VOOR- EN TEGENSTANDERS I" van het regeeringsbeleid inzake Indië Gemengde gevoelens in Oost-Indonesië Gen. Spoor„Situatie niet ongunstig11 Personeelsvertegenwoordiging Nederlandsche delegatie naar Londen VRIJDAG 24 JAN. 1947 Bureaux: Papengracht 32 Leiden Giro 103003 Telefoon: Admin., Adv. en Abonn. 20826. Redactie: 20015. Dir. en drukkerij 20935. Abonnementsprijs 0.26 per week, 1.10 p mnd. 3.25 p. kwartaal Franco p. post 4.00. waarin opgenomen „DE BURCHT" KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 37e JAARGANG No. 10995 Hoofdredacteur: TH. WILMER. Directeur: C. M. v. HAMERSVELD Uitgave van N.V. ,,De Leidsche Courant" en Stichting „De Burcht". Advertenties 15 cent per m.m. Bij contract belangrijke korting. ■yyU ONTLEENEN AAN HET VOORLOOPIG VERSLAG DER EERSTE KAMER over de begrooting 1947 van het departement van Overzeesche Gebiedsdeelen: Verscheidene leden keurden het af, dat de regeering in haar antwoord aan Prof. Gerbrandy op diens voor de microfoon uitgesproken rede heeft verklaard, dat de volksvertegenwoordiging zich in groote meerderheid achter haar voornemens zou hebben geschaard. Zulks toch is in strijd met de feiten. De volksvertegenwoordiging bestaat uit beide Kamers. Van deze nu heeft de Eerste Kamer zich nog niet over Ling- gadjati kunnen uitspreken, weshalve de uitspraak der regeering eenigszins voor barig mag worden genoemd. rentie bij de vervulling van de taak, een definitieve en nauwkeurige regeling van het nieuwe bestel te ontwerpen Pas wan neer die taak zal zijn vervuld, kan en moet herziening van onze grondwet aan de orde komen. Met groote instemming hadden de hier aan het woord zijnde leden van den inhoud der basis-overeenkomst kennis genomen. Zij waren er van overtuigd, dat een grond slag was gelegd voor vruchtbaar en duur zaam contact tusschen Nederland en Indo nesië, met volledige erkenning van de on derscheidene verantwoordelijkheden. Met nadruk wenschten zij te verklaren, dat de verwachtmgen, die z indertijd aan de uit zending der C.-G. hadden gehad, ten volle in vervulling waren gegaan. Welke rol speelden (en spelen) Amerika en Engeland Verscheidene leden konden zich met 's mi nïsters beleid niet vereenigen. Zij waren van meening, dat deze, evenals zijn ambts voorganger, te veel overlaat aan den lui- tenant-gouverneur-generaal. De leden, hier aan liet woord, achtten de regeering en met haar de Commissie- Generaal verantwoordelijk voor tal van verbijsterende, onwaardige en voor ons gezag in Ned.-Indië onverdraaglijke ge beurtenissen. Een bewind, dat dit alles duldt, ten ein de zoo min mogelijk aanstoot te geven, stelt zich als overheid eenzijdig aan den kant der opstandelingen. Ernstig bezwaar hadden deze leden ook tegen het beleid, dat de ïegeering had gevolgd ten aanzien van de republiek Indonesië, vermits aan deze meer reliëf is gegeven dan noodig en nuttig was. Dat het z.g. bestand op een misrekening is uitgeloopen, geeft de mi nister wel is waar nog niet toe, doch het aantal der aan Nederlandsche zijde gesneu velde militaairen stellen hen in het gelijk, rlie hebben voorzien, dat het aan de repu bliek onmogelijk zou zijn, de voorwaarden van dat bestand na te komen, juist omdat zij geen werkelijk gezag op Java uitoefent. Andere leden vestigden de aandacht op uitlatingen van Sjahrir, waaruit blijkt, dat deze ijvert voor de communistische leer en practijk. Zij vreesden, dat de U.S.S.R., als eenmaal Sjahrir en Soekarno de macht zouden hebben verkregen, zich met al haar invloed achter de republiek zou gaan stel len, en dat Indonesië daarmede een voor post in Oost-Azië van het rijk der U.S.S.R. zou gaan worden. PARTIJPOLITIEKE SFEER. Verscheidene leden, tegenstanders van het regeeringsbeleid in zake Ned.