Eerste plechtige H. Missen te Leiden
Het bitter einde van een eeuw geschuts-industrie
DINSDAG 8 APRIL 1947
DE LEIDSCHE COURANT
PAGINA 5
Van de weleerw. heeren
Walter Goddijn en
Christianus Meyer
IN* DE ST. PETRUSKERK
Er waren in de St. Petruskerk twee eer
ste plechtige H. Missen te vieren met de
Paaschdagen, zoodat de hoogfeestelijke
Hoogmis „voor het welzijn der parochie"
ten offer moest vallen aan de meer parti
culiere plechtigheid „uit dankbaarheid". De
parochianen hebben zich bij deze schikking,
welke een liturgische teleurstelling was, be
reidwillig neergelegd, verheugd als zij erom
waren weer twee tot priester gezalfde Lei-
denaars, de weleerw. paters Walter Goddijn
en Christianus Meyer, aan het altaar te mo
gen zien. Voor deze jongewijden. die bei
den tot de Orde der Minderbroeders be-
hoorend, zeven jaren in kloostelijke afzon
dering hadden doorgebracht, werd deze
Paschen tot een twee-voudig feest van
verheerlijking: de viering van Christus glo
rievolle Opstanding en tegelijkertijd hun
eerste openbaar optreden als priester van
den Verrezen Heiland. Zóó hebben ook de
parochianen, die in groot getal beide mor
gens de kerk vulden, dit feest duplex I
clasis ook dubbel méé-gevierd.
Het altaar was in Paasch-luister, versierd
in de kleuren van het morgenrood, het
zachte rood en goud van azale'as, die als
een velum van bloemen rond het in zilve
ren pracht schitterende altaar waren ge
hangen. De .paramenten door de geestelijk
heid bij deze plechtigheid gedragen, geor-
neerd met kostbaar borduurwerk, dat, in
een ton verborgen, aan de vernieling van
de Beeldenstorm ontkwam, doet ons op zulk
een Paaschdag weer dankbaar herdenken
de verrijzenis van de vaderlandsche Kerk,
die steeds voortgaat in haar bloei van jonge
priesters, versche loten uit te schieten.
Op den Eersten Paaschdag werd de neo
myst, de weleerw. pater W. Goddijn o.f.m.
bij zijn plechtig eerstelingen-offer geassis
teerd door pastoor Beukers als presbyter-
assistens, door pater B. de Goede o.f.m., di
recteur der St. Bonaventura-H.B.S. als dia
ken en pater Chr. Meyer o.f.m. als sub-dia
ken. Kapelaan Minnebo was ceremoniarius.
In het priesterkoor hadden, behalve de
overige kapelaans der parochie, ook plaats
genomen pater dr. C. Sloots o.f.m.
De feestpredicatie werd gehouden door
pater M. Versteeg o.f.m. uit Wijchen, die
tot tekst had gekozen Mattheus XX, 28:
„De Menschenzoon is niet gekomen om ge
diend te worden maar om te dienen, en
Zijn leven is geven als losprijs voor velen".
Spr. overwoog, hoe Christus, wiens voor--
liefde uitging naar kinderen, armen en
zondaars, steeds minder en minder ha'd wil
len worden, tot zelfvernietiging toe. Door
dit ideaal van Christus voelde ook St. Fran-
ciscus zich bizonder aangegrepen en is ook
deze jonge priester getrokken. In iederen
priester moeten wij eenzelfde gezindheid
vinden, als in Christus wordt gevonden. De
priester is er om anderen te dienen, te hel
pen en bij te staan. Een specifiek Francis-
caansch ideaal is het Christus te volgen in
zijn armoede van geest en lichaam; de min
dere. de minste te willen zijn. de kleine en
geringe dienaar.
maar van hem wordt gevraagd, bijzondere
heiligheid. Heilige priesters zijn meer noo-
dig dan ooit te voren. Heilige priesters zijn
het verlangen van het volk, dat een hooge
opvatting heeft van het Priesterschap; het
is ook de wil van den Hoogepriester zelve,
die bij het Laatste Avondmaal tot den Va
der bad: „heilig hen in de waarheid".
