sRijks Directe Belastingen, Maandag, Dingsdag, Woensdag en Donderdag van 92
aur, van Zegel, Registratie dagelijks van 84; van de Hypotheken en het Kadaster, van 94 uur.
I.
Onder de woordendie in onzen tijd van Babylonische spraak
verwarring veelvuldig worden gebezigd en veelvuldig worden
misverstaanbehoort ook zeker het woord orthodox. Dit ééne
woordin hoeveel verschillende beteekenissen hoort men het
dagelijks gebruiken! Maar, wat evenzeer opmerkelijk is, meest
op kerkelijk gebied, weinig op het staatkundige." Men spreekt
van een orthodoxen jood en van een orthodoxen remonstrant en
van een orthodoxen gereformeerde, doopsgezinde of luthersche, -
ja tegenover een liberalensoms wel van een orthodoxen katho
liek, Op staatkundig gebied stelt mentegenover liberaalreac
tionair, conservatief, gematigd en soms een partijnaam. Orthodox
dan eens geeft het iets gunstigs te kennen en bedoelt men er
mede: ernstig, diepzinniggemoedelijkstraks weder iets on
gunstigs, en zegt bet in den mond van A. of B. zooveel als
stijf, onwetenschappelijkbekrompen. Toch hebben beidenoch
de gunstige, noch de ongunstige der daar genoemde meenin
gen, de juiste en naauwkeurige beteekenis van het woord or
thodox gevat. Men pleegt de verschillende elkander bestrijdende
meeningen en theoriën te verdeelen in twee groote legerkam
pen die der orthodoxen en liberalen. Het zijn beide inderdaad
scboone woorden van oorspronkelijk scboone en goede betee
kenis. Maar zoo min als men op Napoleon's woorduhet Kei
zerrijk is de vrede", onwrikbaar kan staat makenzoo min
kan men op deze woorden of leuzen eigenlijk bouwen. In het
legerkamp der zich noemende orthodoxen zijn er inderdaad
velen die het niet zijngelijk evenzeer onder de liberalen velen
worden gevondendie ten hoogste illiberaal zijn. De leugen
mengt zich onder allesmaar behalve de leugenkomt hier
ook bij welgezinden, bij oprechten van hart, veel misverstand,
't Is vooral in onzen tijd van uitstekend nut, te trachten
dat verkeerd begrip, dat misverstand wegtenemen.
Orthodoxie is een Grieksch woord, zamengesteld uit twee
deelenorthos, recht, juist, naauwkeurig; en doxa, meening,
begrip. Zoo beteekent dat woord niets anders en niets meer
dan //de rechte meening, het juiste begrip." Zoo is iedereen
orthodox, die een zelfstandig oordeel uitspreekt over een mee
ning, die hij voor recht, of over een begrip, dat hij voor juist
houdt en zoo is het duidelijkdat de rechte meeninghet
juiste begrip in zake van godsdienst met den naam van ortho
doxie wordt bestempeld. Die rechte meening, dat juiste begrip
nedergelegd in een gemeenschappelijke belijdenismaakt het
criterium uit van een vereeniging, onverschillig of zij is van
godsdienstigen staatkundigen of maatschappelijken aard. Zij die
daarin overeenstemmenhechten zich aan eenen vinden
daarin een herkenningsteeken van broederschap. Zij die den
meesten eerbied de grootste trouw en den vurigsten ijver aan
en voor die gemeenschappelijke belijdenis betoonen, mogen
wel den naam van orthodoxen dragen maar welken naam zal
men geven aan hendie aan die eerbieddien trouwdien
ijver te kort komen en de gemeenschappelijke belijdenis zelf3
door het slijk halen Denzulken geeft men den naam van libe
raal, maar zeer ten onrechte; zij verdienen een schandnaam,
want die ontrouw wordt aan het verbondwaaraan hij vrij
willig deel nammag niet een naam dragen die elk rechtschapen
mensch toekomt. Liberaal toch is hijdie steeds bereid is zijn
overtuiging te wijzigen naar beter verkregen inzigten en langs
dien eerlijken weg zijn gewijzigde overtuiging van invloed maakt
op de gemeenschappelijk aangenomen en vastgestelde belijde
nis. Die juist onderscheidt, oordeelt wel. Men kan zijn ortho
dox d. i. gehecht en getrouw aan de belijdenis en tegelijk
liberaald. i. gezindom de overtuiging van die buiten zijn
te eerbiedigen en zijn eigene overtuiging naar beter inzigt te
wijzigen.
Orthodoxie betreft zoowel staatkundige als godsdienstige
begrippen; even als het liberalisme zich op elk gebied doet
gelden. Als het ons niet te doen is om partijleuzen uittevin-