-Indië, be treurden voornamelijk, dat het kabinet er niet in was geslaagd, dat beleid te voe ren onafhankelijk van de partijpolitieke sfeer. Reds long voor de aanneming, door de Eerste Kamer, van het wetsontwerp tot instelling van een Commissie-Generaal, was aan een bij uitstek politieke figuur, na melijk aan prof. Schermerhorn, wiens staat kunde bij de in Mei jl. gehouden verkiezin gen was gewraakt de zekerheid gegeven, dat hij de leiding van de C.-G. zou verkrij gen, althans deel van dat college zou uit maken. Andere leden waren van oordeel, dat de samenstelling van de C.-G. toejuiching verdient. Verscheidene leden verklaarden, dat de politiek der regeering met betrekking tot de basis-overeenkomst wordt gekenmerkt door onvastheid en onduidelijkheid, en dat zij zelf oorzaak er van is, dat de verwar ring omtrent de gevolgde staatkunde eer toeneemt dan vermindert. Tegen den inhoud van het basis-accoord hadden de hier aan het woord zijnde leden twee onoverkomelijke bezwaren. Ten eer ste is de regeering h. i. niet er in geslaagd, duidelijk te maken, welke de positie van de Kroon zal zijn. De toelichting door de C.-G. te dezer zake gegeven, doet aan als een „toast". De regeering zelf beaamt, dat er van alles uit kan groeien. Zij weet noch tans, dat de republiek de Kroon beschouwt als een bloot symbool. Ten tweede achtten de leden, hier aan het woord, in het accoord van Linggadjati een gevaar gelegen voor de plannen te Malino ontworpen. Huns inziens blijft de republiek er naar streven, die plannen te doorkruisen. Vele leden konden zich met de geoefen de critiek van verscheidene leden (n. 1. dat de regeering niet een grondwetsherzie ning noodig had geoordee'd) niet vereeni gen. Men heeft hier niet te doen met een juridische overeenkomst, wel met een bin dende afspraak over de beginselen, die richtsnoer zullen zijn voor de Unie-confe- INTERVENTIE. Eenige leden zouden gaarne vernemen, in hceverre Engeland en Amerika invloed hebben geoefend op de totstandkoming van het basis-accoord. Zij stelden de vraag of het juist is dat de commissaris-generaal, de heer De Boer, aan boord van H. M."s „Kortenaer" voor officieren der Kon. Ma rine een voordracht heeft gehouden ter Verdediging van de basis-overeenkomst en daarin als beslissenden factor heeft ver meld onze onmacht en onze afhanke'ijkheid van Amerika en van Engeland. Deelt, al dus de leden, hier aan het woord, de re- geering die meenong? Is het inderdaad juist, dat de verbonden mogendheden haar in een dwangpositie hebben gebracht? Andere leden wezen op een minder ge lukkige uitlating van prof. Schermerhorn, bij zijn laatste vertrek uit Nederland, waarbij hij had verklaard, verheugd te zijn, dat hij niet verantwoordelijk was voor de politiek, thans in Indo-China gevoerd. Deze leden waren van meening dat dë heer Schermerhorn had moeten bedenken, dat interventie van vreemde mogendheden in de Indonesische zaak moeilijk kan wor den afgewezen, indien op hoogen post ge- ste'de Nederlanders zich aldus uitspreken over de politiek van een zoo belangrijke mogendheid als Frankrijk. DE BINDENDE NOTULEN. Gaarne zouden eenige leden vernemen, waarom de regeering niet zelf heeft nage gaan, of de toebchting der C.-G. naar geest en letter met de notulen overeenstemt. Vooral achtten zij zulks van belang met het oog op de positie der Kroon. Andere leden maakten er op opmerk zaam, dat de inhoud van de bedoelde no tulen in breederen lering, dan waaruit de C.