S)e CeicbclveSoii^cml Minderheden vreezen Soekarno-regiem Behandelt productie- en prijzenpolitiek h „Oorlog", „Marine" Onderwijzers vrij van Militairen Dienst? Unesco-statuut na eenige critiek aanvaard Schermerhorn over concept Cheribon DONDERDAG 28 NOV. '46 Bureaux: Papengracht 32. Leiden Giro 103003. Telefoon voor Advertenties en Abonnementen 20826. Redactie en Directie 20015. Handelsdrukkerij 20935. Abonnementsprijzen 7 0.26 per week, f 1 10 p. mnd. f 3 25 p. kwartaal Franco p. post f 4.00 waarin opgenomen „DE BURCHT" KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 37e JAARGANG No. 109-19 Hoofdred.: Rector H. SONDAAL en TH. WILMER. Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD. Uitgave van N.V „De Leidsche Courant" en Stichting „De Burcht". Advertenties 15 cent p. m.m. Bij contract belangrijke korting. Bekrompen censuur 117AT wij tijdens den oorlog in het Nazi- dom hebben afgekeurd of waarmede wij wat ook veel gebeurde hebben gespot, omdat het peuterig kleingeestige uit. vindsels waren van een bekrompen angst voor machtsverlies dat alles is na den oorlog niet weggevaagd zonder sporen na te laten. Volstrekt niet. Ook menige tegen stander en bestrijder van het Nazidom is, zonder dat hij er zich van bewust is, min of meer besmet geworden met de ideeën en practijken, waartegen hij zelf, vaak met grooten moed, heeft gevochten. Psychologisch bezien, is dit verschijnsel niet erg bevreemdend; maar.... het is onaangenaam en lastig! Wij zouden wat wij hier constateeren met meerdere voorbeelden uit de practijk kun nen toelichten; wij willen en vandaag één geven. Wat hebben wij dikwijls ons geërgerd en ook gelachen om de censuur, die de Duitschers toepasten op brieven, enz., be vreesd als zij waren voor ondermijning van hun macht- Maar nu moeten wij een zelfde censuur minstens even belache lijk angstvallig constateeren bij corres pondentie, die van uit Nederland naar Duitschland wordt gestuurd. Dezer dagen zagen wij een briefkaart, door iemand uit academische kringen gezonden naar een professor in Zuid-Duitschland, in de Ame- rikaansche zóne, betreffende een weten schappelijke voordracht aan de Leidsche Universiteit. De briefkaart was door de ge allieerde censuur in Nederland niet door gezonden, omdat slechts mededeelingen van persoonlijken aard mochten worden gedaanDit was, zoo schreef men, geen mededeeling van persoonlijken aard. De Nederlanders, die voor de geallieerden de censuur moeten uitoefenen, schijnen wel een heel enge opvatting te hebben over „persoonlijke mededeelingen", en daaron der alleen te verstaan een mededeeling, dat men gezond is of een doodsbericht of iets dergelijks. Wij vestigen op deze manier-van-doen de aandacht, omdat zij zoo beschamend klein geestig is. En zeide minister Gielen niet de zer dagen op een vergadering van de Unesco te Parijs, dat hij „in het geestelijk isolement van Duitschland een gevaar ziet, dat de geheele wereld bedreigt." Mooie en, naar onze besliste overtuiging, ware woor den! Doch laten we maar 'ns probeeren van uit Nederland naar een "Duitscher te schrijven over iets anders, dan over per soonlijke zaken en dan nog wel persoon lijk in den engen zin, die de hier bedoelde ambtenaren en blijkbaar aan geven! DISTRIBUTIEHIEUWS Elk der volgende bonnen geeft recht op het koopen van: BONKAARTEN KA, KB, KC 612. (Strook 3). 494 algemeen.. 100 gram suikerwerk. 495 algemeen 250 gram zachte zeep BONKAARTEN KD, KE 612 (Strook 3). 