S)e £eicbchc0oii^aitt Zullen de kleine Staten meespreken? De Soedan-kwestie Geldafperser schoot op marine-officier Dr. v. Mook ging de grenzen te buiten Toestand in Palestina is onhoudbaar Engelsche mijnen genationaliseerd VRIJDAG 3 JAN. 1947 Bureaux: Papengracht 32 Leiden Giro 103003 Telefoon: Admin., Adv. en Abonn. 20826. Redactie: 20015. Dir. en drukkerij 20935. Abonnementsprijs 0.26 per week, 1.10 p mnd. 3.25 p.( kwartaal Franco p. post 4.00.' waarin opgenomen „DE BURCHT" KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 37e JAARGANG No. 10977 Hoofdredacteur: TH. WILMER. Directeur: C. M. v. HAMERSVELD Uitgave van N.V. .,De Leidsche Courant" en Stichting „De Burcht". Advertenties 15 cent per m.m. Bij contract belangrijke korting. Sociale vernieuwing EEN der eerste eischen van vernieuwing, welke het nieuwe jaar moet verwezen lijken, is: de sociale vernieuwing. Wij mogen ons niet ontveinzen, dat deze vernieuwing haar levenwekkende bron moet vinden in een vernieuwde persoon lijke levenshouding. En dat die levenshouding moet zijn: con sequent christelijk. Gelukkig ook oprecht-welmeenende personen, die zich niet stellen op de basis van de christelijke beginselen, zullen die levenshouding kunnen aanvaarden, omdat zij redelijk is, in overeenstemming met en zelfs een eisch van het gezond verstand. Het is die persoonlijke levenshouding, waarin wij erkennen de zedelijke, de gees telijke, de sociale waarde van iederen mensch. Een erkenning, welke practisch moet worden beleefd 'in den dagelijkschen omgang, in het maatschappelijke verkeer en bij den arbeid. Op dit laatste terrein, het terrein van den arbeid, zal de wetgever moeten ingrijpen door een wetgeving, welke de niet-goedwil- lenden dwingt, en degenen, wier persoon lijke levenshouding goed is, steunt en stuwt in hun streven, om het sociaal-goede te be reiken. Als wij over de wetgeving op sociaal ter rein schrijven, denken wij niet alleen aan zeer goede, zeer toe te juichen wetsverbe- teringen, als b.v. die betreffende de ouder- domsverzekering, maar méér nog aan wet ten, welke de sociale verhoudingen in het bedrijfsleven regelen, fundamenteel re gelen. De katholieke bonden, die tijdens de bezetting principieel waren geweest in tegenstelling met het N.V.V. dienden, al dus mgr. Mutsaerts, het beleid in eigen hand te houden en hoopvol stemt het feit van de erkenning van het medezeggen schap niet alleen op sociaal maar ook op economisch gebied door de arbeiders in het bedrijf, zooals op een bijeenkomst van R. K. werkgevers de nieuwe sociale orde werd gesteld. Medezeggenschap in het bedrijf; en niet alleen in het landelijk bedrijf, als zoodanig, maar ook in de afzonderlijke ondernemin gen, welke tezamen een landelijk bedrijf vormen dat is een groote hervorming, waarna wij streven en welke spoedig tot stand moet komen. Medezeggenschap kan ook worden voor gesteld als een even belachelijke als nood lottige nieuwigheid. En aan zulk een voor- s'te-ling werken mede degenen, die zouden propageeren een medezeggenschap, waarbij in een onderneming de helft plus één uit maakt, hoe 't moet gaan; die m.a.w. zouden uitschakelen een leiding, een redelijk-krach tige, doelbewuste, verantwoordelijke lei en-g Zoo ooit, dan kunnen wij zeker nu zulk een leiding ii. de ondernemingen niet missen, omdat juist nu het landsbelang, het belang der geheele gemeenschap, het wel zijn van het geheele volk dringend nood- z maai:., dat er zoo goed en zoo veel mogelijk wordt geproduceerd. En, om dat te bereiken, is zulk een leiding noodig! De democratie, waarbij de macht is aan de helft plus één, is in het bedrijfsleven to taal