-G. bestaat, bekend is. GEÏNTERNEERDEN. Opgemerkt werd, dat de regeering nog steeds niet er in is geslaagd, de bevrijding van de geïnterneerden te bewerkstelligen. De positie van deze ongelukkieen gaat allengs in bedenkelijke mate gelijken op die, waarin de gijzelaars tijdens de Duit- sche bezetting hebben verkeerd, die name lijk vaak met chantage-oogmerken werden vastgehouden. Men drong er op aan, dat aan de C.-G. opdracht zou worden gegeven om geen enkele overeenkomst met de republiek te enderteekenen. voordat alle geïnterneer den onder de bescherming van de Neder landsche strijdkrachten zouden zijn ge bracht. Handhaving van den band met Nederland De president van Oost-Indonesië, Soeka- wati, en eenige van zijn ministers, hebben na hun reis van acht dagen door Oost-In donesië verklaard, dat een zeer uitvoerige verklaring van dén inhoud en de beteeke- nis van de nieuwe staatkundige structuur noodzakelijk zal zijn, omdat daaromtrent misverstanden bestaan, die nog niet vol ledig opgehelderd zijn. De correspondent van Aneta, die de reis door Oost-Indonesië meegemaakt heeft, constateerde in de bezochte gebieden uit gesprekken met inwoners van verschillende politieke opvatting eenige terughoudend heid ten aanzien van de nieuwe structuur. Een gedeelte vreest, dat Oost-Indonesië zijn streven tot onafhankelijkheid en zijn nationalistische gevoelens niet voldoende tot uitdrukking zal kunnen brengen; bij een ander deel overwegen de gevoelens van verbondenheid met Nederland en het Oranjehuis, zooals blijkt uit de „12e en 13e provincie-beweging", welke resp. in de Mi- nahasa en op Ambon bestaat. Dit deel ziet de nieuwe structuur als voorpost tot los making van de banden met Nederland. Het meerendeel is van inzicht, dat de tra- ditióneele betrekkingen met Nederland ge handhaafd kunnen worden, ongeacht lig ging en staatkundige structuur van Oost- Indonesië. Men beseft, dat pogingen tot af- De eerste minister van Griekenland, Tsaldaris, heeft verklaard dat de Grieksche generale staf de plannen heeft klaar liggen voor een beslissenden aanval op de Griek sche geuerillastrijdkrachten. „Wij zullen binnen enkele dagen van het defensief naar een tegenoffensief over gaan", aldus Tsaldaris. CHINEESCHE COMMUNISTEN HEROVEREN 2 STEDEN. Uit Nanking wordt gemeld, dat troepen der Chineesche communisten de steden Kwantsjeng (in het Westen van de Pro vincie Sjantoeng) en Woetsjiangtsjen, na bij Kwajeng, heroverd hebben op de troe pen der centrale Chineesche regeering. Een duidelijk standpunt gewenscht t.o.v. de verdragsschendingen De drukke besprekingen, die generaal Spoor, de Nederlandsche opperbevelhebber in Ned.-Indië, op het oogenblik hier voert met burgerlijke en militaire autoriteiten, omvatten voor een groot deel technische details met betrekking tot de militaire aflossing en vervanging. Ook wordt de militaire situatie in Indonesië in het al gemeen onder het oog gezien, zooals zij zich na het sluiten van het bestand heeft ontwikkeld. Generaal Spoor noemde deze situatie in een interview met Associated Press niet ongunstig, maar tegelijk wees hij er op, dat nu wel het oogenblik is gekomen om een duidelijk standpun* te bepalen, indien de toestand een onzekerder karakter mocht aannemen. Met name had hij hierbij op het oog de schendingen van het bestand van republikeinsche zijde. Een der oorzaken dezer schendingen achtte hij te zijn gelegen in de gecom pliceerde situatie van het uitvoerend ge zag aan Indonesische zijde. Generaal Soe- dirman is opperbevelhebber, zou dus nor maliter moeten ressorteeren onder den mi nister van Defensie, Sjarifoedin. Het is echter zoo, dat Soedirman uitsluitend or ders ontvangt van president Soekarno. Generaal Spoor verklaarde, het noodza kelijk te achten, dat alvorens het accoord van Linggadjati wordt geteekend', een strikte handhaving van de bestandsbepa lingen in acht worden genomen. Op een vraag