HOE DE AARDE
IN '46 DRAAIDE
Buit
DE ATOOMBOM
Juttucvd 1946
Op de grens
31 ShecemGe* 1946
3
STRIJD
Jaaroverzicht1
J
EVENMIN ALS IN 1945 vermochten de leidende staatslieden in 1946
de door wantrouwen en verschil in wereldbeschouwing veroorzaakte
kloof tusschen de westersche democratieën en de Sowjet-Unie, wel
ke zich onmiddellijk na de beëindiging van den oorlog openbaarde, te
overbruggen. Als gevolg daarvan kon ook in het zich ten einde spoe
dende jaar de vrede niet definitief gewonnen worden. Toch ontbraken
de positieve krachten niet. Zoowel in de breede lagen der volksgemeen
schappen als bij de leiders bleek een gezonde wil tot vrede en een groot
verlangen naar herstel vod vernietigde waarden te leven. Zij in de eerste
plaats spaarden de wereld voor werkelijk critieke situaties en spoorden
tot ernstige pogingen aan, om de fatale breuk te heelen. Truman en
Stalin, Bevin en Byrnes, om slechts eenige grooten te noemen verhieven
meer dan eens hun stemmen om te getuigen van hun vertrouwen in een
betere toekomst en hun wil tot samenwerking. Churchill bleef ondanks zijn
vergevorderde jaren het enfant terrible in de internationale politiek. In
Maart eischte hij in zijn weinig tactvolle rede te Fulton (V.S.) een militair
bondgenootschap van Amerika en Engeland tegen het communistische
Rusland. Stalin was er als de kippen bij om met een onvriendelijk „oor
logsophitser" revanche te nemen.
Al bleef de wereld gespaard voor werke
lijk gevaarlijke botsingen, wrijvingen wa-
Ten er wel. En niet toevallig ontstonden
deze op de grens der twee machtssferen,
waarin de wereld na den oorlog ongelukki
gerwijs verdeeld is. Reeds in het begin van
het jaar moest de gloednieuwe Veiligheids
raad, die zoojuist door de Algemeene Ver
gadering der Vereenigde Naties was sa
mengesteld, zich bezig houden met een
aanklacht van Iran tegen Rusland, wegens
het houden van troepen op Iraanschen bo
dem, in strijd met het gesloten verdrag.
Ondanks een volslagen gebrek aan erva
ring en tegenwerking van Russische zijde
doorstond de Veiligheidsraad zijn vuur
proef, zij het ook niet zonder veel moeite.
De Russen moesten aan hun verplichting
voldoen. Een ander wrijvingspunt ontstond,
toen de Sowjet-Unie in Augustus de z.g.
Conventie van Montreux opzegde en mili
taire bases aan de Dardanellen eischte, om
de verdediging daarvan tezamen met Tur
kije op zich te nemen.
De Turken weigerden en Amerika en En
geland, niet bereid om Rusland naar de
Middellandsche Zee te laten grijpen, lieten
hun vloten in deze wateren demonstreeren.
Deze démonstratie moest tevens dienen om
Rusland's vrienden Zuid-Slavië en Bulga
rije van ongewenschte avondturep in Grie
kenland en Triest af te houden. Hetzelfde
doel had een krachtig gesteld Aniefikaanséh
'Ultimatum aan maarschalk Tito naar aan
leiding van het neerschietén van twee
Amerikaansche vliegtuigen boven Zuid-Sla
visch grondgebied in de buurt van Triëst.
Anderzijds faalden de pogingen van het
Westen om de tijdens den oorlog verlóren
posities in de landen van Oost-Europa te
herwinnen. Ondanks talrijke nota's van
Washington en Londen aan de regeèringen
van Polen, Roemenië en Bulgarije en zelfs
het weigeren van broodnoodige Amerikaan
sche leeningen aan Polen en Tsjecho-
Slowakije slaagde Moskou er in, deze
landen nog dichter naar zich toe te trekken.
Een kleine doorbraak van het Westen in
het Oosten kan misschién gezien worden
in de bepalingen omtrent de vrije scheep
vaart op de Donau, die bij de vredesver
dragen rtiet de As-satellieten geregeld werd.
INTERNATIONALE BIJEENKOMSTEN.
De veelheid der na-oorlogsche problemen
heeft in dit jaar tot een intensief, zij het
ook niet bijzonder vruchtbaar internatio
naal overleg geleid. Aan de behandeling
van het allerbelangrijkste vraagstuk,
Duitschland, kwam men slechts in zooverre,
dat 10 Maart 1947 als begindatum der defi
nitieve besprekingen werd aangewezen.