onaanvaardbaar. Een minister, die de verantwoordelijkheid niet op zich kan nemen, kan heengaan de eige naar en ook de leider van een bedrijf (onderneming) verkeert in heel andere om standigheden! Er zijn verscheidene rede nen, die de dwaasheid van zulk een demo cratie helder en klaar voor ons open leg gen. Maar: dat wil niet zeggen, dat er daar om niet zou kunnen worden ingevoerd een werkelijke medezeggenschap, waarbij ten volle wordt erkend de waarde van den in het bedrijf (de onderneming) werkenden mensch, die in de gelegenheid wordt ge steld op den gang van zaken redelijken invloed uit te oefenen! Men vergete niet, dat het recht van advi- seeren eenerzijds en de plicht om met die adviezen ernstig rekening te houden ander zijds kunnen worden vastgelegd en van groote, effectieve beteekenis kunnen zijn. Het onderwerp van de medezeggenschap is met deze enkele opmerkingen natuurlijk niet uitgeput. Wij willen echter besluiten met er op te wijzen, dat voor invoering van een medezeggenschap in een onderneming niet behoeft gewacht te worden op den wet gever .Zij, die het program van de Katho lieke Volkspartij hebben onderschreven, zullen zich, naar wij hopen als zij daar toe jn de gelegenheid zijn zélf, uit eigen beweging, gedrongen voelen, om in te voe ren de sociale vernieuwing, welke wij be doelen met „medezeggenschap" en welke, .naar onze besliste overtuiging, een drin gende eisch is van dezen tijd. DE GROOTE VRAAG ROND HET DUITSCHE VREDESVERDRAG DE DIPLOMATIEKE CORRESPONDENT van Reuter verneemt van bevoegde zijde te Londen, dat het rapport over de procedure voor de behandeling van het Duit- sche vredesverdrag, dat door de plaatsvervangers der vier ministers van Buitenland- sche Zaken, die op 14 Januari in Londen bijeenkomen, moet worden goedgekeurd, hoofdzakelijk zal handelen over de rol, die kleine geallieerde landen bij het ontwer pen van uiteindelijke vredesvoorwaarden zullen spelen. l Procedure wordt bestudeerd Voorts zal het rapport van de plaatsver vangers der vier ministers de Duitsche vredesregeling op een plan brengen, ge lijk aan dat voor de eerste vijf vredesver dragen, hetwelk door de conferentie der Groote Drie te Moskou in December 1945 bereikt werd'. Het voornaamste besluit op die conferentie was, dat de raad van mi nisters van Buitenlandsche Zakeq in feite de vijf eerste vredesverdragen zou opstel- Egypte tegen Engeland in De Egyptische premier, Nokrasji Pasja, heeft Dinsdag voor een wild applaudisee- renide kamer van afgevaardigden ver klaard: „Elke poging van Engeland om den Soedan van Egypte te scheiden zal als een vijandige daad tegen Egyp'.e worden be schouwd". De premier verklaarde te kunnen begrij pen, dat de afgevaardigden verontrust waren door de verklaring van den gou verneur-generaal van den Soedan, waarin afscheiding wordt bepleit. Waarnemers te Londen zijn van mee ning, dat de verklaring van Nokrasji Pasja tot doel heeft meeningsverschillen te ver oorzaken aangaande interpretatie van de bepalingen, inzake den Soedan, zooals die in de ontwerp-overeenkomst. opgesteld door den voormaligen eersten minister van Eeyote Sidky Pasja en Bevin, zijn vast gelegd. Daar Engeland gebonden is door de be lofte. dat de Soedan zelf zijn status mag bepalen en daar men vreest, dat de Egyp tische regeering het ongedaan maken van deze b'lofte verlangt, nemen waarnemers te Londen aan, dat er weinig kans is op overeenstemming tusschen Egypte en En geland in deze aangelegenheid. In Fransche militaire kringen te Saigon wordt bevestigd, dat Moutet, de Fransche minister van koloniën, Saigon verlaten heeft en op weg is naar Hanoi. In Saigon