naar aanleiding van een door de B.B.C. omgeroepen oproep tot op Java achtergebleven Britsche soldaten, deserteurs dus feitelijk, om zich voor 1 Maart te melden, waardoor zij zich tegen strenge straffen zouden vrijwaren, deelde gen. Spoor nog mede, dat volgens officiee- le Britsche cijfers hun aantal 600700 be draagt. scheiding van kleine gebieden van Oost- Indonesië economisch tot vrijwel onover komelijke bezwarcr zouder. leiden. Soekawati en zijn ministerie Pantouw (Voorlichting) en Dengah (Verkeer er. Wa terstaat) hebben echter overal nadrukke lijk verklaard, dat slechts door samenwer king van de geheelt bevolking, van welken landaard ook, en vooral ook door gebx-uik- making van Nederlandsche hulp en Neder landsche ervaring de doelstellingen van Oost-Indonesië en de welvaart van dit ge bied kunnen worden verwezenlijkt. Deze verklaringen hebben op de bevolking ge ruststellend gewerkt. GERUCHTEN OMTRENT DR. VAN MOOK Aneta meldt uit Batavia, dat de geruch ten over een aftreden van dr. van Mook pertinent onjuist zijn. De Haagsche C.C.D. heeft een goede vangst gedaan door het in beslag nemen van een enorme partij sigaretten, port en cognac, bestemd voor den zwarten handel. Niet minder dan twee 3-tons vrachtauto's waren noodig. om de partij, bestaande uit 1.600.000 Amerikaansche sigaretten en 150 kisten, elk 12 flesschen port en cognac be vattende, te vervoeren. De volgeladen wagens worden door ambtenaren van den C.C.D. uitgeladen. Standpunt Stichting van den Arbeid aangaande Zelfstandige wettelijke regeling gewenscht De Stichting van den Arbeid heeft zich r.aar wij vernemen met een uitvoerig schrijven gewend tot den minister van So ciale Zaken aangaande het vraagstuk van de personeelsvertegenwoordiging in de onderneming (de z. g. n. ondernemingsra- ondernemingen met een niet te gering aan gegeven voor de wijze waarop deze mate rie in de toekomst zou kunnen worden ge regeld. In dit schrijven wordt de taak van de personee'svertegenwoordiging nauwkeurig omschreven en deze wenschelijk geacht in ondernemingen met en niet te gering aan tal arbeiders (25). In kleinere ondernemin gen kan worden volstaan met de aanwijzing van een of meer z. g. n. vertrouwensman nen. Verder wordt het gewenscht geacht een afbakening vast te stellen tusschen de werkzaamheden, welke behooren tot het terrein van de vakvereenigingen en die welke behooren tot het terrein van de per- coneelsvertegenwoordiging. Het bestuur acht de beste oplossing, dat al wat ligt op het gebied van loonen en andere arbeids voorwaarden voorbehouden blijft aan de vakvereenigingen. terwijl de daarbuiten liggende vragen ter behande'ing aan de personeelsvertegenwoordiging kunnen wor den overgelaten (voor zoover zij natuurlijx onder haar taakomschrijving vallen). Wat de methode van de candidaatstel- ling betreft, in eerste instantie zou deze moeten schieden door de erkende bonafide vakvereenigingen. Een oplossing in ande- Niet met een kluitje in het riet Naar wij vernemen is de uit drie leden bestaande Nederlandsche delegatie gister avond naar Engeland vertrokken, om het Nederlandsche memorandum voor de plaatsvervangers der ministers van buiten- landsche zaken toe te lichten. De leden der delegatie zijn: de heeren H. van Vreden- burch, hoofd van de politieke afdeeling van het ministerie van buitenlandsche zaken, A. T. Lamping, Nederlandsch gezant in Roemenië en dr. H. M. Hirschfeld, voorma lig secretaris-generaal van het ministerie van economische zaken. KLEINE STATEN WORDEN WREVELIG. Waarschijnlijk zal de Canadeesche regee ring weigeren een afgevaardigde te zenden HADDEN JAPANNERS DE HAND IN VIETNAM? Sommige waarnemers zijn van meening, dat nog slechts arbitrage