Toelichting van Commissie-Generaal STADSNIEUWS Mr. dr. v. Strijen voor het Tribunaal De ontwerp-overeenkomst van Cheribon I>E COMMISSARISSEN-GENERAAL vertrokken op 14 September naar Neder- landsch-Indië. De commissie kwam na langdurige en vaak moeizame besprekingen met de delegatie van de republiek Indonesië tot een basis voor overeenstemming, neergelegd in een ontwerp-overeenkomst van 17 artikelen met een slotbepaling. Tot vaststelling van den tekst, waarover door beide delegaties overeenstemming werd bereikt, werd deze ontwerpovereenkomst op 15 November 1946 geparafeerd. Op enkele punten, die zich voor vastleg ging in deze ontwerp-overeenkomst be zwaarlijk leenden, werden in den loop der besprekingen tusschen de delegaties afspra ken gemaakt, velke als zoodanig in de no tulen bindend werden vastgelegd en thans in deze toelichting.volledig zijn verwerkt. De publicatie van het basis-accoord, eenige dagen nadat dit was bereikt, bleek noodzakelijk om te voorkomen, dat dit in gedeelten bekend zou worden en voor zoo ver onbekend, onnoodig tot geruchten en onrust aanleiding zou geven. Het verdient aanbeveling reeds aanstonds nader in te gaan op. de beteekenis van de tusschen beide delegaties bereikte basis voor overeenstemming. Want hiermede wordt, naar het oordeel van de commissie- generaal, een uiterst belangrijke stap ge daan in de richting, die de regeering, in het voetspoor van de Koninklijke rede van 7 December 1942 en de regeeringsverklaring van 10 Februari 1946, zich heeft voorgeno men in te slaan: de vestiging langs vreed- zamen weg van een nieuwe rechtsorde voor Nederlandsch-Indië en de hervorming van het staatsbestel van het Koninkrijk in zijn geheel. Belangrijk is deze stap vooral, omdat ver trouwd mag worden, dat de politieke en psychologische weerstanden, die tot dusver aan een samenwerking tusschen Nederlan ders en belangrijke groepen van Indone siërs in den weg stonden, hierdoor in aan zienlijke mate zijn weggenomen. Een eerste bijdrage tot het verbeteren van de politieke atmosfeer was aanvanke lijk verkregen door het op 14 October te Batavia genomen, .door de bestandcommis sie nader uit te werken besluit tot staking der. vijandelijkheden. In een gevoelige sfeer had de commissie- generaal voor de uitvoering van haar op dracht1 den draad op te vatten, die, ondanks de mislukking van vroegere besprekingen, en ondanks de vele dagelijksche moeilijk heden, tusschen de Nederlandsch-Indische regeering en de leiders van de republiek bleef gesponnen. Het lijdt geen twijfel, dat het persoonlijk optreden van lord Killearn er in sterke mate toe heeft bijgedragen om den wederzijds levenden wensch tot hervatting der besprekingen te verwezen lijken. De aard van de politieke besprekingen, die te doen hadden met de toekomstige structuur van Nederlandsch-Indië en van het Koninkrijk in zijn geheel en niet met de vervulling van de geallieerde taak in eerstgenoemd gebied, bracht echter mede, dat zij uitsluitend tusschen de Nederland- sche en Indonesische delegaties plaats von den en dat de verantwoordelijkheid om op dit punt een oplossing voor te bereiden der halve niet met de vertegenwoordigers van het Britsche foreign office kon worden ge deeld. Onder deze omstandigheden stond het reeds bij den aanvang der besprekingen vast, dat gezocht moest worden naar een politieke basis, die het mogelijk zou maken om de noodzakelijke, langs wettelijken weg tot stand te brengen, hervormingen in het staatsbestel van Nederlandsch-Indië en van het Koninkrijk in zijn geheel ter hand te nemen in onderlinge overeenstemming over het daarmede te verwezenlijken doel en onder erkenning van de politieke reali teiten, in het afgeloopen jaar in