vraagt men zich af, of hij een ontmoeting zal hebben met Ho Tsji Minh, minister president van de republiek Vietnam. Volgens de laatste berichten hebben Vietnameesche troepen sporadische aan vallen ondernomen, die door de Fransche te Hanai en Haiphong werden afgeslagen. In Januari geen extra tabak De verwachtingen in de rookerswereld zijn hoog gespannen. Dit jaar wordt het rantsoen geleidelijk opgevoerd tot het me dio '47 verdubbeld zal zijn. Aanvankelijk worden extra bonnen aangewezen. Het ligt echter niet in 't voornemen, zooals sommi gen suggereerden, reeds deze maand extra bonnen aan te wijzen, zoodat onze hoop op Februari is gevestigd. GEEN KLEI-AARDAPPELEN MEER. In het belang van de aardappel-voorzie ning zullen de voorraden kleiaardappelen met het oog op de grootere duurzaamheid tot het laatst van het seizoen worden gere serveerd. Voorloopig zullen alleen zand- aardappelen geen veenaardappelen voor consumptie-doeleinden worden aange voerd in verband hiermedé wordt het ver voer van kleiaardappelen voorloopig ver boden. len en dat op de teksten teruggekomen zou worden, nadat doze door de Parijsche vre desconferentie waren behandeld. De plaatsvervangers moeten aangeven of deze gang van zaken over het algemeen voor Duitschland. moet worden aangehou den of dat China en enkele Europeesche geallieerden, zooals Polen, België, Neder land, Denemarken en Tsjecho-Slowakije mogen meewerken aan het werk der groo te mogendheden, wanneer dit het stadium van voorbereiding der feitelijke ontwer pen heeft bereikt. Het besluit in dezen zal door de minis ters van Buitenlandsche Zaken der Groote Vier, aan de hand van het rapport van hun plaatsvervangers, te Moskou genomen wor den. Deze procedure-kwestie houdt geens zins verband met het recht der kleine mo gendheden om haar zienswijzen aan de plaatsvervangers te Londen kenbaar te ma ken. De eischen van Luxemburg Volgens een verklaring van het Fran sche departement van Buitenlandsche Za ken zal het Groot-hertogdom Luxemburg van Duitschland een deel van het Moezel gebied met de steden Winden en Bits burg eischen. Aan deze mededeeling voegde de Fran sche woordvoerder een verklaring toe over de invoering van het Fransche monetaiib stelsel in het Saargebled. Deze maatregel is genomen in afwachting van een moge lijke annexatie-overeenkomst. De ontwapening van Duitschland. Naar men van de zijde van het Ameri- kaansche militaire bestuur te Frankfort verneemt, zal een commissie, waarin de vier bezettende mogendheden zullen zijn vertegenwoordigd, 6 Januari beginnen met een onderzoek naar de vorderingen, die bij de ontwapening van Duitschland worden gemaakt. De ongeregeldheden in Indo-China. Na twee dagen van feilen strijd bezetten de Fransche troepen het gebouw van de opera te Hanoi, de hoofdstad van Tonkin. Kapitein Nagel op Ceylon gedood Kapitein W. B. Nagel, een Nederlandsch marine-officier, behoorende tot de Neder- landsche intendance te Singapore, is in een ziekenhuis te Colombo op Ceylon overle den, nadat men hem langs den weg gevon den had met een kogel in het hoofd. (Bij informatie bij bevoegde instanties blijkt een officier van deze naam bij de marine niet bekend: de naamlijst van officieren ver meldt alleen een W. P. Nagel bij de land macht. Redactie A.N.P.). Bij de schouwing werd verklaard, dat kapitein Nagel en een andere officier, na melijk kapitein Haagenbeck, in Rickshaws op den terugweg waren van een Nieuw jaarpartij in een hotel, toen een auto langs kwam rijden, waarvan de inzittenden den officieren aanboden mee te rijden. De offi cieren sloegen dit aanbod echter af. Kort PROF. GERBRANDY NOGMAALS