Daartoe moet veel en met aandrang ge
beden worden, want: heilige priesters val
len maar niet zoo uit den hemel. Spr. wek
te op de Priester-Zaterdag te houden en
dikwijls het schietgebed te bidden: „Ach,
mijn God, schenk heilige priesters aan het
volk". Van den neomyst verhoopte spr., dat
zijn priester-leven en zijn priester-werk
heilig moge zijn. Dat is ons aller wensch,
besloot pastoor: word een heilig priester!
Is andere jaren de Tweede Paaschdag
slechts de zwakke nagalm van Paschen, op
dezen blijden morgen ontplooide de litur
gie opnieuw in vollen luister haar hoog
feestelij k gewaad.
Mien zal ons misschien verdenken van
een „esprit de clocher", maar toch durven
wij uit rijke ervaring getuigen, dat een.
plechtige hoogmis in de St. Petruskerk van
een volmaakte liturgische schoonheid is,
welke elders zelden wordt geëvenaard.
Daartoe heeft ook het zangkoor van man
nen en jongens bijgedragen, dat Eersten
Paaschdag uitvoerde de mis ..Gratia
plena" van Refice, tijdens de offer-be
wierooking „Jesu dulcis memoria" van Ko-
the, gevolgd door een „Tantum Ergo" van
Perosie; den Tweeden Paaschdag de Alphon
sus-mis van Hubert Cuypers, tijdens de of-
rerande „O meoriale" van H. Clemens;
ten slotte „Tantum Ergo" van Refice. Na de
plechtigheden zong het koor dat onder
de bekwame directie staat van den heer A.
Devilee en even bekwam begeleid wordt
door den organist H. Rijnbeek het mee-
sleepende „Haec Dies" van Schrijvers-
Beide avonden werd een danklof met ,,Te
Deum" gehoudën, waaronder o.a. door het
jongenskoor het „Ave Maria" van Hubert
Cuypers werd gezongen, door mannen en
jongens tezamen, het juichende „Regina
Coeli" van Lotti.
K.A.J. Dek. par. Woensdagavond
komt in ons zaaltje aan de Maria Gijzen-
steeg onze oud-aalmoezenier Rector E. A.
M. Paap, thans ddstrictsaalmoeezenier van
Amsterdam, voor al onze Kajotters weer
eens een geweldige inleiding houden. Na
tuurlijk is er geen enkele Ka jotter niet
aanwezig. Dus tot Woensdagavond 8 uur!
De Propagandagroep.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst
der apotheken te Leiden wordt van Dins
dag 8 April 8 uur tot Zaterdag 12 April 8
uur waargenomen door: d'e Haven-Apo
theek, Haven 18, tel. 20085. de Doeza-Apo-
theek, Doezastraat 31, tel. 20313.
Te Oegstgeest door: de Oegstgeester
Apotheek, Wilh.park 8, tel. 26274.
Op den Tweeden Paaschdag was de wijd-
sche kerk opnièuw gevuld met geloovigen,
die in dit Emmaushuis getuigen wilden zijn
van het „breken des Broods" door den
nieuw-gewijden Godsgezant, den weleer
waarden pater Christianus Meyer.
Bij deze viering der heilige Geheimen
werd de neomyst geassisteerd door pastoor
Beukers als presbyter assistens, door pater
Walter Goddijn o.f.m. als diaken en door
pater Juniperus v. d. Logt, van de Haag-
weg-parochie als subdiaken. Cermoniarius
was wederom kapelaan Minnebo.
In het priesterkoor hadden plaats geno
men de paters C. Sloots en M, Jorna.
De feestpredicatie werd uitgesproken
door pastoor Beukers, die tot tekst had ge
kozen Exodus XIII, 5 en 9: „De Heef heeft
u binnengeleid in een land, dat overvloeit
van melk en honing; dat de wet des Heeren
altijd in uw mond zij."
Deze tekst toepassend op den nieuwen
priester, die uit 't Egypte van de booze we
reld door de machtige hand Gods wqs ge
leid naar Zijn vruchtbare akker, om onde"r
het uitverkoren volk te arbeiden, het rei
ne spijsoffer op te dragen en de Wet des
Heeren voor te houden. De priester staat
midden in de wereld en op hem, op alle
priesters, zijn de oogen gevestigd. Opmer
kelijk is het, dat in deze tijd van ongeloof
en haat baan breekt de eerste vraag van de
catechismus: Waartoe zijn wij op aarde?