507 alg100 gram suikerwerk 503D reserve 250 gram zachte zeep 503E reserve 500 gram zachte zeep TABAKSKAARTEN. T 602 rantsoenen tabaksart. Op bovenstaande bonnen kan met ingang van Vrijdag 29 November a.s. worden ge kocht. Op de bonnen T 60 tabak zal bij aan koop van twee rantsoenen sigaretten ten minste een rantsoen sigaretten vervaar digd uit Zuid-Amerikaansche tabak, gele verd worden. BONNEN VOOR ZACHTE ZEEP AANGEWEZEN. Het Centraal Distributiekantoor deelt mede, dat gedurende het tijdvak van 29 November tot en met 7 December de bon nen 495 algemeen en 503D reserve gel dig zijn voor het koopen van 250 gram zachte zeep. Voor kinderen geboren in 1945 of later is bon 503E reserve aangewezen voor het koopen van 500 gram zachte zeep. Deze kinderen ontvangen dus 250 gram exxtra. Het Rijksbureau voor chemische produc ten teekent hierbij aan: Teneinde de huidige bonaanwijzing voor zachte zeep mogelijk te maken, was het in de voorafgaande maand October reeds noodzakelijk de verf- en linoleumindustrie een sterk verminderde hoeveelheid lijnolie ter beschikking te stellen. Wat dit wil zeg gen wordt duidelijk, wanneer men be denkt, dat hierdoor de wederopbouw en de scheepsbouw worden belemmerd. Om nu in staat te zijn in de komende maand December een bonaanwijzing voor waschpoeder en omstreeks de jaarwisseling een voor huishoudzeep te doen geschieden, zal de verminderde beschikbaarstelling van lijnolie voor de verf- en linoleumindustrie nog moeten voortduren. Hieruit blijkt wel, dat de overheid een uit hygiënisch oog punt verantwoorde zeepvoorziening een zaak van het allergrootste belang acht. De huidige moeilijke situatie in aanmer king genomen zal het iedere duidelijk zijn, dat de zeepdistributie voorloopig hog aan de krappe kant zal zijn. PETROLEUM-BONNEN. Het Centraal Distributiekantoor deelt me de, dat zij, die in het bezit zijn van kaarten voor petroleum voor kookdoeleinden of ver lichting gedurende de maand December, op de bonnen A 05, A 06, A 07 en A 08 van de kaart UA 611: vier liter, op de bonnen B 03 en B 04 .an de kaart UB 611: vier li ter, op den bon C 02 van de kaart UC 611: vier liter en op de bonnen D 04 en D 05 van de kaart UD 611: vijf liter petroleum kun nen koopen. WEERSVERWACHTING 00000 g Half tot zwaar bewolkt met wol- o ken velden, voornamelijk in de hoo- gere lagen, plaatselijk eenige lich- g g te regen. Geleidelijk iets afnemen- g g de, doch aan de kust tijdelijk nog o o krachtige Zuidelijke wind. g toooooooooooooooooooonoooooooooooooooooo CONGRES NEDERL. KATH. MIDDENSTANDSBOND Voorlichting t.a.v. prijs politiek onvoldoende Na de huishoudelijke zitting van Dins dagavond, begon de tweede dag van dit buitengewone congres met een H. Mis in de Willibrorduskerk, opgedragen door prof. dr. Ant. A. Ariëns, geestelijk adviseur van den bond. Na afloop daarvan kwam men weer bij een in restaurant Esplanada, waar een tweetal inleiders de productie-politiek en prijzenpolitiek in de huidige situatie be handelden, in het bijzonder in haar betee- kenis voor het kleinbedrijf. Drs. J. H. C. v. d. Kwast, verbonden aan het directoraat-generaal voor de grijzen te 's Gravenhage, achtte een ordening op het gebied van de productie en prijzen in de na-oorlogsche periode in het belang van den bonafide middenstand. T.a.v. de prijspolitiek van voor den oor- TWEEDE KAMER De minister van Oorlog, de heer Fievez, is gisteren aan het woord gekomen. In antwoord op een vraag van den heer Vorrink deelde de heer Fievez medé, dat het schema der troepenzendingen naar In donesië zich zal moeten aanpassen aan de ontwikkeling der omstandigheden. Tot zijn leedwezen had de minister geconstateerd, dat ondanks het bestand de toestand nog vrijwel hetzelfde is als voordien. Van een vermindering kan in deze omstandigheden voorloopig geen sprake zijn, hoewel hij het overleg met de Commissie-Generaal moet afwachten. Minister Fiévez deelde mede, dat op het oogenblik nog 5.000 man van de landmacht in Engeland in opleiding zijn. Op 1 Decem ber zal het getal tot 450 zijn geslonken. Na het eerste kwartaal 1947 loopt dit af. Van de luchtmacht is nog 1400 man in opleiding tot April 1947, daarna loopt ook dit snel af. Slechts is noodgevallen zal het leger bij binnen!andsche onlusten worden gebruikt, maar dan ook als leger. Een afzonderlijke Vrijwillige Landstorm is niet noodig. Het aantal auto's van het M.G. dat zoek is, is thans teruggebracht op 487. (Nóg een schandelijke toestand, die nader onderzocht moet worden. Red. L. Crt.). De minister deelde mede, dat hem het be zoek van luit.