Neder landsch-Indië gegroeid. De overeenkomst-vorm bedoelt te geven den vorm, waarin de afspraken zijn vastge legd. Bij deze specifieke beteekenis van den overeenkomst-vorm past ook de figuur, dat in dit stuk de Nederlandsche regeering en de regeering van de republiek Indonesië, uiteraard ieder in eigen hoedanigheid, op treden. Zal de in dit ontwerp beoogde samenwer king worden volvoerd langs de wettelijk voorgeschreven wegen' en iets anders achtte de commissie-generaal ondenkbaar dan zullen twee dingen onomstootelijk vast moeten staan. Vooreerst, dat de juridische structuur van het koninkrijk niet verandert, zoolang zij riet langs wettelijken weg gewijzigd is. Blijkt de juridische handhaving van de rechtsorde van het koninkrijk vaste steun punten te vinden in de ontwerp-overeen komst, niet minder duidelijk is het en dat is het tweede punt, dat behoort vast te staan dat het beoogde staatkundige doel alleen benaderd zal kunnen worden, wan neer de Nederlandsche wetgever aan de verwezenlijking zal willen medewerken, zoodra de daartoe vereischte projecten tot wijziging van het geldende constitutioneel stelsel hem zullen worden voorgelegd. Politieke beteekenis van de ontwerp overeenkomst. Het accoord laat naar beide zijden ein delijk ruimte aan de geesteshouding, die moet voeren uit de.sfeer van strijd en vijandschap naar samenwerking en verster king van het wederzijdsch vertrouwen. Het is juist deze zorg, die dwong tot de grootste zelfbeperking aan beide zijden bij het stellen van richtlijnen voor de nieuwe, nog te verwezenlijken structuur, In het licht dezer gedachte moet worden bezien hetgeen de basis-overeenkomst be paalt over de organisatie van de Neder- landsch-Indonesische Unie. Door de moge lijkheid open te laten van haar federalisti- schen opbouw waartoe de opdracht van de commissie-generaal ruimte liet en niet een unitarischen opzet dwingend voor te schrijven, wordt bevorderd, dat de maxi mum bereikbare samenwerking langs na tuurlijken weg, immers door den uit weder zij dsch vertrouwen voortgekomen wensch van partijen, tot stand komt. De commissie-generaal is voortdurend uitgegaan van de stelling, dat ook na de aanvaarding van de ontwerp-overeenkomst gewaakt moet worden met alle middelen, waarover de regeering beschikt, voor het geestelijk en lichamelijk welzijn van al die genen, onverschillig van welken landaard of nationaliteit, die de bescherming van hun belangen van de Nederlandsche regee ring mogen verwachten. Alleen onder de volledige aanvaarding door de republiek van dezen plicht der regeering verklaarde De regeering heeft vandaag aan de Tweede Kamer overgelegd de ontwerp-overeenkomst van Ling- gadjati, benevens de door de com missie generaal daarop gegeven toe lichting. Het ontwerp zelf is reeds eerder gepubliceerd. Wij laten hier een uittreksel volgen van de me morie: de commissie-generaal zich bereid tot het parafeeren van den tekst van delfce ontwerp overeenkomst. De Vereenigde Staten van Indonesië. Krachtens artikel 2.zullen de Nederland sche regeering en de regeering van de re publiek samenwerken tot een spoedige ves tiging van een souvereinen, democratischen staat op federatifeven grondslag, genaamd de Vereenigde Staten van Indonesië. Bij de vorming der Vereenigde Staten van Indonesië is gedacht aan een constitu- eerende vergadering, waar naast de toe komstige deelstaten ook de minderheids groepen vertegenwoordigd zullen zijn waarbij -de Nederlandsche regeering mede voor dit laatste een speciale verantwoor delijkheid draagt. Bij deze constitueerende vergadering zal de Nederlandsche regeering niet mee be slissen, maar zij zal krachtens haar gehand haafde souvereiniteit, zoolang de nieuwe souvereine