De priester is het aan wien is opgedragen,
het ,;ééne noodzakelijke" te prediken, en
zelfs als hij stil in toog of habijt over straat
gaat, zal hij de voorbijgangers herinneren
aan gebed1, opoffering, versterving. De
priester heeft maar één taak: God te lee-
ren beminnen en zichzelf te leeren verach
ten om God beter te leeren kennen. In hem
wordt niet alleen gezien de met bovenna
tuurlijke macht bekleede uitverkorene,
LEIDSCH TRIBUNAAL
Het Leidsch Tribunaal deed hedenoch
tend allereerst uitspraak in de volgende
zaken:
Both te Waddïnxveen, interneering voor
den tijd van 1 jaar en 6 maanden ontzet
ting uit de beid- kiesrechten, het dienen
bij de gewapende macht. Verd., die op vrije
vceten was gesteld, werd onmiddellijk
hechtenis genomen.
De Haan te Waddinxveen, ontzetting uit
de beide kiesrechten, het dienen bij de ge
wapende macht en het bekleeden van open
bare ambten.
Herfst te Waddinxveen, ontzetting uit
het passief kiesrecht .en verbeurdverklaring
van zijn vermogen tot een bedrag van
6000.
Al deze personen die niet gedetineerd
waren, zijn betrokken bij het verraad van
een Joodsche familie te Waddinxveen.
A. G. H. Caspers te Noordwijk, internee
ring voor den tijd van 2 jaar tot 7 Mei 1947,
ontzetting uit de beide kiesrechten en het
dienen bij de gewapende macht.
J. C. den Hertog, uit Alphen aan den
Rijn, interneering voor den tijd van 3 jaar
lot 8 Mei 1948, ontzetting uit de beide
kiesrechten, het dienen bij de gewapende
maoht en verbeurdverklaring van zijn ver
mogen tot een bedrag van 3000.
KAPELAAN „HARTEBRUG'
Tot kapelaan aan de parochie van O. L.
Vr. Onbevl. Ontv. is benoemd de weleerw.
pater Gentianus Hogenelst O.F.M. in de
plaats van den weleerw. pater Gasman.
Pater Hogenelst is geboren 31 Juli 1915.
Hij was nu Directeur van de Derde Orde in
Weert, voor dezen tijd enkele jaren assis
tent te Lichtenvoorde.
STUDIEDAGEN TE LEUVEN.
In het kader der Nederlandsch-Belgisch-
Luxemburgsche toenadering en onder aus
piciën van het Wijsgeerig Genootschap
van Leuven en de Vereeniging voor Tho
mistische wijsbegeerte, zullen- op 9 eri 10
April te Leuven studiedagen worden be
legd met als aigemeen thema „Kenleer en
methaphysiek".
Van Nederlandsche zijde zullen een 80-
tal personen aan dit congres deelnemen, on
der wie professor Van» Laer, hoogleeraar
aan de Leidsche Universiteit.
ZILVEREN JUBILEUM Dr. K. KNIBBE.
Op Dinsdag 15 April a.s„ hoopt dr. P.
G. Knibbe, secretaris der Kamer van Koop
handel en Fabrieken voor Zuid-Holland,
kantoor Leiden, den dag te herdenken, dat
hij 25 jaren deze functie vervult aan bo
vengenoemde Kamer eertijds genaamd Ka
mer van Koophandel en Fabrieken voor
Rijnland. Ter gelegenheid van dit feit zal
op dien dag een receptie worden gehouden
in het gebouw van voornoemde Kamer
aan den Stationsweg No. 43 te Leiden van
des namiddags te 3.30 tot 5 uur.
HOOGLEERAARSBENOEMING AAN DE
LEIDSCHE UNIVERSITEIT.
Bij Koninklijk Besluit is benoemd tot
buitengewoon hoogleeraar in de faculteit
der geneeskunde aan de Leidsche Univer
siteit om onderwijs te geven in de Ana
tomie dr. J. Dankmeyer, thans protector
bij de anatomie aan de universiteit alhier.
Dr. Dankmeyer ontving zijn opleiding
te Amsterdam en Utrecht en verblijft
thans met een leeropdracht in Zürich. Na
zijn terugkeer hier ter stede hoopt hij in
September zijn ambt te kunnen aan
vaarden.