CONTRA LINGGADJATI IN ZIJN HOEDANIGHEID van voorzitter van het „Nationaal Comité Handhaving Rijkseenheid" hield prof. mr. P. S. Gerbrandy gisteravond voor de radio een rede, waarin hij ten aanzien van Linggadjati als zijn mcening uitsprak, dat onze constitu tie bedreigd en aangetast wordt. Richting en daden der regeering bezitten allerminst de instemming des volks. Noodig is het verkrijgen van een politiek ten opzichte van Nederlandsch-Indië, waarachter heel het volk zich stellen kan en stellen wil. Grondwet wordt gewijzigd door één Nederlander Na er op gewezen te hebben, dat er in de Tweede Kamer ongetwijfeld een stre ven openbaar geworden is Linggadjati te rug te persen binnen de omheining van de Grondwet, zeide prof. Gerbrandy, dat prof. Romme op zijn vragen, van welker beant woording hij zijn houding afhankelijk stel de, niet een genoegdoend antwoord heeft gekregen. Engeland overweegt stichting Joodschen Staat Associated Press verneemt uit officieele brond tè Londen, dat de Britsche regeering bereid is de oprichting van een onafhanke- lijken Joodschen staat in Palestina ernstig en volledig in overweging te nemen, indien de Joden op de Palestina-conferentie, die op 21 Januari te Londen hervat wordt, een voorstel van die strekking zouden indie nen. Gelijk bekend was het Zionistencongres „onder de huidige omstandigheden" niet be reid om aan de Palestina-conferentie deel Wat is er met de B. 17 Op de luchthaven Prestwick in Schotland maakte men zich gister avond bezorgd over het „vliegende fort" B. 17, dat om' 17.30 IJsland had verlaten, maar om 23 uur nog niet was gearriveerd. Om 2 uur des nachts echter kreeg men bericht van het vliegveld Lerwick op de Shetland-eilanden, -dat het vlieg tuig tiaar rondcirkelde. De grond verlichting wend ontstoken, maar het vliegtuig landde niet. Waarom het niet landde, weet men niet, omdat het niet gelukte, radio contact te krijgen. Even later ver dween het vliegtuig in Zuidelijke ricïrting. Even voor 03.30 uur werd het be richt ontvangen, dat drie leden van de bemanning „uitgestapt" waren en op ruim 3 kilometer afstand van Lerwick behouden op den beganen grond waren aangekomen. Volgens de laatste berichten telt de beman- ning 5 koppen. Nader wordt gemeld, dat ook een vierde lid van de bemanning met goed gevolg uit het vliegtuig ge sprongen is. Volgens zijn verklaring zou de piloot een minuut na hem springen, als de laatste die nog aan boord was. De stuurinrichting was zoodanig vastgezet, dat het vlieg tuig verder op eigen gelegenheid in de richting van de zee zou koersen. Thans zoekt men naar den piloot. te nemen. Men neemt echter aan, dat bo venvermelde Britsche verklaring kan be vorderen, dat deze deelneming alsnog door gaat. Een Britsch regeeringspersoon legde er gisteren nogmaals den nadruk op, dat de tegenwoordige toestand niet meer kan voortduren. Engeland staat voor de keus om onmiddellijk een definitieve oplossing te vinden of anders een grootscheepsche mili taire actie te beginnen. De ondergrondsche Joodsche organisatie „Irgoen Zwai Leoemi" heeft over een front van meer dan 150 km. de Britsche gewapen. de strijdkrachten aangevallen. Te Kirjat Haim hebben Joden een Britsch kamp be stookt met automatische wapenen en hand granaten. Daarna vloog een auto met een aantal gewapende Joden in de lucht. Te Koerdani bij Kirjat Haim is een Britsch officier gedood en drie Britsche soldaten werden gewond. Gisteravond hebben ge wapende Joden het Britsche politie- en mi litaire hoofdkwartier te Tel Aviv aangeval len, waarna tusschen hen en de Britsche troepen een straatgevecht uitbrak. In het centrum van de stad