Alleen reeds voor het opstellen van de vre
desverdragen met Italië, Finland Roeme
nië, Bulgarije en Hongarije had men bijna
het geheele jaar noodig. Met een korte on
derbreking vergaderden de ministers van
Buitenlandsche Zaken der Groote Vier van
eind April tot half Juli, om de ontwerpen
van deze verdragen in Parijs op te stellen.
tegen den fio-ng.e'L
AMERIKAANSCHE Hl LP
Groote natuurrampen bleven de
menschheid dit jaar bespaard. De
hongersnood, die in vele landen
dreigde, was meer een gevolg van
den oorlog dan van de slechte
oogsten. Bij de bestrijding daarvan
leverde de U.N.R.A., de schepping
van den onvergetelijken Roosevelt,
prachtig werk. Ongetelden in Oos
tenrijk, Duitschland, Züid-Slavië,
Italië, Griekenland en China heb
ben het leven aan deze organisatie
te danken. Helaas bleek Amerika
niet langer bereid de lasten van de
ze hulp verschaffing, die bijna ge
heel op de schouders der Amerika
nen rustten, verder te dragen, zoo
dat de U.N.R.R.A. aan het eind van
het jaar kwam te overlijden. Een
nieuwe organisatie, de F.A.O., zal
trachten de taak over te nemen.
Op 29 Juli kwam de met zeer beperkte
macht bekleede Algemeene Vredesconfe
renties samen, om deze ontwerpen van aan
bevelingen te voorzien. Eerst in October
had zij haar werk beëindigd. De slotredac-
tie door den raad van ministers der Groote
Vier nam nog eens twee maanden in be
slag. Van de afgeleverde werkstukken kan
intusschen gezegd worden, dat zij zoo
Na dsn oorlog verdeelen
Iwee machlssferen de wereld
en tallooze problemen heb
ben in het afgelocpen jaar
tot een intensief, zij het ook
niet bijzonder vlot internatio
naal overleg geleid, dat
tenslotte toch nog resultaat
belooft af te werpen.
OP HET GEBIED der buitenlandsche politiek volgde Amerika gedu
rende het geheele jaar een koers van stevig vasthouden aan de
belungen, die het in zijn uitgestrekte invloedssfeer bezit. Een po
ging van Roosevelt's ouden mede-werker Henry Wallace om Truman
tot een meer tegemoetkomende politiek tegenover de Sowjet-Unie te be
wegen, eindigde met het aftreden van eerstgenoemde. In de binnen-
landsche politiek gleed het land steeds verder af van de door wijlen pre
sident Roosevelt gehuldigde principes. De prijscontrole werd afgeschaft
en de vrije economie op vele gebieden hersteld.
Onrust in Palestina. Gewapende Britsche troepen, ondersteund door tanks en pant
serwagens, patrouilleeren in de met prikkeldraad afgezette straten te Jeruzalem.
Foto's Pax-Holland N.V., Amsterdam,
zijn als de omstandigheden het toelaten.
De militaire macht der As-satellieten werd
gebroken, de opgelegde herstelbetalingen
waren hoog, maar niet ondragelijk en de
territoriale veranderingen kunnen niet al
te ingrijpend genoemd worden. Slechts de
vrije staat Triëst dreigt een voortdurenden
twistappel tusschen Italië en Zuid-Slavië
te zullen worden. Onopgelost bleef het
vraagstuk der vroegere Italiaansche kolo
niën. In den loop van 1947 moeten de Groo
te Vier daarom een oplossing vinden, an
ders wordt het probleem aan de V. N. voor
gelegd.
DE VEREENIGDE NATIES.
In Januari werd begonnen met de schep
ping van de verschillende organen der Ver
eenigde Naties, waarvan net Handvest in
1945 in San Francisco was opgesteld. De
kundige Belgische politicus Spaak werd tot
voorzitter van de Algemeene Vergadering
gekozen. De tot op dat oogenblik vrij on
bekende Noor Trygve Lie zag zich op
wensch van Rusland tot se rretaris-generaal
benoemd. Nederlarti werd voor den tijd
van een jaar in den Veiligheidsraad geko
zen, het machtigste orgaan van de V.N.,
gerechtigd tot het nemen van dwangmaat
regelen in kwesties die den vrede bedrei
gen. De raad kreeg in den loop van 1946
verschillende zaken te behandelen. Het
Russisch-Iraansche geschil noemden wij
reeds.
Twee andere aangelegenheden, betrek
king hebbend op de aanwezigheid van Brit
sche troepen in Irdonesië en Griekenland
en door het Slavische bloc om propagandis
tische redenen aanhangig gemaakt, werden
na behandeling van de agenda afgevoerd.
Over door Polen tegen Franco-Spanje voor
gestelde maatregelen kon geen overeen
stemming worden bereikt, omdat de V.N.
en Engeland huiverig bleken, zich in de bin-
nenlandsche aangelegenheden van dit land
te mengen. Dientengevolge kon Franco ook
het jaar 1946 ongedeerd overleven, daar de
zoo pas aangenomen aanbeveling aan de
aangesloten landen, om hun ambassadeurs
en gezanten terug te trekken, een niet le
vensgevaarlijk gebaar genoemd kan worden.