K.A.J. St. Petrus. De twee heerlijke
Paaschdagen zijn weer achter den rug,
maar, al zijn die dagen om, de Paaschge-
dachte is nog versch en ook bij de K.A.J.
is dit het geval. Nu zeggen jullie natuurlijk:
weer wat anders. Nee, jongens, niets nieuws
maar wel plannen voor iets nieuws. Dit
gaan wij Woensdagavond in het Don Bos-
cohuis, Rapenburg 52 even uitknobbelen.
Ons gewone programma wordt niet ver
waarloosd. De aalmoezenier zal het jonge
ren kwartier voortzetten, verder interessan
te gezelschapspelen en het laatste half uur
de zoo leerzame zomertraining. Komt allen,
vergeet het niet om een of andere reden,
Woensdagavond 8 uur.
De Wethouder van Financiën, da heer
D. v. d. Kwaak, is verhinderd Woensdag
spreekuur te Kouden.
GEM. AANKONDIGING
Hare Majesteit de Koningin heeft in een
schrijven aan Haren Commissaris in de
provincie Zuid-Holland blijk gegeven bij
zonder getroffen te zijn door de gelukwen-
schen, die Haar ter gelegenheid van de ge
boorte van Prinses Marijke uit alle ge
meenten des lands werden toegezonden.
Aangezien het Hare Majesteit niet moge
lijk is al degenen, die Haar gelukwen-
schen, persoonlijk te bedanken, heeft Zij
aen Commissaris der Koningin verzocht
Haren hartelijken dank aan de bevolking
van zijn gewest te willen overbrengen.
Gevolg gevende aan het mij gedane ver
zoek breng ik bij deze gaarne dezen dank
over aan de bevolking der gemeente Lei
den.
De Burgemeester van Leiden,
F. H. VAN KINSCHOT.
Leiden, 5 April 1947. 5324
NIEUWE WIJZE VAN UITREIKING DER
DISTRIBUTIEBONKAARTEN.
Volgens hoofdstamkaartnummer.
„De Directeur van den Distributiekring
Leiden verzoekt ons het volgende bekend
te maken:
In de periode van 14 tot en met 26 April
zal een aanvullend bonkaartje worden
uitgereikt. Voor het oproepen der belang
hebbenden zal hierbij een ander systeem
worden gevolgd dan tot nu toe 'gebruike
lijk is.
Zooals bekend, wordt nu gebruik ge
maakt van de letters van het alphabet,
waarbij niet voprkomen kan worden, dat
tal van letters in vaak meerdere deelen
gesplitst moeten gorden. Uiteraard levert
dit moeilijkheden op voor het publiek,
daar het inderdaad vaak een puzzle is,
den dag te bepalen, waarop de bonkaar-,
ten moeten worden afgehaald. Voor den
Distributiedienst ontstaat hierdoor weer
de moeilijkheid, dat zich op sommige da
gen veel meer personen aan de loketten
vervoegen dan waarop gerekend is en dat
lange wachttijden dus niet te vermijden
zijn.
Daarom zal, te beginnen met de uitrei
king, welke voor Leiden op 16 April aan
vangt, een andere wijze van oproepen
worden gevolgd, waarbij de letterindee-
ling wordt losgelaten en opgeroepen
wordt in de volgorde van de distributie-
stamkaartnummers van het Hoofd van
het gezin (indien het Hoofd niet aanwe
zig is, geldt het nummer van het plaats
vervangend Hoofd). Men doet dus goed
direct na het lezen van deze mededeeling
de distributiestamkaart van het gezins
hoofd even op te zoeken en het nummer,
dat in den rechterbovenhoek staat, te
noteeren of in het geheugen te prenten.
Bij het lezen der publicatie wpet men dan
onmiddellijk, wanneer men aan de
beurt is.
Van deze gelegenheid wordt nog gaarne
gebruik gemaakt om het dringende ver
zoek tot belanghebbenden te richten op
den aangegeven dag en het vastgestelde
ALFRED KRUPP VON BOHLEN UND HALBACH KOMT VOOR ZIJN RECHTERS
In 1934 maakte zijn vader
een buiging voor Adolf
Hitler, die er prompt voor
zorgde, dat Duitschland's
grootste wapenfabriek
wper op volle toeren kon
draaien!