wordt nog steeds „he vig geweervuur" gemeld. Ook in Jeruzalem was het onrustig, na dat zich drie explosies hadden voorgedaan. Het aangaan van een wederzijdsche ver bintenis met de republiek Indonesia is in wezen Grondwetsverandering. Het schept uit eigen grondgebied eerst een staat, die onze Grondwet niet Hent en gaat dan met dien staat een verbintenis aan, welke de Grondwet niet toelaat. Dit is, als voor deze wijziging niet vooraf de voorgeschreven weg wordt gevolgd en dat wil de regee ring juist niet een dubbele schending der Grondwet. Onze Grondwet wordt nu, op dit oogen- blik, gewijzigd door één Nederlander, dr. Van Mook, die misschien meent, dat het zoo moet, maar in wiens hart zeker onze constitutie, die ons nog dierbaar is, niet leeft. De koninklijke rede had de Rijkseenheid m de van ouds gevestigde en in de Grond wet wortelende zin op het oog, doch dr. Van Mook ging, aldus prof. Gerbrandy, de ze grenzen te buiten vanaf het eerste spre ken met Soekarno tot aan het beruchte Linggadjati. Dr. Van Mook heeft op bepaalde gebie den groote verdiensten, maar hij heeft in de laatste twee jaren getoond niet te zijn een Nederlander, in wien van nature dat zintuig werkt, hetwelk Grondwet en wet aanvaardt als barrière tegen machtsover schrijding en willekeur. De weg, door de twee laatste kabinetten, ook door het hui dige, onder voorgaan van dr. Van Mook bewandeld, voert hoe langer hoe verder weg van het pad der koninklijke rede van 1942. Deze weg voert tot gevolgen, welke in fla grante!) strijd zijn met wat in '42 met voor uitziende blik, is gesteld. Prof. Gerbrandy vroeg zich ten slotte af, waarom het noodig is, op dit oogenblik alle staatsorde dooreen te werpen en in der haast een nieuwe in elkaar te flansen, en hij eindigde met de hoop uit te spreken, dat Nederland zijn taak in de Overzeesche Gebiedsdeelen met eere zal vervullen, opdat in de Nederlandsche-Indische baaierd ein delijk de vaste constitutioneele hand de lei ding zal krijgen. Nederland en Engeland regelen in- en uitvoer Ter regeling van de in- en uitvoer tus schen Nederland en Engeland zullen aan het eind van deze maand door vertegen woordigers van beide landen handelsbe sprekingen worden gevoerd, voornamelijk over het vaststellen der betalingsbalans. Vooral voor de Nederlandsche zuivelex- port naar Engeland zijn de prijzen van het hoogste belang, daar Denemarken reeds een contract heeft afgesloten tegen prijzen, welke eenigszins hooger liggen dan voor de handel met de Dominions. De Britsche delegatie zal vermoedelijk 20 Januari in Den Haag aankomen, hoewel de mogelijkheid niet is uitgesloten, dat de conferentie te Londen wordt gehouden, hetgeen oorspronkelijk in de bedoeling lag. Drs. A. B. Speekenbrink, directeur-generaal voor de buitenlandsche economische be trekkingen van het departemant van Eco nomische Zaken, zal de besprekingen lei den. Minister van Boetzelaer naar Brussel Officieel wordt medegedeeld: Het ligt in de bedoeling van den minister van Buiten landsche Zaken, mr. W. C. G. N. baron van Boetzelaer van Oosterhout, een kort be zoek te brengen aan Brussel voor het voe ren van besprekingen met zijn Belgischen ambtgenoot, o.m. in verband met de hou ding van beide landen ten aanzien van het Duitsche vraagstuk. Naar het A.N.P. verneemt, is minister van Boetzelaer heden naar Brussel vertrokken. Verwacht wordt, dat. hij a.s. Zondag van dit bezoek terugkeert. KATH. KAMERLEDEN NAAR INDIë. De voorzitter der Kath. fractie in de Tweede Kamer, mr. C. P. M. Romme, zal zijn voorgenomen reis naar Ned.