-gen. Kruis en luit.-gen. Hel- frich aan de Koningin tévoren bekend was. Dat de luit.-gen. Kruis na afloop van de audiëntie zich heeft uitgelaten tegenover het A.N.P. zeide de minister te betreuren en hij heeft den chef van den Staf daar van doen blijken. Op de, herhaalde, vraag, van wie het initiatief voor dit onderhoud was uitgegaan, heeft de minister niet ge antwoord. De begrooting werd daarna aangenomen met de stemmen va nde communisten te gen. De Kamer is toen met „Marine" be gonnen. Een „Zwarte Reichswehr"? Radio Moskou heeft een bericht aangehaald uit de „Prawda". waarin wordt beweerd, dat Engeland bezig is een geheim Duitsch leger, ge naamd de „Zwarte Reichswehr", op te richten. De Berlijnsche corres pondent van de „Prawda" seint, dat de Britten, in tegenstelling met de beloften aan den geallieerden be stuursraad, de Duitsche legergroe pen niet ontbonden hebben, maar dat zij zelfs, volgens inlichtingen van bevoegde zijde, zekere speciale militaire afdeelingen aan het in richten zouden zijn, waaronder de zoogenaamde „Zwarte Reichswehr". log, was de middenstand minder geneigd zich te houden aan prijzen, die gebaseerd waren op kostprijscalculaties, dan wel aan prijzen, die door de concurrentie werd aangehouden. Het gevolg hiervan was vaak het werken met verliesgevende prij zen. Hieruit is het te verklaren dat men thans wederom geneigd is te veel aan dacht te schenken aan de prijzen, die op de markt door sommigen worden ge maakt. De onnoodige groote winsten dwingen dan de overheid prijsregelend op te treden. De naleving van de prijsvoor- schriften laat te wenschen over. Het is in het algemeen belang van den midden stand gewenscht, meer aandacht te vesti gen op de primaire pisch tot handhaving van de verantwoorde prijzen. De voor lichting t.a.v. de prijsnolitiek is onvol doende. De verstandhouding tusschen de middenstand en het directoraat-generaal voor de prijzen wordt hierdoor ongunstig beïnvloed. Het directoraat-generaal van de prijzen wil de voorlichting van de mid denstand verbeteren, om een beter be grip te bereiken voor de uitgekomen prijsvoorschriften Mr. dr. A. F. H D. Schrijvers, secr. v. d. ondervakgroep broodbakkerij en directeur van den R.K. Bond van Bakkerspatroons te 's Gravenhage, die hetzelfde onderwerp behandelde, verklaarde dat ambacht, de tailhandel en kleine nijverheid de door de overheid vastgelegde loon-, productie- en prijzenpolitiek onderschreven. Elke on derneming moet nauwgezet de vastgestel de prijzen handhaven en zoo mogelijk maatregelen treffen tot verhooging van de productie en tot verantwoorde verlaging van de prijzen. De voorlichting van de on dernemers en van het publiek inzake de geoorloofde prijzen moet beter en op rui mer schaal geschieden. Nagegaan moet worden of de regelingen niet afgeschaft nf vereenvoudigd kunnen worden. In de plaatseliike pr ij zencommissies moeten ten minste twee vertegenwoordigers van am bacht, detailhandel en k'eine nijverheid zitting hebben. De nriizen moeten geba seerd zijn oo de kostprijs van het goedge- leide en voldoend bezette bedrijf. Vasstel- ling van de prijs op basis van de kost prijs van het meest efficiënte bedrijf is Door het kleinbedrijf