N°. 212. Maandag 5 November. A0. 1860. 3 October 1574. LEIDSCH DAGBLAD. Deze Courant verschijnt eiken dag, be halve Zon- en Feestdagen, en kost voor Leiden ƒ1.95, en franco per post 2.80 in de drie maanden. De prijs der Advertentiën is voor eiken regel Zes Cents, behalve 35 Cents zegel recht, voor elke plaatsing. Afzonderlijke Nommers Vijf Cents. Spoortreinen van Leiden naar 's Gravenhage, Delft, Schiedam en Rotterdam te 10 u. 6 m.; 12 u. 58 m.; 6 u. 3 m.; 9 u. 13 m. Naar Haarlem en Amsterdam te 8 u. 47 m.; 1 u. 3 m.; 4 u. 47 m.; 7 u. 57 m. Stoomboot van Leiden (Ligplaats Haven) naar Amsterdam, Maandag ochtends 4 u., de overige werkdagen 5 u.; van Amsterdam (Beerebijt) naar Leiden 's middags 2 u. Postbusligtingen aan de Lakenhal, aan de Katoenfabriek en op de Nieuwstraat: 'smorgens te 7 ure 55 min., 'smiddags te 12 ure, 'snamid dags te 3 ure 45 min., 's avonds te 8 ure 10 min. Zittingen van het Gemeentebestuur. Gemeenteraad op onbepaalde tijden. - Burgemeester en WethoudersMaandag en Donderdag te 11 ure.- Commissie van FabricageDingsdag te 12 ure. - Burgemeesterdagelijks te 10 ure. - Bureau der Plaatselijke Secretarie is open dagelijks van 104 ure. - Thesaurie, dagelijks van 10—2 ure. —Be Gemeente-Architect is te spreken te zijnen huize op den Ouden Singel, 's morgens van 9—10 ure. Kantoor der Plaatselijke Accijnsen, dagelijks van 81 ure en van 36 ure. Kantoor der In- en Uitgaande Rechten en Accijnsen dagelijks van 91 ure en van 36 ure. Kantoor van 'sRijks Directe Belastingen, Maandag, Dingsdag, Woensdag en Donderdag van 92 ure. Kantoor van Zegel, Registratie dagelijks van 8-4, van de Hypotheken en het Kadaster, van 94 ure. II. Er is op maatschappelijk gebied zoo menige plek, waar men elkander ontmoet en noodig heeft, moet de 3e October ons verdeeld houden 't Is wel te betreuren dat in een Chris tenland onder de belijders van een en denzelfden naam en de gedoopten tot een en dezelfde gemeenschap en de geroepenen tot hetzelfde heil zooveel verdeeldheid en nog meer scheuring heerscht als in een veel grooter Eijkwaarin de Heidensche Godsdienst heerschende is, of waar men zich noemt naar een die zich opwierp als profeet! 't Strekt niet tot eer van het Christendom, als men een bevolking van drie millioen zie len - ja een Gemeente van ongeveer 36000 inwoners in meer dan twaalf verschillende bedehuizen op eiken eersten dag der week ziet zamenvloeiienEn tochdat verschil en die verscheidenheid is niet aan het Christendom te wijten- 't is het bloot gevolg van den invloeddie het geestelijk ge zag op het volk uitoefent; - de vrijheid van het geweten, waardoor het Christendom moet komen tot zijn recht, zij is nog niet gekomen in al haar kracht, zoolang de emanci patie van het individu wordt belemmerd door een gezag, dat zich in verschillende vormen doet gelden, maar door ons be stempeld wordt met den naam van clericaal gezag. Ziet, velen vieren den 3en October, omdat het een instelling der vaderen is, en den Slen October van elk jaar, omdat de Kerkhervorming hen in waarde boven de Roomschen verheft, als meer verlicht en minder bijgeloovig; - terwijl het niet twij felachtig is, of die protestanten komen in beginsel overeen met de groote schare, die op 1 November de nagedachtenis van alle heiligen godsdienstig vieren. Zou het niet zijn bij allen gewoonte, traditie, gedweeë volgzaamheid aan een gezag, dat zulke herinneringen heeft ingesteld? Zou er niet slechts wei nigen zijn, die uit eigen overtuiging en aandrift zich tot die godsdienstige vieringen begeven en die feestdagengelijk het betaamt, waarnemen? De 3e October 1574 blijft gedenkwaar dig, omdat vrijheid van geweten voor Nederland was gekocht teu prijze van veel bloed. De 31e October 1517 mag in her innering blijven omdat vrijheid van geweten zich kantte tegen het kerkelijk gezag, gelijk in Leidens beleg tegen het wereld - gezag. En als de viering van den Allerheiligen- en den Aller zielendag op de rechte wijze geschiedt, dan zal gewis in elk vroom gemoed de taal weerklank vinden, die in stervensnood de priester den geloovige toeroept: geen menschelijke magt en gezag kan vrede en zaligheid schenken- een ieder is voor zich zelf verantwoordelijk; - hij staat of valt zijn eigen heer! De strijd tegen gewetensdwang is niet bij het ontzet van Leiden geëindigd of beslistgelijk de vruchten der Kerkher vorming niet tot haar vollen wasdom zijn gerijpt. Wel kan vrij de biddende schaar zich in het openbaar vereenigen, tot godsdienstige vereering der nagedachtenis van die in hun le ven en in hun dood zich openbaardenals der heiligheid nabij te streven en in het bezit der zaligheid te verkeeren. 't Was de Staat alleendie het beginsel der vrijheid van ge weten in de onbelemmerde uitoefening der godsdienst tot zijn volle recht deed komen. Nog heerscht gewetensdwang, ook op protestantsch gebiedwant de vrijheid van onderzoek is beperkt tot vrijheid van denken; maar een zedelijke dwang ligt nog altijd op elk gemoed, dat een overtui ging verkreeg in strijd, niet met de geloofsovertuiging van de gemeentewaarvan hij lid wasmaar met de rig- ting, die de leeraar aankleeft. Het recht van den Roomsch- Katholieke is nog ongeschonden', om elk priester, die stellin gen verkondigt in strijd met de aangenomen belijdenis der Kerkmet vrucht aanteklagen. Geen lid der Hervormde Ge meente bezit dat recht en de uitslag van het vrije onderzoek kan geen ander gevolg hebben dan zich te onderwerpen aan 't Kerkelijk gezag, dat zich verbindt aan de een of andere wetenschappelijke richting, of wel een gemeenschap te verla ten met wier beginselen hij zich te goeder trouw vereenigt die is blijven staan zonder hare belijdenis aan een grondige herziening te onderwerpen. In het laatste geval oefent de niet ongegronde vrees voor smaad en miskenning een z^elijl^ dwang uit, om te blijven, die in aard en strekking^waarde^is dan de rechterlijke vervolgingdie hem vroeger 0 hfet belang der openbare orde wachtte.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1860 | | pagina 1