staat nog niet gevormd is, de procedure bepalen, waarbij zij uiteraard zal samenwerken met de republiek en met de overige belanghebbenden. Deze basis-overeenkomst was niet de plaats om voorschriften op te nemen over de organisatie van de jregeering der fede ratie, haar bevoegdheden en haar plaats tegenover een federaal vertegenwoordigd lichaam. De Nederlandsch-Indonesische Unie. Hervorming van de structuur van het Koninkrijk op zoodanige wijze, dat daarin het volledig deelgenootschap van Neder landsch-Indië op basis van gelijkwaardig heid met Nederland en van vrijwillige sa menwerking tot uitdrukking wordt ge bracht, sluit onderschikking van Indonesië aan Nederland uit. In haar consequente toe passing, beteekent deze hervorming, dat de deelgenooten naast elkaar gesteld worden in een gemeenschappelijk verband en dat de eenheid tusschen de samenwerkende landen allereerst vordt gewaarborgd, om dat het hoogste gemeenschappelijk gezag in de Kroon ligt verankerd. De Kroon. Opengelaten is de vraag, in hoeverre het Koninklijk oppergezag zal doorwerken in de hoogste leiding van de Vereenigde Sta ten van Indonesië. Waar 't onderscheid tus schen den constitutioneelen koning in Ne derland en den koning krachtens het sta tuut van de Nederlandsch-Indonesische Unie gedurende de besprekingen aan de Indonesische zijde nog geen vast omlijnd begrip was, viel het voor de Indonesiërs moeilijk met de gelijkwaardigheidsgedach te overeen te brengen, op dit punt reeds thans een regeling te aanvaarden. Andere aspecten. Hierbij valt te denken aan de sociale en cultureele aspecten, de economische en fi- nancieele, terwijl ook de militaire aspecten zal men in de ontwerp-overeenkomst zelve geenerlei bepalingen vinden_ In overeenstemming met de regeerings verklaring van 10 Februari 1946. Voor de verwezenlijking van deze regeling staan verschillende wegen open. JUBILARISSEN BIJ DEN R. K. BOUW- VAKAR2IDERSB0ND. Gisteravond kwam de afdeeling Leiden van den R. K. Eouwvakarbeidersoond „St. JoSbph" in feestvergadering bijeen. om hu.de te brengen aan 34 jubilarissen! Twee hiervan waren 50 jaar lid van de Katholie ke Arbeidersbeweging t. w. de heeren W. Lut en J. Cornelüsen, terwijl de heeren J. C. de Boxster en F. P. J. Smit hun 40-jarig jubileum, herdachten. De overige feeste lingen waren 25 jaar bij de beweging met uitzondering van den heer Verloop, die 12% jaar net penningmeesterschap ver vulde. Het waren A. v. d. Berg, J. J. de Haas, J. M. J. Kriek, J. Meunan, J. B. Ovost, S. P. Strjk, M. J. Aniba, J. Breede- veld, J. J. Breedeve.d, W. Breedeveld, C. J. van Eeek B. Eeijeren v. Bergen Hene gouwen. S. Beurse, J. A. Cambier, M. H. Dickhof, J. A. van Dorst, P. de Kier, B. T. Kriek, A. J. v. d. Kwartel, E. C. J. Neu teboom, F. M. Pont, L. C, van Tol, J. C. v. Va deren, A. Verhoeven, J. A. Vink. P. 1 Wissenburg, D. Wijsman, A. v. d. Zeeuw en J. J. Zonderop. De voorz. opende _de vergadering mef een woord van welkom tot den geest, adv., Pater Dolle, den feestredenaar van den avond, Pater Engelbertus, den heer Heynis afgevaardigde van het Gew. Arbeidsbureau en den districtsbestuurder, den heer Werk hoven. Daarna ging hij over tot de uit reiking van de diploma's, waarbij bleek, dat de twee gouden jubilarissen door om rtandigheden niet aanwezig konden zijn. Aan den heer Verloop werd als blijk van erkentelijkheid een schrijftafel aangebo den en een beeld van den patroon der or ganisatie, den H. Joseph, terwijl mevrouw Verloop in de b.oemen werd gezet. Enkele jubilarissen spraken woorden van dank en haalden enkele gebeurtenis sen op uit den tijd, toen de beweging pas .'n opkomst was. Hierna beklom de geeste- üjk-adviseur Pater Dolle de verhooging. Hij wees