onaanvaardbaar. Commissies per bedrijfstak samengesteld uit ambtenaren en bedrijfsgenooten moe ten op korten termijn nagaan welke maat regelen genomen kunnen worden tot het doen slagen der productie- en prijspoli tiek. Een „stratokruiser". Bij de Boeingvlieg tuigfabriek te Seattle is een z.g. „Strato kruiser" in aanbouw. Het interieur van een gedeelte van de romp. De bovenste ver dieping, welke 80 passagiers kan bevatten, is door middel van een spiraaltrap met de onderste verdieping verbonden. Duitsche Minister wendt zich tot Minister Beel In verband met de Ned. grenscorrecties. Dr. Strieker, minister van Verkeer van den Duitschen staat Noord-Rijnland-West- falen, heeft een open brief tot den Neder- landschen minister-president gericht. Hij zegt, dat de Nederlandsche aanspraken op Duitsch grondgebied voor Nederland geen voordeel zouden opleveren doch een ernstige belemmering zouden vormen voor de ontwikkeling van betrekkingen van goede nabuurschap tusschen de twee lan den. Dr. Strieker zegt verder in zijn brief „Het Duitsche volk weet, dat Duitschland het Nederlandsche volk compensatie moet aan bieden voor de toegebrachte schade en is bereid de gevolgen te aanvaarden. Een economisch en politiek gezond Duitsch land zou in staat zijn Nederland te voor zien van wat het voor den wederopbouw noodig heeft. Laat een einde komen aan het tijdperk van ellende en bloed en be treedt den weg van het vertrouwen. Eischt schadevergoedingen op economisch gebied en help ons een duurzame vrede tusschen onze volkeren te vestigen". Nieuwe vorm met terugwerkende kracht? In de gistermiddag gehouden vergade ring van de Tweede Kamer heeft de minis ter van oorlog, de heer Fievéz, bij de be antwoording der sprekers medegedeeld, dat voor het onderwijzend personeel de volgen de maatstaven worden aangelegd wat be treft het verleenen van vrijstellingen van militairen dienst. Van de onderofficieren en minderen wor den de hoofden van scholen vrijgesteld. Van degenen, die officier zijn, wordt nie mand vrijgesteld Voorts worden onderwij zers vrijgesteld, indien door hun opkomst het aantal overblijvende leerkrachten, inclusief het hoofd en eventueele zieken, tot vijftig procent of daar beneden zou dalen. Voorts deelde de minister mede, dat op zijn departement een maatregel in voorbe reiding is, om in den vervolge alle onder wijzers, voor zoover zij geen officier zijn en voorzoover zij dertig jaar of ouder zijn, ook vrij te stelen. Ik kan het beter andersl zeggen, aldus spr.: onderofficieren van der tig jaar en ouder worden vrijgesteld, maar, als het een korporaal of soldaat betreft, reeds indien hij zeven-en-twintig jaar is. Dit is dus een nieuwe norm, die sedert en kele dagen is aangelegd. Ik laat op het oogenblik nagaan, zoo vervolgde de minis ter, of het mij mogelijk is, dezen norm ook nog toe te passen op diegenen, die reeds on der de wapenen -varen, dus niet voor de toekomst maar met terugwerkende kracht. Bij de replieken verklaarde hij nog, dat hij in het bijzonder zal trachten rekening te houden met de belangen van de zeer kleine scholen. EERSTE KAMER In de vergadering der Eerste Kamer kwam gisteren aan de orde de goedkeuring van het statuut der UNESCO, de organisatie der Vereenigde Volken voor onderwijs, we tenschap en cultuur. De heer Anema (A.R.) had bezwaren tegen de inleiding van het statuut, dat hij gespeend achtte van besef voor de werkelijkheid. De heer Schneider (K.V.P.) had eveneens bezwaren. De inlei ding noemt niet de naam van God en kent ook geen vaste grondslag voor beschaving en gerechtigheid. Een cultuur stichten zon der God acht spreker onmogelijk. Do heer Schneider had ook bezwaar tegen de na ties, welke zijn uitgenoodigd. Van Rusland zijn geen democratische