een oplossing kan geven voor het conflict in Indo-China. Van een wapenstilstand of een politieke rege ling is geen sprake. Een welingelicht waarnemer, die uit In do-China te Parijs is teruggekeerd, heeft verklaard, dat de „opstand" van tioepen der Vietnameesche nationale regeering te gen de Franschen in Noord-Indo-China wordt gesteund door de kennis, scholing en vaak ook het leiderschap van voort vluchtige voormalige Japansche soldaten. Eenige uren vóór den opstand ontdekten leden van den Franschen geheimen dienst een complot en waarschuwden de Fransche legerautoriteiten. Zij voorkwamen daar door een massaslachting, die voor de Fran schen hetzelfde zou kunnen hebben betee- kend, wat Pearl Harbor voor '*e Ameri kanen geweest is. Toen het voor den aan val vastgestelde uur naderde, zat de Fran sche commissaris voor de republiek Tong- king in zijn studeerkamer een brief te le zen van de Vietnameesche regeering, waar in over vrede gesproken werd. Plotseling gingen de lichten uit en begon het schieten. Naarmate de gevechtshandelingen voort duurden kon men de lijken van Japansche officieren en manschappen tusschen de Vietnameesche ontwaren" aldus de waar nemer. Naar de Fx'ansche waarnemer verklaar de, was h jj in het bezit van copieën van Vietnameesche legerorders, waarin mel- ding woi-dt gemaakt van samenwerking l met voormalige Japansche troepen. naar de conferentie der plaatsvexwangex-s voor Duitschland, „tenzij de zekerheid kan worden verkregen, dat zij een actievere rol zal kunnen spelen in het tot stand bren gen van den vx-ede", aldus werd te Ottawa uit officieele bron vernomen. Ook Australië heeft uiting gegeven aan zijn wrevel over een „vrede der Groote Vier". Het eischt, dat de kleine mogendhe den het recht zullen hebben, bij alle bespre kingen over het vredesverdrag met Duitsch land tegenwoox-dig te zijn. Het is mogelijk, dat ook Australië wei geren zal om afgevaai-digden te zenden. Brazilië heeft eveneens een nota naar Londen gezonden, waarin een grooter aan deel wordt opgeëischt in de opstelling van het vredesverdrag. ALS IN DEN TIJD VAN BISMARCK. De Fransche regeex-ing heeft in een nota aan Amerika, Engeland en Rusland een nieuwe grondwet voor Duitschland voor gesteld, waarbij de Rijksdag zou worden afgeschaft en Duitschland zou moeten te- rugkeeren tot een soort regeering ten tijde van Bismarck van betrekkelijk onafhan kelijke Duitsche staten in los gedecenti-ali- seerd verband. Om de vier jaren moeten de nationale vergaderingen van iederen staat afgevaardigden benoemen voor het „Huis der Staten". Dit laatste kiest ieder jaar een federalen president, die op zijn beurt een federale regeering samenstelt. Oe diverse staten moeten over eigen politiemacht be schikken en ambassadeurs mogen benoe men. Zij mogen echter onderling geen ver bond of fusie aangaan. BRITSCH-EGYPTISCHE ONDERHANDELINGEN MISLUKT. „De Britsch-Egyptische ondex-handelingen zijn mislukt en de Egyptische x-egeering koestert niet de minste hoop, dat de twee partijen tot overeenstemming kunnen ko men," aldus een vooraanstaande Egyptische functionaris, die in nauw contact met de onderhandelaars staat. „Wij moeten nu onze toevlucht nemen tot de organisatie der V.N., hetgeen binnenkort, misschien Maan dag kan geschieden. Er zal geen verdrag tusschen Groot-Brittannië en Egypte ge sloten worden." „Wij zullen het verdrag van 1936 aan de V.N. voorleggen, omdat geen enkele der daarin vervatte clausules met het handvest der V.N. of de huidige internationale toe standen te rijmen is. Wij zijn ervan over tuigd, dat de Britsche ontruiming van Egyp te op korter termijn moet geschieden dan door Groot-Brittannië is voorgeseld." ren zin zal pas mogelijk