(Van een bij zonderen
medewerker)
,Waar is de villa?", was de
eerste vraag van de Amerika
nen. toen zij in 1945 de stad
Essen binnenrukten. Een vraag
die iedere Duitscher begreep,
want „de villa" ,is het kasteel
van de Krupp's. En toen de
Amerikanen bij deze „villa"
kwamen stond de oudste zoon
van de familie, de veertigjarige
Alfred buigende op de stoep
om zich ter beschikking te
stellen. Zijn vader, Gustav
Krupp von Bohlen und Hal
bach, de zeventigjarige, die
zoowel voor Willem II als
voor Hitier kanonnen fabri
ceerde en ook medeplichtig
wordt geacht aan de interna
tionale misdaden van Duitsch
land is te oud en te zwak ge
worden om te worden berecht.
Alfred zal z/ich te verant
woorden hebben voor wat
Krupp deed.
Dat is niet gering! In de zes-
t'gerjaren van de vorige eeuw
won Bismarck twéé oorlogen
tegen Denemarken en Oosten
rijk, dank zij Krupp. In 1870
overrompelden de Duitsche le
gers Frankrijk en wonnen,
dank zij Krupp. Dat zij de we
reldoorlogen van deze eeuw
verloren kunnen zij Krupp
niet verwijten. Want de staal
fabrieken en de geschutgiete
rijen hebben onder leiding
van de familie Krupp ge
daan wat zij konden. Dag en
nacht is er gezwoegd om het
beste materiaal te leveren en
circa 200.000 man stonden in
de fabrieken.
Sinds, 1811....
Sedert in 1811 de eerzame
koffiehandelaar Friedrich
Krupp op advies van twee
zwendelende officieren een
staalfabriekje overnam, heeft
deze familie zich een wereld
naam veroverd, zij het ook
moeizaam. Want Friedrich be
gon maar zwakjes. Zijn mede
werkers wisten niets van de
staalproductie af en toen hij
hen er uit had gewerkt, meld
de zich een nieuwe zwende
laar, met wien hij in zee ging.
Het kostte hem handen met
geld, dat zijn familie, die in
den Franschen tijd vooral door
grondspeculaties rijk was ge
worden, telkens weer ver
schafte. Maar hij zette door
tegen alle adviezen in. De
stempels voor het vervaardi
gen van munten, leverden
slechts een karig bestaan op
en zijn zoon Alfred de grond
legger van het familiebezit,
stond reeds als jongen van
veertien jaar in de smederij.
Alfred was een geheel an
der type dan zijn vader. Een
Lckenman, die er op uittrok
om zijn concurrenten de kunst
af te kijken. Eerst legde hij
zich toe op machine-onderdce-
len. Daarna, in 1840, op mili
tair advies, maakte hij pant
sers voor de kurassiers. In
1843 leverde hij den eerste ge
weerloop en in 1844 bood hij
aan ook kanonnen te gieten.
De eeuw begint!
Daarmede begint de eeuw
can Krupp. Het Duitsche leger
oegrijpt onmiddellijk het be
lang van deze nieuwe indus
trie: de knapste artillerie-offi
cieren zoeken samenwerking
Maar de marine vindt het En-
gelsche geschut beter. „Ze lij
den in Berlijn aan de Engelsche
ziekte", hoont Alfred Krupp en
als de proeven met zijn nieuw
geschut verkeerd uitvallen, om
stormaanvallen o'verbodig nia-
ken. Die zware mortieren 'zijn
in 1870 niet geleverd. Het zou
auren tot 1914 voor Duitsch-
'znd met zulk een ongehoord
wapen de onder den voet ge-
oopen Belgen kon bedwingen.
De opvolger van Alfred, zijn
zoon Friedrich Alfred, leeft
usschen twee oorlogen in. Hij
s een ziekelijk man, die tel
kens voor herstel van gezond-
- iieid naar 't Zuiden reist. Maar
het bedrijf blijft groeien en
heel de wereld koopt kanon
nen en spoorwegmateriaal in
Essen.
In "1902, als ook deze Krupp
sterft, is er geen opvolger.
Maar de oudste dochter is
^enig erfgename van haar va
der en mevrouw Krupp treedt
in de directie van het bedrijf.