Constructief werken werd den Veiligheids
raad moeilijk gemaakt door een overvloe
dig gebruik van het veto-recht door de
groote mogendheden. Geen wonder, dat de
kleine_landen, die vele van hun wenschen
op deze wijze getorpedeerd zagen, naar
middelen zochten om dit recht te beperken
of zelfs geheel af te schaffen. Een poging
daartoe, ondernomen op de tweede bijeen
komst van de Algemeene Vergadering in
de maanden October, November en Decem
ber, strandde echter op den onwil der Rus
sen.
Andere belangrijke vraagstukken, die in
de Algemeene Vergadering ter sprake kwa
men, waren de ontwapening en een .con
trole op de troepensterkte der staten-leden.
De daarop betrekking hebbende voorstellen,
die aanvankelijk van Rusland uitgingen,
vonden een gunstig onthaal, zelfs zóó dat
men het kort voor het einde van de Alg.
Vergadering eens werd over de princiepen
der ontwapening en over de instelling van
een internationale inspectie.
Enorme stakingen waren daarvan het ge
volg. 800.000 man legden in Januari de
staalindustrie stil. In April legden 400.000
mijnwerkers de houweelen neer. In Mei
staakten 250.000 spoorwegmannen. In No
vember waren het opnieuw de mijnwer
kers, die in staking gingen, doch het spel
verloren. De verkiezingen, die in November
voor het Huis van Afgevaardigden en een
deel van den Senaat gehouden werden,
brachten de republikeinen een groote over
winning. waardoor Truman's toch al sterk
ondermijnde positie nog verder verzwakt
werd.
ENGELAND.
In de buitenlandsche politiek bleef En
geland zich aan Amerika vastklampen. Een
poging van een aantal leden der Labour-
party. om de regeering tot een meer on-
afhankelijken koers te dwingen, mislukte.
In Juli beloonde Amerika Engeland's trouw
met de grootste leening der geschiedenis:
10 milliard gulden.
Groote zorgen berokkende het Palestijn-
sche vraagstuk den Britten in het afgeloo-
pen jaar. Het plan van een gemengde En-
gelsch-Amerikaansche commissie, dat o.a.
de onmiddellijke emigratie van 100.000 Jo
den naar het Heilige Land verlangde, werd
door de Britsche regeering afgewezen. Een
nieuw Britsch verdeelingsplan stuitte af
op de ontevredenheid der Joden. Op de
Palestina-conferentie, die te Londen bij
eengeroepen werd, lieten zoowel de Joden
als de Palestijnsche Arabieren verstek gaan.
Om de Britten tot andere gedachten te
brengen grepen de Joden naar het wapen
terreur. Palestina is aan het eind van het
jaar een der onrustigste landen ter we
reld
Zijn positie in Egypte gaf Engeland op.
Een overeenkomst werd getroffen, die in
de terugtrekking van alle Britsche troepen
uit dat land voorziet. Over de toekomst van
den Soedan bestaat echter nog meenings-
verschil.
In het binnenland voerde de Labourre-
geering groote sociale hervormingen door.
Bekend is de verzekering van iederen En-
gelschman „van den wieg tot het graf".
Vele belangrijke industrieën werden gena
tionaliseerd. De export werd sterk opge
roerd.
Een van de oorza
ken van het Russi
sche wantrouwen te
genover het Westen
was gelegen in het
feit, dat Amerika het
geheim der atoom
bom angstvallig voor
zich zelf hield. Wel
iswaar deed de Ame
rikaan Baruch in de
commissie voor de
controle op de
atoomenergie van de
V.N. een voorstel om
de bom ter beschik
king te stellen van
een internationaal lichaam, maar de
voorwaarden, die hij hieraan verbond,
waren voor de Russen onaanvaardbaar.
Intusschen werd het onderzoek naar de
atoomenergie in vele landen gedurende
't geheele jaar voortgezet. Amerika nam
in Juni en Juli twee kostbare proeven
met de bom bij het Bikini-atol. De uit
werking op de daar gemeerde oorlogs
schepen was vernietigend, maar niet al
les vernietigend, zoodat de admiraals
hun schepen behielden. Ook de Russen
zitten echter niet stil en hebben volgens
berichten, die aan het eind van het jaar
uit Turkije kwamen, in den Kaukasus
een enorme fabriek voor h^f onderzoek
naar de atoomenergie gebouwd. Talrijke
geleerden, die er van overtuigd zijn, dat
tegen de bom geen verdediging bestaat,
waarschuwden de wereld tegen dezen
bewapeningswedloop. Prof. Einstein is
in Amerika .elfs een groote actie begon
nen om de menschheid tot betere inzich
ten te brengen. Overigens heeft men de
kwestie van de afschaffing van het
atoomwapen ingelijst in het kader van
de algemeene ontwapeningsproblemen.