beginselen te ver wachten. Is dat de reden, waarom dat land de uitnoodiging niet aanvaard heeft? Daar entegen is het Vaticaan niet uitgenoodigd. Dat deze mogendheid niet is geïnviteerd, kenschetst het karakter van dit statuut. Minister Gielen gaf toe, dat de pream bule eenzijdig is. Maar het lijkt den minis ter overdreven om te zeggen, dat zij ge speend is van realiteitsbesef. De invloed der Kerken in de UNESCO dient sterk te worden aangewakkerd. Het instituut kan stellig goed werk verrichten, al oordeelt spr. het begin, zooals dat te Parijs was, niet gelukkig oor zoover de politiek mede een onderwerp van discussie was. De uit- noodigingen zijn inderdaad niet tot alle mogendheden gericht. Een uitnoodiging tot de Heilige Stoel kan alleen geschieden op aanbeveling van de Uitvoerende Raad. Deze Raad is pas dezer dagen samengesteld. Het ontwerp wordt goedgekeurd 31li Alleen de heer Schneider stemde tegen. Een speciale correspondent van het Utrechtsch Katholiek Dagblad te Rome seint: Neen, Commissaris-Generaal Schermer horn verkeert niet in de beste stemming, als ik hem op het vliegveld bij Rome ont moet. De Skymaster heeft pech gehad, tot 2 keer toe, en de reis heeft langer geduurd dan gewoonlijk. Prof. Schermerhorn is zichtbaar wreve lig. „Uw reis is niet zoo aangenaam?", vroe gen wij hem. Verbonden Politieke Partijen te Batavia richten zich tot Staten-Generaal GARANTIE VOOR PERSOONLIJKE EN ZAKELIJKE BELANGEN GEVRAAGD Enkele dagen voor de onderteekening door de Commissie-Generaal van het voor stel van Cheribon hebben de Verbonden Politieke Partijen te Batavia een uitvoerig schrijven gericht aan den minister-presi dent van Nederland en de voorzitters van de Staten-Generaal,. Een uittreksel van dat stuk, ontleend aan de „Volkskrant" volgt hieronder: De brief is gedateerd Batavia, 13 Novem ber en onderteekend door De Indische Ka tholieke Volkspartij, de Chr. Staatkundige Partij, de Eenheidsgroep, de Groep Mr. Slamet, de Grooter Nederland Actie, de Perkoempoelan Kebangsaan Maloekoe, de Persatoean Timoer Besar en de Vaderland- sche Club. Het bestaan van de „schaduw v. terreur" aldus de Verbonden Politieke Partijen is een ernstige reden om te twijfelen aan de juistheid van het thans geldende regeeringsbeleid. De vrees berust op de verwachtingen ten aanzieen van de „Re- poebüek" en haar houding ten opzichte van die bevolkingsgroepen, die met de benaming van „minderheden" worden aan geduid. Op goede gronden moet echter be twijfeld worden, of het inderdaad slechts minderheden zijn, die van een ,Republiek- Soekarno" het ergste hebben te vreezen. Die vrees is echter aanwezig en zal blij ven bestaan, zoolang niet door de regee ring de meest krachtige en duidelijke be woordingen worden uitgesproken, dat zij in gééne regeling van de toekomstige staat kundige verhoudingen hier te lande zal treden, waarbij niet volle garantie wordt gegeven voor de persoonlijke en zakelijke belangen van hen, die thans onder die vrees gebukt gaan. Onder de „schaduw van terreur" leven niest enkel en alleen de Chineesche, Arabi sche en andere niet-Indonesische ingezete nen. Het is aan de onderteekenaars bekend, aat groote groepen Indo-Europeanen thans ook met angst de toekomst afwachten, waarbij zij overwegen, dat hun houding van nu beslissend kan zijn voor hen en hun families, wanneer een eventueel Soe karno-regiem van oordeel mocht zijn, dat hun „oriëntatie op het Oosten" niet vol doende is geweest. Nog grootere aantallen Indonesiërs ver- keeren in dezelfde omstandigheden. Indo nesiërs, zoowel in door Geallieerde en Ne derlandsche troepen bezette gebieden, als in die streken van Java en Sumatra die zoogenaamd door de republiek, maar in werkelijkheid door verschillende groepen