Vier jaar later is echter een
definitieve regeling getroffen
Want Bertha heeft in Rome
jen legatiesecretaris leeren
kennen, die uit een familie van
groot-i'ndustrieelen stamt, een
Pruisische Junker met een
groote toekomst. Het leef tij ds
WAAR IS „DE VILLA" VROEGEN DE
AMERIKANEN TOEN ZIJ IN 1945
ESSEN BINNEN RUKTEN
dat men verkeerd kruit ge
bruikt, laat hij de Russen in
Petersburg nieuwe proeven
r.emen, die voortreffelijk sla
gen. Dan grijpt de koning van
Pruisen in de oorlog tegen
Denemarken is juist gewoh-
nen om officieel de ver
diensten van Krupp te doen
erkennen. En terwijl de eerste
oorlogsschepen worden uitge
rust met pantserplaten en ge
schut van Krupp, wordt weef
een oorlog gewonnen
Dan gaat het snel vooruit al
blijven er nog financieele
moeilijkheden. Doch Krupp zet
door. Hij levert nu ook spoor
wegmateriaal. Zijn stalen wiel
banden zijn beroemd, hij wordt
de groote leverancier van
rails. En bovendien wint hij
de vriendschap en mederking
van Bismarck.
Alfred Krupp is nu een
gat> ot man. Hij woont in een
kasteel te midden van de heu
vels, groot genoeg om de hoog
ste gasten te ontvangen. Hij
begint aan sport te doen naar
het voorbeeld van de Engelsche
iords en onderneemt dagelijks
tochten te paard in de heu-,
veis langs de Ruhr.
Als in 1870 de oorlog met
Frankrijk begint, biedt hij
aan zware mortieren te ma
ken, die vijandelijke forten
zullen vernietigen en bloedige
verschil is bovendien niet al
te groot. En al£ Gustav von
Bohlen und Halbach de hand
van de rijkste erfgename van
Duitschland vraagt wordt hij
aangenomen.
De keizer aanwezig.
Het huwelijk is een gebeur
tenis. De Keizer komt in per
soon en verklaart aan het
rouwdiner, dat Gustav voor
taan zal heeten Gustav Krupp
von Bohlen und Halbach. De
diplomaat, die kanonnen ko
ning is geworden en op wiens
huwelijksfeest de keizer eere-
gast is geweest kent zijn
plicht. Want de tijd vraagt een
koortsachtige bewapening. Men
heeft niet zoo heel veel tijd
meej
In 1914 breekt de oorlog uit.
België krijgt de primeur van
Krupp's nieuwste vinding.
Want met één voltreffer uit
zware mortieren worden stuk
voor stuk de forten bij Luik
vernietigd. De Duitschers ju
belen over de „dikke Bertha".
En het bedrijf groeit. Waar
schijnlijk tot 115.000 arbeiders
in 1918.
En dan is het in eens uit1
Nederlaag. Geen erts meer uit
Spanje. Deskundigen contro
leeren de fabrieken, waar geen
wapen meer mag worden ge
maakt. Gustav Krupp von
uur de bescheiden af te halen. Vele dui
zenden menschen moeten per dag van
distributiekaarten worden voorzien. Vele
moeilijkheden kunnen worden voorko
men, wanneer *Van Uw zijde volledig
wordt medegewerkt. Dan is steeds een
vlotte uitreiking mogelijk.
Tenslotte dit:
Vermijdt, indien eenigszins mogelijk, de
spitsuren. Het kantoor is reeds om half
negen geopend. Indien ieder om 10 uur
komt, ontstaan onvermijdelijk files.
De Iluigbrug, welke gelegen is tus-
schen de Huigstraat en den Maresingel en
welke geruimen tijd wegens reparatie was
afgesloten, is vorige week weder voor het
verkeer opengesteld.
BURGERLIJKE STAND.
Geboren: Petronella Johanna, dr. van W.
van der Hoogt en M. den Duik; Maria Eli
sabeth Francisca, dr. van A. F.de Rooij en
H. Helwegen; Susanna Johanna, dr. van J.
Willemse en S. J. Houweling; Wilhelmus
Marinus Paulus, zn. van M. Piek en A. A.
J. van den Berg; Johanna Clasina, dr. van
van Ofwegen en C. Verhoeff; Maria
Margaretha Fancisca, dr. van C. T. van
Dorp en M. M. van Ulden; Irene Margare
tha Johanna, dr. van J. Jansen en M. Rijns-
burger; Frangoisc Maria Bernadetta, dr.
van B. Kruit en M. Starre; Antonius Leo-
nardus Hubertus zn. van J. Steenbergen en
P. H. Righart van Gelder; Ineke Hendrikje
van F. J. Barens en W. H. van der
Horst; Ellen, dr. van W. Dijkshoorn en M.