FRANKRIJK.
De Franschen beleefden in politiek op
zicht een onrustig jaar: De Gaulle trad in
Januari als staatshoofd af, omdat de con-
stitueerende vergadering hem bepaalde vol
machten weigerde. Een nieuwe grondwet,
die de constituante daarna ontwierp, werd
bij referendum verworpen. Bij de daarop
volgende verkiezingen behaalde de M.R.P.
een overwinning. Deze partij vormde te
zamen met de communisten en socialisten
onder Bidault een regeering. Opnieuw werd
een grondwet ontworpen en deze vond bij
het referendum van October genade in de
oogen der Franschen. Weer moeten de
kiezers naar de stembus, om de Nationale
Vergadering, die vijf jaren zit, van de noo-
dige afgevaardigden te voorzien. Ditmaal
kwamen de communisten als de grootste
partij uit de stembus.
In economisch opzicht herstelde het land
zich aanzienlijk, doordat de regeering ook
voor onpopulaire maatregelen niet terug
schrok. Het waren de socialisten, die voor
deze onpopulariteit bij de verkiezingen-het
gelag moesten betalen. Desalniettemin heeft
Blum thans een voorloopige regeering van
louter socialisten gevormd, bij gebrek aan
beter, welke regeering opnieuw onpopulaire
maatregelen zal moeten nemen.
BELGIë.
Ook onze Zuiderburen presteerden op
economisch gebied veel. Politiek bleef het
land verdeeld door de koningskwestie, die
nog steeds op een oplossing wacht. De ka
tholieken, de sterkste party van het land,
willen den terugkeer van Leopold III. De
linksche partijen, die tezamen een kleine
meerderheid hebben en ondanks eenige ka-
binetscrises aan de regeering bleven, zijn
er tegen.
DUITSCHLAND.
Over één Duitschland kan moeilijk ge-
Sproken worden. De bezetter hielden het
land in vier streng gescheiden zones ver-
dee,ld. Economisch herstel werd daardoor
ten zeerste bemoeilijkt. Wel vereenigden
Engelschen en Amerikanen aan het eind
van het jaar hun zones in economisch op
zicht maar zij konden de Russen en Fran
schen niet bewegen hetzelfde te doen. De
gevolgen daarvan zijn voor den Duitschers
desatreus. In veel gebieden dreigt hongers
nood, nog verergerd door de strenge vorst
der laatste weken.
Onder het nazistische hoofdstuk werd te
Neurenberg na een uiterst langdurig pro
ces een streep gezet. De voornaamste lei
ders van nazi-Duitschland moesten met het
leven voor hun misdaden boeten. Schacht,
Van Papen en Fritzsche ontsprongen den
dans.
RUSLAND.
De Sowjet-Unie voerde een vry agressie
ve buitenlandsche politiek, zonder zich
daarbij echter in te gevaarlijke situaties te
begeven. Over den binnenlandschen toe
stand is weinig bekend. De wederopbouw
schijnt met groote energie ter hand te zijn
genomen, o.a. met arbeidskrachten, die men
uit Duitschland heeft gerequireerd.
ZUID-EUROPA.
Italië zond den koning weg, Griekenland
haalde hem binnen, overigens niet geheel
tot zijn geluk, want sindsdien woedt in het
land een burgeroorlog tusschen links en
rechts, waarbij de groote mogendheden niet
geheel zonder interesse toezien. De Veilig
heidsraad gaat na 1 Januari eens poolshoog
te nemen.
HET VERRE OOSTEN.
Ook in China werd het geheele jaar door
een burgeroorlog gevoerd. Amerikaansche
pogingen om den strijd tusschen regeerings-
troepen en communisten bij te leggen, mis
lukten de een na de ander.
Japan, onder de straffe leiding van zijn
„opperkeizer", den Amerikaanschen gene
raal Mac Arthur, bleek zoo mak als een
lammetje. Met de democratie willen de
Jappen het nu ook wel eens probeeren.
De voornaamste
Duitsche oorlogs
misdadigers in de
bank der be
schuldigden. waar
zij gedurende ve
le maanden bijna
dagelijks hebben
gezeten, om de
beschuldigingen
aan te hooren,
welke tegen hen
werden inge
bracht. Het pro
ces te Neuren
berg eindi.Aie
met de doodstraf
voor de meesten
van hen, slechts
van Papen,
Schacht en Fritz
sche ontsprongen
den dans: zij
werden vrijge
sproken.- Zeven
beklaagden wer
den tot gevange
nisstraf veroor
deeld. De foto is
genomen tijdens
de voorlezing van
hét vonnis