erop, cat de leden hier niet slechts aanwezig waren om feest te vieren, maar ook om getuigenis af te leggen van hun trouw aan de Katholieke Arbeiders beweging. In verband hiermede memoreer de hij de woorden, die Kardinaal de Jong Zondag te Utrecht sprak en waarin hij zeide, dat het Nederlandsch Episcopaat tij dens de bezetting grooten steun had onder vonden van de zijde der arbeiders, maar dat deze steun ook nu en zelfs meer dan ooit geboden bleef in verband met de drei ging van het Communisme.' Hij eindigde met de hoop uit te spreken, dat deze woor den ook bij de jongeren ingang zouden vinden en hen tot grootere activiteit zou den aanzeten. Vervolgens bracht de voor zitter van den'K. A. B. afd, Leiden hulde aan de jubi'arissen, waarna een korte pau ze werd gehouden. Na afloop hiervanhield Pater Engel bertus zijn toespraak. Hij gaf een uiteen zetting van doel en streven der Katholieke Arbeidersbeweging en merkte hierbij op, dat. aan een zekere stoffelijke behoefte moet worden voldaan om te komen tot '-ntplooiing van het geestelijk leven. De oud-strijders, die hier aanwezig zijn, heb ben zich steeds voor dit doel ingezet en het is mede aan hen te danken, dat de ar beiders steeds meer in "d e gelegenheid komen, om het terrein van de kunst en 't beschavingsleven te betreden. Deze men- schen hebben daarbij ook de overtuiging gehad, dat het glen bijzaak is of men al dan niet Katholiek georganiseerd ia* Er wordt zoo vaak beweerd dat waar het om het brood gaat, het geloof buiten beschou wing b'ijft. De R. K. arbeider dient echter georganiseerd te zijn in een bond, die steunt op de Katholieke beginselen. Ook deze spreker riep de jongeren op, om zich los te maken uit de impasse, die een gevolg is van den oorlog en zich met enthousiasme te wijden aan de Katholieke zaak. De laatste in de rij der sprekers, de dis- «trictsbestuurder Werkhoven, vestigde bij zonder de aandacht op het aanstaande ju bileum van den Bond, vóór welke gele genheid men nog 5000 leden over het geheele land wilde winnen. Hij hoopte, dat Leiden hierbij een flink aandeel zou heb ben. Aan het eind van den avond, sprak de voorzitter nog een woord van dank tot allen, die aan dezen avond hadden mede gewerkt en deelde den heer Werkhoven mede, dat Leiden reeds voorbereidingen trof in het kader der 5000 aan te wiirnen leden. PATROONSFEEST SINT LEONARDUS- PAROCHIE. Het door de missie uitgestelde patroons feest werd op 8 en 9 Dec, door O.K.O. in de zaal Potgieterlaan gevierd met het op treden van mej. Cia van Boort. Onder daverend gejuich werd Zondag middag voor de jeugd Hans en Grietje en Regelstseltje opgevoerd. De stralende kin- deroogen vertelden ons bij den uitgang al, hoe zij- genoten hadden. De avondvoorstelling werd door den voorzitter met den Chr. groet en een har telijk wolkom aan mej. van Boort ge opend. Mej. van Boort begroette met een gees tig speechje den Z.Eerw. heer Pastoor, Paters en alle aanwezigen, vertelde, dat zij inplaats van de Faust-sage de „Improm- tu" van Liszt zou opvoeren en dat zij dit voor de vuist weg deed omdat de geschie denis zich in haar eigen geboorteplaats, Zaltbommel, afspeelde. Het was voor hen, die haar nimmer eer der zagen een verrassing met welk een kunstzin en behendigheid zij den grooten meester zelf liet optreden en door het spe len van zijn' liefdesdroom de aanwezigen in verrukking bracht. Bijzonder aardig waren ook de door haar gezongen Fran- sche liedjes. Het woord Poppenkast doet ons aan Jan Klaassen denken, daarom is dit woord misplaatst, wij zouden mej, van Boort lie ver een voordrachtkunstenaresse noemen, die met haar poppen en een weinig fanta sie haar gehoor naar de werkelijkheid voerde. Het beste slaagde zij