-Indië op 7 dezer aanvaarden. Eveneens nog deze maand zal het lid der Kath. fractie jhr. mr. G. Ruys de Beerenbrouck naar Indië ver trekken. daarna zou kapitein Nagel zijn aangehou den door een man, die hem onder bedrei ging met een revolver om geld vroeg. Hier op volgde een worsteling, tijdens welke geschoten werd. Later vond mep den ka pitein met een kogel in het hoofd langs den weg. Hij wend vervoerd naar het alge meen ziekenhuis, waar hij overleed. Het is niet bekend of kapitein Nagel voor dienstzaken of met verlof te Colombo ver toefde; wel meent men, dat hij binnen enkele dagen naar Singapore terugge keerd zou zijn. De Britsche regeering heeft op Nieuw jaarsdag officieel bezit genomen van de Engelsche steenkoolindustrie. Premier Clement Attlee en alle leden van zijn kabinet waren aanwezig toen de blauwe vlag van de National Coal Board boven het hoofdkantoor op Berkeley Square geheschen werd. In den loop van deze week wordt de vlag geheschen boven 1500 mijnen, terwijl de Engelschen tezamen een erfenis krij gen van meer dan 400.000 hectare steen koolhoudenden grond, waarop de staat huishoudkunde van het koninkrijk voor een belangrijk deel rust. „Als wij genoeg kolen konden verkoo- pen", verklaarde Shindwell, „dan konden wij vrijwel alles koopen wat wij noodig hebben." TREINBOTS'VG tf r.ONDEN IN DEN MIST. Donderdagavond heeft in het Oosten van Londen in dichten mist een treinbotsing p'aats gevonden, waarbij vijf personen om- het leven zijn gekomc-n en een zestigtal werd gewond. Een sneltrein uit het Liver- poolstreet-station liep namelijk op het achtergedee'te van een stilstaanden trein op een halteplaats, waar uit juist passa giers aan het u'tstaooen waren. Een aantal wagons van den st^staanden trein werd in elkaar geschoven. De reddingswerkzaam fyeden Werden zeer belemmerd door den mist, daar op sommige plaatsen niet ver der dan een meter zicht was. OPNIEUW AARDSCHOK IN JAPAN. Heden te dertien uur p'aatse'ijken tijd is te Tokio een ongewoon sterke aardbe ving waargenomen. De mogelijkheid be staat, dat dit nog een nawerking was van de onlangs voorgevallen aardbeving. EEN IJSDAM IN DE LEK. Teneinde de scheepvaart Rotterdam Amsterdam via Lek en Merwede-kanaal te herstellen zijn op Nieuwjaarsdag enkele schepen van Rotterdam de Lek opgevaren. Eij de brug te Vreeswijk stuitten ze op een daar ontstanen ijsdam, die een ondoor dringbare hindernis vormde. Het van bo ven komende ijs heeft zich daar over de geheele breedte der rivier op een groote hoogte opgestapeld. De schepen 'hebben de terugtochtweer aanvaard of een in de nabijheid veiliger ligplaats opgezocht. MGR. N. STAM. Z. H. Exc. Mgr. N. Stam, Apostolisch Vicaris van Kisumu, die, Zondag 29 Dec. zijn zeventigsten verjaardag vierde, zal a.s. Zaterdag 4 Januari met der. trein, die om 10.33 uur in Haarlem stopt, aankomen. STAATSLOTERIJ. 25.000: 19819; ƒ2000: 10629; ƒ1500: 17705; 1000: 18032 12374 WEERSVERWACHTING °°°°g g OPNIEUW INGAANDE VORST. g c Invallende en daarna langzaam toe- o c nemende vorst. Madge, later tijdelijk 8 g krachtige, wind tusschen Zuid en Oost. 8 g Overdrijvende wolkenvelden. Geen 2 sneeuw van beteekenis. •oooooooooon OOOOOO000000000000 WEEKOVERZICHT. Het krachtige Russische hooge drukge- bied breidde, ondangs de groote depressie activiteit op den Atlatnischen Oceaan, zich steeds verder in Zuid-Westelijke richting ovef het Oostzeegebied, Scandinavië, Duitschland en het Noordzeegebied uit. Het is, in verband hiermede, te verwach ten van ons land tijdelijk doordrong, zich thans van het N.-O. naar het Z.W. over het land zal uitbreiden en later langzaam in beteekenis zal toenemen. (K.N.ML)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1947 | | pagina 1