F. Habekotté; Jacob Frederik, zn. van H. J.
Vellekoop en A. de Jong: Adrianus Fran-
ciscus Maria, zn. van J. W. van Klaren en
J. F. M. Groenen; Dominicus Antonius, zn.
van C. de Roo en B. Lek; Cornelis, zn. van
W. Schaap en A. Hoek; Abraham, zn. van
J. de Mooij en P. Durieux; Catharina Ma
ria Theresia, dr. van H. P. Schrama en A.
A. Duijn; Cornelia, dr. van B. Klootwijk en
C. Honsbeek; Maria, dr. van W. Gressie en
C. van Haarlem; Johannes Jacobus, zn. van
J. J. Zitman en J. Schoppen.
Overleden: D. Warring, wednr. 79 j.; B.
J. Rotman, zn., 9 maanden; A. Brouwer,
man 45 jr.; A. van der Reijden, wednr
81 jr.
Bohlen krijgt meer zorgen dan
zijn voorgangers.
De omschakeling op vredes-
productie geschiedt langzaam
maar het lukt, Totdat de Fran
schen het Roergebied bezetten
en de fabrieken geheel worden
stilgelegd. Incidenten ook bij
Krupp. De arbeiders verlaten
de werkplaatsen als de Fran
schen het terrein betreden. Een
schietpartij met dooden en ge
wonden. Gustav wordt gear
resteerd enveroordeeld tot 15
jaar. Maar enkele maanden la
ter krijgt hij gratie. In 1929
werken er al weer 70.900 man
in zijn bedrijf.
In 1934.
En dan begint de grootste pe
riode. Gustav Krupp von Boh
len, und Halbach maakt in 1934
zijn eerste buiging voor Hitier.
iLn deze begrijpt de situatie met
een. Hij brengt een bezoek aan
ret bedrijf, decoreert de direc
tie, houdt redevoeringen en
geeft aanwijzingen. Duitsch
land heeft weer wapens noo-
dig.en Krupp gaat ze leveren.
Het aantal arbeiders stijgt in
koortsachtig tempo tot boven
de 180.000
In een eeuw tijd is Essen 'n
groote stad geworden. Krupp
heeft den woningbouw, bevor
derd en voor zijp arbeiders
de „Siedlungen" aangelegd.
Enorm is het bedrijf, maar
enorm is ook wat de firma
voor de arbeiders heeft
bouwd.
En'dan komt de laatste oor
log boven Essen. Bomtapijten
op de stad. die vernietigd
wordt Bommen op de fabrie
ken en werkplaatsen die m
den vrede geen kanonnen meer
zullen leveren.
Alleen „de villa" in de heu
vels staat. Het gezin van Ber-
♦ha en Gustav Krupp heeft
slagen gekend in den oorlog.
Een zoon is gesneuveld zelfs,
maar de anderen zijn veilig.
En het groote huis met zijn
vele historische herinneringen
aan Bismarck aan Wilhelm II
en aan de bezoeken van
vele nazi's, is intact.
Gustav is een oud man ge
worden, maar Alfred, de oudste
zoon, wordt' hoofd van het ge>
slacht. Darf komen de Ameri
kanen, die hij buigend be
groet.
Die buiging beteekent het
eind van een eeuw gesthutsin-
dustrie, het einde ook van een
rol, die één familie honderd
jaar lang kon spelen in een
land, dat er op uit was de we
reld te overheerschen
En dat slot is het begin van
de verantwoording en van een
vonnis!
Alfred Krupp vertegenwoor
digt hierbij zijn geslacht!
LAATSTE BERICHTEN
JHR. DE GEER VOOR HET BIJZONDER
HOF.
Op 9 en 10 Mei aanstaande zal de
eerste kamer van het Bijzonder Ge
rechtshof te Amsterdam de zaak van
jhr. D. J. de Geer, oud-minister-presi
dent, behandelen.
In de dagvaaarding wordt jhr. De Geer
in hoofdzaak ten laste gelegd: dat hij tij
dens het verblijf van dc Nederlandsche
Regeering in Engeland zich naar het door
den vijand bezet gebied heeft begeven en
aldaar zijn brochure ,,Dc Synthese #an
den Oorlog" heeft doen verschijnen en ver
spreiden.