daarin na de pauze met de grap van Peerke. Dit was een juweel van voordrachtkunst. Hoe heerlijk nam Peerke het kwezelke bij den neus en met welk een spanning luisterden allen, ook de heeren geestelijken naar de preek, die het Vlaamsch Pastoorke in zijn sappige taal voor zijn geloovigen hield en op het moment dat kwezelke's wekker de rust in het kerkje verstoorde, schud den allen van het lachen. De vraagteekens op het programma wer den door St. Nicolaas en Zwarte' Piet in een dolle rijm beantwoord, waarbij pas toor de Leeuw, de moderator Pater Dolle en het O.K.O.-bestuur lof werd toege zwaaid, Van harte sluiten wij ons aan met haar wenschen: bij pastoor v. d. Schoot gaat de O.K.O. niet dood. Tot slot sprak de zeereerw. heer pas toor v. d. Schoot. Hij bracht hulde aan mej, Cia van Boort voor haar kunstzinni- gen avond, vond het jammer dat vele goe de parochianen dien avond niet bijge woond hadden, doch riep haar tot weer ziens toe, wekte allen op om op 2en Kerst dag naar deze zaal te komen waar dan een avond in het teeken van Kerstmis gege ven zal worden. Ook hoopte hij eens tot stichting van een groot vereenigingsgebouw te komen. Met den christelijken groet werd deze mooie avond gesloten. CONSUMENTEN-CREDIET. Wij herinneren er aan, dat men tot 15 December aanvrage kan doen om een consumenten-crediet te verkrijgen. Wie inlichtingen daarover wenscht, al vorens er toe te besluiten, kan zich wenden tot het Bureau van de Bisschoppelijke Hulpactie, Plantsoen 25. (tusschen 9 en 12 qur voorm.) waar ook formulieren ter invulling beschikbaar zijn. Ned. Reisver. voor Katholieken De afd. Leiden der Ned. Reisver. voor Katho lieken was gisteravond in „Zomerzorg" bijeen ter viering van het traditioneele Sinterklaasfeest. Men zal zeggen: welawat laat, maar daarom niet minder geslaagd. De voorz., de heer C, Schinck, heette bij den aanvang alle aanwezigen de zaal was geheel gevuld hartelijk welkom en dit welkom herhaalde hij later tevens tot St. Nicolaas en Zwarten Piet. Natuurlijk kwamen er diverse personen voor het „Sinterklaas-schapentafeltje'' en standjes en wijze vermaningen bleven niet uit. Na het bezoek van Sinterklaas bleven de aanwezigen nog langen tijd bijeen en dat men zich allerminst verveelde wordt wel bewezen door het feit, dat het maar al te spoedig laat was. Diverse attracties waren daaraan niet vreemd en vooral de baby-race viel zeer in den smaak. Dat de dames daaraan deelnamen was niet zoo verwonderlijk, doch de deelnemende hee ren sloeg aller verwachtingen. Aan het slot een hartelijk dankwoordje van den voorz. en een hartelijk „tot weerziens". „DE FONKELENDE STROOM". 2e Abonnementsvoorstelling door „Comedia". Wij kunnen ons .voorstellen, dat men zeer verschillend oordeelt over de opvoering, welke „Comedia" gisteren in den Schouw burg gaf, van Charles Morgan's spel „De fonkelende stroom" in de serie abonne- mensvoorstellingen. Het is een stuk, waarin weinig of niets „gebeurt", waarin de eenige „intrige" komt van den'kant van een admiraalsvrouw, die eigenlijk niet eens in het spel thuis hoört en waarin menschen, die verondersteld worden intens te werken, hun tijd verdoen met praten. Maar toch zit er een spanning in dit weinig actieve spel, die de toehoor ders fascineert. De auteur is erin geslaagd, op een wiskundig probleem, dat zich maar niet in een practische uitvinding laat om zetten, een boeiend spel van liefde en ar- beidsconcentratie (bijna een contradictio in terminis!) te borduren, dat in elk- geval zeer merkwaardig \an opzet en uitwerking is. Een groep Britsche marine-officieren zoo is het verhaal werkt op een eiland in den Atlantischen Oceaan aan een uitvin ding van hun commandant Ferrers op het gebied