moeten zijn, wan neer deze methode representatief onvol doend resultaat zou opleveren. Aangezien het in de bedoeling ligt de personeelsver tegenwoordiging een plaats te geven binnen het raam van de komende publiekrechte lijke bedrijfsorganisatie wordt den minis ter in overweging gegeven het bedrijfsor gaan uit te laten maken of en zoo ja, op welke wijze afwijkingen van den gestelden regel moeten plaats vinden. Op dit punt had de vertegenwoordiger van het Verbond van Prot. Chx\ werkge vers een afwijkende opvatting. Hij was nl. van oordeel, dat de zelfstandigheid van de onderneming eischt, dat de candidaat- stelling geschiedt door do arbeiders der onderneming, evenwel zooveel moee'ijk in overleg met de arbeidei-sorganisaties Tiet schrijven roemt voor actief kies recht een leef tij dsgrens van 21 jaar (ge paard aan een afgebroken diensttijd van 1 jaar) en voor hel passief kiesrecht 23 jaar (onafgebroken diensttijd 3 jaar. In be paalde ondernemingen moet V>'°i*van kun nen worden afgeweken. De Stichting ziet ook op dit punt straks een belangrijke taak weggelegd voor het bedrijfsorgaan. Als aleemeene op:nie kwam in het Stich- t.ngsbestuur dc wcnschelijkheid naar vo ren een eventueole wettelijke regeling \an dit onderwerp te beschouwen als een onderdeel van de wette' ij ke regeling eener bedrijfsorganisatie. Aangezien deze laatste nog wel gemimen tiid on zwh kan laten wachten acht men een zelfstandige wette lijke regelin^ t. a. v. deze materie wel gewenscht. Bij zorgvuldiee behandeling van dit gevoelige vraagstuk, zoo besluit da brief, zijn ongetwijfe'd oplossingen te oereiken, die het sociaal we'zijn van ons volk kunnen dienen. NIEUWE LANDBOUW- WERKTUIGENINDUSTRIE. Naar wij vernemen, zijn plannen in ver- gevorderden staat tot oprichting van een Nederlandsche landbouwwerktuigenfa- briek. De plaats van vestiging zal liggen buiten het industrieele Westen; de even- tueele fabrieksterreinen zijn reeds ge fixeerd. De fabriek zal zich in eersten aanleg bezig houden met vervaardiging van z.g. wentel- en trekkerp'.oegen. die speciaal aan de eischen van den Neder- landschen bodem voldoen en waarwan het gebruik aanmerkelijke tijdsbesoaring geeft. De behoefte aan ploegen in Neder land is groot; als gevolg van den oorlog was het tekort aan deze werktuigen in den zomer van het afgeloooen jaar reeds gestegen tot meer dan 20.000 stuks. r~ INTERNATIONALE-| BIDWEEK V. Intentie voor Zaterdag 25 Januari: Bekeering van alle heidenen. KANUNNIK CARDIJN Doctor Honoris Causa Kanunnik Cardijn, stichter en leider van de Ka jotters, zal benoemd worden tot doc tor honoris causa van de Universiteit van Montreal aan de Faculteit van economi sche, politieke en sociale Wetenschappen. De plechtige aanstelling zal plaats hebben in Juni a.s. bij gelegenheid van de Inter nationale Studieweek der Kajotters te Mon treal. De Kajottersbeweging van Canada, die haar hoofdzetel heeft te Montreal viert dan tevens haar vijftienjarig bestaan. De toekenning van den titel van doctor honoris causa aan Kan. Cardijn is een of ficieel bewijs van erkenning van de gc- wichige rol, door de Kajottersbeweging in Canada en in andere landen gespeeld. In Canada oefent dt K.A.J. een grooten in vloed uit op de syndikaten en wist onlangs nog op krachtdadige wijze de rechten der oud-strijders te verdedigen, voornamelijk op gebied van huisvesting en tewex-kstel- ling. WEERSVERWACHTING EENIGE SNEENUW In het Westelijk gedeelte van het g land meest zwaar bewolkt met nu en g g dan eenige sneeuw, matige tot lichte o g vorst, aan de kust tijdelijk om het o vriespunt. ©ooooooo< >000000000000000000000000000000

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1947 | | pagina 1