Op de lange lijst der getuigen in deze
zaak bevinden zich ook de namen van ver
scheidene oud-ministers en andere voor
aanstaande personen van de Londensche re
geering en voorts o.a. Otto Bene, destijds
Duitsch gezant bij den Rijkscommissaris
Ernst Voorhoeve, oud-propagandaleider van
de N.S.B., dr. T. Goedewagen, oud-secrc-
taris-generaal vab het Departement van
Volksvoorlichting.
ZWITSERLAND EN DE JEZUÏETEN.
De meening van Prof. Karl. Barth.
Artikel 5 van de Zwitscrsche grondwet
van 1848, dat de Jezuïeten uit Zwitserland
bant, is in het openbaar ter sprake geko
men n.a.v, een gebeurtenis, welke gemeng
de gevoelens opwekte bij de verschillende
Zwitsersche Kerkgenootschappen, alvorens
zij het betreffende probleem tot meer klaar
heid bracht. De De Zwitschersche Jezuïet P.
Hans Urs von Balthassar, zou een Kersttoe
spraak voor de Bonds-radio houden, deze
werd echter op de laatste minuut afgelast,
omdat verscheidenen Protestanten bezwa
ren maakten, gebaseerd op dc niet-grond-
wettelijkheid van zulk een manifestatie. Het
niet-Katholieke dagblad „Die Tat" te Zü
rich stelde daarop zijn kolommen ter be
schikking van de voor- en tegenstanders, en
noodigde prominente Protestanten en Ka
tholieken uit tot het uiteenzetten hunner
meening. De bekendste Protestantsche theo
loog der Universiteit van Zürich, Prof. Emil
Brunner, antwoordde: „M.i. is het artikel
betreffende de Juïeten geen sieraad voor
onze grondwet en het is momenteel abso
luut verouderd". Prof. Karl Barth. waar
schijnlijk de meest beroemde van alle Zwit
schersche Protestantsche theologen, ver
klaarde: „Ik sta de verwijdering uit dc
grondwet van het wetsartikel over dc Je
zuïeten voor.
De Evangelische Kerk vroeg niet om op
neming ervan in de grondwet van 1848 en
1874 en stelt er geen belang in, het nu te
laten voortbestaan. Integendeel, de Evange
lische Kerk is geïnteresseerd bij het herroe
pen van het gewraakte artikel, omdat het
haar zeer onaangenaam is, door een politie
maatregel te worden beschermd tegen een
opponent, die weerstaan moet worden met
geestelijke wapens".
Prof, Barth meent, dat het initiatief tot
grondwetsherziening van een der twee
meest betrokken groepeeringen moet uit
gaan: n.l, ofwel de Katholieken of „dc op
volgers der Radicalen der 19e eeuw, die nu
tot de ontdekking gekomen zijn, dat wat
toen gebeurde een fout was of, dat althans
op het oogenblik opportunistische overwe
gingen tot geheel van dien tijd verschillen
de conclusies zouden leiden". Met de Ra
dicalen wordt hier op de Radicale Partij
gedoeld, die nu eerder conservatief is, in
1848 de meerderheid in het Zwitschersche
Parlement had en verantwoordelijk is voor
de grondwet en het artikel over de uitwij
zing der Jezuïeten. „Die Tat" publiceerde
ook een lang artikel van een ongenoemden
Zwitscherschen Jezuïet, die er met nadruk
op wees, dat Artikel 5 in de constitutie
werd opgenomen zonder eenig onderzoek
van de tegen de Jezuïeten ingebrachte be
schuldigingen .Hij stelde voor, een onpartij
dige commissie te benoemen, om de waar
heid vast te stellen inzake de geruchten
als zouden de Jezuïeten verantwoordelijk
geweest zijn voor den burgeroorlog van
1847 (Sonderbundskrieg) en de vredesver-
storing tusschen de Zwitschersche Kerkge
nootschappen. De resultaten van dit onder
zoek, aldus de Pater, zouden de basis kun
nen vormen voor een wijziging der grond
wet. Een aantal vooraanstaande Protestan
ten, door „Die Tat" daarnaar gevraagd, ver
klaarden, dit voorstel te onderschrijven.