van de luchtvaart. Zijn wiskupdige medewerker is door een ongeluk om het le ven gekomen en werdt vervangen door zijn even deskundige zuster. Zij komt tegen. Fer rers' wil, maar tusschen hen ontstaat reeds op het eerste oogenblik een groote liefde, die zij met inspanning, terwille van hun werk onderdrukken. De admiraliteit eischt stopzetting van de dure experimenten, maar Ferrers en zijn- geliefde blijven hardnekkig gelooven in wat zij als een heilige overtui ging belijden: de juistheid van de formule en de waarheid van het wiskundig genie, dat Ferrers tusschen waken en slapen ziet als een fonkelenden stroom, dien hij niet met woorden beschrijven kan, maar waarin hij gelooft als een kunstenaar in zijn Muze. Met de suggestie, dat dit onverzettelijk ge loof in weerwil van alles zijn kansen zal krijgen, eindigt het stuk. De Tooneelgroep „Comedia" heeft dit spel in de juist sfeer gespeeld, waarbij vooral' Joan Remmelts en Rie Gilhuys op den voorgrond traden in een strak gespannen weergave van onderdrukte dramatiek. Het samenspel der overigen was stuk voor stuk opmerkelijk goed.. Woensdagavond 8 uur spreekt in het Academie-gebouw prof. J. Marouzeau, hoog leeraar aan de Sorbonne te Parijs over het onderwerp: „Les Latins et nous". Deze voordracht wordt gehouden voor de lite raire faculteit der Leidsche Universiteit alsmede voor de leden van het Klassiek Ne derlandsch Verbond, doch is ook voor an deren toegankelijk. LEIDSCHE UNIVERSITEIT. Geslaagd artsexamen le gedeelte de heer W. F. v. d. Hofstede te Oegstgeest; artsexa- mne 2e gedeelte: do heer A. J. De veling te Dordrecht. Geslaagd voor het apothekersassistenten examen: de heeren H. B. Asselbers te Was senaar, E. M. Cohen te Leiden, A. W. Groen te Utrecht, M. H. J. van Gerven te Zeist, J. M. H. van de Sande te Utrecht, H. A. Sloot te 's-Gravenhage. BURGERLIJKE STAND. Geboren: Jansje, d. v. N. N. Egel man en J. J. Heunlcs; Josephina, d. v. N. H. Fgelman en J. J. Heunks; Ahda, d V. T. Groenendijk en R. Brouwer; Bergitha Helena Maria, d. v. H. J. W E'.emans en A. C. B. de Hoog; Martiena, d. v. B. Rosmo len en J. Terhorst; Cornelia Maria, d. v'. P. F. de Boer en M. Huisman; Alfred, z. v. C. Middelkoop en J. F. J. van der Werff; Dorothea Julia Laurentia, d. v. J. Platteel en A. M. Oudshoorn; Arnoldus Cornel is Maria, z. v. A. G. van Swieten en C J. van Boheeemen; Margaretha Suzanna Re becca, d. v. F. van der Pluijm en M. P. C. Coninck Lief ting; Johanna Maria There- sia, d. v. J. R. Offerman en B. J. de Zwart; Marianne Antonia, d. v. A. Reijngoud en E. Hamers; Johannes Alber, z. v. L. Bin nendijk en M. L. Rietdijk. Getrouwd: J. W. Moerman wednr en A. S. F. Oostveen jd; B. Pleij jm en P. A. v. Egmond jd.; L. Meijer jm en J. A. Dane jdl Overleden: A. M. Klinkerberg vr. 80 j.,; W. A. J. Monhemius m. 81 j.; P. C. A. Beijer vhsvr, van W. J. Lut 75 j.; S Platteel we duwnaar 80 j.P, E. Eijma hsvr. van C. Kollenberg 39 j.; P. H. Zandbergen z. 8 mnd.; C. van der Vijver vr. 63 j.; P. Kop, man 54 j M. P. R. Niggebrugge zn., 12 j.; C Mourits hsvr. van N.| Smit 57 j.; M. de Vrij dr. .1 dag; G A. B. Smit dr. 33 jaar. In de zitting van hedenmorgen deed het Leidsch Tribunaal uitspraak in de zaak te gen T. Lekkerkerker uit Oegstgeest. Be schuldigde, die reeds in vrijheid was ge steld, werd ontzet uit beide kiesrechten. Hierna kwam in behandeling de zaak te gen mr. dr. C. E. van Strijen, oud-gemeen tesecretaris van Leiden. Beschuldigde stond terecht terzake, dat hij zeer Duitsch georiënteerd was. Verd. ontkende ten stelligste, dat hij Duitsch- land zou voortrekken bij Nederland. Hij was niet anti-Nederlanc'sch, maar daarom nog niet anti-Duitsch. Zijn opleiding was wel geheel op Duitschen