en hun „strijdmachten" worden beheerscht. Onder deze Indonesiërs moeten stellig gerekend worden allen, die niettegen staande de ondervonden teleurstellingen en het ondergane leed tijdens de Japansche bezetting en in de sedert dien verstreken veertien maanden van hun trouw en loyaliteit ten opzichte van Nederland, de Nederlanders en H M. de Koningin niets hebben ingeboet. Onder hen, ambtenaren en beambten van allerlei takken van dienst en particuliere bedrijven, zijn er teveel als slachtoffer van Japansche en extremistisch- terroristische moordlust gevallen om te kunnen twijfelen aan de trouw en aan hankelijkheid van de overlevenden. Men zal er goed aar. doen te bedenken, dat Oostersche onderhandelaren een diplo matiek en politiek spel kunnen spelen, waarvan de spelregels niet gelijk zijn aan die, welke door Westersche vaklieden wor den gevolgd. Met dit voor oogen is het begrijpelijk, dat het als een zeer ernstige fout van het re geeringsbeleid wordt aangemerkt, dat de regeering geen of onvoldoende aandacht en steun heeft gegeven aan de verzoeken door loyale Javaansche en Soendaneesche groe pen in de „bevrijde" gebieden ingediend. Er is niemand, die een oorlog een zoo genaamde „koloniale" oorlog wenscht. Daarop aansturen zou misdadig zijn. Even wel zal het regeeringsbeleid erop moeten zijn gericht, dat niet het heft in handen krijgen personen, die reeds eerder op een chaos hebben aangestuurd. Het regeerings beleid zal zoodanig moeten zijn, aldus ein digt het schrijven, dat niet „de gordel van smaragd" zal veranderen in „een gordel van bloedkoraal!" „Neen, dat bepaald niet", „En wat denkt U van de reactie in Hol land op de overeenkomst van Cheribon?" „Ja, dat is mij een raadsel", verklaarde Schermerhorn, terstond meer geïnteres seerd. „Waarom windt Holland zich toch zoo op? Onderweg bereikten mij zelfs be richten, dat ministers willen aftreden en ik lees heele booze dingen in de couranten, die mij op reis worden toeezonden". „Ja", zeggen wij, ..de pers in Nederland komt nogal in reactie." Wij krijgen niet veel tijd iets verder in het midden te brengen, want terstond ver volgt prof. Schermerhorn met overtuiging: „Is Nederland dan vergeten, dal wij slechts een concept-overeenkomst hebben afgesloten? Er moeten nog duizend en één dingen worden geconcretiseerd. En dan, ik kan U dat toch wel zeggen: onze missie was penibel, hoogst moeilijk en delicaat. Er was in Indië eni vooral op Java een si tuatie ontstaan, waaraan wij niets meer konden veranderen: de republiek en vele anderen dingen waren een realiteit. Wij hebben getracht met de ons ten dienste staande gegevens to make the best of it. Dat is alles, maar ik kan U, mijnheer, ver klaren, als Nederland niet wil, mij best." OPROEP TOT AFKEURING EN BEZINNING. De heeren dr. W. K. Feuilleteau de Bruyn It.-adm. J. Th. Fürstrrer, prof. mr. A. C. Josephus Jitta, hoogleeraar te Delft, prof. or. V. J. Koningsberger, hoogleeraar te Utrecht, mr. W. A. Pannenborg, gen. I. H. E>eynders, oud-opperbevelhebber land- en zeemacht, A. Th. C. Schiebergon, alge meen voorzitter N. J. V., gen. H. C. Win kelman, oud-opperbevelhebber land- en zeemacht en E. J. van Rees Vellinga, heb ben een brief aan het Nederlandsche volk gericht, waarin zij hun veroordeeling uit spreken over het door de Commissie-Gene raal in Ihdië gevoerde be'eid en waarin zij ten slotte het Ned. volk oproepen tot: 1. Ondubbelzinnige afkeuring van het gevoerde beleid; 2. Het zich uitspreken tegen de voorstel len der Commissie-Generaal; 3. Bezinning op de zelfstandigheid der overzeesche Rijksdeelen binnen het Ko ninkrijk, zooals aangegeven in de Koninklij ke rede van 7 December 1942.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1946 | | pagina 1