N°. 381. Maandag 27 Mei. A°. 18
Over den arbeid van kinderen ln fabrieken.
L El D 8CÏTDM B L A i,
De prijs der Advertentiën is voor eiken
regel Zes Cents, behalve 35 Cents zegel
recht, voor elke plaatsing. Afzonderlijke
Nommers Vijf Cents.
Deze Courant verschijnt eiken dag, be
halve Zou- en Feestdagen, en kost voor
Leiden 1.95, en franco per post 2.80
in de drie maanden.
Spoortreinen van Leiden naar 's Gravenhage, Delft, Schiedam en Rotterdam te 9 u. 42 m.; 12 u. 5 m.; 3 u. 9 m.; 6 u. 9 m.; 9 u. 9 m. Naar
Haarlem en Amsterdam te 8 u. 26 m.; 10 u. 58 m.; 1 u. 8 m.; 4 u. 58 m.; 9 u. 13 m.
Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtends 3 u., de overige werkdagen 5 a.; van Amsterdam (Beerebijt)
naar Leiden Maandag 's middags 2£ u. Overige dagen 3 u.
Postbusligtingen aan de Lakenhal, Katoenfabriek en op de Nieuwstraat's morgens te7 u. 30 m 's middags te 12 u.,'snamiddags te 3 u. 45 in,,
'savonds te 8 u. 15 m. Oost-Indische Landpost. Over Southampton, 1 en 17; over Triest, 6 en 22; over Marseille9 en 25 van elke maand,
Rijks-Telegraaf. Werkdagen van 912 en van 27 uur. Zondag van 27 uur. Spoorweg-Telegraaf dagelijks van 8—91 uur.
Zittingen van bet Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en WeihoudersMaandagen Donderdag te 11 uur.
Commissie van FabricageDingsdag te 12 uur. - Burgemeesterdagelijks te 10 uur. - Bureau, der Plaatselijke Secretarie is upeu dagelijks vau 10—4
uur. - Thesauriedagelijks van 10—2 uur. Be Gemeente-Architect is te spreken te zijnen huize op den Ouden Singel, 's morgens van 910 uur,
Kat-icor der Plaatselijke Accijnsen, dagelijks van 8—1 uur en van 36 uur; der In- en Uitgaande Rechten en Acoijnsen
dagelijks van 91 uur en van 36 uur; van 'sRijks Directe Belastingen, Maandag, Dingsdag, Woensdag en Donderdag van 9—2
uur; van Zegel, Registratie dagelijks van 84, van de Hypotheken en het Kadaster, van 9—4 uur
III.
't Is toch niet tegentesprekendat de fabriekanten en alle
industriëelen groote waarde hechten aan het bezit en het ge
bruik van verstandige en zedelijk ontwikkelde werklieden, omdat
de arbeid veel geregelder en meer naar eisch wordt verrigt
dan als zij door tucht en dwang, in een fabriek niet minder
noodig dan in een huisgezingestadig en soms vruchteloos
ijver en trouw moeten opwekken en aankweeken, daar een
goed loon niet zelden tot losbandigheid aanleiding geeft. Maar
aan wien ligt de schulddat hij verpligt is uit een verwaar
loosd personeel te moeten kiezen? Zoo de toestand der huis
gezinnen beter was, zou het daaruit voorkomend personeel
minder stof geven tot billijk beklag aan ieder, die verpligt is
daaruit de voorwerpen voor huiselijken en industriëelen arbeid
te trekken. In de opvoeding en vorming der jeugd gedurende
de eerste kinderjaren ligt de kiem van het volgend maat
schappelijk levenelk onderwijzer is in staat een gegrond
oordeel te vellen over den stoffelijken en zedelijken toestand
van het huisgezinwanneer hij slechts let op de gewoonten
en hebbelijkheden van het kind, de neigingen en wenschen
die het openbaart, in een woord: »het is in het huisgezin,
dat of de doorn en de distel, of de mirte- en de denneboora
opgaan, die in toekomende dagen het sieraad en de kracht,
of de 3chande en den jammer van den geboortegrond zullen
uitmaken." En die waarheid geldt elk huisgezinin welken
stand ookrijkdom en armoede maken daarin geen verschil
dan slechts in de vormen. Wat de onderwijzer eener lagere
school opmerken kanligt evenzeer onder het bereik van den
docent aan een gymnasium en van den hoogleeraar bij de
waarneming der academische lessen. Wanneer men hoort van
wanorde, ongebondenheid, onbeschaamdheid en liederlijkheid,
van trots en verkwisting enz., de kiem van het kwaad ligt
in de opvoeding, die, hoe wijd uiteenloopend in uiterlijke vor
men, in het paleis des Konings zoowel als in de hut des
bedelaars, toch hierin zich moet openbaren, dat het huisge
zin staat onder het bestuur van een hoofddat in zijn persoon
de kerkelijke en wereldlijke magtkerk en staat vereenigt.
Welonderrichtewelgeordende welbestierde huisgezinnen
zijn als de bronnendie uit hare stille schuilhoeken de
beeken uitzenden, die elk bare schatting brengen aan den
breeden en eerbiedwekkenden stroom van nationale grootheid
en voorspoed." En als ons nu een tafereel wordt geschetst
van den toestand der huisgezinnen van de fabriekarbeiders en
van de behandeling der kinderen, die in fabrieken arbeiden -
als dat tafereel ons wordt gegeven gegrepen uit het leven en
naar alle waarschijnlijkheid als een schitterende bijdrage,
oorspronkelijk ter opneming in het Album van Leiden be«
stemd, - dan staan we in twijfel, of we die physiologie van
Leiden beschouwen moeten, als een sterk sprekend bewijs van
den verwaarloosden toestand der huisgezinnen van de laag
ste volksklasse en bepaaldelijk van die der fabriekarbeiders-
of van de walgelijke en zedebedervende atmosfeer, die de
hoofden van fabrieken in hun werkplaatsenmiustgenomen
toelaten, zoo al niet zelfs ontwikkelen, - of van den vruchte-
loozen arbeid dien de overwegende of overheerschende gods
dienstige rigting binnen Leiden aanwendt, tot aankweeking
van deugd en goede zeden, matigheid, bescheidenheidhuise
lijkheid en ingetogenheid onder de bevolking!
Een diepe blik in dien jammerlijken en voor het gezag,
waaraan 'de taak voor de zorg der godsdienstigheid is opge
dragen, weinig vereerenden toestand geslagen overtuigt ons
van het nutdat de innere mission of het patronaat sticht.
Vereenigingen, die zich tot heil der armen of naar Vincentius
a Paulo noemenkunnen op het huiselijk leven een belang
rijken invloed uitoefenen en zijn de vruchten daarvan niet
zoo overvloedig als gewenscht; en gewacht kon zijn- ook
na een meer dan twintigjarig bestaandat de eerstbedoelde
heeft; - zij zouden ook van haar werking meer gezien zijn, als
gedurende bijna den ganschen tijd van haar bestaan minder
het kerkelijk element, officieel en officieus, daarop van invloed
was geweest. Zulke vereenigingen moeten meer een afschadu
wing zijn vau het maatschappelijk levenwaarin de ge
leerde of eerwaarde stand altijd een uitstekende plaats in
nemen wil, en toch om zijn vormén er nog niet recht
in past.