leest geschoeid, eerst als student in Duitschland, later dooi de Duitsche leerboeken, hem door Ned. hoogleeraren voorgehouden. Hij reisde veel in Duitschland en leerde daar zijn vroqw kennen. Spr. zegt, dat hij eenzelfde hou ding zou hebben aangenomen, indien er b.v. een Engelsclie bezetting ware ge weest. De voorzitter, mr. de Ruyter de Wildt, kan zich de houding van besch. begrijpen tot aan de bezetting, doch na den verrader lijken inval had hij een andere houding van hem verwacht. De voorz. wees er op, dat de vrouw van verd. den Ortskomman- dant bij dén intocht der Duitschers bloe men had aangeboden, waarop verd. ant woordt, dat hij zich daarover zeer kwaad heeft gemaakt, maar zijn vrouw was geen kind en kon doen wat zij wilde. Als Duit sche was zij zoo impulsief en het aanbie den van bloemen is bij de Duitschers iets heel gewoons. De voorz. wijst er op, dat besch. gezegd zou hebben, dat prof. Meijers de ziel van het verzet was. Verder had hij gezegd, dat de Ned. regeering gedrost was en dat het dus noodig was, dat de Duitschers in het binnenlandsch bestuur ingrepen. Besch. ontkent zoowel het een als het ander. De voorz. wijst er verder op, dat besch. vrijwel voortdurend Duitsche inkwartiering heeft gehad. Besch. antwoordt hierop, dat deze inkwartiering gedwongen was. In het huis van spr., dat dicht bij de Ortskom- mandantur in de Boerhaavelaan ligt, wer den in den beginne bij nacht en ontij per sonen ingekwartierd, waarvoor geen plaats was. Daarom had hij liever een vaste in kwartiering. Aan den overkant waren SS-officieren in gekwartierd. Later werd er het Zahn-sta- tion gevestigd. Volgens de tenlastelegging was er een vrij regelmatig verkeer tus schen beide perceelen aan den Rijnsburger- weg, waarbij ook levensmiddelen zouden zijn meegebracht. Volgens verd. zou dit al leen oud brood geweest zijn voor de kip pen. Dat zijn vrouw en dochter met de Duit schers uitgingen, zich met hen lieten fo tografeeren, kan spr. niet bevestigen. Hij wist er in ieder geval niets van. Ook van het zingen van Duitsche liederen was spr. niets bekend, hoewel de voorz. opmerkt, dat dit toch reeds 's morgens vroeg ge beurde, voordat besch. naar kantoor was- Dat was door naastwojienden gehoord. Vgrd. wilde zulks niet ontkennen, doch hij had het niet gehoord. Dat zijn vrouw de „Deutsche Zeitung" las kon besch. niet verhinderen, aangezien zii daarover zelf de vrije beschikking had. Een andere kwestie is de volgende: Besch. werd eens door den burgemeester gevraagd een bepaald stuk op te zoeken op het stadhuis. Spr. had deze opdracht door gegeven aan den chef registratuur, den heer Hemerik. Deze had medegedeeld, dat het stuk onvindbaar was. De zaak is toen bleven rusten. Op de vraag van den pres. antwoordt besch., dat hij niet wist wat er in dat stuk zou gestaan hebben, want hij had het niet behandeld. De pres. vroeg of hij niet wist, dat het hier een lijst betrof van fabrikan ten, die gesignaleerd stonden. Verd. ont kent dit en hij vestigt er voorts de aan dacht op, dat er veel verwarring heersch- te tusschen de functies van gemeente-se cretaris en die van den secretaris van den burgemeester. Ook de kwestie-Boogerd werd be handeld, die als directeur van gemeente werken was ondergedoken en op wiens ontslag door besch. zou zijn aangedrongen. Verd. ontkende zulks ten stelligste, waarna hy een exposé gaf van het gebeurde. Verder was ten laste gelegd, dat hij van mevr. v. EylandtWisboom, een nicht van hem, de eigendommen uit een safe van de Twentsche Bank in bescherming zou hebben genomen. Verd. legt hieromtrent uit* dat dit reeds van vóór den oorlog da teerde en dat zij in den bezettingstijd ver zocht haar juweelen in zijn safe op te bar- - gen. Verd. zeide dit niet gedaan te heb ben, mede ook op aanraden van den N.S. B.-burgemeester, hetgeen den pres. de be merking ontlokte waarom hij dan wel eigendommen van den burgemeester in be scherming nam. Als de pres. er beschul digde op wees, dat hij builen ambtelijken tijd heel vriendchappelijken omgang had met den burgemeester, en beide families wederzijds, voert verd. aan, dat zulks reeds dateerde van voor den oorlog. De pres. meent echter, dat verd..na de benoe ming van de Ruyter v. Steveninck, die oud_ officier was, totburgemeester door den Rijkscommissaris, met hem had'bèhooren te breken. Spr. zelf heeft zulks ook gedaan ondanks dat deze burgemeester zelfs familie van hem was. Hierna nam het uitvoerig getuigenverhoor een aanvang. Als eerste getuige trad naar voren mr. A. v. d. Sande Bakhuijzen, burgemeester der gemeente Leiden tot 1 April 1942. i_<eze verklaart, dat hij met den gemeente secretaris nooit veel politieke gesprekken heeft gevoerd. Daartoe gaf deze hem geen gelegenheid. Hij kreeg voorts niet den in druk, dat de gemeenteseci'etaris de Duit sche maatregeler sterk verafschuwde. Over het feit, dat besch. gezegd zou heb ben, dat prof. Meijers de ziel van het ver zet in de universiteit was. verklaart get., dat hij hiervan slechts weet, dat de heer Bicker Caarten dit toen tegen hem gezegd bad. Over de wijze def toen steeds dras tischer wordende maatregelen, inzake het binnenlandsch bestuur had de burgemees ter zich wel eens minder voordeelig tegen over de bezetters uitgelaten, waarop de ,secr. dan zijn verbazing te kennen gaf en den schijn gaf deze maatregelen heel lo gisch te vinden. Op een vraag van' den verdediger, m, v. Geelkerken naar aanleiding van de aan wijzingen der regeering, uitgegeven om trent 1937, over de verhouding van de ambtenaren tegenover den bezetter, waarin meerdere naïeve en soms eenigs- zins dwaze artikelen daaromtrent werden gegeven, antwoordde getdat deze hand leiding was uitgegeven, rekening houdend met een normalen bezetter, doch niet met schavuiten en schurken. In die handleiding stond, dat men het binnenlandsch bestuur zoo normaal mogelijk moest uitvoeren. Hierna werd gehoord de heer H. Bicker Caarten, toen commies ter secretarie. Get. verk" aarde, dat besch. de Duitsche maat regelen wel niet aanprees, maar toch goed praatte. Spr. was nooit beangst geweest, dat de gemeentescecretaris iemand zou verraden. Get. herinnert zich pertinent dat besch. het zal omstreeks een jaar na den aan vang der bezetting geweest zijn heeft gezegd, dat de regeering gevlucht en .de regeering gedrost was< e<n tevens, dat er :n het huis van prof. Meijers een punt van verzet was. Besch. ontkent zulks. Moge lijk is, dat hij gezegd heeft, dat de Duit schers dit gezegd zouden hebben. Vervolgens werd gehoord de heer Th. Barnard, commies 1ste klas ter gemeente secretarie, die tijdens de bezettmg belast was met de inkwartiering der Duitschers bier ter stede. Get verklaart, dat de eerste inkwartiering op 6 Dec. 1940 buiten hem om was gegaan. Get. verklaart verder, dat besch. hem steeds waarschuwde wanneer zijn inkwartiering vertrok. Hij hoopte daar mede voor langeren tijd een vasten officier ingekwartierd te krijgen. Naar spr. meent was dit voornamelijk tengevolge van den angst om van de losloopende soldaten te krijgen, die over het algemeen veel slor diger waren. (Wordt vervolgd). EX-BURGEMEESTER VAN MAASTRICHT VEROORDEELD. Het bijzondere gerechtshof te Maastricht heeft gisteren den ex-burgemeester van Maastricht, mr. L. Peeters, wegens dienst neming bij de Waffen-S.S. tot 8 jaar gevan genisstraf veroordeeld. De eisch was 18 jaar.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1946 | | pagina 2